bölüm 1 - ITU Faculty
advertisement
BÖLÜM 1. GİRİŞ 1.1. Araştırmanın Arka Planı Günümüzün en çok konuşulan ve tartışılan kavramlarından biri durumuna gelen Bilgi Toplumu kavramı, bilgi ve toplum gibi iki temel unsurun vasıfları, ilişkileri ve etkileşimleri üzerinde yükselmektedir. (Yanlış bir sözcük olmasına karşılık, yüklendiği anlam enformasyon’a eşdeğer olduğundan, yerleşmiş bilgi sözcüğü kullanılmaya devam edilecektir.) Burada sözü edilen bilginin bilimsel yöntemlerle elde edilmiş, doğru ve yeterli, erişilebilir, işlenebilir, sistematik bir yapısı olmalıdır. Bilgiye erişim hızı, bilgi toplumunda bilginin kendisi kadar önemlidir. Gereken zamanda erişilemeyen bilginin anlamı yoktur. Bilginin işlenme hızı da erişim hızı kadar önem taşımakta olup, gerek bilgiye erişim ve gerekse işleme konusunda bilgi toplumunun vazgeçilmez yardımcı aracı bilgisayarlar ve bunları birleştiren ağlar yani networklerdir. Zamanın büyük önem taşıdığı ve iletişim ile buna bağlı fiziksel ve sosyal gelişimlerin ivmelerinin arttığı bir ortamda, üç boyutlu ürünlerin tasarım ve yapımıyla uğraşan inşaat sektörünün dördüncü boyutu, yani zamanı gözden kaçırması önemli sorunlar doğurmaktadır. Avrupa birliğine girmeye niyetlendiğimiz ve bu yolda Gümrük Birliği’ne girdiğimiz şu günlerde batılı firmalarla inşaat sektöründe rekabet edebilmek ya da işbirliği yapabilmek için gereken standartlaşmış süreç, prosedür, teknoloji, detay, veri ve bilgitabanlarına ihtiyacımız olduğu açıktır. Avrupalı, tehlikeli ve pis olarak nitelediği yapım işini üçüncü dünya ülkelerine bırakırken, proje yöneticisi olarak ana yükleniciliği üstlenmek ve bilgisini pazarlamak istediğini açıkça söylemektedir. Sektörde önemli pazarlar haline gelen ülkeler girişim aşamasından itibaren tüm süreci ve ürünü tanımlayan şartnameleri kendi çıkarları doğrultusunda hazırlayıp, bilgiyi satmanın ötesinde, kendi ülkelerinin yan sektörlerinin rekabet gücünü arttıracak ve diğerlerini devre dışı bırakacak önlemleri almaktadırlar. Bu tuzağa düşmemek için İnşaat sektörünün, gelişimin bu boyutunu gözden kaçırmaması gerekmektedir. Bilgisayarın, iletişim teknolojisinin gelişimi sonucu tasarım süreç, yöntem ve araçlarında meydana gelen değişimler yaşanmaktadır. Veri otobanlarının performansındaki artış sonucu hızlandırılmış süreç (fast track) yaklaşımı, tasarımın aynı sanal ortamda bütünleşik biçimde yapılmasını ifade eden TIE (total involvement engineering) yaklaşımını getirmektedir. Mimar, bu yeni süreçte (total involvement) eski organizatör kimliğini aşmakta; tasarımın ilerlemesiyle çizilen herbir çizginin (yapı bileşeninin) veritabanında önceden tanımlanmış maliyet ve süreç verilerine bağlı olarak bina maliyetinin ve yapım sürecinin de belirlenmesi olanaklı hale gelmektedir. 