MİTOZ BÖLÜNME www.sinifogretmenim.com Daha önceki yıllarda öğrendiklerimizi hatırlarsak canlıların en küçük yapı birimi hücredir.Tüm canlılar hücrelerden meydana gelmiştir. Hücreler zamanla bölünmek ve çoğalmak zorundadır.İki tip hücre bölünmesi vardır. Mitoz ve Mayoz . Biz burada mitoz bölünmeden bahsedeceğiz. Büyüme gelişme ve yenilenme olayları mitoz bölünme ile gerçekleşir. Aynı zamanda bazı canlılar mitoz bölünme ile çoğalır. Bu bir üreme şeklidir ve bu tip üremeye eşeysiz üreme adı verilir. Mitoz bölünme sonrası oluşan iki hücre birbirinin tamamen kopyalarıdır. Mitoz bölünme iki kısımda incelenir. Bunlar sitoplâzma bölünmesi ve çekirdek bölünmesidir. Mitoz bölünme birbirini takip eden evreler halinde gerçekleşir. Hücrenin bölünme aşamasında olmadığı bir dönemde çekirdek içindeki kromozomlar kromatin iplik adı verilen yapı şeklindedir. Hücre bölüneceği sırada kısalıp kalınlaşarak kromozom denilen yapılara dönüşürler. Bu sayede kopyalanmış kalıtsal bilgi, oluşacak yeni hücrelere paylaştırılabilir. Her canlının kromozom sayısı sabittir. Bu sayı çoğunlukla farklı türlerde farklılık gösterir. Farklı türlerde kromozom sayısı aynı da olabilir. Sayının aynı olması canlıların benzer olduğu anlamına gelmez. Bir canlı hücresindeki kromozomların yarısı anneden yarısı babadan gelmiştir. Anneden gelen “n” sayılı kromozom ile babadan gelen “n” sayılı kromozom birleşmiştir ve çiftler oluşturmuştur. Bu nedenle canlıların kromozom sayısı çiftler halindedir ve 2n ile gösterilir. Örneğin sağlıklı bir insanda kromozom sayısı 2n=46 dır. Bu kromozomlardan n=23’ ü anneden, n= 23’ ü de babadan gelmiştir. MİTOZ BÖLÜNME MİTOZ BÖLÜNME EVRELERİ Hücre, bölünme öncesinde hazırlık evresi geçirir. Bölünmeye hazırlık evresinde hücrenin kalıtsal materyali yani DNA kendini kopyalar. Böylece bölünmemin başlaması için hücre hazır hale gelmiş olur. Mitoz bölünme başladıktan sonra kromatin iplikler halinde olan kalıtsal materyal kısalıp kalınlaşmaya başlar ve kromozomlara dönüşür. Kromozomların yarısı anneden yarısı da babadan gelmiştir. Anne ve babadan gelmiş kromozom çiftlerine homolog kromozomlar denir. Bir kromozom üzerinde paralel duran ve birbirine bağlanmış çubuk şeklindeki her bir yapıya kromatit denir. Aynı kromozom üzerinde bulunan kromatitler kardeş kromatitlerdir. MİTOZ BÖLÜNME Eşlenmiş sentrozomların her biri iğ iplikleri oluşturarak farklı kutuplara yönelmeye başlarlar. Bu arada çekirdek zarı eriyerek kaybolur. İğ ipliklerine bağlanan kromozomlar önce hücrenin ekvatoral düzleminde dizilirler. Dizili kromozomlar iğ iplikleri tarafından zıt kutuplara doğru çekilirler. Kromozomların yarısı bir kutba diğer yarısı öteki kutba gider. Bilindiği üzere bitki hücrelerinde sentrozom yoktur. Bitki hücrelerinde kromozomlar sitoplâzma hareketleri ile farklı kutuplara taşınırlar. Daha sonra ayrılmış kromozomların çevresinde çekirdek zarı oluşur. Böylece çekirdek bölünmesi tamamlanır. Sitoplâzma bölünmesi hayvan hücrelerinde boğumlanarak bitki hücrelerinde ise ara lamel oluşarak gerçekleşir. Bu evreden sonra artık birbirinin aynı olan iki hücre meydana gelmiş olur. Bitki hücresinde ara lamel oluşumu ile sitoplazma bölünmesi. Hayvan hücresinde boğumlanma ile sitoplazma bölünmesi.