Sürekli Glukoz İzlem Sistemleri Doç.Dr. Şevki ÇETİNKALP Ege Tıp Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Derneği Sürekli Glukoz İzlem Sistemleri Çalışma Grubu Üyesi Bilginin asıl amacı insan yaşamına yeni tutkular, yeni zenginlikler vermektir. Bacon (1561-1626) 70 80 AKŞ TKŞ 110 140 5 A1c 6.5 çetinkalp Çok Yükselmesine İzin Verme ! Relative Risk Retinopati Nöropati Nefropati MI Stroke Mortalite 4 5 6 7 8 9 10 11 12 A1c( % ) Çok Düşmesine İzin Verme ! çetinkalp Glikozillenmiş Hemoglobin ( Ortalama KŞ + 46.7 ) 28.7 140 6.5 çetinkalp UKPDS A1c’de %0.9’luk düşüş ve risk azalması 10 % RİSK 0 -10 -20 -30 -12 -25 -16 -24 -21 -34 UKPDS Study Group Lancet 1998;352:837 çetinkalp KUMAMOTO ÇALIŞMASI Tip 2 dm glisemik kontrol ile risk azalması % RİSK AZALMASI 0 -20 -40 -60 -54 -65 -57 -70 -80 Ohkubo et al. Diabetes Res Clin Pract. 1995: 28;103-17 çetinkalp DCCT 20 % risk azalması 0 -20 -40 -60 -56 -60 -76 -80 NJEM 1993;329: 977-86 çetinkalp Hipoglisemi ve Mortalite 4 KAT The VA Diabetes Trial. In ADA, 68th annual meeting. 2008 çetinkalp GeçmiĢ-Günümüz-Gelecek Öğrendik-YaĢıyoruz-Hazırlanalım çetinkalp Ġnsülin Enjeksiyonu ġırıngalar İlerleyen Teknoloji • kullan, at • daha ince iğneler • daha sağlıklı çetinkalp Ġnsülin Enjeksiyonu Kalemler ve Cihazlar • Kolay kullanım • Doğru dozlama çetinkalp Ġnsülin Enjeksiyonu Jet Enjektörler İlerleyen Teknoloji • iğne korkusu olanlar için • yüksek basınçla insülini deriden vermek çetinkalp Ġnsülin Enjeksiyonu Ġnsülin Kalemleri • • • • kartuş kullan, at 1 ünite 0.5 ünite artış çetinkalp Ġnsülin Enjeksiyonu Ġnsülin Pompaları 1960 İlk İnsülin pompası (hem insülin hem glukagon verebiliyor) Omni Pod – 2011- İlk katetersiz insülin pompa sistemi çetinkalp Glukoz Monitorizasyonu İlk Glukometre, 1980, AMES, USA çetinkalp Glukometreler çetinkalp Kan Glukozu Ölçüm Sıklığı ve A1c 2481 insülin pompa tedavisi uygulanan diyabetik hasta (Diyabet süresi: 20 ± 11 yıl; İnsülin pompa tedavi süresi:: 5 yıl; Günlük Kan Şekeri Bakma Sıklığı: 5.4 ± 1.8; HbA1c: 6.9 ± 1.1 %) (p < 0.001, n = 2481) ADA: <%7 AACE: < % 6.5 Kan Glukozu Ölçüm Sayısı çetinkalp Liebl A, Krinelke L; Diabetologia polska 2003; 10(1):179-185 Sürekli Glukoz İzlem Sistemlerine Neden İhtiyacımız Var ? çetinkalp HĠÇ BĠR ġEY GÖRÜNDÜĞÜ GĠBĠ DEĞĠL ! KAN ġEKERĠ (mg/dl) Ortalama Kġ= 135 mg/dl 145 107 132 HbA1c % 6.5 108 ZAMAN (saat) çetinkalp HĠÇ BĠR ġEY GÖRÜNDÜĞÜ GĠBĠ DEĞĠL ! KAN ġEKERĠ (mg/dl) Ortalama Kġ= 135 mg/dl 250 HbA1c % 6.5 187 86 61 ZAMAN (saat) çetinkalp HĠÇ BĠR ġEY GÖRÜNDÜĞÜ GĠBĠ DEĞĠL ! KAN ġEKERĠ (mg/dl) Ortalama Kġ= 108 mg/dl HbA1c % 7.8 124 107 115 87 ZAMAN (saat) çetinkalp Sürekli Glukoz İzlem