20. yüzyıl, insan nüfusunun ve bağlı olarak üretim faaliyetleri ile doğal kaynakların kullanımının hızla arttığı; gerek üretimi ve gerekse sosyal faaliyetleri gerçekleştirmek için çok sayıda, çok çeşitli fonksiyonlara sahip ve gelişen teknolojiyle birlikte giderek karmaşıklaşan yapılara paralel olarak, benzer şekilde karmaşıklaşan yapım süreçlerinin de gündeme geldiği bir dönemin başlangıcı olmuştur. Üretim boyutlarının büyümesi ve zamanın öneminin göreceli olarak artışı, üretimde kullanılan kaynakların israfının en aza indirilmesini gerektirmiş; yönetimsel çabaların ve bunların sistematik biçimde bir bütün olarak düşünülmesi ve uygulanması anlamını taşıyan yönetim biliminin, ayrı ve yepyeni bir disiplin niteliğinde üretimin her alanında asli bir unsur olarak yer alması zorunlu hale gelmiştir. Görülen odur ki, bu boyutlarda ve karmaşıklıktaki üretim faaliyetlerinin, üstelik zamanın çok değerli olduğu böyle bir koşullar bütününde Yönetim Bilimi’nin, onun gereksinim duyduğu Enformasyon Sistemleri'nin ve bu sistemleri kavramsal (soyut) boyuttan, nesnel (somut) boyuta taşıyacak Araçlar'ın en doğru şekilde belirlenmesi ve en etkin şekilde kullanımıyla planlanması, programlanması, örgütlenmesi, gerçekleştirilmesi ve denetlenmesi; kısaca yönetilmesi söz konusudur. Yapım sektöründe bilgi toplumu niteliklerine sahip olmanın temel koşulu kompüter destekli bir yönetim enformasyon sistemidir. Günümüzde inşaat sektöründe giderek karmaşık ve büyük boyutlu projelerin gündeme geldiği; süre, maliyet ve kalite açısından belirlenen amaçlara ulaşmanın giderek güçleştiği bilinen bir gerçektir. Dolayısıyla, firma olarak bu piyasada rekabet edebilmenin ana koşullarından biri, tüm yapım sürecini girişim aşamasından gerçekleştirme aşamasının sonuna kadar ve gereken durumlarda daha da ötesinde tümüyle kontrol edebilmektir. Bu amaç doğrultusunda, firmaların teknolojik gelişmeleri yakından izlemesinin yanısıra, çağdaş yönetim tekniklerini de uygulaması gerekmektedir. Salt teknoloji, kendi yapısına uygun yönetimsel araçlarla desteklenmediği sürece amaçlara ulaşmada yetersizdir. Doğru kararlar, doğru zamanlama ile alınamadığı sürece anlam taşımazlar. Kararları zamanında alabilmenin yolu, gerekli enformasyona istendiği anda, kolayca ulaşabilmekten ve üretimi zamanında gerçekleştirebilmenin yolu da üretim girdilerini istenen zamanda, istenen yerde, istenen miktarda hazır 2 bulundurabilmeyi sağlayacak talimat, veri ve bilgi iletimini olanaklı hale getiren bir enformasyon akışını temin edebilmekten geçer. Gelişen teknoloji ile birlikte giderek hızlanan yapı üretim sürecinde de, üretimin hızına cevap verebilecek bir yönetim enformasyon sistemi artık kaçınılmaz bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu derece süratli biçimde ve yapı üretim sürecinin çeşitli aşamalarında, değişik amaçlara yönelik olarak çok büyük hacimde enformasyonun depolanmasını ve işlenmesini hedefleyen bir sistemin, kompüter destekli bir sistem olarak düşünülmesi, tasarlanması ve geliştirilmesi zorunluluğu vardır. 1.2. Problemin Belirlenmesi Bir yapım firması, esas olarak üç ayrı safhada bir enformasyon sistemine ihtiyaç duymaktadır. İlk safha, ihaleye sunulan projeler için teklif hazırlığı olup, bu amaçla geçmişteki projelere ait kendi süre, kaynak, maliyet analizleri ile rakip firmaların teklif stratejilerini ve değerlerini içeren birtakım verilere ulaşılabilmesi büyük önem taşır. İkinci safha, üstlenilen bir projenin süre, maliyet ve kaynaklarının planlanması olup, yine geçmiş çalışmalara ilişkin analizlerden ve performans değerlerinden hareketle doğru bir planlama yapabilmek