bir yoğun bakım ünitesi oluşturmak

İNFEKSİYON KONTROLÜ
BAKIMINDAN YOĞUN BAKIM
ORGANİZASYONU
YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİ
•Özel ekibi, özel donanımı olan ve temel
gereksinimlerini kendi içinde sağlayabilen
ünitelerdir.
•Günümüzde hızla değişen tedavi ve
teknolojiler bunlara uyum sağlayabilecek
yoğun bakımlara gereksinim duymaktadır
YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİ
• Özellikle Acil Servisler ve Cerrahi Üniteleri İçin
•
•
Mutlaka Gerekli Olan Destek Üniteleridir.
Hastanenin En Fazla Yatırım Yapılan ve En
Gözde Olan Birimleri Olmalıdır.
Fonksiyonunu Yeterince Yarine Getiremeyen
Üniteler Sadece Para Tüketen Birimler Haline
Gelirler
YOĞUN BAKIM ÜNİTESİ ŞU
AMAÇLARA HİZMET ETMELİDİR
1-Hastanın monitörizasyonu
2-Sadece yoğun bakımda yapılabilecek
tedavilerin uygulanması
3-Hastaların diğer servislerde takip
edilebilecek duruma getirilmesi
PLANLAMA EKİBİ
Yoğun Bakım Sorumlu Doktoru
Yoğun Bakım Sorumlu Hemşiresi
Deneyimli İnşaat Mühendisi
Deneyimli Elektrik Mühendisi
Hastane Yöneticileri
İnfeksiyon Uzmanı
İnfeksiyon Kontrolü Aşağıdaki Faktörleri
İçerir:
1-İnfeksiyon oluşumunun engellenmesi
2-Yayılmasının önlenmesi
3-Tedavi
4-Tekrarlamasının önlenmesi
Bu amaçların yerine getirilebilmesi
aşağıdaki faktörlere bağlıdır:
1-Uygun plan ve havalandırma sistemleri
2-Kolay temizlenebilir sistemler
3-Atık birikiminin önlenmesi ve atıkların hızla
uzaklaştırılması
4-Kalabalığın önlenmesi
5-İnfeksiyon şüphesi olan personel veya ziyaretçilerin
girişinin engellenmesi
6-Uygun sterilizasyon ve dezenfeksiyon yöntemlerinin
uygulanması
PLANLAMA AŞAMALARI
1-Yer seçimi
2-Ünitenin oluşturulması
3-Bulunması gerekli standartlar
4-Yoğun bakım’ın şekli
5-Destek birimlerinin oluşturulması
6-Çalışma düzeninin belirlenmesi
7- Hasta seçimi
8- Yoğun Bakım Ekibi
9-Genel önlemler
YER SEÇİMİ
Kolay Ulaşılabilmeli
Girişleri Ayrı Olmalı
Hastanenin Genel Hasta ve Ziyaretçi Trafiğinden
Etkilenmemeli
Destek Birimlerine Yakın Olmalı
Günün İhtiyaçlarına Göre Yapısı
Değiştirilebilecek Şekilde (flexible)
düzenlenmelidir.
YER SEÇİMİ
Asansör, Acil Servis, Ameliyathane ve Röntgen
Ünitelerine Yakın Olmalı
Ara Yoğun Bakım Üniteleri ile Bağlantılı
Olmalıdır
Genişleyebilme Olanağına Sahip Olmalıdır
Yoğun Bakım Sorumlusunun Odası Üniteye
Yakın Olmalıdır
ÜNİTENİN OLUŞTURULMASI
• Merkezdeki hemşire istasyonu tüm hastaları görebilmeli
•
•
•
•
•
(Monitörizasyon yeterli değildir. Yataktan düşen hastayı
göstermez.).
Penceresi bulunmalıdır
Birden fazla oda varsa tamamını görebilmek için daha fazla
hemşire istasyonu gerekebilir
Genel durumu daha kötü olan hastaların izlenmesi kolay olan
yerlere (tercihan hemşire istasyonuna yakın) yatırılması tavsiye
edilmektedir.
İdeal bir yoğun bakım 8-12 yatak arasında olmalıdır. Ancak
fonksiyonuna göre değişebilir.
Daha büyük yoğun bakımlar karışık görünür. İnfeksiyon riski
fazladır. Hasta, hasta yakınları ve çalışanları rahatsız eder.