Sistemleri Transmitter Sensor Receiver/ Monitor çetinkalp Sensor Barbara Davis Center for Childhood Diabetes May 2008 çetinkalp Transmitter çetinkalp Receiver / Monitör çetinkalp Sürekli Glikoz Monitör Sistemlerinde Kullanılan Sensörler 1. Minimal invaziv sensörler - Glikoz elektrodları Mikrodiyaliz Mikroperfüzyon Transdermal Ozmotik 2. İnvaziv Sensörler (implantabl) 3. Non-invaziv sensörler - Optik glikoz sensörleri çetinkalp Glukoz Sensörleri Nonİnvaziv Sensor İnvaziv Sensor Yağ Arterial İ Kapiller G İ G İ İ Kas Venöz İnterstisyel Sıvı çetinkalp Ġnterstisyel Sıvı-Kapiler Kan ġekeri Glukometer ile Glukoz Ölçümleri Delcher H, Flood T and et al. Continuous measurement of glucose in interstitial fluid for extended periods. Atlanta Medical Center, SpectRx, 2000 Ġnterstisyel Sıvı-Kapiler Kan ġekeri Yaklaşık 15 dakikalık bir gecikme çetinkalp Enzimatik Glikoz Elektrodları İnterstisyel sıvıda glukoz ölçen sensor çetinkalp Glikoz Elektrodları CGMS’de en çok tercih edilendir. Glikoz + O2 Glukonik + H2O2 asit Glikoz Oksidaz Elektriksel Akım çetinkalp Glukoz Elektrodları Glukoz Glukonik asid O2 Glukoz Glukonik asid H2O2 O2 Teflon membran Platin katod -700 mV H2O2 İmmobilize glukoz oksidaz Platin Anod +700 mV çetinkalp Mikrodiyaliz ve Mikroperfüzyon Perfüzyon (%09 NaCl) Diyazilat Deri Glikoz Adipöz Doku Glikoz Glikoz çetinkalp Kalibrasyon • Parmak ucu kan glukoz değerlerinin cihaza girilmesi • Her tip cihazda mutlaka gerekli • Cihazın markasına göre sayısı farklı (1-4) • Yemek öncesi kan şekerleri stabil seyreden de daha iyi kalibrasyon • Kan glukozunun iniş ve çıkışı esnasında veri girilmemeli çetinkalp Minimal invaziv Sistemler çetinkalp Sürekli Glukoz Monitör Sistemi Minimed, Medtronic CGMS (sürekli glukoz takip sistemi) çetinkalp CGMS •10 sn.de 1 ölçüm •5 dak.ortalama değer •288 glukoz değeri/gün •40-400 mg/dl ölçüm aralığı •3 günden fazla ölçüm imkanı •Sensorler 2-240 C de saklanmalı Reynolds LR, Karounos DG. Emerging Technology in Diabetes Mellitus. Glucose Monitoring and New Insulins. South Med J 95(8): 914-18, 2002 Glikoz Sensörü İğne Sapı Kablo bağlantı yeri İğne Yapışkanlı band Kateter CGMS. Instructions for removing a glucose sensor. p 36, 2000 Sen-serter Ege Tıp Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kliniği,2002 Kablo • Sensörden aldığı bilgileri monitöre taşır. Glikoz Sensör Girişi • 91 cm uzunluğunda • 10 saniyede bir akım taşır. • Akım değeri 5-100 arasında olmalıdır. Monitör Girişi Ege Tıp Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kliniği,2002 Sürekli Glikoz Monitörü • 114 gram • 9x7x2 cm boyut • 2 adet AAA pil • LCD ekranlı • Kablodan gelen akım bilgilerini 5 dakikalık ortalamalar alarak depolar. • Bilgi girişlerini sağlar Komut 1....yemek Komut 2....