mümkündür. Üçüncü safha ise, gerçekleştirme aşamasıdır. Bu safhada, üretime ilişkin gerçekleşen değerler sürekli olarak izlenmekte, kaydedilmekte ve sapmalar zamanında görülerek düzeltici tedbirler alınabilmektedir. Bu üç aşama bir döngü halinde süregelir ve her projenin bitişiyle, o projeye ait kayıtlar, çok çeşitli amaçlara yönelik analizlerin yapılabilmesi için bir veri tabanı oluştururlar. Yukarıda belirtildiği gibi, bir sistem halinde çalışmayan, bir diğer deyişle sistem davranışı göstermeyen ve kompüter desteğini yanına almayan herhangi bir yapının, ifade edilen her üç safhaya ilişkin olarak birtakım yetersizliklerinin olması doğaldır. Böyle bir sistemin gerek tasarlanırken, gerekse incelenirken kavramsal ve nesnel olmak üzere iki boyutta ele alınması gerekmektedir. Bir yapım (inşaat) firmasının şantiyelerinde yer alan fonksiyonlar düşünüldüğünde, sözkonusu olacak kompüter destekli enformasyon sisteminin kavramsal boyutta içereceği temel altsistemler aşağıdaki şekilde sıralanabilir: Süre(ç) Yönetim Altsistemi Kaynak Yönetim Altsistemi 3 İnsan Kaynakları Yönetimi • Taşeron Yönetimi • Personel Yönetimi • İşgücü Yönetimi MalzemeYönetimi Ekipman Yönetimi Maliyet Yönetim Altsistemi Finansman Legal Muhasebe Maliyet Muhasebesi Keşif, Metraj, Analiz Yazışma ve Dokümantasyon Yönetim Altsistemi Tasarım Yönetim Altsistemi Proje planlaması ve programlaması, bir diğer deyişle Bütünleşik Planlama; Süre, Kaynaklar ve bu kaynaklara ilişkin Maliyetler’in birlikte ele alındığı entegre (bütünleşik) bir analiz ve sentez çalışmasıdır. Her üç unsura ait kısıtlamalar, öznel amaçlar ve kararlar bir diğerini etkiler. Dolayısıyla, bu unsurlara ilişkin planlama çalışmalarının, her birinin ait olduğu yönetimsel modülün (süre ve süreç yönetimi, ekipman yönetimi, malzeme yönetimi vb...) kapsamında diğerlerinden bağımsız olarak gerçekleştirilmesi anlamlı olmadığı gibi, pratikte de olanaklı değildir. Kaynak sınırlamaları ve performanslarından bağımsız olarak eylem sürelerinin tesbiti nasıl mümkün değilse, eylemler arası mantıksal ilişkilerin bir fonksiyonu olan süre ve süreç planının (proje planı ve programı) belirlenmesinden bağımsız olarak da kaynakların zaman içinde ihtiyaç duyulan miktarlarının saptanmasının olanağı bulunmamaktadır. Sonuç olarak bu üç unsura ilişkin planlama süreçlerini içeren bir Bütünleşik Planlama Modülü arakesitinde bu unsurlar bir araya getirilmeli ve stratejik, taktik, operasyonel düzeydeki gerek firmaya ve gerekse projeye ait amaç ve kısıtlamalar gözönüne alınarak üretime ait plan ve program oluşturulmalıdır. Bu üç unsura ait yönetimsel modüllerin (süre(ç) yönetimi, kaynak yönetimi, maliyet yönetimi) her biri kendi sınırlamaları ve amaçları doğrultusunda bir planı oluşturmaya çalışacaktır. Ancak problem bir optimizasyon problemidir ve bu unsurlardan biri açısından doğru olan bir karar ya da çözüm, diğerleri açısından yanlış olabilecektir. Yapılması gereken, tüm bu etkileşimlerin bir 4 bütün olarak görülebildiği bir ortam oluşturmaktır ki; proje planlaması ve programlaması bu amacı gerçekleştirecek işlevin kavramsal sınırlarını çizerek tanımını yapan bir alan olarak halihazırda mevcuttur. Bu kavramsal alan içinde