işletme mühendisliğine giriş - Beykent Üniversitesi Öğrenci Bilgi

İŞLETME
MÜHENDİSLİĞİNE
GİRİŞ
Prof. Dr. Semra Birgün
Beykent Üniversitesi, 2011
KONULAR
TEMEL KAVRAMLAR
ÜRETİM TİPLERİ VE SİSTEMLERİ
VERİMLİLİK
İŞ ETÜDÜ
KURULUŞ YERİ SEÇİMİ
KARAR VERME
İŞLETME MÜHENDİSLİĞİ
Yönetimin planlama, örgütleme, önderlik
etme ve denetleme işlevleri ile üretim,
araştırma, pazarlama, finans ve diğer destek
hizmet faaliyetlerinde yer alan insan
bileşeni arasındaki mühendislik ilişkilerini
kurarak değişik teknolojik çevrelerde faaliyet
gösteren örgütlere yönetim sistemleri entegre
etmek üzere model, süreç ve sistem
tasarlayan, uygulayan ve/veya geliştiren bir
bilim dalıdır.
ABET’e (Accreditation Board for
En.Tech.) göre İşletme Mühendisliği,
başta üretim ve hizmet işletmeleri olmak üzere
her türlü organizasyondaki insan unsuruyla,
temel yönetim fonksiyonlarının mühendislik
ilişkilerini anlamayı,
işletme sistemlerinin rastlantısal ve değişken
yapısını kavrayarak
bu sistemleri farklı teknolojik ortamlarla
entegre edebilmeyi içerir.
İşletme Mühendisliği Bölümü
Herhangi bir işletmenin
kurulumundan, finansına,
pazarlamasından, muhasebesine,
yönetiminden, insan kaynaklarına
kadar her konuda bilgiyi;
mühendislik temeli üzerine veren
ve geleceğin
analitik düşünme yeteneği yüksek
yöneticilerini
yetiştirmeye odaklanmış bir bölümdür.
İşletme Mühendisliği Programı
İlk iki sınıfta matematik, fizik gibi temel
mühendislik derslerinin yanı sıra alınacak teknik
resim, ekonomi, muhasebe, istatistik ve bilişim
alanlarındaki derslerle desteklenmektedir.
Üçüncü ve dördüncü yıllarda meslek dersleri
ağırlıklı olup bu dersler üretim, kalite, pazarlama,
proje yönetimi, sistem analizi, bilişim, yöneylem
araştırması, lojistik, yönetim, organizasyon, insan
kaynakları, hukuk, finansman alanlarında
işletmecilik ve mühendisliği birleştirecek
içeriktedir.
İşletme Mühendisliği programının, işletme
eğitimi veren programlardan farkı
"mühendislik formasyonu kazandırması"
sayesinde ortaya çıkmaktadır.
İşletme programları, üretim ve servis sektöründeki işlerin yerine getirilmesi
için üretimden pazarlamaya, insan kaynakları yönetiminden muhasebeye,
ekonomiden finansmana birçok işletme fonksiyonları hakkında bilgi
birikimine sahip işletmeciler yetiştirir.
İşletme Mühendisliği, her türlü işletme sisteminin çeşitli yöntemlerle analizi
ve bir bütün olarak tasarımına odaklanan ve böylece işletmeleri geliştiren
mühendisler yetiştirir.
İşletme mühendisleri modelleme, proje yönetimi ve süreç tasarımı gibi diğer
işletme mezunlarının ya çok eksik yada hiç eğilmedikleri alanlarda
uzmanlaşırlar.
Diğer mühendislik programlarından
• yönetim ve organizasyon, pazarlama,
finansman,
• hukuk ve iktisat gibi temel işletmecilik
alanlarında verilen meslek bilgi birikimi ile
• "işletmeleri bir bütün olarak yorumlayabilme
yeteneği" kazandırması sayesinde
ayrılmaktadır.
İşletme Mühendisliğinin
avantajları
• Hem mühendislik hem de işletme yöneticiliği
alanında bilgi sahibi olması
• Mühendislik yönüyle teknik özellikler
kazandırması ve İşletme yönüyle yönetim
alanında yetkinlik sağlaması
• İşletmelere büyük resimden bakma yeteneği
• İşletmelerde mühendis kadrosu ile diğer
alanların koordinasyonunu üst düzeye taşıma
ihtiyacını karşılaması
İşletme Mühendisliğinin
avantajları
• Analitik düşünme, etkin iletişim, problem çözme,
yaratıcılık gibi sosyal ve mühendislik biliminin
her ikisine ait özelliklerin eş zamanlı olarak
arandığı yöneticilere duyulan ihtiyacı
karşılaması
• Endüstriler arası ilişkilerde mühendis ve
yöneticilerin dilinden anlayan kişilere olan
ihtiyacı karşılaması
• Ülkemizde İşletme Mühendisliği Mezun sayısının
çok az olması
İşletme Mühendisi
bir işletmenin, işletmecilik ve
mühendislik anlayışına uygun biçimde
yönetilmesini, üretimden satışa kadar
olan sürecin denetlenmesini sağlayan,
hem mühendislik, hem işletme
yöneticiliği konusunda bilgi sahibi
olan kişidir.
