Tifo - Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencileri İnternet

Tifo
Yrd. Doç. Dr. Aynur Engin
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi,
İnfeksiyon Hst. ve Kln. Mikrobiyoloji
A.B.D, Sivas
Salmonelloz



Tifo dışı salmonellozlar: S. typhi
dışındaki salmonellaların herhangi birine
bağlı olarak gelişen infeksiyonlardır
Bunlar gastroenterit, bakteriyemi,
menenjit, fokal infeksiyonlar, paratifo
yapabilirler
Genellikle zoonotik
Tifo



Etken S. typhi
Ateş, konfüzyon, düşmeyen ateş, baş
ağrısı, karın ağrısı, rölatif bradikardi,
splenomegali, lökopeni, rozeol denilen
deri döküntüleri ile karakterize olan
sistemik bir infeksiyon hastalığı
Kaynak insan
Enterik ateş


Daha çok batı literatüründe kullanılan,
yanlızca S. typhi nin değil, tifo kliniğine
benzer hastalık yapan diğer bakterilerin
de etken olduğu infeksiyonlara verilen
daha geniş kapsamlı bir terimdir
Örnek: S. paratyphi A,B,C
Salmonella
Serotip = false species (Kauffman-White sınıflaması)
Salmonella enteritidis
Group O Antigens; H1:H2
Salmonella Jerusalem
Salmonella Typhimurium
Salmonella Entebbe
Salmonella Typhi
Salmonella Israel
C
B
D
6, 7, 14 ; z10:lw
1, 4, [5], 12 ; i:1,2
1, 4, 12, 27 ; z:z6
9,12,[Vi] ; d:9,12 ; e,h:e,n,z15
Salmonella typhi






Gram (-), aerop, kapsülsüz, sporsuz, haraketli
Diğer salmonellalardan farklı olarak glukozdan
asit oluşturur, gaz oluşturmaz
TSİ besiyerinde H2S oluşturur
Vi antijeni, tek serotipi vardır
9 ve 12 spesifik O antijeni
Flajellar H antijeni d
Salmonella
Laktoz(-),
H2S (+),
İndole (-),
Simmons’ Citrate
(+)
Tifoda epidemiyoloji

Kaynak insan (hasta, taşıyıcı)







Hastanın dışkı, idrar, kusmuğu ile bol miktarda
bakteri atılır
Taşıyıcıların dışkısı ile
Fekal-oral yolla bulaş
Kontamine gıda yada suyun kullanımı ile
bulaşır
Tifolu hastanın kullandığı eşya bulaş kaynağı
olabilir
Karasinekler mekanik olarak taşırlar
Su, buz, toz ve kuru atıklarda haftalarca canlı
kalabilir
Tifoda epidemiyoloji





Su ve kanalizasyon sorunu olan ülkelerde sık
DSÖ’ne göre dünyada yılda 16-17 milyon
hasta
Yılda 600.000 ölüm
Gelişmiş ülkelerde (endemik alanlara
seyahat)
Ülkemizde endemik bir hastalıktır



Yılda 25-30 bin olgu?
Yaz-sonbahar ayları
Endemik bölgelerde en sık 11-30 yaşlarında
Mikroorganizmaya bağlı faktörler


Vi kapsül antijeni
Bakterinin alınan miktarı infeksiyonun
oluşma olasılığını etkiler
Mikroorganizmaya bağlı faktörler

Vi kapsül antijeni

Serumun bakteridisal etkisini azaltır


C3 bakteri yüzeyine tutunmasını
engelleyerek fagositozu engeller
(opsonizasyon bozulur)
Makrofaj içinde bakterinin
öldürülmesini engeller

H2O2’nin sitolitik etkisine direnç sağlar
Konak Faktörleri

Mide asiditesi: Salmonellalar mide asidine duyarlıdır,
gıdalarla alınırlarsa bu etkiden korunurlar, aklorhidri
vb

Daha önce hastalığı geçirme: bağışıklık bırakır, ancak
erken antibiyotik kullanımında 2. kez geçirebilir

Kronik hastalıklar,immünolojik bozuklukların
bulunması
Patogenez


M hücreleri: Peyer plakları hizasında,
yüzeyde bulunan özelleşmiş epitel
hücreleridir
Bakterinin yönlendirdiği endositoz:
Normalde fagozitoz yapmayan intestinal
epitel hücrelerini uyararak hücre içine
girer
Patogenez





M hücreleri: salmonellaların ilk hedefidir,bu
hücreler salmonella ile temas edince hemen
hücre içine alınırlar
Peyer plakları ve submukozal lenfoid dokuda
makrofajlar tarafından fagositize edilir
İlk bakteriyemi
Karaciğer, dalak, kemik iliğinde makrofajlar
tarafından temizlenme
İkinci bakteriyemi


Klinik
Safra kesesine yerleşme
Patoloji




Tifo nodülü ( makrofaj ve mononükleer
hücrelerin birikmesiyle) denilen patolojik
lezyon
Karaciğer, dalak, kemik iliği gibi hemen
her doku
Bu dokularda granülomların etkisi ile
damar tıkanmaları ve nekrozlar
Terminal ileumda nekroz, ülserasyon ve
delinme
Tifo-Klinik