İnsülin Komut 3....egzersiz Komut 4….hipoglisemi Ege Tıp Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kliniği,2002 Monitörden Com-station’a Bilgi Aktarımı Ege Tıp Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kliniği,2002 Sürekli Kan Glukoz Ġzlem Sistemi Günlük grafikler Pie Chart İstatistikler çetinkalp Sürekli Kan Glukoz Ġzlem Sistemi Hedefte Düşük Yüksek çetinkalp CGMS-Bilgi Sunumu Şevki Çetinkalp, Burçin Genç, Yıldız Özbey, Taylan Kabalak. CGMS. 25.Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kongresi. Erzurum, 2002 CGMS-Bilgi Sunumu Şevki Çetinkalp, Burçin Genç, Yıldız Özbey, Taylan Kabalak. CGMS. 25.Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kongresi. Erzurum, 2002 CGMS-Bilgi Sunumu Şevki Çetinkalp, Burçin Genç, Yıldız Özbey, Taylan Kabalak. CGMS. 25.Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kongresi. Erzurum, 2002 CGMS-SONUÇLARI HbA1c (%) Tedavi Öncesi Tedavi Sonrası Sensor Glukoz (mg/dl) Meter Glukoz (mg/dl) P=0.080 9.7±0.4 180.6±11.7 219.3±16.5 P=0.10 8.1±0.4 132.9±15.6 171.1±15.4 P=0.013 P=0.031 P=0.052 Şevki Çetinkalp, Burçin Genç, Yıldız Özbey, Taylan Kabalak. CGMS. 25.Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kongresi. Erzurum, 2002 Değerlendirme Olumlu Olumsuz - FDA onaylı (1999) - Minimal invaziv - Klinik kullanım - 3 günlük mükemmel glukoz takibi - 5 dakika da 1 data - Kalibrasyon gerekli - Hipogliseminin glukometre ile doğrulanması gerekli - Sensör ömrü kısa - Klinik dışı kullanımı sıkıntılı - Retrospektif data - Pahalı çetinkalp ADICOL Project –Disetronic / Roche Açık Akım Mikroperfüzyon Sistemi • Subkutan yağ dokusuna girişim • Çift lümen kateter • Her 30 dakika da bir glukoz ölçümü • Klinik uygulama: İnsülin verimine glukoz yanıtının izlenmesi çetinkalp ADICOL Project –Disetronic / Roche Glukoz sensörü Peristaltik Mikropompa (ileri-geri, 0.5 ul/dak) Dual lumen prob çetinkalp CGMS Gold ve Guardian® RT sistemi CGMS Gold Guardian® RT • Klinikler için tasarlanmış • • Geçmişe ait CGM verileri Hastalar ve klinik için tasarlanmış. • Teşhis amaçlı kullanım • Gerçek zamanlı kan şekeri değişiklikleri • Kesintisiz kullanım • Tedavi edici ve eğitici bir araç çetinkalp Sürekli Glukoz Monitör Sistemi Abbott FreeStyle Navigator® DexCom™ SEVEN® PLUS Medtronic MiniMed Paradigm® REAL-Time FDA Onaylı Sistemler çetinkalp Navigator CGM çetinkalp DexCom 7 çetinkalp 4.jenerasyon İnsülin Pompaları çetinkalp 4.jenerasyon İnsülin Pompaları Real Time Glukoz Ölçümü Her 5 dakikada 1 günde 288 ölçüm Real Time Glukoz Grafiği Real-Time alarm DüĢük veya