Zehirlenme ve Zehirlilik Denemeleri

Zehirlenme ve Zehirlilik
Denemeleri
• Zehirlilik denemeleri ratlar ve köpeklerde yapılır.
• Tek doz (akut) ve tekrarlanan doz (subakut, subkronik ve
kronik) denemeleri olmak üzere ikiye ayrılır.
• Denemeler ağız, deri, solunum veya göz yoluyla ya da
suya katılarak yapılır.
• Sağaltım indeksi (ÖD50/ED50) Sİ>4 ( o madde güvenli)
• Güvenlik genişliği (ÖD1/ED99) Gİ>1 ( o madde güvenli)
• Ekonomik İşbirliği Kalkınma Teşkilâtı (Organisation for
Economic Co-operation and Development; OECD)
• Endüstride
ileri
30
ülkenin
katıldığı
uluslararası bir kuruluştur.
• Amacı
OECD ve
toksisite
testleri?
uluslararası
problemlere
karşı
birlikte çalışmak, karşılıklı sorunları birlikte
tartışmak, politikaları koordine etmektir.
Sekretaryası
Paris’te bulunur ve çok
sayıda alt bölümleri vardır.
• Bu bölümler içerisinde çevre, sağlık ve
güvenlik bölümü önemli bir yer tutmakta ve
birçok konuda raporlar yayınlamaktadır.
Niçin Yeni Düzenlemelere İhtiyaç Vardır?
Geleneksel toksisite testleri;
Yeni düzenlemelere göre;
• Çok sayıda hayvan ve hayvan
• OECD akut oral toksisitelerini
gruplarının kullanılması,
420, 423 ve 425 nolu test
kılavuzlarına göre yapılmasını
• Hayvanların tür, ırk, cinsiyet ve
yaş gibi seçeneklere göre bir
öngörmektedir.
• Geleneksel
yöntemlere
göre
örnekliliğin sağlanması yüzünden
kullanılan hayvan sayısı üçte bir
hayvan hakları ihlallerine neden
oranında azalmakta, hatta 420
olmaktadır.
nolu kılavuza göre yapıldığında
hayvan
ölümü
olmamaktadır.
zorunlu
Hayvanlarda Yapılan Deneme Sonuçlarının
İnsanlara Uyarlanması
• Öngörüsel Toksikoloji
• Görülebilir etkiye yol açmayan en küçük miktar veya
düzey (no-observed-adverse-effect level, NOEL)
• Görülebilir etkiye yol açan en küçük miktar veya düzey
(lowest-observed-effect-level; LOEL)
• Örnek …
• Kabul edilebilir günlük alım (KGA) (mg/kg/gün)
• Güven Faktörü (1/100, 1/1000)
Örnek: Yeme katılarak verildiğinde bir maddenin ratlardaki
etkisiz miktarı 100 ppm ise insanlar için günlük KGA
nedir?
(Rat CA=200 g ve günlük yem tüketimi 15 g’dır)
100 ppm= 100 mg/kg= 100 mg/1000 g
100 mg
1000 g
x
15 g
x= 1.5 mg
200 g’lık rat için 1.5 mg
(1.5 mg/200 g)
= 7.5 mg/1000 g
= 7.5 mg/kg
100 Güven Faktörü uygulandığında
7.5 mg/kg x 1/100
= 0.075 mg/kg/gün
Hayvanlarda Yapılan Deneme Sonuçlarının
İnsanlara Uyarlanması
• Tolerans Düzeyi
- Sınırlı tolerans (Etlerde 100 ppb ve sütlerde 10 ppb >)
- İhmal edilebilir tolerans (Etlerde 100 ppb, sütlerde 10 ppb <)
- Sıfır tolerans
- Geçici tolerans
Toleransın Belirlenmesi (T) = KGA X 60
TF
TF (tüketim faktörü); 60 kg CA’ndaki bir insan bir günde 300 g et,
100 g karaciğer, 50 g böbrek, 1.5 L süt tüketebilir (DSÖ, 1989).
Örnek: KGA miktarı 0.01 mg/kg/gün olan bir maddenin
yenilebilir organlar ile sütteki tolerans düzeyi nedir?
Toleransın Belirlenmesi (T) = KGA x 60
TF
Kas için= 0.01 x 60 / 0.3= 2 ppm
Karaciğer için = 0.01 x 60 / 0.1= 6 ppm
Böbrek için = 0.01 x 60 / 0.05= 12 ppm
Süt için = 0.01 x 60 / 1.5 = 0.4 ppm
Besin Kirlenmesi
(hemen hemen tüm ilaçlar)
Kalıntıların nedenleri;
•
•
•
•
Gereğinden fazla ilaç kullanımı
Yem veya suyla birlikte aynı zamanda ilaç kullanımı
Yanlış ilaç kullanımı
İlacın kullanılmasındaki hatalar
Kalıntıların etkileri;
•
•
•
•
Allerji, zehirlenme, ölüm veya kanserojenik, mutojenik, teratojenik etki
Bakteri, parazit, protoza vb direnç gelişimi
İlaçların kullanım ömürlerinin kısalması
Gıda endüstrisinde üretim hataları
Kesim öncesi
yasal bekletme süresine
ilişkin
herhangi bir bilgi yoksa
28 gün
beklenmelidir
Yumurta ve sütün
kullanılmama süresi
7 gün
beklenmelidir
10
Balıkların
avlanılmama
Süresi
Birimi
500 / derece
22 Temmuz 2017
besinlerde ilaç
kalıntıları