ÜNİTENİN OLUŞTURULMASI
• Yoğun bakım ünitesi büyüdükçe hasta başına düşen personel
•
•
•
•
sayısı azalır.
Cam veya saydam maddelerle yapılan duvarlar hastaların daha
kolay takip edilmesine yardımcı olur.
Yatak başına düşen yüzey alanı 45-60 metre kare olmalı
Yatak başına düşen destek yüzey alanı ise 120-180 metre kare
olmalı
Yatakların baş ve ayak kısımlarından 1,5 m; yanlardan 2 m
açıklık olmalıdır. Toplam 20 metrekare alan olmalı
ÜNİTENİN OLUŞTURULMASI
• Alandan kazanmak için cihazları; tavana, hasta başına
•
•
•
ve yatağa monte edebilirsiniz
Hasta ziyaretlerinin cam arkasından yapılması daha
uygun olur
Mobilyalar kolay temizlenebilir olmalıdır.
Yoğun bakımda kullanılacak tüm malzemeler düz
olmalı, girintili veya pürüzlü yüzeylere sahip olan
malzemelerin temizliği zor olmaktadır
BULUNMASI GEREKLİ STANDARDLAR
•
•
•
•
•
•
Havalandırma: Nem %30-60 arasında olmalıdır. Havalandırma
kirli havayı atıp yerine temiz hava almalıdır. Hasta alanlarında
pozitif, kirli alanlarda negatif basınç hakim olmalıdır. Hasta
alanlarının havasının saatte 6 kez değiştirilebileceği bir sistem
geliştirilmelidir.
Isıtma/soğutma: 22-25.5 derece arasında sıcaklık olmalıdır. Isı
ve Nemlendirme sistemleri şu amaçlara hizmet etmelidir;
1-Isı ve nemin istenen düzeyde tutulması
2-Kirli havanın atılması
3-Temiz hava sağlanması
4-Hava yolu ile bulaşın azaltılması. Gerekirse HEPA filtreleri
kullanılmalıdır
BULUNMASI GEREKLİ STANDARDLAR
•
•
•
•
•
Pencere
Her odaya veya yataklar arasına musluk (tercihan otomatik)
konmalıdır. Su tek kaynaktan gelmelidir.
Merkezi oksijen
Merkezi basınçlı hava
Merkezi vakum: Eğer olanaklı ise yoğun bakım ünitelerinin
oksijen, hava ve vakum sistemleri hastanelerin sisteminden
ayrı olmalıdır. Vakum emme basıncı 290 mmHg’nin altında
olmamalıdır.
BULUNMASI GEREKLİ STANDARDLAR
•
•
•
•
Hasta başı monitör: EKG, invaziv ve non invaziv basınç
ölçümü, oksijen saturasyonu, end-tidal CO2, ısı, kardiak
output, intrakranial basınç ölçümü yapılabilmelidir.
Ventilatör: Ünitenin kendisine yetecek sayıda ventilatörü
olmalı, başka birimlerden ventilatör getirilmemelidir.
Hasta başı destek ünitesi (en az 4 elektrik girişi, 2 oksijen, 2
vakum, 2 basınçlı hava girişi)
Cerrahi müdahele setleri
BULUNMASI GEREKLİ STANDARDLAR
•
•
•
•
•
Postmortem biyopsi seti
Taşınabilir aspiratörler
Taşınabilir monitör
Transport ventilatörü
Destek laboratuvarı (kan gazları, CBC, elektrolitler,
kan şekeri, mikroskop, santrifüj, hematokrit cihazı,
keton, laktat ölçümü)
BULUNMASI GEREKLİ STANDARDLAR
•
•
•
•
•
•
•
Yatak başına veya yataklar arasına monteli sıvı
dezenfektan makineleri
İnfüzyon pompaları
Tuvalet
Paketleme cihazı
Paravan
Havalı yatak
Araç istasyonu
BULUNMASI GEREKLİ STANDARDLAR
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Antistatik yer kaplaması (Yer ve duvar kaplamalarının vinil
esaslı olması uygun olur)
Antibakteriel duvar boyası
Bronkoskop
Kumandalı yoğun bakım yatakları
Ara yoğun bakım
Banyo
Ultraviole lambaları
Kapılar otomatik olmalıdır
Temiz, kirli ve medikal atık torbaları bulundurulmalıdır
YOĞUN BAKIMIN ŞEKLİ
AÇIK YOĞUN BAKIMLAR
•
•
•
•
•
Karışık görünürler
Çok gürültülüdürler
Hasta mahremiyeti azdır
Ziyaretçi girişi problem oluşturur
İnfeksiyon riski fazladır
Avantajı;
• Daha az personel ve cihaz gerektirir
• Küçük yoğun bakımlar için önerilebilir
• Dokuz yataktan büyük yoğun bakımların
gruplandırılması önerilmektedir
ÖZEL YOĞUN BAKIMLAR
•
•
•
•
•
Daha fazla personel, doktor ve cihaz gerektirirler.