İşletme Mühendisinin sahip olacağı nitelikler
• Üst düzeyde akademik yetenek
• Sayısal düşünme yeteneği
• Fikirlerini başkalarına aktarabilme ve insanları ikna
edebilme gücü
• İleriyi görebilme ve fırsatları sezebilme yeteneği
• Yerinde kararlar alabilme ve plan yapabilme
yeteneği
• Yüksek başarma güdüsü ve yaratıcılık özelliği
• Matematik ve sosyal bilimler
• Sabırlı, anlayışlı, hoşgörülü, insan ihtiyaçlarına karşı
duyarlı,
• Zamanı iyi kullanabilme
• Ekip çalışması yapabilme
Hangi sektörlerde çalışır?
İmalat
Hizmet
Bilişim
Sigortacılık
Sağlık
Araştırma-Eğitim
Lojistik
Bankacılık - Sermaye Piyasası-Borsa
Hangi sektörlerde çalışır?
Kısacası Her Sektör
İşletme Mühendisliği Management Engineering,
Amerika'da en fazla kazanan
meslekler grubunda yer
almaktadır.
YÖNETİM
Belirli bir takım amaçlara ulaşmak için başta
insanlar olmak üzere parasal kaynakları,
donanım, demirbaş, hammadde, yardımcı
malzeme ve zamanı
birbiriyle uyumlu, verimli ve etkin
kullanabilecek kararlar alma ve uygulama
süreçlerinin toplamıdır.
YÖNETİM
Planlama, örgütleme, liderlik ve kontrol
fonksiyonları yardımı ile
eldeki kaynakları
etkin ve verimli bir şekilde kullanarak
belirlenmiş amaçlarına ulaşma sürecidir.
YÖNETİMİN RASYONELLİK ÖLÇÜSÜ:
VERİMLİLİK
Belli bir zaman parçası içinde
üretimden elde edilenlerin
aynı zaman parçası içinde o çıktıları üretmek için
kullanılan
girdi miktarlarına
oranıdır.
Verimlilik = Çıktı / Girdi
Eldeki kaynakları
çok iyi bir şekilde değerlendirerek
en yüksek üretime ulaşmak
YÖNETİMİN RASYONELLİK ÖLÇÜSÜ:
ETKİNLİK
Faaliyetler sonucunda hedeflere ulaşılma ölçüsü
E= (Gerçekleştirilen durum / Amaçlanan durum) x100
KARLILIK
Belli bir zaman parçası içinde işletme faaliyetleri
sonunda elde edilen toplam karın,
aynı zaman parçası içinde kullanıldığı kabul edilen
ortalama işletme sermayesine oranıdır.
