genel seçim sonuçları temelinde üsküdar`ın siyasi yapısının

advertisement
UHBAB
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
GENEL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE ÜSKÜDAR’IN SİYASİ
YAPISININ SOSYOLOJİK ANALİZİ
SOCIOLOGICAL ANALYSIS OF THE POLITICAL STRUCTURE OF
ÜSKÜDAR AT THE BASES OF THE GENERAL ELECTIONS 1
D. Ali ARSLAN1, Mustafa ÇAĞLAYANDERELİ2, Gülten ARSLAN3
1
2
Mersin Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü/Mersin
Mersin Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü/Mersin
3
Siyaset Bilimci, Mersin
Öz: Toplumsal yapı, karşılıklı ilişki ve etkileşim içindeki
toplumsal kurumlardan oluşur. Siyaset kurumu da, aile,
eğitim, ekonomi, din, serbest (boş) zamanları değerlendirme
kurumları gibi temel toplumsal kurumlardan biridir. Günümüz
çağdaş demokratik toplumlarında siyaset kurumu genellikle
seçimlerle şekillenir. Bireylerin siyasi katılımları ve politik
süreç içinde sergiledikleri siyasi tutum ve davranışları, siyasi
yapının şekillenişinde belirleyici rol oynar. Bu araştırmada,
yalnızca kıtaları değil, kültürleri ve medeniyetleri birbirine
bağlayan güzide şehrimiz İstanbul’un, Üsküdar ilçesi çalışma
konusu olarak seçildi. İstanbul’un Anadolu yakasında yer
alan Üsküdar, jeopolitik ve jeostratejik son derece büyük bir
değere ve öneme sadece sahiptir. Bünyesinde barındırdığı
binlerce yıllık maddi ve manevi kültür mirasıyla da, hem
İstanbul ve hem de Türkiye açısından eşsiz bir değere
sahiptir. 1926 yılına kadar il statüsüne sahip iken, 1926
yılında İstanbul’un bir ilçesi haline gelmiştir. TÜİK 2014 yılı
ADNKS verilerine göre ilçede 534.636 kişi yaşamaktadır.
Bu çalışmada, siyaset sosyolojisinin yöntem ve teknikleri
kullanılarak, yapısal-işlevselci bir bakış açısından hareketle,
Üsküdar’ın siyasi yapısı ve bu siyasi yapının Türkiye’nin
genel siyasi yapısı içindeki yerinin incelenmesi hedeflendi. Bir
başka anlatımla çalışmada, genel seçim sonuçları temelinde
Üsküdar’da siyasi iktidarın oluşumu, şekillenişi, işleyiş ve
değişim düzenlilikleri araştırıldı. Bu amacı gerçekleştirmek
için son 50 yılın genel seçim sonuçları incelendi. Ortaya
çıkan bulgular temelinde, Üsküdar’ın siyasi yapısının
oluşumu, Üsküdar’da siyasi gücün dağılımı ve 1960’lı
yıllardan günümüze değişim düzenlilikleri araştırıldı. Son
olarak da, Üsküdar ile ilgili olarak ortaya konan bulguların
İstanbul ili ve Türk toplumu geneli içinde ne ifade ettiği
anlam irdelendi.
Abstract: According to the structural functionalists, the
society consists of institutions in the mutual relations and
interactions. Political institutions (like family, education,
economy, religion) is one of the basic social institutions.
All institutions deal with rather important functions which
have great importance for the society. On the other hand
Üsküdar, with a rooted history is one of the most important
districts of İstanbul. Üsküdar was a province until 1926.
It was became a district of İstanbul. It is located in the
southeast of Istanbul Bosphorus coast. According to the
2014 data of TSI, it has approximately 535.000 population.
It was aimed to analyse the political structure of Üsküdar
by using methods and techniques of political Sociology.
Political Structure of Üsküdar on the Basic General Election Results. In the other words the formation of political
power in Üsküdar and the overall operation and changing
regularities were investigated. The evaluation of sociopolitical structure of Üsküdar in relation with the political
structure of the Turkish society from the early 1960’s up to
the present time was researched in this paper. The results
of the Turkish local elections and general election in last
50 years were examined to realise the aims by using a
structural-functionalist approach.According to the findings,
there is an overwhelming superiority of the right wing
across the Üsküdar. Although some seasonal differences
in the proportional sense from past to present, the right
political culture has been more effective in the political
structure of the province.
Key Words: Üsküdar, Political Structure of Üsküdar, İstanbul,
General Elections, Political Structure of Üsküdar on the
Bases of General Election Results
Anahtar Kelimeler: Üsküdar, Üsküdar’ın Siyasi Yapısı,
İstanbul, Genel Seçimler, Genel Seçim Sonuçları Temelinde
Üsküdar’ın Siyasi Yapısı
Doi: 10.17368/UHBAB.2015139480
(1) Sorumlu Yazar: D. Ali ARSLAN, Mersin Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Mersin / Türkiye
cimderaslan@hotmail.com Geliş Tarihi/ Received: 07.10.2014 Kabul Tarihi/ Accepted: 21.01.2015Makalenin Türü:
Type ofarticle (Derleme – İnceleme / Compile - Review) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest:Yok / None “Etik
Kurul Raporu Yok - Noneof Ethics Committee”
131
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
GİRİŞ
karşılıklı ilişki ve etkileşim içindeki toplumsal
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
kurumlardan oluşur.
İnsan ve toplum, bir madalyonun iki yüzü gibi
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
ya da bir elmanın iki yarısı gibi ayrılmaz bir ikil- Siyaset kurumu da, aile, eğitim, ekonomi, din,
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
dir. Ne toplum bireye, ne de birey topluma feda serbest (boş) zamanları değerlendirme kurumları
CUSTOM
edilebilir (Arslan, 2013). Toplumun temel
taşını DUTIES
gibi temel toplumsal kurumlardan bir tanesidir.
2
3
Selin
KILINÇ
,
Hatice
YURTSEVER
bireyler, bireyler arası ilişkiler oluşturur. Bunun da Siyaset
sosyolojisinin (Sarıbay, 2008; Duverger,
2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
ötesinde, konu yapısalcı
sosyoloji
perspektifinden 1993; Vergin, 2004: 11–12) bakış açısından ha3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
ele alındığında, toplum denilen soyut gerçekliğin, reket edildiğinde, siyaset kurumunun, toplumsal
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
toplumsal kurumlardan
En yapı
üstlendiği
yönetme
işlevini, topyekûn
eşyanın yeroluştuğu
değiştirmesisöylenebilir.
nedeniyle, bu eşyanın
from içinde
the movement
of commercial
commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
yaygın tanımı ilesosyal
toplumsal
kurum (Kızılçelik
&bir toplum
ve öteki and
toplumsal
kurumlar
ile yakın etve mali fonksiyonlarının
yanında önemli
commodities’quantity
value. It is are
a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
Erjem, 1992: Demir
& Acar,
içinde
gerçekleştirir.
Günümüz
türüdür. Aynı
zamanda 2003:
harcamalar374–375),
üzerinden alınan kileşim
instrumentve
in işbirliği
addition to its
economic,
social and
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
“toplumsal yapının
varlığı
demokratik
toplumlarında
kurumlar
vergisi ve
gibi devamına
belirli aralıklarlahizmet
alınan bir çağdaş
regular basis
like income tax
and corporate tax, assiyaset kurumu
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
amacıyla, belli sosyal
işlevleri
yerine
ölçüde
seçimlerle
şekillenir.
Bu konuda,
eşyanın gümrüğe
geldiği
anda birgetirmeye
defaya mahsus büyük
are collected
only once
when commodities
subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
yönelik olarak, Usul
karşılıklı
yapısalikinci
ve işlevsel
birbu bireylerin
siyasi
katılımları
vecustom
politik süreç içinde
Kanunu (VUK)’nun
maddesine göre
the second item
of tax
procedural law,
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
bağımlılık ve eşgüdüm
içinde
araya esasları
gelmiş
siyasioftutum
temel
gümrük vergilerinin
usulbir
ve uygulama
4458 sergiledikleri
procedures and practises
custom ve
dutiesdavranışları
are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
roller ve bu rollere
yönelik,
rol oynar has
(Jary
ile dış ticarete
konu sınırları
olan eşyanın kurallarla,
Türkiye Gümrük belirleyici
Through this olarak
law, a systematization
been & Jary, 1991:
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
değer ve normlarla
belirlenip,
işlemlerin
sırasına standartlaştırılmış
göre
bir
sistematik 475–480).
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
davranış biçimlerini
düzendir.”
gümrük içeren
vergisindekurulu
de zorunlu
aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
araştırmada,
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret Bu
assessment,
accrual andyalnızca
collecting arekıtaları
regulated değil, kültürBakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Görüldüğü gibiGümrükler
toplumsal
kurumun
temelini,
ve medeniyetleri
güzide
Bu
çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Sosyal
Bilimlerleri
Enstitüsü
Maliye
AnabilimMinistry
Dalıbirbirine
Mali
Hukuk bağlayan
Genel
tarafından,
Gümrük
Customs
and Economy
according
to
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
sosyal ilişkiler Gümrük
süreci
içinde doğan
şekillenen,
rol çözüm
te- şehrimiz
İstanbul’un,
ilçesinin siyasi
türetilmiĢtir.
vergisinden
uyuşmazlıkların
customs duties
has a different Üsküdar
form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
melli (Jary & Jary,
bireysel
olarak
seçildi.
İstanbul’un
yapıya1991:
sahiptir.314)
Gümrük
vergisi davranış
uyuşmazlıkları yapısı
have to çalışma
be resolvedkonusu
administratively
in the
first
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
kalıpları oluşturur.
kurumun
özgü Anadolu
yakasında
jeopolitik
AncakHeridari
aşamadakendine
çözümlenemeyen
solved administratively,
legalyer
actionalan
can beÜsküdar,
taken.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
rol örüntüleri ve bu rol örüntülerine yönelik veKeyjeostratejik
sonCustom
derece
words: Custom,
Duties,büyük
Custom bir değere ve
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
davranış formları,
davranış
kuralları (gelenek, öneme sadece sahiptir. Bünyesinde barındırdığı
Gümrük
Uyuşmazlıkları
görenek, yasalar) ile düzenlenir ve biçimlendirilir. binlerce yıllık maddi ve manevi kültür mirasıyla
Bireyler kurum içindeki konumuna uygun olarak da, hem İstanbul ve hem de Türkiye açısından
rollerinin gerektirdiği davranışları, belirlenmiş eşsiz bir değere sahiptir. 1926 yılına kadar il
kurallara uygun olarak yerine getirirler. Kurum statüsüne sahip iken, 1926 yılında yapılan idari
içinde roller arasında olduğu gibi, toplumsal yapı düzenlemeyle İstanbul’un bir ilçesi haline gelmiştir.
içinde de kurumlar arasında da bir eşgüdüm ve TÜİK 2014 yılı ADNKS verilerine göre ilçede
karşılıklı bağımlılık vardır. Zaten toplumsal yapı, 534.636 kişi yaşamaktadır.
132
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Üsküdar’ın kuzeyinde Beykoz, kuzeydoğuda
ilçe nüfusu içinde yüzde 43’ten daha yüksek bir
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
Ümraniye, doğusunda Ataşehir, güneyinde Kadıoran teşkil etmektedir.
ĠDARĠ
AġAMADA
ÇÖZÜM
YOLLARI1
köy ilçeleri ve batısında İstanbul Boğazı yer alır.
1. ARAŞTIRMANIN AMACI, ÖNEMİ VE
2013 yılı itibariyle Üsküdar’da
toplam 534.636
ADMINISTRATIVE
SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
YÖNTEMİ
kişi yaşamaktadır. Bu nüfusun 263.365’iCUSTOM
erkek- DUTIES
lerden, 271.271’i ise kadınlardan oluşur
(TÜİK,
Bu araştırmada,
Selin
KILINÇ2, Hatice
YURTSEVER3 yalnızca Türkiye’nin değil dün2
2014). Son 50 yıllık
süreç
ilçenin
nüfusu,
en büyük
ve Lisans
en stratejik
Celal
Bayariçinde
Üniversitesi
Sosyal Bilimler
Ens. Maliyanın
Hukuk Programı
Yüksek
Öğrencisi öneme sahip olan
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
yaklaşık yüzde 297 oranında artış göstermiştir.
kentlerinden biri olan İstanbul’un, en önemli
Başka bir ifadeyle
1965 yılındaki
Özet: Üsküdar’ın
Gümrük vergisi, gümrüğe
tabi olan ticari ilçelerinden
Abstract: Custombiri
duty is
a kindÜsküdar’ın
of tariff arising siyasi yapısı
olan
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
nüfusuna, yarımmiktarı
asırda
katı üzerinden
kadar nüfus
daha
veyaüçdeğeri
alınan, ekonomik,
customsyapının
which is Türkiye’nin
based on those genel siyasi
vesubject
bu tosiyasi
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
eklenmiştir. dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi yapısı
tariff that
is a foreignyerinin
trade and incelenmesi
economic policy hedeflenmişiçindeki
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve tir.
fiscal
functions. Since they arebir
not collected
on
Yapısal-işlevselci
sosyolojik
bakış açısı
Üsküdar ilçesi,kurumlar
nüfusvergisi
büyüklüğü
gibi belirli bakımından
aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan ile
an gerçekleştirilen
indirect tariff on expenditures,
custom duties
çalışmada,
ağırlıkla siyaset
İstanbul’un en büyük
ilçelerigeldiği
arasında
eşyanın gümrüğe
anda bir yere
defayaalır.
mahsus
are collected only once when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi sosyolojisinin
to foreign trade arrive (Sarıbay,
at the custom. According
2008; toKışlalı, 2003)
Bir başka anlatımla,
bünyesinde
yaşattığı
nüfus
Usul Kanunu
(VUK)’nun ikinci
maddesine
göre bu
the second item of tax procedural law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, yöntem
duties are excluded
from this(Altunışık,
law. Therefore, 2004; Gilbert,
teknikleri
büyüklüğü bakımından
İstanbul’un
büyük4458 procedures ve
gümrük vergilerinin
usul ve yedinci
uygulama esasları
and practises of custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun 1994)
regulatedkullanılmıştır.
by customs law Araştırma
numbered 4458.ağırlıklı olarak
ilçesi konumundadır.
İlçe nüfusunun
yaşTürkiye
grupları
ile dış ticarete
konu olan eşyanın
Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak betimleyici
created beginning
commodities
subject to özelliği taşıyor
bir with
sosyolojik
araştırma
temelinde yapısal
özellikleri
araştırıldığında,
son
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi olsa
Turkey and
continuing with
operation zaman
sequence. karşılaştırmalı
araştırma
da zaman
derece önemli bulgularla
karşılaşılır.