Hasta takibi daha zordur.
Maliyeti yüksektir.
Daha fazla alan kaplar
İnfeksiyon riski daha azdır
Avantajı;
• İzolasyon odası gerektirmezler
• Ziyaretlerde sorun oluşturmaz
• Cihaz montajı için daha fazla duvar alanına sahiptirler
• Hasta mahremiyeti ön plandadır
GRUPLANMIŞ YOĞUN BAKIMLAR
•
•
•
•
•
•
•
En ideal yoğun bakım çeşididir.
Karışık görünüm yoktur.
İş bölümü daha kolaydır.
Monitörizasyon özel tip yoğun bakıma göre daha
kolaydır.
Açık yoğun bakımdan daha fazla duvar alanına
sahiptir.
Daha kolay temizlenir
Dezenfeksiyon ve sterilizasyona uyum daha iyidir
DESTEK BİRİMLERİNİN
OLUŞTURULMASI
İZOLASYON ODASI
• Ciddi infeksiyonu olan hastaların takip edildiği
•
•
bölümdür.12 yataklı bir yoğun bakım en az 2
adet izolasyon odasına sahip olmalıdır.
Büyüklüğü minimum 30 metrekare olmalıdır.
İzolasyon odalarında negtif basınç tercih
edilmelidir.
Bu odanın ayrı bir musluğu, tedavi arabası,
acil arabası, havalandırması, monitörü,
aspiratörü olmalı
Girişte bir ön odası olmalı
İZOLASYON ODASI
• Girişte ayrı bir kıyafet giyilerek girilmeli
• Kontaminasyon riski nedeniyle bu bölümde
•
•
•
•
sadece zorunlu gereçler bulunmalı
Hasta ilaçları başka bir birimde hazırlanmalı
Kolay temizlenebilen gereçler tercih edilmeli
Bu odalarda kullanılan gereçler başka yerlerde
kullanılmamalıOda basıncı ayarlanabilmelidir.
Başka ünitelerden alınan infeksiyonlu hastalar
izolasyon odasına alınmalıdır.
DEPO
Her yoğun bakım ünitesi araç, gereç ve ilaçların
saklandığı, yeterince havalandırılabilen, düzenli ve
herşeyin yerinin belli olduğu bir depoya sahip
olmalıdır. Hasta alanlarının yaklaşık %30’u kadar depo
alanına ihtiyaç vardır. Depoda malzemeler ayrı ayrı
sınıflandırılmalıdır. Son kullanım tarihi geçmiş veya
özelliği bozulmuş malzeme kullanımının engellenmesi
ve yeterli hava akımının sağlanması için az sayıda
malzeme bulunmalıdır.
İLAÇ VE TIBBİ MALZEME HAZIRLAMA
ALANI
Yoğun Bakım ünitelerinde cam veya
fiberglass bir bölme ile ayrılmış bir
hazırlık ünitesi olmalıdır.
Bu ünitede bir buz dolabı, ilaç dolabı,
tıbbi malzeme dolabı, musluk ve ilaç
hazırlama kabini bulunmalıdır.
DANIŞMA
• Yoğun Bakım ünitesi ile telefon bağlantısı olan,
hasta ziyaretçilerine bilgi verilen ve ziyaretçi
girişinin denetlendiği bir danışma birimi
gereklidir. İyi çalışan bir danışma ziyaretçi
trafiğini azaltır.