K= (Kar / Öz Sermaye) x 100
YÖNETİCİ
Bir zaman dilimi içinde bir takım amaçlara
ulaşmak için insan, para, hammadde,
malzeme, makine, demirbaş vb. üretim
araçlarını biraraya getiren,
onlar arasında uygun bir bileşim, uyumlaşma
ve ahenkleşmeyi sağlayan kimse
YÖNETİCİ
Bir zaman dilimi içinde ve değişken çevre
koşulları altında belirli bir takım
amaçları gerçekleştirmek üzere maddi
ve beşeri üretim faktörlerini uyumlu bir
şekilde bir araya getiren ve çalıştıran
kimse
Yönetimin Tarihi
•
SÜMERLER
M.Ö. 5000
Hem devlet yönetimi, hem de özel ticari ilişkiler için kullanılabilecek
kayıtlar ve ilkeler
•
MISIRLILAR
M.Ö. 4000-2000
Piramitler, planlama, tahmin, yönetim, stok kayıtları, yönetici
istihdamı
•
İBRANİLER
M.Ö.4000
Organizasyon yapısı, yönetimi ve kontrolüne ilişkin ilkeler ve
uygulamalar
•
BABİLLER
M.Ö. 2000-1700
Ticari ilişkilerde, ücret ve sözleşmelerde hukuk kuralları
•
YUNANLILAR
M.Ö. 500-200
Çalışma ahlakı, problem çözmede ilk bilimsel yöntemlerin kullanımı
•
ROMALILAR
M.Ö. 200-M.S.400
Fabrikalar (silah, tekstil, çanak-çömlek), yol inşaatı, kalifiye ve
uzmanlaşmış işçi kullanımı, otoriter organizasyon yapısı
•
VENEDİKLİLER
1300
İşletme faaliyetleri için yasal çerçeve
•
LUCA PACIOLI
1494
Muhasebecilik
•
ADAM SMITH
1776
Milletin zenginliği, iş bölümü ve uzmanlaşma, piyasa ekonomisi
Yıl
Yönetime Katkıda Bulunan Bilim
Adamları
İsim
•
•
1776 Adam Smith
1800 Eli Whitney
•
1801 Joseph-Marie Jaquard
•
•
1832 Charles Babbage
1881 Frederick W. Taylor
•
•
•
1905 A. K. Erlang
1908 C. E. Knoappel
1913 Henry Ford / C. Sorenson
•
•
•
1914 F. W. Harris
1916 Henry L. Gantt
1922 Frank-Lillian Gilbreth
Katkılar
İş bölümü ile ekonomik kazançlar sağlama
İmalatta standardizasyon ve kalite kontrolü ile
değiştirilebilir parçaların kullanımı
Bir dokuma tezgahı üzerinde kumaşları dokumak
için delikli kartların kullanımı - dokuma
endüstrisinde devrim
İş bölümüne göre ücret sistemleri
Metot ve Zaman Etüdü, işe göre adam seçimi, iş
bölümünün çelik endüstrisinde uygulanması
Telefon endüstrisinde kuyruk teorisi uygulaması
Başabaş Noktası Diyagramının kullanımı
Hareketli, birleşik montaj hattının kullanımı, ilk
otomobil montaj hattı
Ekonomik Sipariş Miktarı Modeli
Çizelgelemede Gantt şemaları
Hareket ve Zaman Etütleri (işi yapmak için en iyi
yöntemin kullanımı)
Yönetime Katkıda Bulunan Bilim
Adamları
Yıl
İsim
Katkılar
1924
Walter Shewhart
İstatistiksel Kalite Kontrolü
1934
F. W. Trippet
İş Örneklemesi
1940
S. P. Mitrofanov
Grup Teknolojisi
1946
ASQC
Amerikan Kalite Kontrol Kurumunun kurulması
1947
George Dantzig
Yönetimde Lineer Programlama kullanımı
1948
H. B. Maynard
Metot ve Zaman Yönetimi
1950
W. Edwards Deming
Kalite Kontrol Sistemleri
1951
H. Ford Dickey
ABC Envanter Analizi
1957
Du Pont Corp.
Kritik Yol Yöntemi (CPM)
Yönetime Katkıda Bulunan Bilim
Adamları
Yıl
İsim
• 1958 Booz-Allen-Hamilton
• 1959 Fred. Harbison Ch. A. Myers
• 1960 Joe Orlicky
• 1961 Jay Forrester
• 1963 A. AlanB. Pritsker
• 1985 General Motors
Katkılar
PERT'in geliştirilmesi (Program
değerlendirme ve gözden
geçirme tekniği)
Endüstri Dünyasında Yönetim:
Bir Uluslararası Analiz
Zaman Fazlı Envanter
Yönetimi/Malzeme İhtiyaç
Planlaması (MRP)
Endüstriyel Dinamik: Yönetime
Sistem Yaklaşımı
GERT/Network Simulasyonu
Detroit-Hentrock fabrikasında
imalat otomasyonu protokolü
(MAP) kullanımı
Klasik Yaklaşım Öncesi Yönetim Anlayışı
Owen
İnsan ilişkileri hareketinin öncüsü
İşçilere daha iyi davranılarak verimin
arttırılması
önerge
10 yaşından küçük çocuk çalıştırılmaması
Gece vardiyasında çocuk çalıştırılmaması
Mesainin 10,5 saate indirilmesi
Klasik Yaklaşım Öncesi Yönetim Anlayışı
Babbage
Hesap makinası ve modern bilgisayar tasarımı
ve kullanımının babası
Fiziksel ve zihinsel uzmanlaşma
Bir ana işin başka işe bölünme derecesi
Ödüllendirme, teşvik primi
Klasik Yaklaşım Öncesi Yönetim Anlayışı
Towne
İşletmeciliğin araştırmayı içeren ayrı bir bilim
dalı olarak görülmesi
Mühendislik Ekonomisi
Taylor
Klasik Yönetim Anlayışı
Bilimsel yönetim
verimliliğin geliştirilmesi
Yönetsel Teori
örgütlerin bütün bir varlık olarak incelenmesi ve
daha etkin ve verimli kılınması
BİLİMSEL YÖNETİM
• Bilimsel yönetim iş akışlarını analiz eden ve sentezleyen bir işletme
teorisidir. Ana amacı ekonomik verimliliği, özelikle de işçi verimliliğini
arttırmaktır. Üretim süreçlerine ve iş idaresine bilimsel tekniklerin
uygulanmasının en erken örneklerindendir.