İnkubasyon süresi: 3-60 gün (ortalama 10-14 gün)
Semptomlar (abdominal ağrı, ateş, üşüme, kırıklık)
Klasik tablo– ateş ve abdominal ağrı









Üşüme, baş ağrısı, iştahsızlık, öksürük, halsizlik, boğaz ağrısı, baş dönmesi,
kas ağrısı
Birinci hafta ateş yükselir, 2-3. hafta kontinü ateş, 4. hafta
giderek düşer
Başağrısı, konfüzyon
Burun kanaması
Nonpodüktif öksürük
İkinci hafta abdominal ağrı artar
İshal veya konstipasyon
Psikoz (5-10%)
Delirium
Tifo-Klinik





Ateş, bilinç bulanıklığı
Rölatif bradikardi (nabız ateş uyumsuzluğu),
diskordans
Raş (gövde ve abdomende rose spot 5-30%),
taş rose, rozeol
Hepatosplenomegali
Hasta haftalarca veya aylarca süren bir period
süresince iyileşir veya daha ciddi klinik tablo
gelişebilir
Nabız
Ateş
Hastalık günleri
Typhoid fever
Tifo-Tanı

Etken organizmayı izole etmek
 Kan kültürü
 Dışkı kültürü
 Kemik iliği kültürü
 rose spot kültürü
Serolojik testler güvenilir değildir ancak tanıyı
destekleyebilir (Grubel widal testi)1/200 titre

Lab: anemi, lökopeni, veya lökositoz
 Karaciğer enzim bozukluğu
Tifo-Tanı


Kan kültürü: Ateşin belirmesiyle birlikte
pozitif olmaya başlar, 2.-3. haftaya
kadar pozitif sonuç vermeye devam
eder
Dışkı kültürü: Genellikle bakteri, 1.
haftanın sonundan itibaren dışkıda
bulunur, tedavi edilmeyenlerde bazen 4
ay süreyle pozitif kalır
Tifo-Tanı


İdrar kültüründe bakteri izolasyonu dışkı
kültüründen daha zor, özellikle 2.-3.
haftalarda olasılık en fazla
Kan kültüründe, etken izolasyonu şansı
yüksek
Tifo- Ayırıcı tanı











Paratifo
Bruselloz
Sıtma
İnfluenza
Pnömoni (öksürük nedeniyle)
İnfektif endokardit
Tüberküloz
Lokal infeksiyonlar
Tularemi
Riketsiyoz
Lenfoma
WİDAL TESTİ
Tifo-Tedavi
Diyet ve destek tedavisi
Ampirik tedavi
 Kloramfenikol
 TMP-SMZ
 Ampisilin
 Kinolonlar: 10 gün
 Üçüncü kuşak sefalosporinler
 Alternatif olarak Azithromycin
Tifo Tedavi

Şiddetli vakalarda (delirium, stupor veya koma) ağır
toksemik hastalarda
 Steroid
 Dexamethasone ( mortaliteyi azaltır)
 3 mg/kg IV ilk doz, daha sonra 1 mg/kg 6
saatte bir 48 saat süreyle
 IV Kinolon (10 on gün)
Tifo-Komplikasyonlar




Bağırsak perforasyonu: en sık komplikasyon
 Genellikle hastalığın ikinci veya üçüncü
haftasında
 Peritoniyal belirtiler için cerrahi
konsültasyonu
 Genellikle ileal perforasyon
GIS Kanama, akut kolesistit
Serebral tromboz, femoral tromboflebit
Lokal infeksiyonlar (pnömoni, menenjit,….)
Tifo-Komplikasyonlar


Barsak perforasyonu tifodaki ölümlerin
başta gelen sebebidir
Perforasyonda şiddetli karın ağrısı,
karında hassasiyet ve sertlik olur,
hastanın genel durumu bozulur,
hipovolemik şok gelişir. Ateş hızla düşer,
nabız hızlanır (ölüm haçı)
Tifo-komplikasyonlar


Rölaps (%5-10)
Kronik taşıyıcılık
 12 aydan daha uzun dışkı ile atılım
 Safra yolu bozukluğu olan kadınlarda daha sık
 Tifo da hastaların %1-4’ü taşıyıcı olur (tifo dışı
salmonellada <%1)
 4 hafta süreyle ampisilin veya kinolon ile tedavi
edilir
 Kolsistektomi
Tifo Korunma



İçme suyu güvenliği ve sağlıklı kanalizasyon
El yıkama
Aşı
 Endemik alana seyahat edenler, ev halkı
temaslıları, lab. çalışanları
Tifo Korunma



Isı ile öldürülmüş veya asteon ile inaktive edilmiş tam
hücreyi içeren tifo aşısı
 Lokal reaksiyon ( injeksiyon yerinde ağrı vs (25-50%)
 Etkinlik (80-95% ), her üç yılda bir tekrar
Ty21a
 Canlı atenüe oral aşı
 1, 3, 5, 7 günlerde tablet
 Her beş yılda bir tekrar
 İmmün yetmezliklerde önerilmez
 Çalışılan popülasyona bağlı olarak etkinlik 45-90%
Parenteral Vi antijen aşısı
 Aşı her iki yılda bir önerilir fakat beş yıla kadar etkili
olabilir, daha az yan etki