Yüksek Kan Glukozu Kablosuz Aktarıcı Glukoz Sensör Real Time Glukoz DeğiĢikliği Yönü çetinkalp 24-Saatlik Grafiğin Okunması Sabah 6 PM6 Akşam 6 AM 6 Kan Şekeri Ölçüm BG Reading Time Zamanı Üst Kan Şekeri Limiti Upper BG Limit Alt Kan Şekeri Lower BG Limit Limiti Graph Type Grafik Tipi BG Şekeri Reading Kan Ölçümü Bolus BolusGöstergeleri Indicators çetinkalp Sürekli Glukoz İzlem Sistemlerine Neden İhtiyacımız Var ? Hipoglisemileri azaltmak, önlemek ve böyle durumlarda hastanın uyarılması çetinkalp çetinkalp çetinkalp Nereye Gittiğini Bilmek Daha Önemlidir ! ? Kan Ģekeri 77 mg/dl ? çetinkalp Kan Glukozundaki DeğiĢiklikler • • • • = son 20 dakika içinde 20-40mg/dl bir artış = son 20 dakika içinde 40mg/dl veya üzerindeki bir artış = son 20 dakika içinde 20-40mg/dl bir azalma = son 20 dakika içinde 40mg/dl veya üzerindeki bir azalma çetinkalp Nereye Gittiğini Bilmek Daha Önemlidir ! C) Receiver or Monitor (p.103) çetinkalp Nereye Gittiğini Bilmek Daha Önemlidir ! çetinkalp Nereye Gittiğini Bilmek Daha Önemlidir ! Glukoz çok hızlı yükseliyor >2 (mg/dL)/dak Glucose yükseliyor 1 - 2 (mg/dL)/dak Glukoz oldukça stabil -1 ve 1 (mg/dL)/dak Glukoz düşüyor -1 ve -2 (mg/dL)/dak Glukoz çok hızlı düşüyor >-2 (mg/dL)/min çetinkalp GÜVENLĠK SĠSTEMĠ • ALARM: 10, 20, 30 dakikalık hipo veya hiperglisemik uyarılar (Navigator ve Guardian cihazları) • Alarm başlangıç ayarı: Hipo veya hiperglisemi uyarısı ne zaman başlasın çetinkalp Sürekli Glukoz İzlem Sistemleri MiniMed Guardian MiniMed Paradigm 522/722/754 Freestyle Navigator Dexcom Seven STS Sensor ömrü 3 gün 5 gün 7 gün BaĢlangıç kalibrasyon periodu 2 saat 10 saat 2 saat Kalibrasyon sayısı 2-4 kez/gün 5 günde 4 kez 2-4 kez/gün Trend okları Var Var Yok Yüksek/düĢük alarm Var Var Var Predictive Yüksek/ DüĢük Alarm Maliyet Var Yok/Var Var Yok ~$1300 sistem $35/sensor $1000 sistem + 722/522 insulin pump $35/sensor ~$1000 sistem ~$35-50/sensor ~$400-800 sistem ~$60/sensor çetinkalp Sürekli Glukoz İzlem Sistemlerine Neden İhtiyacımız Var ? Hiperglisemik atakları engellemek çetinkalp çetinkalp Tip 1 Diyabetli Olgu- MĠT esnasında CGMS Sonucu A1c 7.9 çetinkalp Tip 1 Diyabetli Olgu- ĠP Sonrasından 2 ay sonra Glucose Sensor Profile Modal Day 400 350 Glucose Concentration (mg/dL) 300 250 200 05-Oca-04 06-Oca-04 150 07-Oca-04 100 50 0 -50 12:00 AM 4:00 AM 8:00 AM 12:00 PM 4:00 PM 8:00 PM 12:00 AM Time A1c % 6.9 çetinkalp Sürekli Glukoz İzlem Sistemlerine Neden İhtiyacımız Var ? Glukoz dalgalanmalarını minimalize etmek çetinkalp Tip 1 DM ( Brittle Tip) Glucose Sensor Profile Modal Day 400 350 Glucose Concentration (mg/dL) 300 250 05-Kas-03 06-Kas-03 200 07-Kas-03 08-Kas-03 