KİRLİ-TEMİZ MALZEME ODASI
•
•
Yoğun Bakım üniteleri kirli malzemelerin depolandığı
farklı birimlere sahip olmalıdır. Bu infeksiyon
kontrolü bakımından gereklidir.
Kirli odalarının dışarıya doğru çalışan bir
havalandırma sistemi olmalıdır. Temiz malzame
odalarında malzemeler etiketlenmeli ve
sınıflandırılarak yerleştirilmelidir. Steril malzemeler
steril olmayan malzemelerden ayrı yerleştirilmelidir.
Steril malzemelerin üzerinde son kullanım tarihi
etiketleri olmalı ve her hafta gözden geçirilmelidir.
BESLENME ÜNİTESİ
Hasta yiyecek ve beslenme sıvılarının hazırlandığı bir
beslenme ünitesi olmalıdır. Bu ünitede yoğun
bakım ile işbirliği yapan, hijyenik şartlarda yiyecek
hazırlayan en az bir diyetisyen olmalıdır. Özellikle
parenteral ürünlerin sterilitesine dikkat edilmelidir.
Beslenme ürünlerinin önemli infeksiyon kaynakları
olduğu unutulmamalıdır
DOKTOR ODASI
Yoğun Bakıma yakın, rahat, banyo, tuvalet,
buzdolabı, çalışma masası ve bilgisayarı olan
bir oda bulunmalıdır. Doktorların temiz ve
rahat bir ortamda çalışması ve gerekli
temizliklerini yapabilmesi gerekir.
BEKLEME SALONU
• Hasta yakınları için içinde telefon, tuvalet ve
kafeterya bulunan bir bekleme salonu olmalı
HASTA TAŞIMA YOLU
• Hastalar ayrı bir yoldan ve ayrı bir asansörle,
•
hasta hakları gözetlenerek taşınmalıdır.
Hastaların başka hastalarla teması veya aynı
ortamda bulundurulması önlenmelidir.
KORİDORLAR VE GİRİŞLER
Yoğun bakıma giden koridorlar en az 240
cm eninde, giriş kapıları ise en az 90 cm
genişliğinde olmalı, kapılar kolay açılmalı
(tercihan otomatik) ve koridorda hareketi
engelleyecek hiçbir şey bulunmamalıdır.
Koridorlara kirli malzeme bırakılmamalıdır.
Koridorlar üniteye infeksiyon taşıma yolu
olmamalıdır. Koridaorların düzenli olarak
temizlenmesi gerekir
ÇALIŞMA DÜZENİNİN
BELİRLENMESİ
AÇIK YOĞUN BAKIMLAR
Ünitenin bir sorumlusu yoktur. İsteyen her
doktor hastasını yatırabilir ve tedavisini
düzenleyebilir. Kurallara uyum, sterilizasyondezenfeksiyon, giriş çıkış kontrolü, tedavilerin
planlanması, uygun antibiyotik kullanımı,
sürveyans çalışmaları, direnç gelişimi yönünden
problem oluşturabilirler.
YARI AÇIK YOĞUN BAKIMLAR
Ünitenin sorumlu bir doktoru ve sorumlu bir
hemşiresi vardır.
Ancak farklı birimler tarafından hasta
yatırılabilir. Hasta takibi sorumlu doktor ve
yatıran doktor tarafından yapılır.
En önemli problem üniteler arasında infeksiyon
taşınmasıdır.
KAPALI YOĞUN BAKIMLAR
Hastaların yatışı, tedavisi ve takibi ünite
sorumlu doktorunun denetiminde yapılır.
Infeksiyon kontrolü bakımından idealdir.
ARA YOĞUN BAKIMLAR
Yoğun bakım sorumlusunun denetiminde olan
bir birimdir. Yoğun bakımda tedavisi biten
hastaların veya yoğun bakımda tedavi edilmesi
gerekmeyen ancak normal bir serviste de takip
edilemeyecek hastaların yattığı bir birimdir.
Hastaların yoğun bakım’da kalış sürelerini
azaltarak infeksiyon riskinin düşürülmesine
yardım eder.
HASTA SEÇİMİ
• Önceliğine göre
• Tanıya göre
• Objektif parametrelere göre
Infeksiyon kontrolü için hasta kabul kriterlerinin
mutlaka belirlenmiş olması gerekir.