tanımlanan işlev ve prosedürler doğrultusunda geliştirilmiş bulunan proje planlaması ve programlamasına (bütünleşik planlama) yönelik software paketleri de sistemin nesnel boyutunu oluşturan bileşenlerden biri olarak, sözkonusu üç temel unsuru birlikte ele alan işlevsel araçlardır. Bu ifadeler doğrultusunda, Proje Planlaması ve Programlaması işlevini gerçekleştirecek Bütünleşik Planlama Modülü'nün bütünleşik olarak ele aldığı üç unsurun biçimlendirdiği şu temel altmodüllerden oluşması gerekmektedir: Süre(ç) Planlama Altmodülü Kaynak Planlama Altmodülü İnsan Kaynakları İhtiyaç Planlaması • Taşeron İhtiyaç Planlaması • Personel İhtiyaç Planlaması • İşgücü İhtiyaç Planlaması Malzeme İhtiyaç Planlaması Ekipman İhtiyaç Planlaması Maliyet Planlama Altmodülü Bütçe Planlaması Nakit Akışı Planlaması Esas olarak, bu modüllerin herbiri ilgili yönetimsel modüllerle ortaklaşa kullanılan veritabanları aracılığıyla bir ilişkiye sahiptirler. Bütünleşik Planlama Modülü'nün temel işlevi, ilgili yönetimsel modüllerin odaklandığı ve ele aldığı unsurlara ilişkin ayrıntılı planların hazırlanmasına esas olacak global nitelikte ve ham (ayrıntılandırılmamış, işlenmemiş) planları ve bu planların ifadesi olan grafik ya da rakamsal değerleri içeren raporları çıktı olarak üretmektir. Her yönetimsel modül, kendisine ait işlevleri bu planın içerdiği veriler çerçevesinde yerine getirecek; bunun için de, girdi olarak alacağı bu planı, kendisinden beklenen işlevleri yerine getirebileceği bir ayrıntı düzeyine ulaştırması ve birtakım dönüştürme işlemlerine tabi tutması gerekecektir. Küreselleşme kavramının çok önemli hale geldiği, sınırların kalktığı ve rekabetin teknolojik avantajdan çok, yönetimsel başarıları öne çıkardığı bir 5 ortamda Türk yapım firmalarının, yapım teknolojilerinin yanısıra yönetim enformasyon teknolojisinde de gereken adımları atması zorunludur. Nesnel boyutta ekipman (hardware), program (software) ve kullanıcı (personnel) gibi üç temel unsurdan oluşan kompüter destekli bir yönetim enformasyon sisteminin, bu başlıklar altında ele alınabilecek teknolojik gerekliliklerinin etüd edilmesi ve saptamalar doğrultusunda temin edilerek/geliştirilerek kullanıma sokulması gerekmektedir. 1.3. Problemin Tanımlanması Şantiye düzeyinde, bir yapım firmasına ait yönetim enformasyon sisteminin kavramsal boyuttaki temel modülleri yukarıda belirtilmişti. Bunların herbiri, bir bütünü tamamlayan ve birlikte çalışması gereken; bu nedenle de bir sistem anlayışı ve bütünlüğü içerisinde ele alınması gereken bileşenler durumundadır. Bir bölümünün çıktıları, diğerlerinin girdileri durumunda olduğu gibi, kimi zaman da ortak veri ve bilgi tabanlarını kullanmaları gerekecektir. Bu açıdan bakıldığında, kompüter destekli yapım yönetimi alanında yapım sektörüne yönelik olarak geliştirilen standart software paketlerinin ya ülkemizdeki inşaat sektörünün yapı, süreç ve prosedürlerine uyumsuzluk gösterdiği ya da birbirleriyle yukarıda tanımlanan sistematik bütünlüğü sağlayamadıkları görülmektedir. Bundan dolayı, inşaat sektöründe enformasyon sistemine yönelik olarak hazır, standart teknolojilerin ve bunlara ilişkin ürünlerin kullanım şansı hemen hemen yoktur. Hardware