150 09-Kas-03 10-Kas-03 100 50 0 -50 12:00 AM 4:00 AM 8:00 AM 12:00 PM 4:00 PM 8:00 PM 12:00 AM Tim e İnsülin Pompa Öncesi A1c %11 çetinkalp Tip 1 DM ( Brittle Tip) İnsülin Pompa Tedavisinden 3.5 ay Sonrası A1c 7.8 çetinkalp CGMS- Dawn Fenomeni CGMS.Guidelines for the Interpretation of Continuous Glucose Monitoring System Data, 2002 Sürekli Glukoz İzlem Sistemlerine Neden İhtiyacımız Var ? İnsülin dozlarını ayarlayabilmek çetinkalp çetinkalp Bazal-Bolus ile Tedavi Glucose Se nsor Profile : 14-Eyl-03 x Öncesi *x:This day does not satisfy the criteria for optimal accuracy as indicated by the shaded entries in the summary table. Please use your clinical judgment in evaluating the graph. 400 350 Glucose Concentration (mg/dL) 300 250 Meter Value Paired Meter Value 200 Sens or Value Ins ulin 150 Meal Exercis e 100 Other 50 0 -50 12:00 AM 4:00 AM 8:00 AM 12:00 PM 4:00 PM 8:00 PM 12:00 AM Time Glucose Sensor Profile: 22-May-04 Sonrası 400 Glucose Concentration (mg/dL) 350 300 Meter Value 250 Paired Meter Value Sensor Value 200 Insulin 150 Meal Exercise 100 Other 50 0 -50 12:00 AM 4:00 AM 8:00 AM 12:00 PM 4:00 PM 8:00 PM 12:00 AM Tim e çetinkalp Sürekli Glukoz İzlem Sistemlerine Neden İhtiyacımız Var ? Stres, diyet ve egzersiz ile glukoz ilişkisini ortaya koyabilmek çetinkalp Sürekli Glukoz İzlem Sistemlerine Neden İhtiyacımız Var ? Davranış değişikliği sağlamak EN EN EN ÖNEMLİSİ çetinkalp Davranış değişikliği sağlamak Whipple operasyonlu pankreatektomi sonrası Diyabet çetinkalp Davranış değişikliği sağlamak İnsülin dozları sabit tutulup beslenme de davranış değişikliği yapıldı çetinkalp Sürekli Glukoz İzlem Sistemlerine Neden İhtiyacımız Var ? Kısmen komplikasyon gelişim riskinin azaltılması ??? çetinkalp İnvaziv Sistemler çetinkalp İnfrared Spektroskopi çetinkalp çetinkalp Değerlendirme Olumlu Olumsuz - Kalibrasyon gerekli değil - Sürekli ölçüm - Kandan ölçüm - Aynı anda yansıtma - Fibrinoid doku etkilemiyor - 5 yıllık pil ömrü - Perkutan kablo yok - FDA onayı yok - Kısıtlı çalışma - İnvaziv - Pahalı çetinkalp Enjektabl Sürekli Osmotik Glukoz Ölçüm Sensorü • LifeCare (Norveç) • CGMS de gelecek sistemler • İmmun sistem çalışmaları sürüyor. çetinkalp Non invaziv Sistemler çetinkalp • Noninvaziv • İnterstisyel sıvıdan glikozu düşük düzeyli elektrik ile çeker (iontoforezis) • FDA onaylı (Mart 2001) • Her 20 dakikada bir ölçüm, 12 saat kullanılıyor. çetinkalp GLUCOWATCH Ege Tıp Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kliniği,2002 GlucoWatch ÇalıĢma Prensibi 2 Adet Glikoz sensörü •3 dak. glikoz toplar •10 dak.lık işlemi tekrarlayıp, kaydeder. çetinkalp •7 dak.glikoz oksidaz yöntemi