• Geliştirilmesi Taylor ile imalat sektöründe 1880 ve 1890'lı yıllarda
başlamıştır. Etkinliğinin zirvesine 1910'lu yıllarda ulaşmıştır. 1920 li
yıllardan itibaren etkisini karşıt ve tamamlayıcı teknik ve fikirlerin
oluşmasını sağlayarak göstermiştir.
• Analiz; sentez; mantık; rasyonellik; deneysellik; iş etiği; verimlilik;
israfın önlenmesi; en iyi bilinen yöntemlerin standardizasyonu,
geleneksel yöntemlerin sorgulanması; el ustalıgına dayalı işlerin seri
üretime geçirilmesi; çalışanlardaki bilgilerin diğer çalışanlara, aletlere,
süreçlere ve belgelere taşınması vb.
BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI
Taylor
• Bilimsel yönetim kavramının ortaya atılmasını sağlayan çalışmaları
başlatan Taylor’dur. Bilimsel yönetim, günümüzde araştırmalar, analizler,
istatistik bilgiler ve metotları inceleyen ve elde edilen sonuçlardan
yönetim prensipleri oluşturmayı sağlayan bir kavramdır.
• Frederick Winslow Taylor 1911 yılında yazdığı “Bilimsel Yönetimin
Temelleri” adlı eseri nedeniyle bilimsel yönetimin babası sayılmaktadır.
Çalışmaları işyerinde zamanın etkin kullanımı üzerine yoğunlaşmıştır.
• İlk çalışmaları Midvale Çelik Şirketi’nde bir işçinin sarf ettiği beygirgücü
ile bu işin işçiyi yorması arasındaki ilişki üzerine kurulmuştur. O tarihe
kadar bir işçinin verimlilik düzeyini belirleyen ana faktörün yalnızca
dayanıklılık olduğu düşünülürken, Taylor çalışmaları sonucunda işçinin
yük altında geçirdiği zaman, dinlenme süresi ve dinlenme periyotlarının
uzunluğu ve kısalığının etkili olduğunu belirlemiştir.
•
BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI
Taylor
•
•
•
•
1880’lerde işlerin daha kolay, verimli ve etkin yapılması
(zaman ve metot etüdü), iş bölümü, işçilerin yapacakları işe
göre seçimi ve eğitimi, işçi-işveren ilişkileri, planlama ve
kontrol alanlarında katkılarda bulunmuş ve yöneticilerin
görevlerini aşağıdaki gibi belirlemiştir:
İşçilerin yaptıkları işlere ait işlemlerin açık ve kesin olarak
belirtilmesi
Her iş için en iyi işçinin seçilmesi ve bu işe göre eğitilmesi
İşçiler ile yöneticiler arasındaki her çeşit meselelerin
bilimsel yollardan elde edilen prensiplerle halledilmesi
İşlerdeki sorumlulukların işçi ile yöneticiler arasında eşit
şartlarla paylaşılması
BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI
Taylor
•
•
•
•
Bilimsel yönetimin kuralları
İş analizinde parmak hesabı yerine bilimsel
yöntemlerin kullanılması,
Çalışanların seçme, eğitim ve
yetiştirilmesinde sistematik yöntemlerin
uygulanması,
Çalışan ile yöneten arasında sağlam temellere
dayanan işbirliğinin kurulması,
İş yükünün çalışanlar ve yönetenler arasında
dengeli, adil ve uygun biçimde bölünmesi
Modern üretim yönetiminin Adam Smith ile
başladığı kabul edilmektedir. Adam Smith,
1770lerde yayınladığı The Wealth of Nations adlı
kitabında işin kısımlara ayrılması ve iş bölümü ile
üretim artışında sağlanacak gelişmeleri
belirlemiştir.