konusunda ise, enformasyon sisteminin amaçları ve bu amaçlar doğrultusunda temin edilen/geliştirilen software'in gerekli kıldığı konfigürasyonların proje ve şantiyenin özelliklerinin de dikkate alınmasıyla belirlenmesi zorunluluğu vardır. Bütünleşik Planlama Modülü, yukarıda belirtilen modüller içerisinde, diğer modüllerin esas alacakları verileri üreten ve onların kendi fonksiyonlarını daha sağlıklı yerine getirmelerini sağlayan bir modül durumunda olup; standart software paketlerinin sağladıkları firmaya ve projeye özgü hale getirilebilme olanakları sayesinde, yeni yazılım geliştirmeye gerek duymadan sistemin diğer modülleri ile bütünleşebilen ve hardware açısından da yönetim enformasyon sisteminin genel yapısını etkilemeyen ya da ondan etkilenmeyen az sayıdaki modülden biridir. Sistem içindeki bu belirleyici ve yönlendirici konumuna karşılık, özellikle ülkemizdeki yüklenici firmaların önemli bir bölümünün, bu modülün sağlayacağı olanaklardan yararlanma konusunda birtakım handikaplarının bulunduğu gözlenmiştir. Yapılan gözlemler sonucunda, sektördeki firmaların 6 bir bölümünün proje planlaması ve programlaması amacına yönelik olarak üretilmiş bulunan software paketlerini kullandıkları anlaşılmaktadır. Ancak, gerek planlama fonksiyonunun kapsamında ihtiyaç duyulan veriler, gerek elde edilen verilerden hareket edilerek üretilmesi gereken raporlar ve nihayet planlama sürecinde izlenmesi gereken süreç açısından bilimsel ve sistematik bir yaklaşımları bulunmadığı açıkça görülmektedir. Bütünleşik planlama modülünü yönetim enformasyon sisteminin bir bileşeni olarak görmeyen; modülün amaçlarını kapsamlı ve sistematik biçimde tanımlamayan bu yaklaşım sonucunda gerek hardware, gerekse software ve personelin niteliklerinin belirlenmesi ve temininde önemli yanlışlıklar yapılmakta; sistem kurulsa bile veri, süreç, çıktı üçlüsüne ilişkin sistematik altyapı yetersiz olduğundan tüm olanaklarıyla kullanılamamakta; planlama ve tahmin çalışmaları sağlıklı biçimde yapılamamakta; bir projede kullanılan veriler bir diğer proje için geçerli olamamakta; sistem bir süre sonra güvenilirliğini ve yararlılığını kaybetmekte ve kullanılmaz hale gelmektedir. 1.4. Problemin Çözümüne Yönelik Mevcut Çalışmalar Bütünleşik Planlama işlevinin önemini ve bu alandaki boşluğu farkeden software firmaları, proje yönetimi anlayışıyla yönetilmesi gereken üretim faaliyetlerinde kullanılmak üzere alt, orta, üst ve en üst kategorilerde onlarca paketi problem sahiplerinin kullanımına sunmaktadır. Bu paketlerin içinde fiyatı onbinlerce dolar değerinde olanlar söz konusudur. İtiraf etmek gerekir ki, konunun teorik boyutunun bu derece gelişmesinde akademik çalışmalardan çok, bu paketleri üreten kuruluşların ve ürettikleri paketlerin payı sözkonusudur. Bu nedenle, uygulamadaki çeşitli çözümlere ilişkin sistematik ve kuramsal yapıları çoklukla bu kuruluşlar geliştirmekte ve önermektedir. Yukarıda belirtilen problemin çözümüne yönelik olarak bir adım niteliği taşıyan, Bütünleşik Planlama’ya (Proje Planlaması & Programlaması) yönelik olarak kullanılabilecek bellibaşlı enformasyon sistematiklerinin incelenmesine yönelik bir çalışma, Berköz yürütücülüğünde İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi’nde gerçekleştirilmiştir [1]. Bunun dışında, Bütünleşik Planlama alanının içerisinde kalan çeşitli araştırma projeleri, doktora ve master tezleri tanımlanan problemin çözümüne yönelik modellerin geliştirilmesinden farklı amaç ve içeriklere sahiptir. 