ÖNCELİĞİNE GÖRE
1. Derecede öncelikli: Ağır, stabil olmayan, ventilatör,
vasoaktif ilaç gibi organ yetmezliğine yönelik
tedavi gerektiren, invaziv monitörizasyon ihtiyacı
gösteren
2. Derecede öncelikli: İnvaziv monitörizasyon
gereken ve acil müdahele ihtiyacı olan (kronik
hastalık üzerine binen akut durumlar)
ÖNCELİĞİNE GÖRE
3. Derecede öncelikli: Stabil olmayan ancak yoğun
bakımdan az yarar göreceği düşünülen hastalar
(malign, terminal dönem hatalıkların üzerine binen
infeksiyonlar
4. Derecede öncelikli: Yoğun bakımdan kesinlikle
fayda görmeyecek hastalar
(Terminal dönem, preex, ciddi beyin hasarı olan
hastalar)
TANIYA GÖRE
• Kalp Hastalıkları: AMI, şok, komplex aritmiler, KKY,
•
hipertansif aciller, unstable anjina, tamponad,
dissekan aort anev., komplet A-V blok
Solunum Sistemi: ASY, emboli, massif hemoptizi,
intübasyon gereksinimi gösteren hastalar
TANIYA GÖRE
• Nörolojik Hastalıklar: CVH, Koma, İKK, SAK,
•
•
menenjit/ ensefalit, nöromüsküler hastalıklar, status
epileptikus, organ vericisi olan beyin ölümleri, kafa
travmaları
İlaç Aşırı Dozları ve Zehirlenmeler
Gastrointestinal Hastalıklar: Kanama, fulminant
hepatik yetmezlik, pankreatit, özofagus yırtılması
TANIYA GÖRE
• Endokrin Hastalıklar: Ketoasidoz, tiroid ve
•
•
•
miksödem koması, hiperosmolar durumlar,
hiperkalsemi, hipo/hipernatremi,
hipo/hiperpotasemi,
Cerrahi: Post-operavtif monitörizasyon ve
ventilatör gerekenler
Septik şok
Hemodinamik monitörizasyon gereken diğer
hastalar
OBJEKTİF PARAMETRELERE GÖRE
1. Vital Bulgular
• Nabız <40 veya >150/dak
• Sistalik KB <80; MAP <60; DKB >120 mmHg
• SS >35 veya <5/dak
2. Laboratuvar Bulguları
• Na<110 veya >170 mEq/L; K<2 veya >7 mEq/L
• PO2< 50 mmHg, pH<7.1 veya >7.7
• KŞ> 800 mg/dl; Ca >15 mg/dl
OBJEKTİF PARAMETRELERE GÖRE
3. Radyolojik Bulgular
• İKK, kontüzyon, SAK
• Organ rüptürü
• Dissekan anverizmalar
4. EKG
• AMI, aritmiler, VT, VF, A-V blok
5. Akut Başlangıçlı Fizik Bulgular
• Anizokori, yanık >%10, anüri, hava yolu tıkanması,
koma, CVH, siyanoz, tamponad
YOĞUN BAKIMDAN ÇIKARMA
KRİTERLERİ
• Hastanın stabilleşip hemodinamik takibe gerek
kalmaması
• Durumu ağırlaşıp artık yapılabilecek bir işlemi
olmayan hastalar
Yoğun bakımla işi biten hasta bekletilmeden
çıkarılmalıdır.
YOĞUN BAKIM EKİBİ
Sorumlu Doktor
Sorumlu Hemşire
Servis Doktoru
Servis Hemşiresi
Fizyoterapist
Hasta bakıcı
Farmakolog
Diyetisyen
İnfeksiyon Uzmanı
Sosyal Hizmet Uzmanı
YOĞUN BAKIM EKİBİ
• Yoğun bakım sorumlu doktoru: Konusunda
•
deneyimli, çalışma zamanının %50’sinden
fazlasını yoğun bakımla ilgili işlerde kullanana
ve 24 saat ulaşılabilecek bir uzman.
Uzmanlık dalı genellikle önemli değildir.