Tablo olan
1 vetarh, Like da,
gümrük vergisinde
de zorunlu aşamalar
all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret sosyolojik
assessment, accrual
and collecting
analizlere
de are
yerregulated
verilecektir. Daha
Grafik 1’de de görüldüğü
gibi,ayrıilçede
yaşayan
Bakanlığı’na
bağlı
bir kuruluş
niteliği30olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu
çalıĢma,
Celal
Bayar
Üniversitesi
Sosyal
Bilimler
Enstitüsü
Maliye
Anabilim
Dalı
Mali
Hukuk
Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından, Gümrük net
Customs
and Economyçalışmada,
Ministry according
to
birhazırlanan
ifadeyle
geçmişten
geleceğe
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
yaş ve üzeri bireyler
arasında
kadınlar
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarakçoğunluğu
yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm Üsküdar’da,
customs duties has
a
different
form
from
the
siyasi yapının oluşumu, siyasi yeloluşturmaktadır.süreci,
30 diğer
yaş vergilerde
ve üzerioluşan
he süreçten
yaş grubu
farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
pazenin
şekillenişi, siyasi iktidarın siyasi partiler
için bu genelleme
geçerlidir.
karşın,
30
öncelikle
idari aşamadaBuna
çözümlenmek
zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
arasındaki dağılımı ve siyasi 1yapının değişim
yaş altındaki nüfus
gruplarının
tamamında
ise
uyuşmazlıklarda
yargı yoluna
başvurulabilmektedir.
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
düzenliliklerinin
araştırılmıştır.
ağırlık erkeklerdedir.
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
Nüfus grupları içinde en büyük oranı, 30-34
yaş grubu arasındaki bireyler oluşturmaktadır.
Bunları sırasıyla 25-29 yaş grubu ve 35-39 yaş
grubu izler. Özellikle 20-44 yaş grubunu oluşturan
bireylerin, Üsküdar nüfusu içindeki toplam sayısı
232.135 kişidir. Daha net bir ifadeyle, 2013 yılı
itibariyle, 20-44 yaş grubundan bireyler, Üsküdar
Kentsel mekânlarda siyasi yapının oluşum, işleyiş
ve değişim dinamiklerinin incelendiği bu araştırmada, çalışma evreni olarak Üsküdar seçildi.
Ağırlıklı olarak betimleyici türden bir araştırma
olarak tasarlanan bu çalışmada örnekleme zaman
boyutunda yapıldı. Bir başka ifadeyle, 1960-2014
yılları arasında gerçekleşen yerel seçimlerin ve
133
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
genel seçimlerin sonuçları araştırma kapsamına
(Kışlalı, 2003: 238) ön kabulü yatar. SeçimlerGÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
dâhil edildi.
de bireyler, ülkenin yönetimine belirli bir süre
1
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM
YOLLARI
yön verecek
(Arslan, 2011-a; 2011-b; 2011-c),
Temel veri toplama tekniği olarak arşiv taraması
toplumun
değişim rotasını,
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS
TO DISPUTES
OVER bireylerin uyacakları
ve ikincil veri analizi tekniğinin kullanıldığı araşkuralları ve oynayacakları rolleri belirleyecek
tırmada, temel veri kaynağı olarak TÜİK CUSTOM
(2014), DUTIES
güce ve konuma sahip siyasi elitlerin (Arslan,
Selin tabanKILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
Belgenet (2006) ve YSK (2014)’nun veri
2005-a; Arslan, 2005-b; Arslan, 2005-c; Arslan,
2
CelalBu
Bayar
Üniversitesi
Sosyal Bilimler
Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
larından faydalanıldı.
veri
kaynaklarında
yer
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO,
Ticaret1965)
Bölümükimler olacağına karar verirler.
2004;DıĢFrey,
alan seçim sonuçları, daha net bir anlatımla, 1960
seçimlerdeki
ve davranışları ile
Özet: Gümrük
vergisi, yeni
gümrüğe
tabi olan ticari Bireyler
Abstract: Custom
duty is a kindtutum
of tariff arising
ihtilalı sonrası yürürlüğe
konulan
anayasanın
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı
veya değeri
üzerinden
alınan, ekonomik, siyasal
subject togücün
customs(Bachracah,
which is based 1961),
on those siyasi partiler
esasları temelinde
yapılan
ilk genel
seçimlerden
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
(Duverger,
1993; Teziç, 1976; Albayrak, 2004;
dış ticaret ve ekonomi
politikası aracı olan
bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
günümüze Türkiye’de
gerçekleştirilen
genel
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
Ayata,
1992) arasındaki dağılımı belirlemekte
dolaylı bir
vergi türügeneli
olan gümrük
gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
seçimlerin sonuçları
Türkiye
ve vergisi,
Üsküdar
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
ve
toplumsal iktidarın yapısını (Dahl, 1961)
vergi türüana
olmadığından,
ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
özelinde incelenerek
veri setidışoluşturuldu.
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus şekillendirmektedirler
are collected only once when commodities
subject & Alvarez,
(Glasgow
alınmaktadır.
Gümrük vergileri,
Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Oluşturulan veriolmak
seti,üzere
ikincil
veri analizi
tekniği
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu 2005:
the second
item of tax procedural law, custom
245-248).
(Arslan, 2014) kullanılarak
analiztutulmuştur.
edildi. Bu nedenle, duties are
kanun kapsamı dışında
excluded from this law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun Bireylerin
regulated by ilgi,
customsirade,
law numbered
beklenti4458.
ve tercihlerinin
2. DÜNDEN BUGÜNE
ÜSKÜDAR’DA
Sİile dış ticarete konu
olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak toplumunun
created beginningsiyasi
with commodities
subject
to
yapısına yansımalarını
ortaya
YASİ KATILIM
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi koyması
Turkey and sebebiyle
continuing withseçimler,
operation sequence.
demokratik sistemgümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
Sıklıkla vurguladığı
siyaset,
“ülke,
tahakkukgibi
ve tahsil
aşamaları
Gümrükdevlet,
ve Ticaret lerde
assessment,
accrualöneme
and collecting
are regulated
hayati
sahiptir.
Bireylerin siyasi
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
insan yönetimi”Gümrükler
şeklinde
tanımlanabilir
(Kışlalı,
Bu çalıĢma,
Celal
Bayar
Üniversitesi
Sosyal
Bilimler
Enstitüsü
Maliye
Anabilim
Dalı
Mali
Hukuk
Genel Müdürlüğü tarafından, Gümrük katılım
Customs düzeyleri
and Economy bireysel
Ministry according
to
ve toplumsal
temelde
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
2007: 17). Demokratik
toplumlarda
ülke,
devlet
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm farklılıklar
customs duties gösterebilmektedir.
has a different form from Bireylerin
the
siyasi
diğer vergilerde
oluşan
süreçtensiyasi
farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
ya da toplumu süreci,
yönetecek
olan
bireyler
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları tercihlerinde
have to be resolvedve
administratively
the first
siyasete inolan
ilgilerinde hem
öncelikleSeçimler
idari aşamadaçok
çözümlenmek
zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
seçimlerle belirlenir.
genel
olarak
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen bireysel
solved administratively,
legal
action can be taken.
ve hem de
toplumsal
faktörler belirleyici
1
uyuşmazlıklarda
yargı yoluna
başvurulabilmektedir.
merkezi otoriteyi
belirlemeye
yönelik
seçimler
Keyoynamaktadır.
words: Custom, Custom
Custom
rol
BazıDuties,
araştırmacılar
bireylerin
Anahtar
Kelimeler: yönelik
Gümrük, Gümrük
Vergisi,
Disputes
ve yerel otoriteyi
belirlemeye
seçimler
seçimlere ilgisi ve seçimlere katılım oranı ile
Gümrük Uyuşmazlıkları
şeklinde ikiye ayrılır. Bu çalışmanın ana konusunu
merkezi otoriteyi belirlemeye yönelik seçimler,
yani genel seçimler oluşturdu.
Seçimler demokratik rejimlerin en temel ve
vazgeçilmez unsurlarındandır. Seçimlerin felsefi
temelinde, “insanın akıllı bir yaratık olduğu ve
kendisi için iyi olanla, kötü olanı ayırt edebileceği”
toplumları gelişmişlik düzeyleri arasında ilişki
kurarlar (Arslan, 2014). Bununla birlikte bu
ilişki her zaman doğrusal olmayabilmektedir.
Ancak seçmenlerin seçimlere ilgisinde ve siyasi
davranışlarında, sosyal ekonomik faktörlerin son
derece etkili olduğu su götürmez bir gerçektir
(Kalender, 2005).
134
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Dünyanın farklı ülkelerinde gerçekleştirilmiş
özellikle aile, cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, göGÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
genel seçimler ya da başkanlık seçilerine katılım
rülen eğitim türü, yaşanılan mekân (kır-kent),
ĠDARĠgelişmişlik
AġAMADA ÇÖZÜM
YOLLARI
oranları incelendiğinde, toplumları
iklim ve
coğrafi 1özellikler, meslek, gelir düzeyi,
düzeyi ile seçimlere katılım
arasında kurulabilecek
toplumsal
statü gibiOVER
sosyo-demografik faktörler
ADMINISTRATIVE
SOLUTIONS
TO DISPUTES
ilişkilerin boyutları daha anlaşılır hal alır. Örnebaşı çekmektedir (Sitembölükbaşı, 2001).
CUSTOM DUTIES
ğin 28 Mart Gürcistan Parlamento seçimlerinde 2
3
Selin KILINÇ , Hatice
YURTSEVERtoplumsal
Vatandaşların
ve siyasal karar alma
seçimlere katılım2 oranı yüzde 82, Ocak 2004
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Malisürecine
Hukuk Programı
Yüksek
Lisans Öğrencisi
katılımı
yalnızca
seçimlerle sınırlı olma3
Celal
Bayar 83
Üniversitesi
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde
yüzde
olarakSalihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
sa (Sarıbay, 2008: 112) da, bireylerin seçimlere
gerçekleşmiştir (Jones, 2005). Guatemala’da 2003
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari katılımı,
Abstract: Custom
duty is a kind
of tariff arising
demokratik
yapının
inşası ve devamı
eşyanın ilk
yer turunda
değiştirmesi
nedeniyle,
eşyanın
from the movement of commercial commodities
başkanlık seçimlerinin
yüzde
57,9,buikinci
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, bakımından
subject to customs
whichönem
is based
on Bu
thoserealiteden yola
hayati
taşır.
sosyal ve malibir
fonksiyonlarının
yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
turunda yüzde 46.78’lik
katılım gözlemlen65 yılın
(1950’den
bugüne) Türkiye
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi çıkılarak
tariff that isson
a foreign
trade and
economic policy
miştir (Azpuru, 2005).
Dominik
türüdür. Aynı
zamanda Cumhuriyeti’nde,
harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
seçimleri
son
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve genel
fiscal functions.
Sinceincelendiğinde,
they are not collected
on derece önemli
2004 başkanlık kurumlar
seçimlerinde
bubelirli
oranaralıklarla
yüzde alınan
72,8 bir regular basis like income tax and corporate tax, as
vergisi gibi
karşılaşılır
(Arslan,
2006-a; Arslan,
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan bulgularla
an indirect tariff
on expenditures,
custom duties
olmuştur (Sagas,eşyanın
2005).
İsviçre’de,
Ulusal
gümrüğe
geldiği anda2003
bir defaya
mahsus
are collected only once when commodities subject
Buarrive
süreçte
Türkiye’de,
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi 2007-b).
to foreign trade
at the custom.
According to16 genel seçim
Konsey seçimlerine
katılımı
yüzdeikinci
44,5
olmuştur
Usul Kanunu
(VUK)’nun
maddesine
göre bu
the second item of tax procedural law, custom
Bu from
seçimlerde,
seçimlere ortalama
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, yapılmıştır.
duties are excluded
this law. Therefore,
(Dardanelli, 2005).
Endonezya’daki 1999 seçimgümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
katılım
oranı Türkiye genelinde yüzde 81.18
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
lerinde yüzde 94,
2004 seçimlerinde yüzde 84
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
olarak
gerçekleşmiştir.
Bölgesine
girişinden başlayıp,
eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
(Thalang, 2005);
Kamboçya
2003
parlamento
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur.
Diğer tüm
vergilerde
olduğu gibi İncelenen
Turkey and continuing
with operation
sequence.
seçimlerinde yüzde
81,5 (Schaap,
2005);
Slovakya
süreç içinde
gerçekleşmiş
olan genel
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk
ve
tahsil
aşamaları
Gümrük
ve
Ticaret
assessment,
accrual
and
collecting
are
regulated
2003 cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda
seçimler, Türkiye geneli ve Üsküdar özelinde
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu
çalıĢma,
Celal
Bayar
Üniversitesi
Sosyal
Bilimler
Enstitüsü
Anabilim
Dalı Mali
Hukuk
Gümrükler
Genel yüzde
Müdürlüğü43,5
tarafından,
Gümrük incelendiğinde
Customs Maliye
and Economy
Ministry
according
yüzde 47,9, ikinci
turunda
(Rybar,
de oldukça
dikkattoçekici sonuçlar
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm göze
customs
duties İncelenen
has a differentyarım
form from
2005) şeklinde gerçekleşmiştir.
çarpar.
asrıthe
aşkın süreç içine
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
seçimlerde,
Türkiye
genelinde
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları gerçekleştirilen
have to be resolved administratively
in the
first
Öte yandan siyasal
önceliklekatılımın
idari aşamada bireysel
çözümlenmekaçıdan
zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
katılımı legal
yüzde
olmuştur.
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen seçmen
solved administratively,
action 80
can becivarında
taken.
incelendiğinde de
anlamlı bulgularla
karşılaşılır.
1
uyuşmazlıklarda
yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Üsküdar’da
yaşayan
Key words: Custom,
Custombireylerin
Duties, Customseçimlere katıAraştırmalar bireylerin
katılımlarında
kişilik
Anahtar siyasi
Kelimeler:
Gümrük, Gümrük
Vergisi,
Disputes
lımı ise Türkiye ortalamasının altında kalmıştır.
Gümrük Uyuşmazlıkları
özellikleri gibi sosyal
psikolojik özelliklerinden,
Tablo 2’de de görüldüğü gibi incelenen 13 genel
sivil toplum faaliyetlerine duyulan ilgi ve siyasi
seçimde, Üsküdar’da seçimlere ortalama katılım
parti üyeliğine kadar çok sayıda faktör etkili
oranı yüzde 75,7’dir.
olabilmektedir (Orhan, 2011). Bunlar arasında
135
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Tablo 2: Türkiye’de ve Üsküdar’da Genel
Türkiye genelinde olduğu gibi, 1987 seçimlerinde
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
Seçimlere Katılım
olmuştur. Bu seçimlerde Üsküdarlı seçmenlerin
1
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM
YOLLARI
seçimlere
katılımı,
elen alınan süreç içinde ilk
Seçimlere Katılım Oranı
ve son
kez yüzde OVER
90’ın üzerine çıkmıştır. Öte
(%)
ADMINISTRATIVE
SOLUTIONS
TO DISPUTES
yandan Üsküdar’da seçmenin seçimlere en az ilgi
Türkiye Geneli Üsküdar
CUSTOM DUTIES
gösterdiği genel seçimler, 1963 genel seçimleri2011 Genel Seçimleri
83,16
Selin 86,8
KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
dir. Bu seçimlerde Üsküdar’da seçimlere katılım
2
2007 Genel Seçimleri
84.38 Sosyal Bilimler
82,9 Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
Celal Bayar Üniversitesi
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO,
Ticaret Bölümü
yüzdeDıĢ50’in
biraz üzerinde olmuştur.
