DM EĞİTİM TASLAK

advertisement
TİP 1 DİYABET VE OKUL
UZM.DR. SAMİM ÖZEN
MERSİN KADIN DOĞUM ÇOCUK HASTANESİ
Diyabet Ekibi
•
•
•
•
•
Çocuk Endokrinoloji Uzmanı
Diyabet Hemşiresi
Beslenme Uzmanı
Psikolog
DİYABETLİ ÇOCUK ve AİLESİ
• OKUL-ÖĞRETMEN
Diyabet Nedir?
Diyabet nedir?
Vücudun,
gıdalardan elde ettiği şekeri
normal olarak kullanamadığı
bir durumdur
Yemek yediğimizde
Yiyeceklerin bir kısmı şekere dönüşür
Şeker kana karışır ve kan şekeri
yükselmeye başlar
Şeker hücre içine girer ve enerji
üretiminde kullanılır
Vücut kan şekeri yüksekliğini hissettiği
zaman ise pankreasa uyarı gönderir
İnsülin
Kandaki şeker
düzeyine göre
pankreas insülin
salgılar
Pankreas beta hücreleri
tarafından salgılanan bir
hormondur
Glikozun enerji olarak
kullanılabilmesi için
gereklidir
▌Karbonhidrat
HÜCRE
T Amilaz
ŞEKER
PANKREAS
insulin
KAN ŞEKERİ
İNSULİN ETKİSİ VAR
Glukoz
İNSULİN
.
.
Dolaşım
Oksijen
Enerji
CO2
Su
Hücre
İdrar glukoz (-)
İdrar keton (-)
İNSULİN ETKİSİ YOK
Glukoz
Karaciğer
İdrar glukoz (+)
İdrar keton (+)
Yağ asidi
Keton
Dolaşım
Hücre
Nasıl – neden diyabet ?
Kalıtımın rolü
Başka diyabetli birisinden bulaşmaz
Çok fazla şekerli gıda yediğin için diyabet
olmadın
Söz dinlemediğin için diyabet olmadın
Ailenin yaptığı ya da ihmal ettiği bir şey
nedeniyle diyabet olmadın…
Otoimmun bir hastalık
Vücut pankreasın insülin salgılayan beta hücrelerini
tanıyamamakta ve onları parçalamaktadır
Sonuç olarak beta hücreleri çalışmaz ve insülin salgılayamaz
Tip 1 Diyabette insülin tamamen yok olmuştur
Diyabet geçici mi, kalıcı mıdır ?
DİYABET KALICIDIR
Yaşam boyu birlikte olacağımız
iyi bir arkadaşımızdır
DİYABET ORTADAN
KALKMAZ- İYİLEŞMEZ
KONTROL ALTINA
ALINABİLİNİR
Diyabet kontrol altına alınabilir
İnsülin
Yönetimi
Egzersiz
Beslenme
Bilgisi
Diyabet kontrol altındaysa
Kan şekeri yüksekliği veya düşüklüğüne bağlı rahatsızlık hissi
yaşanmaz
Uzun süre yaşam kalitesi artar
Siz diyabeti kontrol ettiğiniz sürece diyabet düzeninizi
bozamaz
Gelecekle ilgili herhangi bir plan değişikliğine gerek yok
Normal okul yaşantısı olur
Kötü kontrollü diyabette
Kilo kaybı- kilo alma
Büyümede yetersizlik
Ergenlik gecikmesi
Okul başarısında azalma
Hipoglisemi- kan şeker düşüklüğü
Kan şekeri düşüklüğü
•Kan şekerinin
80 mg/dl
Hipoglisemi altında
olması
• Yemek yememek
• Zamanında yememek
• Planlanandan az yemek yemek
• İnsülin-yemek ilişkisine dikkat etmemek
Hipoglisemi
Nedenleri
• Fazla insülin yapılması
• Önlem alınmadan fazla egzersiz yapılması
• Alkol alınması
Hipoglisemi bulguları
Ti
treme
Çarpıntı
Terleme
Bulanık görme
Göz kararması
Endişeli hal
Halsizlik
Güçsüzlük
Uyku hali
Başdönmesi
Açlık hissi
Başağrısı
Sinirlilik hali
Hipoglisemi ağırlaşıyor !!!
•
•
•
•
•
Baş ağrısı
Konuşmada bozulma
Konsantrasyonda güçlük
Davranış değişiklikleri
Çevreyi, kişileri, yerleri tanıyamama
Hipoglisemi tedavisi
KŞ 60-80
arasındaysa
• 1 dilim ekmek
KŞ 40-60
arasındaysa
• 2 kesme şeker veya ½ paket
meyvasuyu
• ardından 1 dilim ekmek
Kan şekerini
ölçemiyorsanız…
Birşeyler yiyebilir durumdaysanız…
2 tane kesme şeker veya ½ paket meyva
suyu
Ardından bir ekmek değişimi
Eğer kendinizi iyi hissetmiyorsanız
veya
kan şekeriniz hala düşük ise
iki kesme şeker daha yenir
Kesme şeker,
kan şekerinizi hızla yükseltir
YANINIZDAN EKSİK ETMEYİN!!!