1832'de matematikçi Charles Babbage, iş bölümü
prensibinin uygulanması ile sağlanacak yararların
ayrıntılarını belirtmiş, iş basitleştirme,
uzmanlaşma ve reorganizasyon ile üretkenliğin
artırılması yolunda deneyler yapmıştır.
BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI
Frank-Lilian Gilbreth
• Bilimsel yönetim akımının bir diğer önemli temsilcisi ise Frank Bunker Gilbreth’tir.
• Taylor gibi Gilbreth de bir görevin en iyi şekilde nasıl yapılabileceği üzerinde
durmuştur.
• İnşaat yapım sürecinde gereksiz, yönetilemeyen etkin olmayan hareketler üzerine
çalışmıştır.
• En önemli çalışması bir tuğla işçisinin hareketlerini 18’den 5’e indiren çalışmasıdır.
Bu iyileştirme ile bir tuğla işçisi verimliliğini daha fazla güç harcamadan ikiye
katlamıştır .
• Gilbreth eşi Lilian ile birlikte gerçekleştirdiği bu çalışmaları “Hareket Ekonomisinin
Kanunları” adlı eserinde toplamıştır. Bu çalışma insan vücudunun kullanımı, işyeri
düzeni ve alet tasarımı konularıyla ilgili 22 kuralı içerir.
• therblig
BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI
Henry Gantt
• Henry L. Gantt, Taylor’ın çelik şirketinden iş arkadaşıdır. ; kendi adı
ile anılan şema ve teşvikli ücret sistemini geliştirmiştir.
• Taylor ile karşılaştırıldığında daha üstün görülebilecek bir ücret
teşvik programını uyarlamıştır.
•
Gantt’ın teşvik sistemi işçilerin kendilerine ait görevi belirlenen
standart sürelerden daha kısa bir zamanda tamamlamaları halinde
onları ikramiyeyle ödüllendirmeyi amaçlar. Kurduğu sistemin
güvenilirliği belirli bir zaman süreci için verilen görevin
tamamlanması esasına dayanmaktadır.
• Planlama ve kontrolün sağlanabilmesi için planlanan iş ile
tamamlanan iş arasındaki ilişkinin görülebildiği Gantt Şeması’nı
geliştirmiştir.
İŞLETME YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN
GELİŞMELER
•
Sanayi Devrimi: makineleşme ve fabrika sisteminin oluşması
•
Fabrikaların hızla artması,
– yeni kentlerin oluşması,
– büyük örgütlerin ortaya çıkması,
çalışma alanlarının genişlemesi
– yönetsel konularda kontrol ve uyumlaştırma sorunları
ücret sisteminin ortaya çıkması
işbölümünün zorunluluk haline gelmesi
•
•
•
•
•
•
Bilgi Devrimi: bilgi teknolojilerindeki ilerlemeler
• hızlı teknolojik gelişmeler
• birim zamanda işlenmesi gereken bilgi miktarının artması
Hızla değişen dinamik çevresel koşullar, işletmelerin değişime uyum ve kendilerini sürekli yenileme
için ihtiyaç duydukları ve analiz etmek zorunda kaldıkları bilgi miktarını daha da artırmıştır.
sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş
Küreselleşme:
Bu hızlı değişim süreci içinde Dünya ülkelerinin ekonomileri, klasik yaklaşımlar ile tanımlamakta
güçlük çekilen yeni oluşumlar çerçevesinde sürekli gelişme göstermektedir. Son yıllarda yaşanan bu
değişim süreci, sanayi devriminin sonucu ortaya çıkan toplumsal ve endüstriyel dinamikleri
açıklamada yeterli olan klasik iktisat, üretim ve yönetim kavramların geçerliliğini tartışılır hale
getirmekte ve ortaya çıkan yeni ekonomik, toplumsal ve endüstriyel dinamikleri açıklayabilecek
modern kavramların gelişmesine neden olmaktadır.
Yönetsel Teori
Henry Fayol
On dokuzuncu yüzyılın sonlarında, bir Fransız olan Henri Fayol
“sistematik yönetim teorisi”ni (systematic management theory)
geliştirmiştir. Yönetici ve maden mühendisi olan Fayol 1888 ile
ölüm tarihi olan 1915 yılları arasında yönetim alanına önemli
katkılar sağlamıştır.
Endüstriyel projelerde gerçekleştirilecek faaliyetler
1- Teknik (Üretim ile ilgili)
2- Ticari (Satın alma, satma vb.)