7 1.5. Araştırmanın Amaçları Bu araştırma projesinin amacı, bir yüklenici firmanın şantiye düzeyindeki Bütünleşik Planlama Modülü'nü, Kompüter Destekli Enformasyon Sistemi'nin bir parçası olarak görerek kavramsal ve nesnel boyutlarda gereken analiz ve sentez çalışmalarını yapmak; Bütünleşik Planlama çalışmalarının gerçekleştirilebilmesi için gereken veri ve rapor sistematikleri ile doğru süreçleri geliştirmek ve tanımlamak; gereken veritabanları ve kodlara ilişkin strüktürleri tanımlayarak planlama çalışmaları için hayati olan kavramsal ve bunun üzerine oturacak nesnel altyapının oluşturulmasına yönelik önemli bir adımı atmak ve böylece, yüklenici firmalara kompüter destekli planlama çalışmalarını yaparken kullanabilecekleri bir rehber oluşturmaktır. 1.6. Araştırmanın Kapsam ve Sınırları Araştırmanın kapsamı sistematik biçimde aşağıda tanımlanmıştır. 1.6.1. Analiz Çalışmaları Bu kapsamda, problemin çözümüne yönelik olarak gerek literatürde ve gerekse uygulamada mevcut yapı, model ve yaklaşımların incelenmesi amaçlanmakta olup, yapılacak çalışmaların ana başlıkları aşağıdadır. 1.6.1.1. Kavramsal Boyutta Analiz Çalışmaları Enformasyon Sistemlerinin ve Geliştirilme Süreçlerinin İncelenmesi Yapım Yönetimi Alanındaki Enformasyon Sistemlerinin Bileşenlerinin ve Sistematiklerinin İncelenmesi Bütünleşik Planlama (Proje Planlaması & Programlaması) Amaçlı Teknik, Süreç ve Yaklaşımların İncelenmesi Uygulamada Kullanılan Mevcut Sistem, Sistematik ve Yaklaşımların İncelenmesi 1.6.1.2. Nesnel Boyutta Analiz Çalışmaları Bilgisayar Destekli Enformasyon Sistemlerinin Bileşenlerinin İncelenmesi Bütünleşik Planlama Modülünün Enformasyon Sistemiyle İlişkilerinin İncelenmesi Uygulamada Mevcut Enformasyon Sistemleri ve Bütünleşik Planlama Altsistemlerine İlişkin Örneklerin İncelenmesi 8 1.6.2. Sentez Çalışmaları Bu kapsamda, problemin çözümüne yönelik olarak geliştirilecek model ve yaklaşıma ilişkin sentez çalışmalarının gerçekleştirilmesi sözkonusu olup, bu çalışmaların ana başlıkları aşağıda verilmiştir. 1.6.2.1. Kavramsal Boyutta Sentez Çalışmaları Bütünleşik Planlama Altsisteminin Tanımlanması Veri Sistematiğinin Geliştirilmesi Süreç Sistematiğinin Geliştirilmesi Rapor Sistematiğinin Geliştirilmesi Veritabanı Strüktürlerinin Geliştirilmesi 1.6.2.2. Nesnel Boyutta Sentez Çalışmaları Modülün Tanımlanması Hardware Sisteminin Özelliklerinin Tanımlanması Software Sisteminin Özelliklerinin Tanımlanması Personel ve Örgütsel Yapının Özelliklerinin Tanımlanması 1.7. Araştırmada İzlenen Yöntem 1.7.1. Analiz Çalışmaları 1.7.1.1. Kavramsal Boyutta Analiz Çalışmaları a. Enformasyon Sistemlerinin ve Geliştirilme Süreçlerinin İncelenmesi: Bu kapsamda, genel anlamda enformasyon sistemlerinin yapıları ve geliştirilmesinde izlenmesi gereken aşamalar incelenmektedir. b. Yapım Yönetimi Alanındaki Enformasyon Sistemlerinin Bileşenlerinin ve Enformasyon