2002 Genel Seçimleri
79.101
77,7
tabi84,3
olan ticari Seçmenlerin
Abstract: Customseçimlere
duty is a kindkatılım
of tariff arising
oranları ayrıntılı bir
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri
üzerinden alınan,82,6
ekonomik, şekilde
subject toincelendiğinde,
customs which is based
those darbesinden
1980on askeri
1995 Genel Seçimleri
85.202
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
gerçekleştirilen
genelpolicy
seçimlerde (1983
dış ticaret ve ekonomi
politikası aracı olan
bir vergi sonra
tariff that
is a foreign trade andilk
economic
1991 Genel Seçimleri
83.915
77,5
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
seçimleri),
seçimlere
katılım
oranlarında
dolaylı bir vergi türü
olan gümrük vergisi,
fiscal functions.
Since they
are not collected
on
1987 Genel Seçimleri
93.277
91,7gelir ve genel
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
sıçrama
ile karşılaşılır.
vergi türü olmadığından,
konu olan önemli
an indirectbir
tariff
on expenditures,
custom duties Darbe öncesi
1983 Genel Seçimleri
92.305 dış ticarete 89,9
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
seçimlere
Türkiye
genelinde
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi genel
to foreign
trade arrive atkıyasla
the custom.hem
According
to
1977 Genel Seçimleri
72.423
58,6
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
hem
Üsküdar
özelinde,
seçimlere katılım
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, ve
duties
are de
excluded
from this
law. Therefore,
1973 Genel Seçimleri
66.816
60,8
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
oranlarında
tarihi bir artış gözlemlenir. Bu durusayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
1969 Genel Seçimleri
64.347
53,7Gümrük
ile dış ticarete konu
olan eşyanın Türkiye
Through this law, a systematization has been
mun
altında yatan en önemli sebep, askeri darbe
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
1965 Genel Seçimleri
71.264
64,5
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik döneminin
international trade
entering customs
territories of Bu bağlamda,
olağanüstü
şartlarıdır.
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
1961 Genel Seçimleri
81.417
73,5
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, seçimlere
Like all otherkatılmayanlara,
taxes, compalsive levels
such as
uygulanana
cezai yaptahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Ortalama KatılımBakanlığı’na bağlı80,303
75,7
ayrı bir kuruluş niteliği olan tırımlar
by Generalbu
Directorate
ofbüyük
Customs pay
as a part
of
artışta
sahibidir.
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Oranı
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksek
Lisans
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs Law. Resolution process of disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm 3.customs
hasGENEL
a different form
from the
1961duties
YILI
SEÇİM
SONUÇLARI
diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
Kaynak: TÜİK süreci,
(2014).
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
ve inisterse
olsun
Türkiye’de
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. İster
place.genel
However,
the caseyerel
of disputes
notseçimler,
being
Yine Tablo 2, Grafik
ve Grafik
3’te de
görülAncak 2 idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
demokratik hayatın en temel 1unsurlarını teşkil
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
düğü gibi, Türkiye genelinde genel seçimlerde
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Bu husus 1961 ve 1982 anayasalarında
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, eder.
Disputes
en düşük katılımGümrük
oranı,
1969 genel seçimlerinde
Uyuşmazlıkları
Özet: Gümrük vergisi,
1999 Genel Seçimleri
87.094gümrüğe
olmuştur. Bu seçimlerde Türkiye’de halkın yüzde
64,35’i sandık başına gitmiştir. Türk toplumunun
seçimlere ilgi ve katılım en üst düzeyde olduğu
genel seçimler ise, 1987 genel seçimleridir. 1987
genel seçimlerinde Türkiye genelinde, seçimlere
katılım oranı yüzde 93,28 olarak gerçekleşmiştir.
Üsküdar’da seçimlere en yüksek seçmen ilgisi,
da açık bir şekilde teyit ve tespit edilmiştir.
1961 Anayasası’nın 112. maddesinde ve 1982
Anayasası’nın 123. maddesinde, ülkede yönetimin merkezden yönetim ve yerinden yönetim
esaslarına dayandığı açıkça belirtilir. Bu realiteden
yola çıkılarak araştırmada 1961’den başlayış 2015
yılına kadar ki tarihsel süreç araştırma kapsamına
136
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
dâhil edilmiştir. Çalışma genel seçim sonuçları ile
Kaynak: TÜİK (2014) ve http://www.belgenet.
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
sınırlandırılmıştır. Daha net bir anlatımla çalışnet/ayrinti.php?yil_id=4
ĠDARĠ
mada, Türkiye’de ve Üsküdar’da
siyasiAġAMADA
yapısının ÇÖZÜM YOLLARI1
Türkiye genelinde yapılan bu seçimlerde CHP, AP,
oluşumu, işleyişi ve değişim
dinamikleri, genel
ADMINISTRATIVE
SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
CKMP ve YTP mecliste temsil hakkı kazanmıştır.
seçim sonuçları esas alınarak incelenmiştir. İlk
CUSTOM DUTIES
Tablo 3’te de görüldüğü gibi seçimlerden, yüzde
olarak 1961 Anayasası’nın, ülkenin toplumsal 2
Selin KILINÇ , Hatice
YURTSEVER
36.743
oranında3 oy alan CHP önde çıkmıştır. Seve siyasal hayatına2 şekil vermeye başlamasından
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Maliçimleri
Hukuk Programı
Öğrencisi
ikinciYüksek
sıradaLisans
tamamlayan
parti ise Adalet
3
Celal Bayarhüviyetine
Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
sonra gerçekleştirilen ilk genel seçimler
Partisi’dir. AP, Demokrat Parti’nin kapatılmasının
sahip 1961 genel seçimleri incelendi.
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari yarattığı
Abstract: Custom
is a kind of
tariff arising idealiyle, 11
siyasidutyboşluğu
doldurmak
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veyayapılan
değeri üzerinden
alınan, ekonomik, Şubat
subject 1961
to customs
which is based
on those kurulmuştur.
15 Ekim 1961 tarihinde
1961 parlamento
tarihinde,
Ankara’da
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
seçimleri de, 1960
Askeri
İhtilali’nden
sonra
yaParti’nin
siyasi
mirasçısı
olduğu sadış ticaret
ve ekonomi
politikası aracı
olan bir
vergi Demokrat
tariff that is a foreign
trade and
economic
policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
pılan ilk genel seçimler
olması
nedeniyle,
Türk
siyasetSince
sahnesinde
alanon bir diğer parti
dolaylı bir vergi
türü olan
gümrük vergisi,
gelir ve vıyla
fiscal functions.
they are not yer
collected
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
siyasi tarihinde vergi
oldukça
önemli birdışyer
tutar.
Buolan de,
12 Şubat
1961’de,
yine
Ankara’da
kurulmuş
türü olmadığından,
ticarete
konu
an indirect
tariff on
expenditures,
custom
duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
seçimlerde, bir bakıma
askeri
müdahalenin
toplum
Yeni
Türkiye
Partisi
Seçimlerde,
olmak üzere
alınmaktadır.
Gümrük vergileri,
Vergi olan
to foreign
trade
arrive at the
custom. (YTP)’dir.
According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
hayatı ve siyaset
üzerindeki
etkilerini
Şubat
1954 from
tarihinde
kanun
kapsamı dışında
tutulmuştur.kısmen
Bu nedenle, 10
duties
are excluded
this law.kurulan
Therefore, Cumhuriyetçi
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
de olsa gözlemleme
imkânı doğacaktır. Türkiye
Millet
Partisi’ne, 1957 seçimlerinden sonra Köylü
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
genelinde seçimlere
katılma oranının yüzde 81.42
Partisi’nin
de katılması ile Cumhuriyetçi Köylü
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına seçmenlerin
göre
bir
sistematik Millet
international
tradeadını
entering
customs
territories ofoldukça önemli
olduğu bu seçimlere,
Üsküdarlı
ilgisi
Partisi
alan
CKMP’de,
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde
de zorunlu
aşamalar Daha
olan tarh, bir
Likeoranda
all other oy
taxes,
compalsive
such as üçüncü sırada
Türkiye ortalamasının
çok altında
kalmıştır.
alarak
bu levels
seçimleri
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
ayrı bir kuruluş
niteliği olan tamamlamıştır.
by General Directorate of Customs as a part of
net bir ifadeyle 1961
genelbağlı
seçimlerine
Üsküdar’da
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu73,5
hükümlerine
uygun
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
katılım oranı yüzde
olarak
gerçekleşmiştir.
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm İstanbul’un
customs duties güzide
has a different
form fromÜsküdar’da
the
ilçelerinden
da, bu
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
Tablo 3: 1961
benzer
bir tabloin gözlemlenir.
Grafik
yapıya Genel
sahiptir. Seçimlerinde,
Gümrük vergisi uyuşmazlıkları seçimlerde
have to be resolved
administratively
the first
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Partilerin
Oy
deadministratively,
görüldüğülegal
gibi,
Ancak
idari Dağılımı
aşamada
çözümlenemeyen 4’te
solved
actionTürkiye
can be taken.genelindeki du1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
ruma
benzerCustom,
şekilde
Üsküdar’da
Key words:
Custom
Duties, Customda ilk üç sırayı
Partilere Göre
Oy Dağılımı
Anahtar
Kelimeler: (%)
Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
aynı
siyasi partiler paylaşmıştır. Değişen sadece
Gümrük Uyuşmazlıkları
Partiler
Türkiye
Üsküdar
kazanılan oyların niceliksel boyutu olmuştur.
1 CHP
36,743
42,9
Daha net bir anlatımla seçimlerde yüzde 42,9’luk
2 AP
34,796
38,1
seçmen desteği almayı başaran CHP’yi, yüzde
3 CKMP
13,962
10,6
38,1’lik oy oranıyla AP takip eder. Üsküdarlı
4 YTP
13,731
3
seçmenlerin yüzde 10’undan fazlasının desteğini
5 BAĞ.
0,806
5,4
almayı başara CKMP ise üçüncü sırayı rakiplerine
TOPLAM
100
100
kaptırmamıştır.
137
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Tablo 4: 1961 Yılı Genel Seçimlerinde Oyların Siyasi Yelpazeye Dağılımı
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
Oyların Siyasi Yelpazeye
1
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI
Dağılımı (%)
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO
DISPUTESÜsküdar
OVER
Türkiye
1961
2
Sağ Partiler Toplamı
62.451
CUSTOM DUTIES
51,7
3
Sol Partiler
Toplamı
36.743
Selin
KILINÇ2, Hatice YURTSEVER
42,9
Diğerleri
5,4 Öğrencisi
Celal Bayar Üniversitesi
Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk0.806
Programı Yüksek Lisans
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
Toplam
100
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
100
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
Seçmen oyları temelinde
şekillenen siyasi yapı
civarında
düşüş göstererek, yüzde 71.26 olarak
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal
ve mali fonksiyonlarının
yanında önemli bir gerçekleşmiştir.
commodities’quantity and
value. It is are
a kind of de benzer bir
incelendiğinde de
önemli
bulgularla karşılaşılır.
Üsküdar
özelinde
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
Aynı zamanda
harcamalar üzerinden
alınan durum
instrumentgöze
in addition
to its economic,
social
and
Oyların siyasi türüdür.
yelpazeye
dağılımında,
Tablo
çarpar.
Önceki
seçimlerde
yüzde
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar
vergisi
gibi
belirli
aralıklarla
alınan
bir
regular
basis
like
income
tax
and
corporate
tax,
as
4’te de görüldüğü gibi hem Türkiye genelinde
73’lerde seyreden katılım oranı, bu seçimlerde
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın gümrüğe
geldiğisağ
anda yelpazenin
bir defaya mahsus 64’lere
are collected
only once
when commodities
subjectnet bir ifadeyle
ve hem de Üsküdar
özelinde,
kadar
gerilemiştir.
Daha
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
mutlak bir üstünlüğü
gözlemlenir.
Solmaddesine
partilerin
genel
Üsküdarlı
Usul Kanunu
(VUK)’nun ikinci
göre bu 1965
the second
itemseçimlerinde,
of tax procedural law,
custom seçmenlerin
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
Üsküdar’da eldegümrük
ettikleri
toplam
siyasi
yüzdeduties
12’yi
vergilerinin
usul seçmen
ve uygulamadesteği,
esasları 4458 aktif
procedures
andilgilerinde
practises of custom
are aşan bir düşüş
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
Türkiye ortalamasının
çokkonu
üzerinde
olsa
da, Gümrük
sağ
gözlemlenir.
ile dış ticarete
olan eşyanın
Türkiye
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
partilerin toplam
oylarının
gerisinde
kalmıştır.
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
5 ve
Grafik
desequence.
görüldüğü gibi, bu
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi Tablo
Turkey and
continuing
with 5’te
operation
Özetle sağ siyaset
geleneği
bu
seçimlerde,
her
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
Türkiye
genelinde
bağımsızlar dışında
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret seçimlerde
assessment, accrual
and collecting
are regulated
şeye rağmen, ilçenin
siyasi
yapısına
damgayı
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
siyasiandparti
meclise
başarmıştır.
Seçim
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimleraltı
Enstitüsü
Anabilim
Dalıgirmeyi
Mali
Hukuk
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
Economy
Ministry
according
to
vurmayı başarmıştır.
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law.
Resolution
disputes
over
sonuçları,
siyasi partilerin kazandıkları seçmen
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğerSEÇİM
vergilerde oluşan
süreçten farklı bir desteği
process ofaçısından
other taxes. Customs
duty disputes
4. 1965 YILI GENEL
SONUÇLARI
değerlendirildiğinde,
Türkiye
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. genelinde
place. However,
in the case
of disputes Adalet
not being Partisi olduğu
seçimin
galibinin
Ancak
idari Ekim
aşamada
solved administratively, legal action can be taken.
1965 genel seçimleri
10
1965 çözümlenemeyen
tarihinde
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
açıkça görülür. 1961 seçimlerini1yüzde 34,8’lik oy
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
gerçekleştirilmiştir. Bu seçimlerde, seçimlere
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, oranı
Disputes
ile CHP’nin ardından ikinci sırada tamamseçmenin ilgisinde
Türkiye genelinde ve
Gümrükhem
Uyuşmazlıkları
layan AP, bu seçimlerde yüzde 52.87 oranında oy
hem de Üsküdar özelinde dikkat çekici bir
alarak, seçimlerin mutlak galibi olmuştur. AP’nin
düşüş gözlemlenir. Türkiye genelinde katılım
bu başarısı, 1950 seçimlerinde yüzde 53.59’luk
oranı, bir önceki seçimlere oranla yüzde 12,5
gücü elde eden DP’nin başarısını andırmaktadır.