Ağır Hipoglisemi !!!
İnsülin
• Havale geçirme
• Bilincin kaybolması
• Koma
Glukagon
Ağızdan alamayacak durumda
Bilinci kapalı
Ağızdan
katı veya sıvı
yiyecek- içecek hiçbir şey
ASLA VERME
GLUKAGON AMPUL UYGULA
Glukagon
5 yaş altında ½ ampul
5 yaş üstünde 1 ampul
İnsülinler
Diyabetli Olmayan Bir Kişide
İnsülin Salgısı Nasıldır?
kahvaltı
öğle
akşam
Diyabetli Bir Kişideki Durum
Çok kısa
etkili insulin
Çok kısa
etkili insulin
Çok kısa etkili
insulin
07 09 11 13 15 17 19 21 23 01 03 05 07
Kahvaltı
Öğle
Yemeği
Akşam
Yemeği
ÇOK KISA ve UZUN ETKİLİ İNSULİN ANALOGLARI
Diyabetli Bir Kişideki Durum
Çok kısa
etkili insulin
Çok kısa
etkili insulin
Çok kısa etkili
insulin
07 09 11 13 15 17 19 21 23 01 03 05 07
Kahvaltı
Öğle
Yemeği
Akşam
Yemeği
ÇOK KISA ve UZUN ETKİLİ İNSULİN ANALOGLARI
Hiperglisemi
Kan şekeri yüksekliği
Hiperglisemi
•Kan şekerinin
180-200 mg/dl
üzerinde
olması
Hiperglisemi
Nedenleri
•
•
•
•
•
•
Fazla yemek yemek
Stres
Hastalık
Egzersiz yapmamak
Yetersiz insülin yapmak
Yanlış enjeksiyon
uygulanması
Hiperglisemi Bulguları
Çok su içme
Çok idrara gitme
Cilt kuruması
Görmede Bulanıklık
Uyuşukluk
Uyku hali
Aşırı acıkma
Bulantı
Hastalık Durumu
Ateşli
durumlarda
• İnsülin ihtiyacı belirgin
olarak artar
• Kullanılan dozun 2-3
katına kadar çıkabilir
Hastalığın
geçmesiyle
• İnsülin ihtiyacı azalır
• Kan şekeri ölçümüne göre
insülin dozu azaltılır
EGZERSİZ
EGZERSİZ
Her türlü fizik aktivite yapılabilir
İdeali, egzersizin günün belli zamanlarında
düzenli olarak hergün yapılmasıdır
Ara öğünlerden sonra yapılmalıdır
İnsülin uygulamadan sonraki ilk
saatlerde egzersiz uygun değildir
Planlı egzersiz yapılacaksa insulin
dozu önceden azaltılmalıdır
Düzensiz yapılan ağır egzersizlerin
etkisi 24-48 saat sürer
PLANSIZ EGZERSİZ YAPILACAKSA
MUTLAKA ÖNCE KAN ŞEKERİNE BAKILMALI
KŞ : 80-200
arasında ise
KŞ : 80’in
altında ise
KŞ: 200’ün
üzerinde ise
önce bir ekmek
değişimi yenmeli
önce hipoglisemi
tedavisi yapılmalı
idrarda keton
bakılmalı, keton yok
ise (negatif) hiçbir
şey yemeden
egzersize başlanmalı
egzersiz ½ saatten
fazla sürecekse
her 20 dakikada bir
½ meyve değişimi
yenmeli
KŞ’i normal sınırlara
gelince egzersiz
yapılmalı
her 20 dakikada bir
½ meyve değişimi
yenmeli
Egzersiz için
kan şekerinin normal aralıklarda olması
gerekmektedir
Ne zaman egzersiz yapılmaz ?
• Kan şekeri 80mg/dl altında
• KŞ yüksek ve idrarda keton (+)
Planlanan ağır bir egzersizse,
egzersiz öncesi insülin dozu azaltılır
Stres
Yaşamın bir parçası
Ancak kan şekerini etkiler
Öngörülemez bir şekilde kan
şekeri düşebilir veya
yükselir
Stresle başa çıkmayı öğrenmeliyiz…
Başetmek için fazla yenir veya uyunur
ANCAK…
Bunlar stres ile başetme yolu değil
sadece kaçıştır
Başetmeyi öğrenmeliyiz…
Yürüyüş-müzik dinlemek gibi…
Kan şekeri normale
yakın tutulduğu sürece
diyabetin
komplikasyonlarının
oluşması engellenebilir
veya geciktirilebilir
Download