Sistematiklerinin İncelenmesi: Bu kapsamda, yapım yönetiminde ihtiyaç duyulan bir enformasyon sisteminin hangi temel kavramsal altsistemlerden oluşması gerektiği, bunlar arasındaki ilişkilerin niteliği; enformasyon sisteminin bir bileşeni olarak Bütünleşik Planlama Altsistemi'nin yapısı ve diğer altsistemlerle ilişkileri; yapım sektöründe süre, kaynaklar ve maliyete ilişkin veriler ve çıktıları sistematize etmek için kullanılan belli başlı enformasyon sistematikleri ele alınmaktadır. c. Bütünleşik Planlama Amaçlı Teknik, Süreç ve Yaklaşımların İncelenmesi: 9 Bu kapsamda, çalışmanın bütünlüğü açısından Bütünleşik Planlama (Proje Planlaması & Programlaması) amacına yönelik, bilinen planlama teknikleri ve planlama süreci ele alınmaktadır. d. Uygulamadaki Mevcut Sistem, Sistematik ve Yaklaşımların İncelenmesi: Yapım sektöründe, bu alanda gerçekleştirilen çalışmalar ve bunların kapsamında geliştirilen sistemler gerek enformasyon sistemleri ve gerekse Bütünleşik Planlama Altsistemleri açısından incelenmektedir. Bu kapsamda, bilgisayar destekli proje planlaması yapan yüklenici firmaların çeşitli şantiyelerinde, sözkonusu fonksiyonun yerine getirilmesinde kullanılan kavramsal altyapının incelenmesine yönelik çalışmalar yapılacak; planlama çalışmaları kapsamında ihtiyaç duyulan veriler, uygulanan planlama süreci, üretilen raporlar ve bunlara ilişkin sistematikler araştırılmaktadır. 10 1.7.1.2. Nesnel Boyutta Analiz Çalışmaları a. Bilgisayar Destekli Enformasyon Sistemlerinin Bileşenlerinin İncelenmesi: Bu kapsamda, Enformasyon Sistemlerinin yapım sektöründeki nesnel boyutu, bu boyutu oluşturan hardware sistemi alternatifleri, software kategori ve alternatifleri, kullanıcı bilgi ve becerilerinin niteliği ve organizasyonel yapı alternatifleri açısından bir analizi yapılmakta; nesnel boyuta ilişkin her üç unsurun seçimine yönelik olarak kullanılacak kriterler tanımlanmaktadır. b. Bütünleşik Planlama Modülünün Bileşenleri ve Enformasyon Sistemiyle İlişkilerinin İncelenmesi: Enformasyon sisteminin bileşenlerinden biri olarak Bütünleşik Planlama Modülü'ne ilişkin hardware, mevcut software ve personel alternatif ve niteliklerinin incelenmesi sözkonusudur. c. Uygulamada Mevcut Enformasyon Sistemleri ve Bütünleşik Planlama Altsistemlerine İlişkin Örneklerin İncelenmesi: Bu kapsamda, yapım sektöründe geliştirilen enformasyon sistemlerinin nesnel boyutta incelenmesi sözkonusu olup; bu amaçla, bilgisayar destekli enformasyon sistemlerine sahip ve kompüterize proje planlaması yapan yüklenici firmaların çeşitli şantiyelerinde sözü edilen fonksiyonun yerine getirilmesinde kullanılan nesnel altyapının incelenmesine yönelik çalışmalar yapılmakta; kompüter sistemleri, software paketleri ve kullanıcı nitelikleri incelenmekte; ölçek, iş usulü, konum, girişimci vb. açılardan farklı özelliklere sahip şantiyelerin planlama çalışmalarında ve enformasyon sistemi üzerinde bu farklılıkların etkisi araştırılmaktadır. 