138
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Tablo 5: 1965 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
Partilere Göre Oy Dağılımı (%)
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
Partiler
Türkiye
Üsküdar
52,870
50,3
28,747
32,6
6,260
4,8
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
2
1
AP
2
CHP
3
MP
CUSTOM DUTIES
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
4 3 Celal
YTP
0,9
Bayar Üniversitesi Salihli3,723
MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
5
BAĞ.
3,186
1,8
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi
nedeniyle, bu eşyanın 2,966
from the movement 8,1
of commercial commodities
6
TİP
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının
yanında önemli bir 2,242
commodities’quantity1,5
and value. It is are a kind of
7
CKMP
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda
harcamalar üzerinden alınan
instrument
TOPLAM
100in addition to its economic, social and
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
türü olmadığından,
dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
Kaynak: TÜİKvergi
(2014)
ve http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=5
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul6:Kanunu
ikinci maddesine
göre bu
the second item
of taxYelpazeye
procedural law,Dağılımı
custom
Tablo
1965(VUK)’nun
Yılı Genel
Seçimlerinde
Oyların
Siyasi
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanunOyların
regulated
by Yelpazeye
customs lawDağılımı
numbered(%)
4458.
Siyasi
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak Türkiye
created beginning with commodities
subject to
Üsküdar
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur.
tüm Toplamı
vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation
Sağ Diğer
Partiler
65.101
57,5 sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk veSol
tahsil
aşamaları
Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting
are regulated
Partiler
Toplamı
31.713
40,7
1965
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Diğerleri
3.186
1,8
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların
customs
form from the
Toplam çözüm
100 duties has a different 100
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
idari Üsküdar
aşamada çözümlenmek
zorundadır.
place.Üsküdar’da,
However, in the case
of disputes
not being
Genel görünümöncelikle
itibariyle
sonuçları
olTİP,
Türkiye
ortalamasından
üç kata
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
yakın fazla oy almayı başarmıştır.
dukça benzer bir durum sergiler. Üsküdar’da da
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
seçimlerin galibi,
yüzde
50’nin üzerinde seçmen
Gümrük
Uyuşmazlıkları
Siyasi yapı, oyların siyasi yelpazeye dağılımı esası
desteği almayı başaran Adalet Partisi’dir. Grafik
5’te de görüldüğü gibi, seçmenlerin üçte birine
yakın desteğini elde eden CHP ise ikinci sırada
yer almıştır. Üsküdar’ın siyasi yapısında üçüncü sırada pay almayı başaran parti ise Türkiye
genelinden çok farklı bir şekilde TİP olmuştur.
temelinde incelendiğinde ise bir önceki seçimleri
hatırlatan bir tablo ile karşılaşılır. Daha net bir
anlatımla, Tablo 6’da da görüldüğü gibi Türkiye
genelinde olduğu gibi Üsküdar özelinde de siyasi
yapıya, sağ siyaset geleneği damgasını vurmuştur.
Hatta bunu, bir önceki seçimlere kıyasla gücünü
daha da arttırarak başarmıştır.
139
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
5. 1969 YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI
Kaynak: TÜİK (2014) ve http://www.belgenet.
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
net/ayrinti.php?yil_id=6
1969 parlamento seçimleri 12 Ekim 1969 tarihinĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
de yapılmıştır. Bu seçimlerde Türkiye genelinde
1969 genel seçimlerinde, bağımsızların dışında
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
seçimlere katılım oranı tarihi dip seviyesine
8 parti parlamentoda temsil başarısı göstermişCUSTOM
inmiştir. Oransal bakımdan ifade edilmek
ge- DUTIES
tir. Sonuçların bu yönünü dikkate alan bazı
2
Selin yüzde
KILINÇ , Hatice
YURTSEVER3 açısından bu seçimlere, Türk
rekirse Türkiye genelinde katılım oranı,
araştırmacılar
2
Celal
Bayargerilemiştir.
Üniversitesi Sosyal
Bilimlernet
Ens. Malidemokrasisinin
Hukuk Programı Yüksek
Lisans Öğrencisi
71’den yüzde 64’e
kadar
Daha
gelişimi
açısından çok büyük
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
bir ifadeyle, 1965 genel seçimlerinde başlayan
önem atfedilir. 1969 genel seçimlerinin, 1965
Özet: oranındaki
Gümrük vergisi, düşüş,
gümrüğe yaklaşık
tabi olan ticari genel
Abstract:
Custom duty is a olduğu
kind of tariff
arising hem aldığı oy
seçimlere katılım
seçimlerinde
gibi,
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarıgerileme
veya değeri ile
üzerinden
subjectdetoçıkardığı
customs which
is based on sayısı
those bakımından
yüzde 9,7 oranında
1969alınan,
genelekonomik,
sehem
milletvekili
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
çimlerinde de sürmüştür.
Üsküdar’da
seçimlere
Adalet
Partisi’dir.
Tablopolicy
7 ve Grafik 6’da
dış ticaret ve ekonomi
politikası aracı
olan bir vergi galibi
tariff that
is a foreign
trade and economic
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
katılım oranındadolaylı
da, Türkiye
genelindeki
duruma
görüldüğü
gibi,
bunotseçimlerde
bir vergi türü
olan gümrük vergisi,
gelir ve da
fiscal
functions. Since
they are
collected on AP, Türkiye
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
benzer bir değişim
çarpar. Üsküdarlı
seç-olan genelinde
oyların
yüzde 45,55’ini
vergi göze
türü olmadığından,
dış ticarete konu
an indirect tariff
on expenditures,
custom dutiesalarak mecliste
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
menlerin siyasete
1961
genel
milletvekilliği
olmakolan
üzere ilgilerinde,
alınmaktadır. Gümrük
vergileri,
Vergi 256
to foreign
trade arrive at thekazanmıştır.
custom. AccordingNe
to var ki AP bu
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
seçimlerinden sonra
başlayan
trendi
bu
seçimlerde,
milletvekili
16 sandalye arttırkanun kapsamı
dışında düşüş
tutulmuştur.
Bu nedenle,
duties are excluded
from this sayısını
law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
seçimlerde en düşük
seviyesini görmüştür. 1965
mış
olsa da, bir önceki seçimlere oranla yaklaşık
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile
dış
ticarete
konu
olan
eşyanın
Türkiye
Gümrük
Through
this law, a systematization has been
seçimlerine kıyasla
yüzde 16’dan fazla düşerek,
yüzde
12
oranında oy kaybetmiştir. Benzer bir
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemleringerilemiştir.
sırasına
göre
bir
sistematik performans
international trade
entering customs
territories
yüzde 53,7’ye kadar
sergileyen
CHP’
de ofseçimleri ikinci
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, sırada
Like all tamamlamıştır.
other taxes, compalsive levels such as
tahakkukGenel
ve tahsilSeçimlerinde,
aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Tablo 7: 1969
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
Celal
Bayar Üniversitesi
BilimlerÜsküdar’ın
Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk
Gümrükler
Genel
Müdürlüğü
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
to
Partilerin
Oy
Dağılımı
siyasi
yapısının
genel
durumu da
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm Türkiye
customs duties
has a different
form benzer.
from the Özellikle ilk
geneline
bir hayli
Partilere
Görevergilerde
Oy Dağılımı
(%) farklı bir
süreci, diğer
oluşan süreçten
process of other taxes. Customs duty disputes
sırayı
partiler incelendiğinde,
Türkiye
sahiptir. Gümrük vergisi
uyuşmazlıkları iki
have
to be kazanan
resolved administratively
in the first
Partiler yapıya Türkiye
Üsküdar
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
1
AP
46,550
48,1
olduğulegal
gibi
Üsküdar’da
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen genelinde
solved administratively,
action
can be taken. da seçimlerin
2
CHP
27,371 yargı yoluna başvurulabilmektedir.
35,5
1
uyuşmazlıklarda
galibi
AP olurken,
onuDuties,
CHPCustom
izlemiştir. Ancak
Key words:
Custom, Custom
3
GP
6,579
2,5
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
4
BAĞ.
1,8
niceliksel bakımdan durum bu kez Türkiye
Gümrük5,624
Uyuşmazlıkları
5
MP
3,224
3
genelinden biraz farklılık arz eder. Hem AP ve
6
MHP
3,028
2,3
hem de CHP Üsküdar’da, Türkiye genelinde
7
BP
2,803
1,4
8
TİP
2,681
4,6
kazandıklarından çok daha yüksek bir oy oranına
9
YTP
2,178
0,8
ulaşmıştır.
TOPLAM
100
140
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Tablo 8: 1969 Yılı Genel Seçimlerinde
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
Oyların
Siyasi Yelpazeye
Dağılımı
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
Oyların Siyasi Yelpazeye Dağılımı (%)
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
Türkiye
Üsküdar
DUTIES
Sağ Partiler Toplamı CUSTOM 61.521
19692
56,7
3
Selin KILINÇ2, Hatice
Sol Partiler Toplamı
32.855YURTSEVER
41,5
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
Diğerleri3 Celal Bayar Üniversitesi Salihli5.624
1,8
MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
Toplam
100
100
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya dağılımı
değeri üzerinden
alınan, temeekonomik, tarihe
subject geçmiştir.
to customs which
is basedseçmenlerin
on those
Oyların siyasi yelpazeye
faktörü
Üsküdarlı
seçimlere
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
linde siyasi yapı
incelendiğinde
de aracı
bir olan
önceki
iseis Türkiye
geneli
ortalamasının
da altındış ticaret
ve ekonomi politikası
bir vergi ilgisi
tariff that
a foreign trade
and economic
policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
seçimleri çağrıştıran
karşılaşılır.
1969
olmuştur.
Daha
bircollected
ifadeyle
dolaylı sonuçlarla
bir vergi türü olan
gümrük vergisi,
gelir ve da
fiscal
functions. Since
they net
are not
on Üsküdar’da
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
seçimlerinde sağvergi
kanat
Türkiye
genelinde
genel
katılım
oranı yüzde 60
türüpartiler,
olmadığından,
dış ticarete
konu olan 1973
an indirect
tariffseçimlerine
on expenditures, custom
duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
toplamda 61,5’iolmak
aşanüzere
güce
ulaşmıştır.
Tablo
8’de
olmuştur.
alınmaktadır.
Gümrük
vergileri,
Vergi civarında
to foreign trade
arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
de görüldüğü gibi,
toplamda yüzde 56,7’lik oy
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
Tablo 9: 1973 Genel Seçimlerinde,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
oranı ile sağ kanatpartiler,
Üsküdar’ın
siyasi
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs
law numbered
4458.
Partilerin
Oy Dağılımı
dış ticarete konu
olan eşyanın Türkiye
Gümrük
Through this law, a systematization has been
yapısı içindeki ile
ağırlığını
sürdürmüştür.
Ancak
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
sırasına toplamda
göre
birTürkiye
sistematik
international trade
entering customs
of
sol kanat partilerişlemlerin
Üsküdar’da,
Partilere
Göreterritories
Oy Dağılımı
(%)
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde
de zorunlu
olan tarh,
Like allPartiler
other taxes, compalsive Türkiye
levels such as
ortalamasını üzerinde
bir başarı
elde aşamalar
etmiştir.
Üsküdar
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General
Directorate of Customs33,293
as a part of
1
CHP
46,8
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar
Üniversitesi
Bilimler 1
Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
6. 1973 YILI GENEL
SEÇİM
SONUÇLARI
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksek
Lisans
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Law. Resolution process of29,821
disputes over
2CustomsAP
31
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
12 Mart Askerisüreci,
Müdahalesinden
sonra
yapılan
diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
of other taxes. Customs duty
disputes
3process DP
11,894
5,8
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
ilk genel seçimler
olması
bakımında
siyasi
ve
öncelikle
idari aşamada
çözümlenmek
zorundadır.
However, in the case of disputes not being
4place.
MSP
11,803
10,2
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
toplumsal hayatımızda
ayrı
yeri
olan 1973
1
uyuşmazlıklarda
yargıbir
yoluna
başvurulabilmektedir.
5Key words:
CGP Custom, Custom Duties,
5,263
2,7
Custom
parlamento seçimleri,
14 EkimGümrük,
1973Gümrük
tarihinde
Anahtar Kelimeler:
Vergisi,
Disputes
6
MHP
3,378
1,5
Gümrük Uyuşmazlıkları
yapılmıştır. Türkiye genelindeseçimlere katılım,
yüzde 66,8 civarında olmuştur.Genel açısından
değerlendirildiğinde, 1973 genel seçimlerinde
halkın seçimlere ilgisinde, bir önceki seçimlere
oranla 2,5 puana yakın bir artış gözlemlense
de, incelenen dönemde yapılan parlamento seçimlerinde en düşük ikinci katılım oranı olarak
7
BAĞ.
2,803
0,6
8
TBP
1,135
1,1
9
MP
0,582
0,3
100
100
TOPLAM
Kaynak: TÜİK (2014) ve http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=7
141
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
1973 parlamento seçimleri, partiler kazandıkları
olmuştu. Bir önceki seçimlerin galibi AP ise ciddi
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
oy oranı temelinde incelendiğinde, Türk toplumubir oy kaybı yaşayarak ikinci sıraya gerilemiştir.
1
ĠDARĠ
AġAMADA
ÇÖZÜM
YOLLARI
nun siyasi yapısı ve bu yapıda yaşanan değişime
Bu seçimlerin
bir diğer önemli sonucu ise Türk
dair oldukça önemli ipuçları
verir. Aynı saptama
ADMINISTRATIVE
SOLUTIONS
TO DISPUTES
toplumunun
siyasiOVER
hayatında Necmettin ErbaÜsküdar’ın siyasi yapısı açısından da geçerlidir.
CUSTOM DUTIES
kan isminin, etkin bir şekilde varlık göstermeye
Bu seçimleri ele alınan öteki seçimlerden farklı 2
3
Selin KILINÇ , Hatice
YURTSEVER
başlamış
olmasıdır. Gelecekte muhafazakâr sağ
kılan en önemli sonuç
belki de CHP’nin, 1950
2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
geleneğin lideri ve en büyük temsilcisi olarak
3
Celal Bayar Üniversitesi
yılında iktidarı DP’ye devretmesinden
itibarenSalihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
tarihe geçecek olan Erbakan’ın MSP’si 1973
başlayana süreçÖzet:
içinde
ikinci kez seçimleri ilk
Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
Türkiye
genelinde ve hem
eşyanın
yer değiştirmesi
nedeniyle, bu gibi
eşyanın seçimlerinde,
from the movement hem
of commercial
commodities
sırada tamamlamış
olmasıdır.