3- Finansal (Sermayenin nasıl optimum kullanılacağı)
4- Güvenlik (Örgüte ait aktiflerin ve insan kaynağının korunması)
5- Muhasebe
6- Yönetimsel (Planlama, örgütleme, yöneltme, koordinasyon ve
kontrol)
Yönetimin 14 İlkesi
Fayol
Bu ilkeler yöneticiler için birer anahtar olmanın yanında yönetim alanındaki
akademisyenler için de bir öğretim aracı olmuştur
- İş bölümü İlkesi
- Yetki ve Sorumluluk İlkesi
- Disiplin İlkesi
- Kumanda Birliği İlkesi
- Yönetim Birliği İlkesi
- Genel Çıkarların Kişisel Çıkarlara Üstünlüğü İlkesi
- Çalışanların Ödüllendirilmesi
- Merkezileşme İlkesi
- Hiyerarşi İlkesi
- Düzen İlkesi
- Eşitlik İlkesi
- Personelin Devamlılığı İlkesi
- Girişim İlkesi
- Birlik Ruhu İlkesi
Yönetsel Teori
Barnard
•
•
•
•
•
Chester I. Barnard bilimsel yönetim ile insan ilişkilerini birleştirmeyi başarmış
önemli şahıslardan biridir. Barnard’a göre örgüt bireysel faaliyet ve kuvvetlerin
koordine edilebildiği bir sistemdir. Özgür irade ve dışsal kuvvetler altında otoritenin
kabulünü göz önüne alan teorisini ortaya koymuştur.
Kabul teorisi’ne göre çalışanlar üstlerinin verdikleri emirlerin geçerliliğini sorgular
ve bilinçli olarak uyma ya da uymamayı seçerler. Bir direktif çalışanca anlaşılır, takip
edilebilir ve örgüt amaçlarıyla ilişkili olduğu uygun bulunursa kabul edilmektedir.
Formal bir örgüt içinde informal örgütler her zaman oluşacaktır. Informal örgütler
formal yapının üstünden gelemeyeceği iletişim ve ilişkiler ile ilgilenir. Geliştirdikleri
yaklaşımlar, gelenekler ve standartlar ile örgüt içinde oluşmaktadır. Barnard’a göre
informal etkileşimlerin özelliği belirli bir amaç çerçevesinde olmadan sürekli tekrar
etmeleridir. Bu durum modern teoriden farklı olarak informal örgütlerin temel
fonksiyonunun formal örgüt yapısı içinde karşılanamayan gruplar arası amaçları
karşılayabilmesidir.
Yönetsel Teori
Weber
•
Bürokratik yönetimin babası sayılan Max Weber, ofis içinde bireye iş
ve sorumlulukların atandığı bir sistem geliştirmiştir. Örgüt içindeki
her birim işgücünün sistematik olarak bölümlendirildiği bir sistem
içinde kendisinden bir üst basamakta bulunan birime karşı
sorumludur. Birimlerde çalışanlar özelliklerine göre pozisyonlara
atanmıştır. Ödüllendirme kıdeme, başarıya veya her ikisine göre
tasarlanır. İşçilerin kişisel işlerini resmi sorumluluklarından
ayırmaları beklenir.
•
1800’lerin sonlarında görülen yönetim uygulamalarındaki
problemlerin nedeni kaynakların örgüt amaçlarından çok bireysel
amaçlara yönelik olarak kullanılmasıdır. Öyle ki çalışanlar örgüt
kaynaklarını müşterilere hizmet etmekten çok kendi çıkarları
doğrultusunda kullanmaktaydılar.
Üretim Yönetimindeki Önemli Olaylar
Üretim
Yeni bir fiziksel varlık veya hizmet ile
sonuçlanan bir fayda yaratmak amacıyla
girişilen faaliyetlerdir.
Üretim Sistemi
Bir organizasyonunun imalat operasyonlarını
gerçekleştirmek üzere organize edilmiş insan,
donanım ve prosedürler toplamıdır.
Üretim girdilerinin üretim çıktılarına dönüştürülmesi
işlevinin gerçekleştirildiği yerdir.
Üretim Sistemi, Girdileri Ve Çıktıları
Girdiler/
Kaynaklar
Çıktılar/
Ürünler
Üretim sistemi
İşgücü
Sermaye
Arazi
Malzeme
Enerji
İletişim
Ürün
Yan ürün
Yarı mamul
Hurda
Fire
Üretim Yönetimi
İşletmenin elinde bulunan
malzeme, makine ve insan gücü kaynaklarının,
belirli miktarlardaki mamulün
istenilen niteliklerde, istenilen zamanda ve
mümkünse en düşük maliyetle
üretimini sağlayacak biçimde
bir araya getirilmesidir.