1.7.2. Sentez Çalışmaları 1.7.2.1. Kavramsal Boyutta Sentez Çalışmaları a. Bütünleşik Planlama Modülünün Tanımlanması: Bu kapsamda Bütünleşik Planlama Modülünün diğer modüllerle ilişkileri ve sistem içindeki rolünün/amaçlarının tanımlanması, hangi modüllerden ne tür verileri temin etmesi ve hangi modüllere ne tür çıktıları hazırlayarak iletmesi gerektiği; hangi modüllerle ortak veritabanlarını kullanabileceğine ilişkin kavramsal boyutta bir sistem tasarımı çalışması söz konusu olmaktadır. 11 b. Veri Sistematiğinin Geliştirilmesi: Bütünleşik Planlama için gereken verilerin tanımlanmasının ardından bu verilerin kodlanmasına ve sistematik bir biçimde kaydedilip, gerektiğinde istenen içerikte raporların oluşturulmasına olanak sağlayacak biçimde organize edilebilmesine yönelik bir kodlama sistematiği açısından mevcut sistematikler içinden birinin seçilmesi ya da yeni bir sistematik yapının tanımlanması sözkonusudur. c. Süreç Sistematiğinin Geliştirilmesi: Bütünleşik Planlama süreci ile ilgili olarak literatürde ve uygulamada yer alan yaklaşımların oldukça yüzeysel ve yetersiz biçimde ifade edildiği görülmektedir. Bu kapsamda, Bütünleşik Planlama için gereken sürecin tanımlanması ve önerilecek süreç sistematiğinin geliştirilmesi esastır. d. Rapor Sistematiğinin Geliştirilmesi: Bu kapsamda, Bütünleşik Planlama Modülü'nün tanımlanmış amaçları doğrultusunda üretmesi gereken raporların tanımlanması ve önerilecek rapor sistematiğinin geliştirilmesi esastır. İstenen içerikte raporların elde edilebilmesi için süre, kaynak ve maliyet verilerine ilişkin kodlama sistematiklerinin dışında ilave kodlama sistematiklerine ihtiyaç duyulmakta olup, bu amaç doğrultusunda gereken kodların tanımlanması ve kodlama sistematiğinin geliştirilmesi söz konusudur. e. Veritabanı Strüktürlerinin Geliştirilmesi: Bu kapsamda Bütünleşik Planlama için gereken veritabanlarının tanımlanması ve önerilecek veritabanlarına ilişkin strüktürlerin geliştirilmesi esastır. 1.7.2.2. Nesnel Boyutta Sentez Çalışmaları a. Modülün Tanımlanması: Bu kapsamda, Bütünleşik Planlama Modülü’nün, Bilgisayar Destekli Enformasyon Sistemi ile ilişkilerinin ve bileşenlerinin özelliklerinin belirlenmesine ilişkin ilkelerin tanımlanması gerçekleştirilmektedir. b. Hardware Sisteminin Özelliklerinin Tanımlanması: 12 Bütünleşik Planlama için gereken hardware sisteminin gereklerinin ve bu zorunluluklara neden olan faktörlerin sistematik olarak tanımlanması ve alternatiflerin kritik edilerek önerilecek olası durumlar için hardware sistemine ilişkin konfigürasyon seçeneklerinin ortaya konması amaçlanmaktadır. c. Software Sisteminin Özelliklerinin Tanımlanması: Bu kapsamda, Bütünleşik Planlama için gereken software paketlerinin hangi fonksiyon ve yetenekleri içermesi gerektiğini belirleyen faktörlerin tanımlanması ve bellibaşlı paketlerin kritik edilerek, olası farklı durumlar için önerilecek software paketinin özelliklerinin belirlenmesi sözkonusudur. d. Personel ve Organizasyonun Özelliklerinin Tanımlanması: Bu kapsamda, Bütünleşik Planlama için gereken personelin niteliklerinin tanımlanması ve örgütsel alternatiflerin kritik edilerek farklı koşullar için önerilecek örgütsel yapının ortaya konması sözkonusu olacaktır. 1.8. Araştırmanın Takvimi Araştırma projesinin amaçları doğrultusunda sözkonusu olacak adımlar ve yapılması gereken çalışmalara ait liste (Tablo-1.1) ve süreç de (Şekil-1.1)’de yer almaktadır. 13 14