Hatırlanacağı
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali
fonksiyonlarının
yanında
önemli bir de
commodities’quantity
and value.yüzde
It is are a 10’un
kind of üzerinde bir
Üsküdar özelinde
1960 ihtilali sonrasında
yapılan
ilk genel
seçimdış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür.
Aynı zamanda
harcamalar
üzerinden
alınan seçmen
instrument desteği
in addition elde
to its economic,
social and
lerde (1961 genel
seçimleri)
deCHP
birinci
parti
etmiştir.
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
olmadığından,
dış ticarete
konu olan
an indirect tariff
on expenditures,
customDağılımı
duties
Tablovergi
10:türü1973
Yılı Genel
Seçimlerinde
Oyların
Siyasi
Yelpazeye
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre buOyların
the second
item
of tax procedural
law, (%)
custom
Siyasi
Yelpazeye
Dağılımı
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures
duties are
Türkiye and practises of custom
Üsküdar
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete
konu olan Toplamı
eşyanın Türkiye Gümrük
Through
Sağ Partiler
62.8 this law, a systematization
51,5has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerinSol Partiler
sırasına
göre
bir
sistematik
international
territories of
Toplamı
34.4 trade entering customs47,9
1973
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde
Like2.8
all other taxes, compalsive levels
Diğerleride zorunlu aşamalar olan tarh,
0,6 such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş
niteliği olan
by 100
General Directorate of Customs 100
as a part of
Toplam
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksek
Lisans
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs Law. Resolution process of disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden
doğan uyuşmazlıkların
çözüm oranla
customs hem
dutiesTürkiye
has a different
form from
Tablo 9 ve Grafik
7’de
de görüldüğü
gibi, CHP
genelinde
vethe
hem de Üsküdar
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya birinci
sahiptir. sırada
Gümrük tamamlamıştır.
vergisi uyuşmazlıkları özelinde
have to be büyük
resolved administratively
in theyaşamıştır.
first
Üsküdar’da da seçimi
bir güç kaybı
AP’nin
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved
administratively,
legal
action
can
be
taken.
Hatta 1973 seçimlerinde, Ecevit’in liderliğindeki
Üsküdar’daki yüzde 35,6’ya ulaşmıştır.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
CHP, Türkiye genelinde kazandığı başarıdan
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Toplumun
Disputes
siyasi yapısında yaşanan değişimi
Gümrük Uyuşmazlıkları
çok daha büyüğüne
Üsküdar’da elde etmiştir.
Bu seçimlerde Türkiye genelinde yüzde 33.29
oranında oy alan CHP, oylarını 1969 seçimlerine
kıyasla yüzde 23.86 oranına arttırmış ve 185 milletvekilliği kazanmıştır. CHP’nin Üsküdar’daki
oy oranlarındaki artış ise yüzde 31’i aşmıştır.
1973 genel seçimleri AP açısından ise tarihi bir
yenilgi ile sonuçlanmıştır. Bir önceki seçimlere
anlayabilmek için oyların siyasi yelpazeye da-
ğılımının da incelenmesi faydalı olur. Tablo
10’da da görüldüğü gibi gelenek bu seçimlerde
de bozulmamış, Türkiye geneli ve Üsküdar’da,
sağ siyaset geleneği ağırlıklı konumunu 1973
seçimlerinde de sürdürmüştür. Hatta sağ siyaset
geleneği Türkiye genelindeki gücünü kısmen de
142
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Tablo 11: 1977 Genel Seçimlerinde,
olsa arttırmıştır. Buna karşın sağ kanat, Üsküdar’ın
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
siyasi yapısı içinde kan kaybetmeye devam etmiştir.
Partilerin Oy Dağılımı
Sol kanat ise yüzde 41’lerdeki ĠDARĠ
seçmenAġAMADA
desteğini ÇÖZÜM YOLLARI1
Partilere Göre Oy Dağılımı (%)
yüzde 48’e yükselterek,
Üsküdar’da daha SOLUTIONS
etkili
ADMINISTRATIVE
TO DISPUTES OVER
Partiler
Türkiye
Üsküdar
bir konuma ulaşmıştır.
CUSTOM DUTIES
1
CHP
41,394
55,6
2
AP
36,888
30,1
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
7. 1977 YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI
2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
3 DıĢMSP
8,567
Celal
Bayar Üniversitesi
Ticaret Bölümü
parlamento seçimleri
5 Haziran
1977Salihli MYO,
7,9
1977 yılı
4
MHP
6,419
3,2
tarihinde yapılmıştır.
Toplum genelinde 1969
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın çok
yer değiştirmesi
nedeniyle,bazında
bu eşyanın
movement of commercial 2,493
commodities
5from theBAĞ.
0,1
genel seçimlerinde,
partili dönem
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve
mali fonksiyonlarının
önemli bir
and value. It is1,873
are a kind of
6commodities’quantity
CGP
1
tarihi dip seviyesini
gördükten
sonra,yanında
yükselişe
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
Aynı oranındaki
zamanda harcamalar
üzerinden
alınan
social and
7instrument
DPin addition to its economic,
1,852
1
geçen seçimleretürüdür.
katılım
trend,
1977
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi
belirli aralıklarla
alınan bir
basis like income tax and corporate
parlamento seçimlerinde
degibi
sürmüştür.
Türkiye
8regular TBP
0,395tax, as
0,8
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın katılım
gümrüğe geldiği
bir defaya
mahsus
genelinde seçimlere
oranıandayüzde
72.42
9are collected
TİPonly once when commodities
0,139subject
0,3
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
olarak gerçekleşmiştir.
Türkiye
genelinde
vatanUsul Kanunu
(VUK)’nun
ikinci maddesine
göre bu
the secondTOPLAM
item of tax procedural law,
100custom
100
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
daşların siyasetegümrük
olanvergilerinin
ilgisinde
usulbir
ve artışı
uygulamayaşanıresasları 4458
procedures and practises of custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun Kaynak:
regulated byTÜİK
customs(2014)
law numbered
4458.
ve http://www.belgeken, Üsküdar’daile ise
kısmikonu
deolan
olsa
bir Türkiye
gerileme
dış ticarete
eşyanın
Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak net.net/ayrinti.php?yil_id=8
created beginning with commodities subject to
gözlemlenir. Buişlemlerin
seçimlerde
sırasınaÜsküdar’da
göre
bir siyasi
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
katılım yüzde 60,8’den,
yüzde
58,6’ya
gerilemiştir.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, Bu
LikeseçimlerdeTürkiye
all other taxes, compalsive
levels such tarihi
as
genelinde,
bir başarıya
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan imza
by General
of Customs
as a dönem
part of
atanDirectorate
CHP,
çok
partili
Türk siyasi
1Türk toplumunun toplumsal ve
1970’li yıllarda,Bakanlığı’na
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksek
Lisans
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs Law.genel
Resolution
process of disputes
over bir sol partinin
hayatında,
seçimlerde
ilk kez
siyasal hayatında
belirleyici
konumda bulunan
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğer 2011-a;
vergilerde oluşan
süreçten2011farklı bir ulaştığı
process ofen
other
taxes. Customs
disputes elde etmiştir.
yüksek
seçmendutydesteğini
iki siyasi elit (Arslan,
2011-b;
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
öncelikle idari
aşamada
çözümlenmek
zorundadır.
place. However,
the case of disputes
being seçimlerinde
Daha
net birin ifadeyle,
1977notgenel
c) Süleyman Demirel
ve
Bülent
Ecevit’tir.
Bu
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
uyuşmazlıklarda
yargıde,
yoluna
başvurulabilmektedir.
Ecevit’in CHP’si yüzde 41.394’lük
bir seçmen
iki lider takip eden
süreçte
bazı
dönemsel
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Anahtar
Gümrük,
Gümrük
Vergisi, desteğiyle
Disputes
birinci parti olmakla kalmamış, en
kesintiler yaşansa
da, Kelimeler:
toplumun
siyasi
ve topGümrük Uyuşmazlıkları
yakın rakibi Demirel’in AP’sine yüzde 12.24
lumsal hayatında belirleyici olma özelliklerini
oranında fark atmıştır (Tablo 11 ve Grafik 8).
sürdürmeye devam edecektir. 1970’li yılların
başından itibaren toplumsal yapıda geniş halk
kitleleri üzerinde etkili olmaya başlayan Ecevit
faktörü, 1977 genel seçimlerinin sonucunun CHP
lehine şekillenmesinde önemli rol oynamıştır.
1977 parlamento seçimleriyle yeniden şekillenen
Üsküdar’ın siyasi yapısı genel hatlarıyla, Türk
toplumunun gidişatına benzer bir görünüm sergiler. Bununla birlikte solun en büyük temsilcisi
konumundaki CHP, Üsküdar’ın siyasi yapısında
143
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
önceki seçimlerde yakaladığı yükseliş ivmesini
ulaşmıştır. Sağın büyük temsilcisi AP ise, kısmi
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
bu seçimlerde de sürdürmeye başarmıştır. Grafik
bir oy kaybı yaşasa da, bir önceki seçimlere
ĠDARĠ
AġAMADA ÇÖZÜM
11’de de görüldüğü gibi CHP
bu seçimlerde
yakın YOLLARI
bir seçmen1 desteği elde ederek, Üsküdar
Üsküdar’da elde ettiği yüzde
55,6’lık oy oranıyla,
seçimlerinden
ikinci
çıkmayı başarmıştır.
ADMINISTRATIVE
SOLUTIONS
TO DISPUTES
OVER
bu ilçenin siyasi hayatında belirleyici konuma
CUSTOM DUTIES
3
Selin
KILINÇ
Hatice YURTSEVER
Tablo 12:
1977
Yılı2, Genel
Seçimlerinde
2
Celal Bayar Üniversitesi
Sosyal Bilimler
Mali Hukuk Programı
Yüksek Lisans Öğrencisi
Oyların
SiyasiEns.Yelpazeye
Dağılımı
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
Oyların Siyasi Yelpazeye Dağılımı (%)
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial
commodities
Türkiye
Üsküdar
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal veSağ
maliPartiler
fonksiyonlarının
yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is43,2
are a kind of
Toplamı
55.579
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı
zamanda harcamalar
instrument in addition to its economic,
social and
Sol Partiler
Toplamıüzerinden alınan
41.928
56,7
1977
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlarDiğerleri
vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular
2.493basis like income tax and corporate
0,1 tax, as
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are100
collected only once when commodities
Toplam
100 subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
Oyların siyasi yelpazeye
dağılımı incelendiğinde
tarihi
süreçte ilk kez belirleyici olma konumun
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ise seçimlerin siyasi
yapıda meydana getirdiği
ulaşmıştır.
Tablo 12’de de görüldüğü gibi sol
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine
girişinden
başlayıp,
eşyaya
uygulanacak
created
beginning
commodities
subject
to
değişimin boyutları
daha
bir netlik
kazanır.
kanat
partiler with
1977
Üsküdar
seçimlerinde,
topişlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur.
Diğer tüm
olduğu gibi lamda
Turkey and
continuing
with operation
sequence.
Ecevit’in liderliğindeki
CHP’nin
eldevergilerde
ettiği büyük
yüzde
56,7’lik
bir güç
elde etmiştir. Bu
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk
ve tahsil aşamaları
Gümrük
ve Ticaret oransal
assessment,olarak
accrual and
are regulated
başarıya rağmen
sol siyaset
geleneği,
ülkenin
solcollecting
kanadın
başarı hanesine, bir
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu
çalıĢma,
Celal
Bayar
Üniversitesi
Sosyal
Bilimler
Enstitüsü
Maliye
Anabilim
Dalı
Mali
Hukuk
Gümrükler
Genel ağırlık
Müdürlüğübakımından,
tarafından, Gümrük önceki
Customs seçimlere
and Economy kıyasla
Ministry according
siyasi yapısı içinde
oransal
yüzdeto18’lük bir güç
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
sağ kanadın önüne
geçememiştir.
Bununla
birlikte
geçiyordu.
Gümrük
vergisinden doğan
uyuşmazlıkların
çözüm artışı
customsolarak
duties has
a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
sol kanat toplumun
siyasi
yapısı
içinde,
hiç
yapıyagenel
sahiptir.
Gümrük
vergisi
uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
1983
YILIin the
GENEL
SEÇİM
SONUÇLARI
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. 8.place.
However,
case of disputes
not being
de azımsanamayacak
güç artışı
etmiştir.
Ancak bir
idari
aşamadaeldeçözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Daha net bir ifadeyle sol siyaset geleneği 1997
12
sonrasında
yapılan ilk
KeyEylül
words: 1980
Custom,Darbesi
Custom Duties,
Custom
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
seçimlerinde, 1977
genel seçimler olma niteliğini taşıyan 1983 parGümrükseçimlerine
Uyuşmazlıkları kıyasla yüzde
22,2’yi aşan bir seçmen desteği artışı sağlamıştır.
1977 parlamento seçimleri, Üsküdar’ın siyasi
yapısında hem niteliksel ve hem de niceliksel
olarak, Türkiye’nin genel görünümünde çok
daha farklı sonuçlara yol açmıştır. Sol siyaset
geleneği Üsküdar’ın siyasi yapısında, incelenen
lamento seçimleri 6 Kasım 1983’te yapılmıştır.
Darbe’nin sebebiyet verdiği olağanüstü şartlarda
gerçekleştirilen bu seçimlere siyasi katılım son
derece yüksek olmuştur. Kenan Evren liderliğini
yürüttüğü askeri cuntanın, milletvekili adaylarının
tespitinde bile belirleyici rol oynadığı, normal
olmayan bir siyasal atmosferde gerçekleşen
144
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
1983 genel seçimlerine Türkiye genelindekatılım
yüzde 45.14 oranında oy alarak parlamentoya
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
yüzde 92.30 oranında gerçekleşmiştir. Seçimlere
211 milletvekiliyle girmeyi başarmıştır. Tablo
ĠDARĠ
AġAMADA
YOLLARI
katılım oranı Üsküdar’da da son
derece
yüksek ÇÖZÜM
13 ve Grafik
9’da1 da görüldüğü gibi,sol kanadın
seviyelerde olmuştur.ADMINISTRATIVE
Daha net bir anlatımla,
bu seçimlerdeki
temsilcisi
SOLUTIONS
TO DISPUTES
OVER Halkçı Parti’nin oyları
Üsküdar’da katılı oranı yüzde 89,9 gibi tarihi
ise yüzde 30’lar civarında seyretmiştir.Klasik bir
CUSTOM DUTIES
rekor seviyelerinde gerçekleşmiştir. Bir bakıma 2 sosyal demokrat
parti niteliğindeki Halkçı Parti,
Selin KILINÇ , Hatice YURTSEVER3
bu oran, Üsküdar’da
yaşayan her 10 vatandaştan
20 Mayıs 1984’te, 12 Eylül Dönemi’nde, başba2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar
Üniversitesi Salihli MYO,
DıĢmüsteşarlığı
Ticaret Bölümü yapmış olan Necdet Calp’in
9’unun sandığa giderek, en temel
vatandaşlık
kanlık
hak ve sorumluluklarından birini yerine getirdiği
genel başkanlığında kurulmuştur. Şener (2006)’in
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın deyimiyle
from the movement
of commercial
commodities
manasına geliyordu.
