YÖNETİM BİLİMİNİN GELİŞİMİ

YÖNETİM BİLİMİNİN
GELİŞİMİ
KLASİK VE NEOKLASİK
YÖNETİM TEORİSİ
KLASİK YÖNETİM TEORİSİ



Bilimsel yönetim yaklaşımı
Yönetim süreci yaklaşımı
Bürokrasi yaklaşımı
BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI
Bilimsel yönetim yaklaşımının öncülüğünü yapan Frederick W.Taylor’un
yönetim bilimine yaptığı katkı, işin planlanması, verimlilik ve
etkililik ve iş yönetimi gibi teknik konulardadır. Buna göre
endüstrideki gözlemleri ve tespit ettiği sorunlar aşağıda belirtilmiştir.
 Fabrikalarda verimlilik konusunda hiçbir çalışma yapılmaması,
büyük kayıplara yol açmaktadır.
 İşletme sahiplerinin maliyetleri azaltmak için işci ücretlerinde
kesintiye gitmeleri, işci ve işveren ilişkilerini olumsuz etkilemiştir.
 Ücretlerin düşük olduğu işletmelerde, işciler arasında sistematik
kaytarma eğilimi fazladır.
 Yapılan işlerde standartlaştırma ile ilgili çalışma yapılmamıştır.
 İşcilerin işe alınmasında yetenek, bilgi ve kapasite gibi faktörler
dikkate alınmamıştır.
 Yöneticilerin yapacakları iş ile işcilerin yapacakları işler birbirine
karıştırılmıştır.
Taylor’un Bilimsel Yönetim İlkeleri





Gelişigüzel çalışma değil, bilimsel çalışma
düzeni
Düzensizlik yerine uyum
Kişisellik değil yardımlaşma
Düşük verim değil, maksimum çıktı
Herkesin en yüksek verimlilik düzeyine
çıkarılması için eğitim
Taylor’un Çalışmaları





Standartlaştırma
Hareket ve Zaman Etüdü
Sistematik Seçim ve Eğitim
Parça Başı Ücret Sistemi
Fonksiyonel Ustabaşılık
Standartlaştırma
Her iş, bu işi oluşturan unsurlarına (görevlerine)
ayrılması ve bu görevlerin her birinin bilimsel
açıdan incelenmesi esasına dayanır. Bu
incelemede, görevlerin nasıl daha etkin
yapılabileceği, araç ve gereçlerin nasıl
kullanılacağı ve görevi yapanın nasıl davranması
gerektiği belirlenir.Görev ve işlerin en iyi yapılma
şekli bulunduktan sonra, bunlar hareket ve
zaman olarak standartlaştırılmalıdır.
Hareket ve Zaman Etüdü
Her bir görevin yerine getirilmesi için en
etkili iş davranışının ve optimum zamanın
standart olarak saptanmasıdır. Bunu
sağlamak için işlerde kullanılan araç, gereç
ve yöntemlerin de standart hale getirilmesi
gerekir.
Sistematik Seçim ve Eğitim
Standartları belirlenen işleri ve görevleri
yapabilecek fiziki, zihinsel becerileri
yeterli olan kişilerin seçilerek işe alınması
gerekir. Bu kişiler uygun bir şekilde
eğitilerek işi öngörülen şekilde yapabilecek
hale getirilmelidir.
Parça Başı Ücret Sistemi
Teşvik edici ücret sistemlerinin geliştirilerek,
işgörenlerin öngörülen şekilde çalışmaları
finansal olarak desteklenmelidir. Böylece
işgörenlerin, verimlilik artışına yaptıkları
katkı doğrultusunda ödüllendirilmeleri de
sağlanır. İnsanlar ekonomik çıkarlarını her
şeyin üzerinde tutan rasyonel varlıklardır.
Fonksiyonel Ustabaşılık
Taylor, uzmanlık gerektiren sanayi işletmelerinde,
dikey örgüt yapısı yerine, fonkiyonel ustabaşılık
sistemini önermiştir. Böylece her bir ustabaşının
ve işgörenin yetenek ve deneyimlerinden daha
fazla yararlanılarak verimliliği arttırmak mümkün
olacaktır.Buna göre Taylor, işleri planlama ve
Uygulama olmak üzere iki ana grupta
bölümlendirip her bir grupta dörder ustabaşının
görevlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir.
Üretim yöneticisi
İş sıralama ve
Rota ustabaşısı
ekipbaşı
Zaman ve maliyet
ustabaşısı
Tamir
Bakım
İş emirleri
Teknik
gözetim
İşciler
Disiplin Amiri
Kalite
kontrol
Taylor’un bilimsel yönetim
ilkelerinden çıkarılabilecek sonuçlar