Üretim Yönetimi
• Tüketici istekleri
• İş gücü yapısı
• Sermaye kaynakları
• Sosyal gelişmeler
• Endüstriler arası ilişkiler
gibi değişik alanlardan gelen baskılar ışığında bu mamullerin üretilmesi için;
• Gerekli hammadde ve yarı mamullerin çeşitli kaynaklardan, uygun fiyatla,
istenilen zamanda sağlanması
• Her parçanın değişik spesifikasyonlara göre işlenmesi
• İşlenen parçaların istenilen yerde, istenilen zamanda hazır bulundurulması
• Bütün faaliyetlerin eldeki insan gücü ve makinelerden en iyi yararlanmak
suretiyle son derece sınırlı süre içinde gerçekleştirilmesidir.
Üretim kısaca fayda yaratma süreci olarak tanımlandığında, yönetim
bir üretim faktörüdür ve üretim sürecinin ekonomik anlamda
önemli kaynaklarından biridir.
Yönetim, işletme verimliliğini artırmak için işgücü ve sermayenin
etkili kullanılmasını sağlamaktan sorumludur.
Yönetim işletmenin esas fonksiyonu olarak tanımlanır ve yönetimin
aşamaları olarak aşağıda verilen sıralama, aynı zamanda işletme
organizasyonundaki temel ve temel olmayan fonksiyonel
birimlerin yöneticileri için uygulanan aşamalardır.
Planlama
Organizasyon
Koordinasyon
Yöneltme
Denetim
Yönetimin Fonksiyonları
Planlama
İşletme için hedef ve amaçların belirlenmesi ve bunlara ulaşmada uygulanacak program, politika ve
prosedürlerin geliştirilmesi.
Organizasyon
Amaçlara ulaşmak için kişilerin, grupların, birimlerin ve bölümlerin yapısını oluşturma.
Koordinasyon
İşletme içi birimlerin ve kişilerin arasındaki görev dağılımını yapma, iş akışlarına uygun olarak
dokümantasyon hazırlama faaliyetlerinin yanısıra, iş gücü ihtiyaçları ve amaçlarına ulaşmak için
uygun personeli işe alma, eğitim, kadroda tutma ve işten çıkarma için en iyi yolu belirleme.
Yöneltme
Amaçlara ulaşmak için çalışanları yönlendirme, yol gösterme ve motive etme.
Denetim
İşletmede yürütme ve yönlendirmenin amaçlarına ulaşma ve uygun planın işlemesi için standartları
ve haberleşme ağlarını oluşturma.
Üretim Faaliyetleri
• Araştırma ve Geliştirme
Ürün araştırma, ürün
geliştirme ve ürün mühendisliği, bu bazı firmalarda
mühendislik, bazılarında ise yeni ürünler departmanı
olabilir.
• Ürün Mühendisliği
Üretim etkinliğini arttırmak için
ürün tasarımı
• Proses Mühendisliği Üretim araçları, teçhizat ve
proseslerin tasarımı, geliştirilmesi, değerlendirilmesi
• Tesis Planlama, İnşaat Tesislerin planlanması, inşaatı,
bakım ve onarımı
• Satınalma Bilinen spesifikasyon, teslimat ve fiyat için
en iyi kaynağın belirlenmesi
Üretim Faaliyetleri
• Endüstri Mühendisliği
Personel, alan ve makinelerin en etkin
şekilde kullanımının belirlenmesi
• Metot Mühendisliği İş yerindeki prosedürlerin geliştirilmesine
yönelik çalışmalar yapılması
• Üretim Planlama ve Stok Kontrolü İmalat proseslerinin
çizelgelenmesi, envanterin yönetilmesi
• İmalat Sistemleri
İmalat operasyonlarına, matematik veya
yönetim bilişim sistemlerinin metodoloji, model ve prosedürlerinin
uygulanması. Bazı organizasyonlarda bu Yöneylem Araştırması
grubu, bazılarında İmalat Bilişim Sistemleri grubu, bazılarında ise
her iki grup olabilir.
• Kalite Güvencesi/Kalite Kontrol
Kalite amaçlarının
karşılanmasını sağlamak için tasarım, ürün ve proseslerin gözden
geçirilmesi. Kalite Güvencesi genellikle üst yönetim seviyesinde ve
Kalite Kontrol da operasyonel seviyededir
• Bakım
Güvenilir bir sistemin yaratılabilmesi ve
sürdürülebilmesi için sistem ve prosedürlerin tasarımı
Üretim Yöneticilerinin Karar Alanları
Verimlilik ve strateji
İş/ÜY organizasyonun amaçların nasıl katkıda
bulunabilir?