“askeri
yönetimce,
iktidar partisi olarak
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir tasarlanan
commodities’quantity
and value.
It is are a kindPartisi
of
Milliyetçi
Demokrasi
(MDP)’ne
Tablo 13: dış
1983
Seçimlerinde,
ticaretGenel
ve ekonomi
politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
yapması
rolü biçilen
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan muhalefet
instrument in addition
to its economic,
social andHP”, MDP’ye
Partilerin
dolaylı bir Oy
vergi Dağılımı
türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
ANAP’a
karşı
anatax,muhalefet
partisi
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir değil
regular ama
basis like
income tax and
corporate
as
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
görevini
üstlenmiştir.
Partilere
Dağılımı
(%)
eşyanın Göre
gümrüğeOy
geldiği
anda bir
defaya mahsus olma
are collected
only once
when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Üsküdar
Usul KanunuTürkiye
(VUK)’nun ikinci maddesine
göre bu
the second item of tax procedural law, custom
birleştirme
iddiasıyla
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, Dört
duties eğilimi
are excluded
from this law.
Therefore, ortaya çıkan
1
ANAP gümrük vergilerinin
45,144
usul ve uygulama 49,2
esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
veregulated
Özal’ın
liderliğinde merkez sağa konuşlanan
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
by customs law numbered 4458.
2
HP
33 Gümrük ANAP
ile dış ticarete30,463
konu olan eşyanın Türkiye
Through this law, a systematization has been
Üsküdar’da, Türkiye genelinden çok daha
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
3
MDP
23,266
17
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik büyük
international
entering customs
territories of Üsküdarlı her
birtrade
başarıya
imza atmıştır.
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
4
BAĞ.
1,127
0,8olan tarh, iki
gümrük vergisinde
de zorunlu aşamalar
Likeseçmenden
all other taxes, birinin
compalsivedesteğini
levels such as
almayı başaran
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
TOPLAM
100ayrı bir kuruluş 100
Bakanlığı’na
bağlı
niteliği olan ANAP,
by General1965
Directorate
of Customs
as a part of yüzde 50’nin
genel
seçimlerinde
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksek
Lisans
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs Law.
Resolutiondesteği
process of elde
disputesederek
over
üzerinde
seçmen
rekor kıran
türetilmiĢtir.
vergisinden
doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
Kaynak: TÜİKGümrük
(2014)
ve http://www.belgeÜsküdar’da,
bir sağ partinin
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir AP’nin
process ofardından,
other taxes. Customs
duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
net.net/ayrinti.php?yil_id=9
yüksek
ikinci
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. kazandığı
place. However,en
in the
case of disputes
not güce
being ulaşan parti
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
unvanını da kazanmıştır. Öte yandan
bir önceki
Bağımsızlar hariç
üç siyasiyargı
partinin
iktidar mü1
uyuşmazlıklarda
yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
yüzde 55,6 oranında oy alan solun
cadelesi verdiği Anahtar
seçimlerin
galibi,
Turgut
Özal’ın
Kelimeler:
Gümrük,
Gümrük
Vergisi, seçimlerde
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
Partiler
liderliğini yaptığı Anavatan Partisi olmuştur. Takip
eden süreçte, ülkenin toplumsal ve siyasal hayatına
damga vuracak olan Turgut Özal ve partisi ANAP,
girdiği ilk genel seçimlerde Türkiye genelinde,
merkez partisi ise bu seçimlerde aynı başarıyı
tekrarlayamamıştır. Daha net bir ifadeyle 1983
seçimlerinde merkez solun Üsküdar’da, yüzde
40,6’yı aşan bir güç kaybı yaşadığı hakikati
gözler önüne serilir.
145
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Tablo 14: 1983 Yılı Genel Seçimlerinde Oyların Siyasi Yelpazeye Dağılımı
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
Oyların Siyasi Yelpazeye Dağılımı (%)
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
Türkiye
Üsküdar
Sağ Partiler Toplamı
68.410
66,2
Sol Partiler Toplamı
30.463
33
Diğerleri
1.127
0,8
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
CUSTOM DUTIES
1983
2
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
ToplamSalihli MYO, DıĢ100
100
Celal Bayar Üniversitesi
Ticaret Bölümü
Özet: Gümrükoyların
vergisi, gümrüğe
olan ticari çok
Abstract:
Custom
duty is Türkiye
a kind of tariff
arising tarihinde ülke
1983 genel seçimlerinde
siyasi tabi
yelpazepartili
dönem
siyasi
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı bir
veya şekilde
değeri üzerinden
alınan, ekonomik, genelinde
subject to customs
which is based halkın
on those seçimlere ilgi
ve Üsküdar’da,
ye dağılımı dikkatli
incelendiğinde,
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
katılımının
yüksek
olduğu
dış ticaretilk
ve parlamento
ekonomi politikasıseçimlerinin
aracı olan bir vergi ve
tariff
that is a foreignen
trade
and economic
policygenel seçimler
darbe sonrası yapılan
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
TürkSince
siyasi
geçmiştir.
dolaylı bir siyasi
vergi türüyapısında
olan gümrük meydana
vergisi, gelir ve olarak,
fiscal functions.
they tarihine
are not collected
on
ülkenin ve Üsküdar’ın
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
türükolay
olmadığından,
dış Tablo
ticarete konu
getirdiği değişimvergi
daha
anlaşılır.
14’teolan an indirect tariff on expenditures, custom duties
Tablo
15:only1987
Genel
Seçimlerinde,
Partileeşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected
once when
commodities
subject
olmak
alınmaktadır.
Gümrük
vergileri, ve
Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
de görüldüğü gibi,
sağüzere
siyaset
geleneği
ülkenin
rinprocedural
Oy Dağılımı
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax
law, custom
kanun
kapsamı damgasını
dışında tutulmuştur.
Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
Üsküdar’ın siyasi
yapısına
vurmuştur.
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
Partilere Göre Oy Dağılımı (%)
sayılı Gümrük
Kanunu’nda düzenlenmiştir.
Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
Sağ kanat özellikle
de Üsküdar’da
zikredilmeye
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Partilerwith commodities
Türkiye
Üsküdar
Bölgesine
girişinden
başlayıp,
eşyaya net
uygulanacak
created beginning
subject to
değer bir başarıya
imza
atmıştır.
Daha
bir
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
1
ANAP
36,311
37,2
ifadeyle sağ partiler
Üsküdar’daki
toplamolduğu
tem-gibi Turkey
oluşturulmuştur.
Diğer tüm vergilerde
and
continuing with operation
sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
2
SHP
29,8
sil güçlerini, yüzde
arttırmayı
tahakkuk53’ün
ve tahsilüzerinde
aşamaları Gümrük
ve Ticaret
assessment,
accrual and collecting24,742
are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
3
DYP
19,135
12,7
Bucaizse
çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar
Üniversitesi
Maliye
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
başarmıştır. Tabiri
1983
seçimlerinde
sağBilimler Enstitüsü
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs
and Economy
according
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
4
DSP has a different form
8,529
9,2
kanat açısından,Gümrük
Üsküdar’ın
yapısında bir
vergisindensiyasi
doğan uyuşmazlıkların
çözüm
customs
duties
from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
5 to beRP
8,8
yeniden dirilişeyapıya
tanıksahiptir.
olunur.Gümrük vergisi uyuşmazlıkları have
resolved administratively7,164
in the first
9. 1987 YILI
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
GENEL
SEÇİM
SONUÇLARI
uyuşmazlıklarda
yargı yoluna
başvurulabilmektedir.
place. However, in the case of disputes not being
6 administratively,
MÇP
2,927
solved
legal action can
be taken.
1
7 words:
IDPCustom, Custom Duties,
0,819Custom
Key
Disputes
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
1987 parlamentoGümrük
seçimleri
29 Kasım 1987 tarihinde
Uyuşmazlıkları
gerçekleştirilmiştir.Seçmen ilgisinin son derece
yüksek olduğu bu seçimlerde katılım oranları
Türkiye genelinde ve Üsküdar özelinde, rekor
seviyelere ulaşmıştır. Türkiye genelinde seçimlere ortalama katılım oranı yüzde 93.28 olarak
gerçekleşirken, Üsküdar’da yüzde 92’ye yaklaşmıştır. Daha net bir ifadeyle 1987 genel seçimleri,
8
BAĞ.
TOPLAM
1,6
0,5
0,373
0,1
100
100
Kaynak: TÜİK (2014) ve http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=10
1987 genel seçimleri, Türk toplum ve siyasi hayatı
açısından ayrı bir önem arz eder. 12 Eylül Darbesi
ile siyasi faaliyetleri yasaklanmış olan Demirel,
146
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Erbakan, Ecevit, Türkeş gibi efsanevi liderlerin
Çalışma Partisi’nin, sonra da Necmettin Erbakan
GÜMRÜK
Refah Partisi’nin genel başkanları oldular.
de seçimlere katılımının önü
açılmıştır.VERGĠSĠ
12 Eylül UYUġMAZLIKLARININ
1
AġAMADA
öncesi siyasi liderlerine yönelikĠDARĠ
siyasi yasaklar,
6 ÇÖZÜM YOLLARI
Tablo 15 ve Grafik 10’da açıkça görüldüğü üzeADMINISTRATIVE
SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
Eylül 1987’de gerçekleştirilen
halkoylamasıyla,
re, 1987 parlamento seçimlerinin hem Türkiye
CUSTOM DUTIES
hukuken kaldırılmıştır.
genelinde ve hem de Üsküdar özelinde galibi
3
Selin KILINÇ2, Hatice
YURTSEVER
ANAP’tır.
Bununla birlikte, iktidarın avantajlarını
Seçimlere kısa bir süre
kala
gerçekleştirilen
halkoy2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
da kullanarak seçimlere giden ANAP bu seçim3
Celal BayarPartisi’nin
Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
lamasında sonuç,Özal’ın ve Anavatan
lerde, hem Türkiye genelinde ve hem de Üsküdar
yasakların devamından
yana tavır koymasına
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
ciddi bir
güç kaybı
yaşamıştır. ANAP’ın
yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın özelinde
from the movement
of commercial
commodities
rağmen, yüzde eşyanın
49.84
hayır
oyuna
karşın
yüzde
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
genelinde
desteği
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir Türkiye
commodities’quantity
and seçmen
value. It is are
a kind ofyüzde 45,1’den
50.16 evet oyu ile
yasaklı
siyasipolitikası
liderlerin
lehine
dış ticaret
ve ekonomi
aracı olan
bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
gerilerken;
siyasi
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan yüzde
instrument36,3’e
in addition
to its economic, Üsküdar’daki
social and
çıktı. Böylece, yasaklı
liderlere
aktif
siyaset
dolaylı birsiyasi
vergi türü
olan gümrük
vergisi,
gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
düşmüştür.
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir gücü
regularyüzde
basis like 49,2’den
income tax andyüzde
corporate37,2’ye
tax, as
yapma hakkınınvergi
yasal
geridışverildi.Siyasi
türü olarak
olmadığından,
ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
güç kaybında en
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus Üsküdar’da
are collected onlyİktidar
once whenpartisinin
commodities bu
subject
üzere alınmaktadır.
Gümrük
Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
yasakların sona olmak
ermesinin
ardından
öncevergileri,
Süleyrolü,
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu büyük
the second
item Demirel’in
of tax proceduralliderliğini
law, custom yaptığı DYP
kanun 1987’de
kapsamı dışında
tutulmuştur.
Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
man Demirel, Eylül
yapılan
olağanüstü
Erbakan’ın
liderliğindeki
RPareoynamıştır. Bu
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 ile
procedures
and practises
of custom duties
Gümrük
Kanunu’nda düzenlenmiştir.
Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
kongrede DYPsayılı
genel
başkanlığını
Hüsamettin
seçimlere
merkez solun büyük partisi olarak giren
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine
girişinden
başlayıp,
eşyaya
uygulanacak
created
beginning
with commodities subject to
Cindoruk’tan devraldı. Yine Eylül ayında Bülent
SHP’nin
Üsküdar’da
elde ettiği seçmen desteği de
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur.
Diğer
tüm
vergilerde
olduğu
gibi
Turkey
and
continuing
with
operation
sequence.
Ecevit de DSP genel
başkanlığına seçildi. Ekim
yüzde
30’lar civarında kalmıştır.
Solun oylarına
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
ayında da, önce
Alparslan Türkeş Milliyetçi
ise
Ecevit’in DSP’si ortak olmuştur.
Bakanlığı’na bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek Lisans
Öğrencisi
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygun
olarak
yürütülmektedir.
Customs
Law.
Resolution
disputes
over
TabloGümrük
16: 1987
Yılı Genel Seçimlerinde Oyların
Siyasi Yelpazeye Dağılımı
türetilmiĢtir.
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıklarıOyların
have Siyasi
to be resolved
administratively
in (%)
the first
Yelpazeye
Dağılımı
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved
administratively, legal action
can be taken.
Türkiye
Üsküdar
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key
words:
Custom,
Custom
Duties,
Custom
Sağ Partiler Toplamı
66.356
60,9
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
1987
Sol Partiler Toplamı
33.271
39
Diğerleri
0.373
0,1
100
100
Toplam
Oyların siyasi yelpazeye dağılımı temelinde siyasi
yapı incelendiğinde ise genel boyutlarıyla, bir
önceki seçileri çağrıştıran bir sonuç ile karşılaşılır.
Daha net bir anlatımla, Tablo 16’da da görüldüğü
gibi, hem Türkiye’nin ve hem de Üsküdar’ın
siyasi yapısına sağ siyaset geleneği damgasını
vurmuştur. Türkiye genelinde seçmenlerin üçte
birinin desteğiyle, toplumsal yapıdaki geleneksel
147
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
gücünü koruyan sağ yelpaze, Üsküdar’ın siyasi
Kaynak: TÜİK (2014) ve http://www.belgeGÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
yapısındaki belirleyici üstünlüğünü korumayı
net.net/ayrinti.php?yil_id=11
ĠDARĠ
AġAMADA
ÇÖZÜM
YOLLARI1
da başarmıştır.
