Mitoz Bölünme

1. ÜNİTE: HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM
Hücre bölünmesi,
-
bir hücreden yeni hücrelerin meydana gelmesidir.
-
tüm canlılarda görülen bir olaydır.
-
bir hücreli canlıların çoğalması, çok hücreli canlıların büyümesi, erkek ve dişi eşey hücrelerinin
meydana gelmesi için gerekli bir olaydır.
-
Tek hücrelilerde üreme ve çok hücrelilerde büyüme, yaraların onarılması için mitoz, üreme
organlarında eşey ana hücrelerinden eşey hücreleri oluşurken mayoz olmak üzere iki şekilde
gerçekleşir.
! Bir hücrenin bölünmesi için önce belli bir büyüklüğe ulaşması gerekmektedir.
Mitoz

Bir hücrelilerden çok hücrelilere kadar bütün canlılarda görülür.

Kromozom sayısı değişmez.

Birbirinin aynısı iki hücre oluşur.

Tek hücrelilerde çoğalmayı (üremeyi), çok hücrelilerde büyümeyi ve hücrelerin yenilenmesini
sağlar.

Hücre, mitoz sırasında birbirini takip eden farklı evrelerden geçer. Bu evreler sırasında
çekirdeğin ve sitoplazmanın bölünmesiyle iki yavru hücre oluşur.

Hücre bölünmesi öncesinde çekirdekte bulunan ve canlının kalıtsal özelliklerini taşıyan maddenin
(kalıtım maddesi) birer kopyası yapılır. Bu kalıtım maddesi mitozun başlangıcında kromozom adı
verilen yapılara dönüşür.

Mitozun ilk evresinde kromozomlar belirgin hâlde görülmeye başlar. Daha sonraki evrelerde
hücrenin ortasında dizilen kromozomlar, hücrenin karşılıklı kutuplarına doğru hareket eder.

Böylece oluşacak hücrelerin ikisi de kromozomların, dolayısıyla kalıtım maddesinin birer
kopyasını almış olur. Bu şekilde çekirdek bölünmesini tamamlayan hücre, sitoplazma bölünmesine
geçer.

Sitoplazma bölünmesi sırasında hayvan hücresi, ortadan ikiye boğumlanır ve mitoz bölünme
tamamlanır. Bitki hücresinde ise hücrenin ortasında ara lamel adı verilen bir yapı oluşarak hücre
ikiye bölünür.
Bitki Hücresinde Mitoz Bölünme
Hayvan Hücresinde Mitoz Bölünme
Vücut hücreleri anne ve babadan gelen kromozom çiftlerine sahiptir. Bir takım hâlinde
kromozom içeren hücreler “n” ile gösterilir. Bir takım (n) anneden, bir takım (n) babadan gelmek
üzere iki takım kromozom bulunduran hücreler ise “2n” ile gösterilir. Örneğin insanların vücut
hücrelerinin kromozom sayısı 2n=46’dır. Öyleyse insanların vücut hücrelerinde 23 çift kromozom
olduğu söylenebilir.
Kromozom sayıları ile canlıların
büyüklüğü ve gelişmişliği arasında bir
ilişki var mıdır?
Eşeysiz üreme de mitoz bölünmeyle gerçekleşir.



Ana canlıdan tamamen kendisine benzeyen yavru canlıların oluşması şeklinde gerçekleşen bu
olayda eşey hücreleri rol almaz.
Mitoz bölünme ile gerçekleşir.
Bölünerek çoğalma, tomurcuklanma, yenilenme (rejenerasyon), vejetatif üreme eşeysiz üreme
şekilleridir.
Haydi Tahmin Edelim! 
 Bazı bitkilerde ana canlıdan koparılan kısımlar toprağa dikildiğinde yeni
bitkiler oluştururlar.
Örneğin; Gül ve söğütün kesilen dallarının toprağa dikilmesiyle yeni gül ve
söğüt olur. Patateslerin üzerinde gördüğümüz filizler.
 Ata canlının üzerinde bir ya da daha fazla tomurcuk adı verilen çıkıntı
oluşur. Bu çıkıntılardan yeni yavrular oluşur.
Örneğin; Hidranın vücudunda oluşan çıkıntılar büyüyüp gelişerek yeni hidralar
oluşturur. Deniz anası, sünger gibi canlılar da tomurcuklanarak çoğalır.
 Bir hücreli canlılarda görülür. Bölünme enine ya da boyuna gerçekleşir.
Örneğin; amip belirli bir büyüklüğe ulaşınca, bölünerek kendine benzer yavru
amipler oluşturur.
 Kuyruğu kopan bir kertenkelenin kuyruğunu yeniden oluşturması,
denizyıldızının kopan kolunu yenilemesi mitozla gerçekleşen yenilenme
olaylarıdır.
VEJETATİF
ÜREME
TOMURCUKLANMA
BÖLÜNME İLE
ÇOĞALMA
YENİLENME