Planlama kriterlerimiz nedir?
Tahmin etme
Satmayı ümit ettiğimiz birim ne kadardır?
Ürün seçimi ve tasarım
Sunacağımız ürün veya servis nedir?
Bu ürün ve servisleri nasıl tasarlayacağız?
Üretim Yöneticilerinin Karar Alanları
Proses seçimi ve tasarımı
Bu ürünün gerektireceği prosesler nelerdir ve
hangi sıradadır?
Bu prosesler için hangi teçhizat gereklidir?
Kuruluş yeri
Tesisi nerede kurmalıyız?
Yerleşim
Yerleşim kararına esas olacak ölçüt nedir?
Tesisi nasıl düzenlemeliyiz?
Planımızı karşılayacak tesis ne büyüklükte
olmalıdır?
Makul bir iş ortamını nasıl sağlayabiliriz?
Üretim Yöneticilerinin Karar Alanları
İnsan kaynakları
Üretimde çalışacak personel kaç kişi olabilir?
Satınalma ve tedarik
Bu parçayı imal mi edeceğiz yoksa satın mı
alacağız?
İyi tedarikçilerden kimlerle ve kaçı ile
çalışacağız?
Proje çizelgeleme
Alt yapımız ile çalışma iyi bir fikir midir?
Üretim Yöneticilerinin Karar Alanları
Envanter, MRP
Her parça için ne kadar envanter bulunduracağız?
Ne zaman yeniden sipariş vereceğiz?
Kalite yönetimi
Kaliteden kim sorumlu olacak?
Hizmet veya ürünümüz için istediğimiz kaliteyi nasıl
tamamlarız?
Bakım ve güvenilirlik
Bakım ve güvenilirlikten kim sorumlu olacak?
İşletme fonksiyonları
Bir işletmenin esas fonksiyonu yönetimdir.
temel fonksiyonlar
üretim, pazarlama ve finansmandır ,
genellikle bir işletmede bölüm ya da departman
olarak kendi adları ile yer alırlar.
temel olmayan (destek) fonksiyonlar
bazen kendi adları ile bazen de birleştirilerek
farklı ad altında işletmelerde
bölüm ya da departman olarak yer alırlar;
bu tamamen işletmenin faaliyet alanına, işleyiş
(yönetim) biçimine, personel yapısına ve
hedeflerine
bağlı olarak değişebilmektedir.
İşletmenin temel fonksiyonları
Üretim
Ürün (mal ya da hizmet) yaratma
Pazarlama
Talep yaratma veya mal/hizmet için en azından
sipariş alma.
Finans/Muhasebe
Organizasyonun ne kadar iyi işlediğini izleme,
yatırımları ödeme ve para toplama.
İşletme fonksiyonları
Bir işletmedeki tüm fonksiyonların sorumluları
orta seviyede yöneticiler olarak tepe
yöneticilerin belirledikleri amaç ve hedeflere
ulaşmak üzere kendi birimlerinin hedeflerini
belirlerler ve çalışma sırasında birbirleri ile
sürekli iletişim içerisindedirler. Ancak, mal
veya hizmet üretimi ile uğraşan işletmelerin
tümünde temel fonksiyonlar vazgeçilmezdir
ve yaşamsal öneme sahiptir.
Temel fonksiyonların rollerine örnekler
Temel fonksiyonların rollerine örnekler
Temel fonksiyonların rollerine
örnekler
İMALAT
Üretim
Tesisler
o İnşa
o Bakım
Üretim ve Envanter Kalitesi
o Çizelgeleme
o Malzeme Kalitesi
Kalite Güvencesi ve
Kontrolü
Tedarik
İmalat
o Fabrikasyon
o Montaj
Mühendislik/Tasarım
o Ürün geliştirme ve
tasarımı
Endüstri Mühendisliği
o Makine alan ve
personelin etkin
kullanımı
Proses Mühendisliği
o Üretim aşamaları,
teçhizat ve proseslerin
kurulması ve
geliştirilmesi
Finans/Muhasebe
Ödemeler/Krediler
o Alacak hesapları
o Borç hesabı
o Defteri Kebir
Fon Yönetimi
o Para piyasası
o Uluslararası
değişim
Sermaye
Revizyonları
o Stok dağıtım
o Bono dağıtım ve
toplama
Pazarlama
Satış promosyon
Reklam
Satış
Piyasa araştırması
Temel fonksiyonların rollerine
örnekler