YOĞUN BAKIM SORUMLUSUNUN
ÖZELLİKLERİ
• Risk altındaki hastalara tanı koyabilmeli, takip ve
•
•
•
•
•
tedavi edebilmeli
Hemodinamik bozukluklar, kalp yetmezliği, aritmiler
Solunum yetmezliği
Akut nörolojik olaylar
Akut ve kronik böbrek yetmezliği
Akut endokrin ve metbolik bozukluklar
YOĞUN BAKIM SORUMLUSUNUN
ÖZELLİKLERİ
•
•
•
•
•
•
•
İlaç reaksiyonları
Kanama bozuklukları
Ciddi infeksiyonlar
Beslenme
Karaciğer yetmezliği
Asit-baz ve sıvı-elektrolit dengesi
Zehirlenmeler hakkında bilgi shibi olmalı ve girişim
yapabilmeli
YOĞUN BAKIM SORUMLUSUNUN
BİLMESİ GEREKEN GİRİŞİMLER
 Hava yolu açılması ve bakımı
 İntravasküler kateter yerleştirilmesi ve hemodinamik






monitörizasyon
Geçici pacemaker
CPR
Torakal tüp uygulanması
Bronkoskopi
Perkütan trakeostomi
Renal replasman tedavisi
YOĞUN BAKIM EKİBİ
• Servis Sorumlu Hemşiresi: Tercihan yüksek
lisans yapmış, en az 2 yıl yoğun bakım
deneyimi olan, yoğun bakımdaki riskleri bilen,
hasta, hasta yakını, doktor ve diğer personelle
iletişimi iyi olan, bilimsel gelişmeleri takip
edebilecek özelliklere sahip olan
hemşirelerden seçilmelidir.
YOĞUN BAKIM HEMŞİRESİ
• Hastanın yaşam kalitesini değerlendirebilmeli
• Hasta bakımı ile ilgili etik kuralları iyi bilmeli
• Hasta takibinde kullanılan skor sistemleri hakkında
•
•
•
•
•
bilgi sahibi olmalı
Doktorun yaptığı girişimler hakkında bilgi sahibi
olmalı ve gerektiğinde yardım edebilmeli
Hasta takibinde kullanılan alarmlar hakkında bilgi
sahibi olmalı, doktora bilgi vermelidir.
Hasta kabulü ve transportunu sağlamalı
Hasta bakımını yapabilmelidir.
Sterilizasyon ve deznfeksiyon kurallarını bilip
uygulayabilmelidir.
YOĞUN BAKIM EKİBİ
• Solunum terapisti: Gerektiğinde tüm çalışma
•
•
•
•
•
zamanını yoğun bakımda geçirebilmelidir. Solunum
yolu bakımı, hasta transferi ve mekanik ventilasyon
konusunda deneyimli olmalı, solunum
parametrelerini ölçüp değerlendirebilmelidir
Endikasyonlarına uygun solunum terapilerini bilmeli
ve uygulamalı
Mekanik ventilasyona bağlama ve ayırma konusunda
bilgi sahibi olmalı
Solunum problemi olan hastaları monitörize
edebilmeli
Solnum yolu bakımını iyi bilmeli
Problemleri farkedip doktora bildirebilmeli
GENEL ÖNLEMLER
1-Kontrolsüz hasta yatışının önlenmesi
2-Genel dezenfeksiyon kurallarının belirlenmesi,
eğitimlerle öğretilmesi, uygulanmasının takibi
3-Gereğinden fazla veya az personel
bulundurulmaması: Yoğun bakım çalışanları sık
değişmemelidir.
GENEL ÖNLEMLER
4-İnfeksiyonun taşınmasının önlenmesi;
a-Havalandırma ayrı olmalı
b-Hasta ile temas en aza indirilmeli
c-Üniteler arası hasta ve malzeme transportu önlenmeli
d-Personelin kolonizasyon yönünden periyodik
incelenmesi
e-El temizliğine dikkat edilmesi
f-Hasta izolasyonu
g-HEPA filtrelerinin kullanımı
h-Ziyaretlerin kontrollü yapılması
GENEL ÖNLEMLER
5-Gereksiz işlemlerin azaltılması
6-Hastaların gerektiğinde hemen transportunun
sağlanması
7-İnvaziv girişimlerin azaltılması
8-Performans ve prosedür klavuzlarının geliştirilip
uygulanması
9-Temiz alanların kontaminasyonunun azaltılması
10-Kapasite üzerinde hasta yatırılmaması
11-Hava ve su sistemlerinin kontrolü