Türkiye’nin siyasi hayatında son derece önemli
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
10. 1991 YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI
sonuçlar doğuran 1991 genel seçimlerinde, topCUSTOM DUTIES
lam beş parti yüzde 10’un üzerinde oy alarak
1991 parlamento seçimleri 20 Ekim 1991
tarihinde
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
parlamentoya girmeyi başarmıştır.Tablo 17’de de
yapılmıştır. Bu seçimlerdeseçmenlerin
ilgisinde,
2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
görüldüğü
gibi
bu sonuçlar, siyasal yapıda iktidar
Bayar Üniversitesi Salihli MYO,
DıĢ Ticaret
Bölümü
Türkiye genelinde ve Üsküdar Celal
özelinde
bir gerideğişimi sonucunu da beraberinde getirmiştir.
leme gözlemlenir.
genelinde
Özet:Türkiye
Gümrük vergisi,
gümrüğe seçimlere
tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın Türkiye
from the movement
of commercial
commodities toplam yüzde
genelinde
seçimlerden,
ortalama katılımmiktarı
oranıveya
yüzde
değeri83,9’a
üzerindengerilemiştir.
alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir 27
commodities’quantity
value. DYP
It is are abirinci
kind of parti olarak
civarında oyandalan
BuTürkiye genelinde
10 puanlık
bir
dış ticaret veyaklaşık
ekonomi politikası
aracı olan bir
vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan çıkmıştır.
instrument in Hatırlanacağı
addition to its economic,
social1991
and seçimlerinin
üzere
düşüş manası ifade
1991
dolaylı eder.
bir vergiÜsküdar’da
türü olan gümrük ise
vergisi,
gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir galibi
regular basis
like income
and corporate
as
Doğru
Yol tax
Partisi,
bir tax,
önceki
seçimlerde
seçimlerine katılım
yüzde
77,5 dış
seviyelerinde
vergi türü
olmadığından,
ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus yüzde
are collected
only once
commodities
subject
19’luk
oywhen
oranı
ve yüzde
13’lük bir temgerçekleşmiştir. eşyanın
Ortaya
bu tablo,
birvergileri,
önceki
olmak
üzereçıkan
alınmaktadır.
Gümrük
Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu sil
thegücü
second elde
item ofetmişti.
tax procedural
law,seçimlerinin
custom
1991
sonucu
seçimlerle kıyaslandığında,
1991
seçimlerinde
kanun kapsamı dışında
tutulmuştur.
Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458 DYP’ye
procedures and
practises of
custom ANAP’tan
duties are
yürütme
erkini,
devralma
Üsküdar’da da seçmen
ilgisinde
15’i aşan
sayılı Gümrük
Kanunu’ndayüzde
düzenlenmiştir.
Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük yollarını
Through this
a systematization has been
dalaw,
aralamıştır.
bir gerileme yaşandığı
gerçeğibaşlayıp,
ile karşılaşılır.
Bölgesine girişinden
eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
tüm vergilerde olduğu gibi Bu
Turkey
and continuing
with operation siyasi
sequence. yapısında da
seçimler
Üsküdar’ın
Tablo 17: oluşturulmuştur.
1991 vergisinde
GenelDiğer
Seçimlerinde,
gümrük
de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret önemli
assessment,
accrual and collecting
are regulated
değişimler
meydana
getirmiştir. Tablo 17
Partilerin
OybağlıDağılımı
Bakanlığı’na
ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu
çalıĢma,
Celal
Bayar
Üniversitesi
Sosyal
Bilimler
Enstitüsü
Maliye
Anabilim
Dalı
Mali
Hukuk
Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından, Gümrük ve
Customs
and 11’de
Economyde
Ministry
according gibi
to Üsküdar’da
Grafik
görüldüğü
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
of
disputes over
Partilere
Göre
Oy Dağılımı (%)
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların
Partiler
1
DYP
2
ANAP
çözüm
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
Türkiye
Üsküdar
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
20,05
Ancak 27,034
idari
aşamada
çözümlenemeyen
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
24,011
27,95
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
20,750
17,20
Gümrük Uyuşmazlıkları
3
SHP
4
RP
16,879
18,19
5
DSP
10,748
16,15
6
SP
0,444
0,37
7
BAĞ.
0,134
0,08
100
100
TOPLAM
customs duties
different form
from the
seçimleri
ilkhasikia sırada
merkez
sağdan iki parti
process of other taxes. Customs duty disputes
have to beve
resolved
in theÜsküdar’da
first
ANAP
DYPadministratively
kazanmıştır.
1991
place. However, in the case of disputes not being
solved administratively, legal action can be taken.
seçimlerinin
galibi, bir önceki 1seçimlerde oldu-
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
ğu
gibi yine ANAP’tır. Bununla birlikte ANAP
Disputes
yüzde 37,2’den yüzde 27,95’e gerilemiştir. Buna
karşın DYP Üsküdar’daki seçmen desteğini yüzde
12’lerden yüzde 20’lerin üzerine taşımıştır. Bu
seçimlerde, Üsküdar özelinde en büyük kaybı,
SHP yaşamıştır. Merkez solun büyük temsilcisinin
Üsküdar’daki güç kaybı yüzde 42’yi aşmıştır.
148
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Tablo 18: 1991 Yılı Genel Seçimlerinde Oyların Siyasi Yelpazeye Dağılımı
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
Oyların Siyasi Yelpazeye
1
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI
Dağılımı (%)
ADMINISTRATIVE SOLUTIONSTürkiye
TO DISPUTESÜsküdar
OVER
CUSTOM DUTIES
Sağ Partiler Toplamı
67.924
1991
2
2
66,57
Selin
KILINÇ , Hatice YURTSEVER
Sol Partiler
Toplamı
31.942
3
33,35
Celal Bayar Üniversitesi
Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk0.134
Programı Yüksek Lisans
Diğerleri
0,08Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
Toplam
100
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
100
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
Oyların siyasi eşyanın
yelpazeye
dağılımı
gerçekleşirken,
Üsküdar’da
ise bu oran,
miktarı
veya değeri
üzerinden temelinde
alınan, ekonomik, civarında
subject to customs
which is based
on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
siyasi yapı incelendiğinde
ise ülke genelinde
yaklaşık
5 puan artarak yüzde 83’e yaklaşmıştır.
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür.
Aynı
zamanda
harcamalar
üzerinden
alınan
instrument
in
addition to its economic, social and
ve Üsküdar’da dolaylı
ortayabir çıkan
yeni tablo daha bir
vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
Tablo
19: 1995 Genel Seçimlerinde,
kurumlar
vergisi
gibide
belirli
aralıklarla alınan
bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
anlamlı hale gelir.
Tablo
18’de
görüldüğü
gibi,
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariffPartilerin
on expenditures,Oy
custom
duties
Dağılımı
eşyanın gümrüğe
geldiği anda
bir defaya
mahsus
are collected only once when commodities subject
1983 genel seçimlerinde
başlayan
gelenek
bozulolmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu
(VUK)’nun
ikinci yapısındaki
maddesine göre bu
the second item Partilere
of tax procedural
mamış, sağ gelenek
Üsküdar’ın
siyasi
Görelaw,
Oycustom
Dağılımı (%)
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük vergilerinin
esasları
and practises of customTürkiye
duties are
ağırlığını sürdürmüştür.
Daha usul
netvebiruygulama
ifadeyle
sağ4458 procedures
Partiler
Üsküdar
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete
konu olanseçmenlerin
eşyanın Türkiye üçte
Gümrük
Through
this
law,
a
systematization
has
been
kanat partiler toplamda
Üsküdarlı
1
RP
21,376
25,82
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
ikisinin desteğiniişlemlerin
almayı başararak
bu
ilçemizde,
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
2
ANAP
19,651
23,98
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
Türkiye genelindekine
çok yakın
biraşamalar
güce ulaşgümrük vergisinde
de zorunlu
olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
3
DYP
19,184
14,5
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
mıştır. Yelpazenin
sağ
kanadı
1991
parlamento
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
4
DSP
14,641
17,97
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
seçimlerinde, Üsküdar’ın
siyasi
yapısı
içindeki
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
5
CHP
9,35
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs
duties has a different form10,705
from the
gücünü, bir önceki
seçimlere
kıyasla
yaklaşık
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
6 to MHP
8,182
3,8
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have
be resolved administratively in
the first
yüzde 10 civarında
arttırmıştır.
Öte
yandan
sol
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
7 administratively,
HADEP legal action can4,165
3,26
Ancak siyasi
idari yapısı
aşamada
çözümlenemeyen
solved
be taken.
kanadın Üsküdar’ın
içindeki
iktidar
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
8 words:
DİĞER
2,096
1.32
Key
Custom, Custom Duties,
Custom
kaybı da yine yüzde
10’u bulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
TOPLAM
Gümrük Uyuşmazlıkları
11. 1995 YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI
1995 parlamento seçimleri, 24 Aralık 1995 tarihinde gerçekleştirildi. Bu seçimlerde hem Türkiye
genelinde ve hem de Üsküdar’da, seçmenlerin
seçimlere ilgisinde kısmi de olsa bir artış gözlemlenir. Daha net bir ifadeyle 1995 seçimlerinde
Türkiye genelinde seçimlere katılım yüzde 85.20
100
100
Kaynak: TÜİK (2014) ve http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=12
Oyların siyasi partilere dağılımı temelinde incelendiğinde 1995 genel seçimlerinin, Türkiye’nin
siyasi yapısında, son derece çarpıcı sonuçlar doğurduğu gerçeği ile karşılaşılır. Kimilerinin “post
149
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
modern darbe” olarak da nitelendirdiği “28 Şubat
Bu seçimlerin partiler bazındaki belki de en
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
önemli sonucu,muhafazakâr sağın efsanevi lideri
sürecini” büyük ölçüde, İlk üç sırayı sağ partiler
1
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM
YOLLARI
Prof. Dr.
Necmettin
Erbakan ve Refah Partisi’nin
paylaştığı bu seçimlerin sonucu hazırlamıştır. Türk
seçimlerden
galip çıkmasıdır.
Türkiye genelinde
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS
TO DISPUTES
OVER
siyaset ve toplum yaşamında
çok önemli bir yeri
ve Üsküdar özelinde, oylarını çok büyük boyutCUSTOM DUTIES
olan bu seçimlerde, 12 siyasi parti ve bağımsız
larda arttırarak bu başarıya ulaşmıştır. Tablo 19 ve
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
adaylar siyasi yarış içinde olmuşlardır. Seçimlerin
Grafik 12’de de görüldüğü gibi, Erbakan ve ekibi
2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar
Üniversitesi
DıĢ Ticaret Bölümü
sonucunda ise, 5 siyasi parti yüzde
10’luk
barajıSalihli MYO,
Üsküdar’da,
Türkiye ortalamasının da üzerinde
bir seçmen desteğine ulaşmış, oy oranlarını da
aşmış ve meclis Özet:
çatısıGümrük
altında
temsil
edilme
vergisi,
gümrüğe
tabi hakkı
olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın yüzde
from the25’in
movement
of commercial
commodities
üzerine
taşımıştır.
RP’nin, bir önceki
kazanmıştır. Bumiktarı
5 siyasi
ilaveten,
ANAP
veya partiye
değeri üzerinden
alınan,
ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir seçimlere
commodities’quantity
and value.
It is are a kind of elde ettiği oy
kıyasla
bu seçimlerde
ticaret ve meclise
ekonomi politikası
aracı başaran
olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
ile seçim ittifakıdış
yaparak
girmeyi
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan artışı,
instrument
in addition
to itsüzerin
economic,
social and RP’yi küçük
yüzde
41’in
çıkmıştır.
dolaylı milletvekilleri,
bir vergi türü olan gümrük
gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
Büyük Birlik Partisi
kendivergisi,
partileoybasis
farkıyla
ANAP
izlemiştir.
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir bir
regular
like income
tax and corporate
tax, as Üçüncü sırayı
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
rinedönmesiyle parlamentodaki
siyasi parti sayısı
ortalamasının
üzerinde
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus ise
are Üsküdar’da,
collected only once Türkiye
when commodities
subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
altıya yükselmiştir
2003-b:
gösteren
Ecevit’in
DSP’si kapmıştır.
Usul (Arslan,
Kanunu (VUK)’nun
ikinci8).
maddesine göre bu bir
the başarı
second item
of tax procedural
law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
Tablogümrük
20:Gümrük
1995Kanunu’nda
Yılı Genel
Seçimlerinde
Oyların
sayılı
düzenlenmiştir.
Bu kanun
regulated bySiyasi
customsYelpazeye
law numberedDağılımı
4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
Oyların Siyasi Yelpazeye
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
(%)operation sequence.
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and Dağılımı
continuing with
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment,
accrual and collecting
are regulated
Türkiye
Üsküdar
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar
Bilimler Enstitüsü
Maliye
AnabilimMinistry
Dalı
Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs68,393
and Economy
according
SağÜniversitesi
Partiler
Toplamı
68,1
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların
çözüm
customs25,346
duties has a different
Partiler Toplamı
27,32form from the
1995vergilerdeSol
süreci, diğer
oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük
vergisi uyuşmazlıkları
have to 6,261
be resolved administratively
Diğerleri
4,58 in the first
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
legal action
Toplamsolved administratively,
100
100 can be taken.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Anahtar Kelimeler:
Gümrük
Vergisi, genelinde
Disputes
Oyların siyasi yelpazeye
dağılımıGümrük,
dikkate
alınarak
ve hem de Üsküdar’da, 1991 seçimleri
Gümrük Uyuşmazlıkları
siyasi yapı incelendiğinde de, sağ partilerin bireysel
başarılarının, sağ kanadın siyasi yapıdaki gücüne
yansıdığı gerçeği ile karşılaşılır. Tablo 20’de de
görüldüğü gibi, Türkiye genelinde olduğu gibi,
Üsküdar özelinde de seçmenlerin sağ siyaset
anlayışına verdiği destek yüzde 68’i aşmıştır. Bu
oranlar 1995 seçimlerinde, sağ kanadın hem Türkiye
ile kıyaslandığında daha yüksek bir siyasi güce
ulaştığı sonucu ortaya çıkar. Sol kanadın Türkiye
genelinde ve Üsküdar’da yaşadığı oy kaybı bu
seçimlerde de sürmüştür. Solun Üsküdar’daki
kaybı yüzde 18’i aşmıştır.
Yeri gelmişken 1990’lı yılları siyasi durumuna
kısaca bir göz atmak faydalı olacaktır. Zira bu
150
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
yıllarda Türk toplumu, tarihte eşine az rastlanır
1960’lı yıllardan beridir her türlü engellemeler ve
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
yoğunlukta bir bilgi kirliliği ve dezenformasyona
yasaklamalara rağmen verdiği sabırlı, onurlu ve
1
ĠDARĠ
AġAMADA
YOLLARI
maruz bırakılmıştır. Bu durumun
mimarları
ise ÇÖZÜM
meşakkatli
mücadeleler
neticesinde elde edilen
küresel emperyalist güçlerle
birlikte onların SOLUTIONS
yerel
iktidar
hakkı,OVER
baskı, dayatma, zorbalık ve
ADMINISTRATIVE
TO olma
DISPUTES
işbirlikçileridir.
siyasi entrikalarla elinden alındı.