İşçilerin yaptıkları her iş bilimsel olarak saptanmalı,
işçilerin insiyatiflerine bırakılmaksızın yönetim
tarafından belirlenmelidir.
Her iş için hassas saatlerle ölçülebilen standart
zamanlar saptanmalı ve standartlara göre işçilerin
yaptıkları işler değerlendirilmelidir.
İşletmede bütün işler planlanıp programlanmalıdır.Bu
işler yönetim tarafından yapılmalıdır.
Belirli işlerde veya işin belirli bir kısmında
uzmanlaşma sağlanmalıdır.
İşçiye zaman esasına göre ücret yerine
farklılaştırılmış parça başı ücret ödenmelidir.
YÖNETİM SÜRECİ YAKLAŞIMI
Yönetim Süreci Yaklaşımının öncüsü Henry Fayol,
Taylor’un iş tasarımı, iş planlanması ve verimlilik
gibi teknik konulardaki çalışmalarına karşılık,
işletmenin bütününe yönelik fonksiyonları ve
örgüt yapısını inceleme konusu yapmıştır.Bu
nedenle yönetim süreci yaklaşımı yönetim ve
örgüt olgusunun daha kapsamlı incelenmesini
sağlayarak, bazı ilke ve teknikler belirleyip makro
nitelikli yönetsel teoriyi ortaya atmıştır.
Fayol’a göre işletmenin faaliyetleri






Teknik faaliyetler:üretim, iş tasarımı ve kontrol
Ticari faaliyetler: pazarlama, satış, satınalma
Finansman faaliyetleri: finansal kaynak temini ve
kaynak dağılımı
Güvenlik faaliyetleri: İşletmenin sürekliliğini ve
güvenliğini korumak
Muhasebe faaliyetleri: defter tutma, bilanço kar
ve zarar hesaplarının takibi ve denetimi
Yönetim faaliyetleri: Planlama,organizasyon,
emir-komuta, koordinasyon ve kontrol faaliyetleri
Fayol’un Organizasyon İlkeleri


-

-
Yapısal ilkeler
İşbölümü
Yönetim birliği
Yetki ve sorumluluk
Hiyerarşi
Merkezleşme
Süreçlerle ilgili ilkeler
Kumanda birliği
Genel çıkarların kişisel çıkarlara üstünlüğü
Disiplin
Çalışanların Ödüllendirilmesi
Hakkaniyet
Sonuçlarla ilgili ilkeler
Düzen
Personelin devamlılığı
İnisiyatif
İşbirliği ruhu
BÜROKRASİ YAKLAŞIMI
Bürokrasi Yaklaşımının öncülüğünü Alman
Sosyolog Max Weber yapmıştır.Bürokrasi
bir örgütün amaçlarını gerçekleştirmek için
çalıştırdığı iş gücü, yöntemler ve otorite
sistemini belirlemek için kullanılmaktadır.
Etkilik, verimlilik ve rasyonellik üzerinde
odaklanmıştır. Objektif bir yönetim ve
ideal bir örgütlenme şekli olarak
nitelendirilmiştir.
Weber’in Bürokrasi ilkeleri
Bürokratik yapının herhangi bir yapıya göre çok
üstün olduğunu düşünen Weber; bürokrasiden
yarar sağlayabilmek için bazı ilkelere uyulması
gerektiğini belirtmiştir.Bu ilkeler:
 İleri derecede uzmanlaşma,
 Otoritenin merkezleşmesi,
 Gayri şahsi ilişkiler,
 Rasyonel bir personel yönetimi sistemi, ve
 Yasal yetkinin uygulanmasıdır.
İleri derecede uzmanlaşma

Amaçların gerçekleştirilmesi için gerekli
işler ileri derecede uzmanlaşmaya
dayanır.Bürokratik organizasyonun
amaçlarının gerçekleştirilmesi için gerekli
olan faaliyetler biçimsel görevler olarak
belirli bir yönteme göre dağıtılır.Her
işgörenin sürekli olarak aynı işi yapması
uzmanlaşmayı ve daha fazla sorumluluk
almayı sağlar
Otoritenin merkezleşmesi

İşbölümü ve uzmanlaşma sonucu çeşitli
parçalara ayrılan işlerin koordinasyonu için
otoritenin merkezleşmesi gerekir. Bu
durum hiyerarşik yapının bir gereğidir.Her
bir kademe bir üst kademe tarafından
denetlenmelidir.
Gayri Şahsi ilişkiler
Organizasyonda çalışan personelin görevini,
biçimsel olarak ve gayrişahsi şekilde
yapması gerekir. Bu doğrultuda personelin
organizasyondaki tüm davranışları ve
ilişkileri rasyonellik esasına dayanmalıdır.
Rasyonel bir personel seçimi ve yönetimi
Teknik yetenek esasına dayalı personel seçimi
ve terfi sistemi temel alınmalıdır. Böylece
personel teknik yeteneği ölçecek sınav
sonuçlarına göre seçilip atanacaktır. Bu
yeteneklerini geliştirip koruduğu ölçüde
pozisyonunu koruması ve terfi etmesi
mümkün olacaktır. Personel seçiminde
objektiflik temel alınacaktır.
Yasal Yetkinin Uygulanması

-
-
-
Organizasyon birimleri yasal yetki ile birbirine
bağlanacaktır.Weber yetkiyi üçe ayırmıştır ve
bürokratik ilke ve kuralların uygulanması için yasal
yetkinin kullanılması gerektiğini savunmuştur.
Karizmatik yetki: Bütünüyle kişiseldir ve bir
kimsenin diğerleri tarafından kutsal ve olağanüstü
olarak algılanan özelliklerine dayalıdır.
Geleneksel yetki: otoriteyi elinde bulunduranların
ve onların aile fertlerinin sahip olduğu
güçtür(krallık, imparatorluk ve derebeylik gibi)
Yasal yetki: Kişisel olmayan resmi yetkidir. Yasalar
ve yönetmeliklerle tanımlanır.