ile glikozu ölçer. Reynolds LR, Karounos DG. Emerging Technology in Diabetes Mellitus. Glucose Monitoring and New Insulins. South Med J 95(8): 914-18, 2002 GlucoWatch Biographer çetinkalp Değerlendirme Olumlu -FDA onaylı, update yok - Noninvaziv - Klinik dışı kullanım Olumsuz - Kalibrasyon gerekli - Uzun ısınma periyodu - 12 saatlik glukoz takibi - 20 dakika da 1 data - Terleme ile yanlış sonuç - Sıcak mevsimlerde ve ülkelerde kullanımı kısıtlı - Hipogliseminin glukometre ile doğrulanması gerekli - Pahalı çetinkalp Non-invaziv Sürekli Kan Glukoz Ġzlem Sistemi OrSense’s NBM-200G Non-invaziv optik sistem çetinkalp Non-invaziv Sürekli Kan Glukoz Ġzlem Sistemi • Kaliteli yaşam için göz yaşı dökmek • Nanopartikül • Hidrojel lensler • Göz yaşında bulunan glukoz molekülleri nanopartikülerle etkileşime girer. • Oluşan kimyasal reaksiyon ile lens renginde değişiklik olur. çetinkalp Diyabetiklerde sürekli glukoz İzlem sistemlerinin kullanım endikasyonları nelerdir ? •Hedeften uzak A1c düzeyleri •Hipoglisemik olayları tanımlamak •Hipoglisemiden habersiz olma •Hiperglisemik durumların ortaya konması •Açıklanamayan hiperglisemik ataklar •Davranış değişikliğinin değerlendirilmesi •Tedavi değişikliğinin değerlendirilmesi •Diyabetik ketoasidoz •Gebelik öncesi, sırasında •Gastroparezisi olan olgular •A1c düzeyi değerlendirmesinin doğru olmadığı kan hastalıkları durumları çetinkalp ” Sürekli glukoz monitör sistemini kullanınca çetinkalp CGMS ve Uygulanacak Yaş Grubu Randomize,prospektif N= 322 8-14 yaş, 15-24, ≥25 yaş 26 hafta, CGMS ve SMBG A1c ve Hipoglisemi değerlendirilmesi 25 yaş çetinkalp Tamborlane WV, Beck RW, Bode BW, et al. N Engl J Med. Oct 2 2008;359(14):1464-1476. Sürekli Glukoz İzlem Sistemleri Hipoglisemi açısından 40-50 % Yanlış Uyarı çetinkalp Bode B, Gross K, Rikalo N, et al. Diabetes Technol Ther. Apr 2004;6(2):105-113. CGMS ve Hipoglisemi Randomize,prospektif, multisentrik, N=120 Tip 1 DM A1c < 7.5 SMBG vs CGMS, 26 hafta, Hipoglisemi değerlendirilmesi Hipoglisemi de kalma süresi % 51 p< 0.03 A1c daha düşük % 0.3 p< 0.008 70-180 mg/dL normoglisemi de kalma süresi p < 0.009 çetinkalp Tadej Battelino, Moshe Phillip et al.Diabetes Care February 19, 2011. Gelecek mi, gelemeyecek mi ? Ġmplantabl Closed-Loop •8.1 cm çap, 2.0 cm kalınlık, 131 gram •7 yıl ömür, 3 ayda 1 insülin doldurumu •15 ml insülin çetinkalp Özel Yapım Vagal preganglionik fiberler İntrensek ganglion Postganglionik Parasempatik fiberler İntrensek Peptiderjik nöronlar (VIP, NPY,…) Postganglionik Sempatik fiberler B hücreleri D hücreleri A hücreleri Venül Arteriol Arteriol Sinüzoid çetinkalp Teşekkür ederim. Teşekkür ederim.