CUSTOM DUTIES
3
Selin ve
KILINÇ
YURTSEVER
Bu bilgi kirliliği ve saldırı o kadar güçlü
or- 2, Hatice
Ömrü
siyasi mücadelelerle
geçmiş olan Necmettin
2
Celal Bayar Üniversitesi
Sosyal güçlerin
Bilimler Ens. MaliErbakan’ın,
Hukuk Programı 1960’lı
Yüksek Lisans
Öğrencisi
ganize idi ki olup bitenleri,
hâkim
elitist
yılların
sonlarından itibaren
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
güdümündeki akademik camianın ve medyanın
ülke siyasi hayatında yer almaya başlayan Prof.
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe
tabi olma
olan ticari Dr.
Abstract:
Custom duty
is a kind(Arslan,
of tariff arising
da etkisiyle, araştırmalarında
objektif
Necmettin
Erbakan
2012-c: 589-590)
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı
veya
değeri
üzerinden
alınan,
ekonomik,
subject
to
customs
which
is
based
on
those
çabasındaki akademisyenlere bile “demokratik
ve siyasi görüşü, takip eden süreçte Türkiye’nin
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret gibi
ve ekonomi
politikası aracı olan
bir vergi siyasi
tariff that
is a foreign temel
trade andyapı
economic
policy
bir savunma refleksi”
gösterebildiler.
Oysa
yapısının
taşlarından
biri haline
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
dolaylı bir vergi
olan gümrük
vergisi, gelir
fiscal functions. Since
theysiyasi
are not hayatında
collected on ismi sabır ve
ortaya çıkan hakikatler,
28 türü
Şubat
Süreci’nin
hiç ve dönüşmüştür.
Türk
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
vergi
türü bir
olmadığından,
dış ticarete
konu olan mücadele
an indirect tariff
on expenditures,
custom duties
de iddia edildiği
gibi
demokratik
savunma
kavramları
ile birlikte
anılması gereken
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
refleksi olmadığını
gözler önüne
siyasi
detoasıl başarılarını,
olmakaçıkça
üzere alınmaktadır.
Gümrüksermiştir.
vergileri, Vergi Erbakan,
to foreign trade
arrivehayattaki
at the custom.belki
According
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
Demokrasiyi sekteye
uğratacak
ulaşan
da Therefore,
yoğunlaşmaya başlakanun kapsamı
dışında boyutlara
tutulmuştur. Bu
nedenle, üzerinde
duties are baskıların
excluded from daha
this law.
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
bu anti demokratik
uygulamaların
temel hedefi
12 Eylül
darbesi
sayılı Gümrük
Kanunu’nda düzenlenmiştir.
Bu kanun dığı
regulated
by customs
law sonrası
numberedsüreçte
4458. gerçekleştirile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
ise hiç kuşkusuz,
siyasigirişinden
kimliğibaşlayıp,
ve verdiği
siyasi
miştir.
Türk siyasi
hayatının
anatodamarlarından
Bölgesine
eşyaya uygulanacak
created beginning
with commodities
subject
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
mücadelelerle halkın
büyükDiğer
bir desteğine
Görüş
Hareketi’nin” ve
oluşturulmuştur.
tüm vergilerdemazhar
olduğu gibi birini
Turkey oluşturan
and continuing “Milli
with operation
sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
olmuş, Türk siyasi
hayatının
duayeni
en önemli
hareketin
Türk
siyasi tarihine değil,
tahakkuk
ve tahsil
aşamalarıve
Gümrük
ve Ticaret bu
assessment,
accrualyalnızca
and collecting
are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
siyasi damarlarından
birinin
efsanevi
lideri,Sosyal
Prof.
tarihine
ismini
yazdırmayı
başarmış
Bu çalıĢma,
Celal
Bayar Üniversitesi
Bilimlerdünya
Enstitüsü
Maliye
AnabilimMinistry
Dalı
Mali
Hukuk
Gümrükler
Genel
Müdürlüğü
tarafından,
Gümrük
Customssiyasi
and Economy
according
to
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
Dr. Necmettin Erbakan
ve ekibi olmuştur.
bir
efsanevi lider Necmettin Erbakan’ın önem
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir ve
process
of other
Customs hatırlandığında
duty disputes
değeri,
şu taxes.
gerçekler
daha bir
yapıyadevrin
sahiptir.iktidar
Gümrükseçkinleri,
vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
28 Şubat Süreci’nde
öteki
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. netlik
place. However,
in the case of disputes not being
kazanır.
idari bir
aşamada
solved administratively, legal action can be taken.
bazı elit gruplarıAncak
ile de etkin
işbirliğiçözümlenemeyen
yaparak
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: Custom,
Custom
Duties, Custom
uygun toplumsal şartları ve iklimi oluşturup,
Necmettin
Erbakan
bizatihi
kendisi ise, farklı
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
toplumsal psikolojiyi
siyasete müdahaleye hazır
dönemlerde başbakan yardımcılığı görevlerini
hale getirdiler. Sonra da, hayatı ve verdiği siyasi
üstlenmiş olmakla kalmamış, icra makamın en
mücadelelerle Türk siyasi hayatına mal olmuş bir
üst konumu durumundaki başbakanlık görevini
siyasişahsiyet olan Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın
de icra etmiştir. Yani yürütme erkinin başı olarak
başkanlığında kurulmuş olan “Refah-Yol” Hüküda ülkesine hizmet etmiştir. Bununla da kalmamış
metini, anti demokratik uygulamalarla, iktidardan
yetiştirdiği öğrenciler arasından 21. yüz yılda
düşürmeyi başardılar. Bununla da yetinilmeyip
Türk ve dünya siyasi hayatına yön veren önemli
Refah Partisi ve bu partinin temsil ettiği geleneğin,
siyasi liderler çıkmıştır. Bu partinin bünyesinde
151
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
çıkmış, “yenilikçi kanat” olarak adlandırılan elit
ise RP kazandığı yüzde 19,14’lük oy ile tabiri
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
grubu, siyasi liderler topluluğuna dönüşmüştür.
caizse neredeyse birinciliğe oynamıştır. İnanç,
1
ĠDARĠ
AġAMADA
YOLLARI
Bu kadronun kurduğu Adalet ve
Kalkınma
Par- ÇÖZÜM
sabır ve
mücadelenin ürünü olan bu muhteşem
tisi, üç parlamento döneminden
beridir, artan
bir
başarı,
ADMINISTRATIVE
SOLUTIONS
TOErbakan’ın
DISPUTES gelecekte
OVER genel seçimlerde de
başarı trendi sergileyerek, Türk siyasi tarihinde
ulaşacağı başarının habercisi gibidir.
CUSTOM DUTIES
eşine rastlanılmayan büyük başarılara ve
bir daha
3
Selin KILINÇ2, Hatice
YURTSEVER
Nitekim
1995 genel seçimlerinde de beklenen
da kırılması çok zor
rekorlara imza atmıştır. Söz
2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Malibaşarı
Hukuk Programı
Yüksek Lisans Öğrencisi
gerçekleşmiştir:
Erbakan Hoca ve ekibi
3
Bayar Üniversitesi
konusu parti ve siyasi kadrosu,Celal
Üçüncü
Bin Yıl-Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
24 Aralık 1995 genel seçimlerini, yüzde 21,38
da Türkiye’yi dünya
birincivergisi,
ligine
taşıma
Özet: Gümrük
gümrüğe
tabi ideali
olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
oranı
ve158ofmilletvekilliği
kazanarak birinci
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın oy
from
the movement
commercial commodities
doğrultusunda önemli
gelişmeler
kaydetmişlermiktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sırada
tamamlayıp tarihi bir başarıya imza attı.
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dir. Erbakan Hoca’nın
öğrencileri arasından iki
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
Ne
var ki 28 Şubat sürecinin mimarları, iftira ve
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
başbakan ve Cumhurbaşkanı
(Abdullah Gül ve
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
eleştiri
okları ile bütün oyunlarını Refah Partisi
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
Recep Tayyip Erdoğan),
çok
sayıda
meclis
başvergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
indirect tariff on expenditures, custom duties
vean
Necmettin
Erbakan üzerine yoğunlaştırdı.
eşyanın
gümrüğe
geldiğiArınç…
anda bir defaya
mahsus
are collected only once when commodities subject
kanı (Mehmet Ali
Şahin,
Bülent
vd.)
ve
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi Erbakan
to foreign trade
arrive
custom. According
to ve zorbalığın
üzerineat the
yöneltilen
baskı
Usul Kanunu
(VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
sayısız parlamenter
çıkmıştır.
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, dozu,
duties are
excluded
from this law.
zulüm
sınırlarını
bileTherefore,
aştı. Bütün bunların
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
sayılı Gümrük
Kanunu’nda
düzenlenmiştir.
Bu kanun sonucunda
regulated by customs
law numbered sağ
4458.kanadın güçlü
Erbakan’ın liderliğini
yaptığı
siyasi
hareketin,
da muhafazakâr
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesinesonrası
girişinden başlayıp,
eşyaya uygulanacak temsilcisi
created beginning
with commodities
subject to Bununla da
sadece 1980 ihtilali
yerel seçimlerde
Refah
Partisi kapatıldı.
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur.
Diğerbir
tüm
vergilerde
Turkey and continuing
operation sequence.
gösterdiği performansa
kısaca
göz
atmakolduğu
bile,gibi yetinilmedi,
başta with
Necmettin
Erbakan olmak üzere
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk
ve
tahsil
aşamaları
Gümrük
ve
Ticaret
assessment,
accrual
and
collecting
are
regulated
hareketin verdiği siyasi mücadeleyi ve ulaştığı
partinin önde gelen siyasi elitlerine siyaset yasağı
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu
çalıĢma,
Celal
Bayar
Üniversitesi
Sosyal
Bilimler
Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel12
Müdürlüğü
tarafından,DarGümrük getirildi.
Customs Maliye
and
Economy
according
başarıyı göstermeye
yeter.
Eylül
Askeri
Akla
karanın
birTezinden
birinden
seçilemez hale
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan
uyuşmazlıkların
çözüm geldiği
customs duties
has a different
form fromortamında,
the
besi ile Necmettin
Erbakan’ın
partisi
kapatılmış,
bu kaos
ve karmaşa
bütün
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıyayasaklar
sahiptir. Gümrük
vergisi uyuşmazlıkları
have to be da
resolved
administratively
in the
first
kendisine de siyasi
getirilmiştir.
Darbe
bunların
demokrasi
adına
yapıldığı
hususunda
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
idari
aşamada tabiri
çözümlenemeyen
solved halk
administratively,
legal action
cansıra,
be taken.
sonrası dönemdeAncak
siyasi mücadeleye,
caizse,
geniş
kitlelerinin
yanı
bazı iyi niyetli ve
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words:
Custom, Custombile
Duties,
Custom
sıfırdan yeniden başlayan Erbakan, yılların birikimi
safdilli
araştırmacıları
inandırmayı
başardılar.
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
ve tecrübesiyle, Gümrük
usta siyaset
ve devlet adamlığını
Uyuşmazlıkları
Ortalıktaki toz duman durulup, renkler seçilmeye
yeniden konuşturmuştur. Partisi RP’nin darbe sonrası
başlanınca hakikatlerin hiç de birilerinin iddia
ilk yerel seçimlerde yüzde 5’i bile bulmayan oy
ettiği gibi olmadığı gerçeği ile karşılaşıldı.
oranını, müteakip seçimlerde katlayarak arttırmayı
12. 1999 YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI
başarmıştır. Daha net bir ifadeyle RP’nin Türkiye
1999 parlamento seçimleri 18 Nisan 1999’da
geneli il genel meclisi seçimlerinde 1984’teki
yapılmıştır.Bu seçimlerde Türkiye genelinde
oy oranı yüzde 4,40 iken, 1989 seçimlerinde
yüzde 9,80 olmuştur. 1999 yerel seçimlerinde
seçmen ilgisi, 1991 ve 1995 genel seçimlerine
152
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
kıyasla artarak devam etmiştir. Seçmen ilgisinkiye genelinde DSP ve MHP bu seçimlerde tam
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
deki artış, Üsküdar’da da devam etmiştir. Özetle
bir oy patlaması gerçekleştirmiştir. Birçok siyasi
1
ĠDARĠ
AġAMADA
ÇÖZÜM
YOLLARI
Türkiye genelinde ortalama seçimlere katılım
otoriteyi
şaşırtıp, kamuoyu şirketlerini yanıltan
oranı yüzde 87.09, Üsküdar’da
ise yüzdeSOLUTIONS
84,3
ADMINISTRATIVE
DISPUTES
OVER
1999TOgenel
seçimleri,
Türkiye’nin toplumsal ve
olarak gerçekleşmiştir. Bu oran bir önceki
kasiyasal tarihinde çok önemli sonuçlar doğurmuştur.
CUSTOM DUTIES
tılım oranından yüksek olsa da, Türkiye
geneli
3
Belki
de bu sonuçların
en önemlisi, ülkenin içinde
Selin KILINÇ2, Hatice
YURTSEVER
ortalamasının oldukça
altında
kalmış
olması
2
koşulların
ve dış
güçlerin kışkırtmasının
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Malibulunduğu
Hukuk Programı
Yüksek Lisans
Öğrencisi
3
DıĢ Ticaret Bölümü
bakımından dikkat çekicidir. Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO,
da etkisiyle, 1970’li yıllarda karşı saflarda birbirgümrüğe tabi olan ticari lerine
Abstract:
Custom
duty issavaşım
a kind of tariff
arisingolan, “düşman
karşı
siyasi
içinde
Tablo 21: Özet:
1999Gümrük
Genelvergisi,
Seçimlerinde,
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, kardeşler”
subject to customs
is based barıştırmış
on those
DSP which
ve MHP’yi
olmasıdır.
Partilerin
Oy Dağılımı
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi Seçimleri
tariff that is ailk
foreign
and economic
iki trade
sırada
bitirenpolicy
bu iki siyasi parti,
türüdür. Göre
Aynı zamanda
harcamalar(%)
üzerinden alınan
Partilere
Oy Dağılımı
instrument in addition to its economic, social and
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve dördüncü
fiscal functions.
Since they
are not collected
on
sıradaki
ANAP’ın
da desteğini
alarak,
gibi belirli aralıklarla
alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
Partiler kurumlar vergisi
Türkiye
Üsküdar
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan 28
an indirect
on expenditures,
custom
duties 2006: 145),
Mayıstariff
1999
tarihinde
(Doğan,
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
1
DSP
22,189
30,13
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi Ecevit’in
to foreign trade
arrive at the custom. According
to
başbakanlığında,
“DSP-MHP-ANAP”
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
2
MHP
17,979
10,3
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, Üçlü
duties Koalisyon
are excluded from
this law. Therefore,
Hükümeti’ni
kurmuştur.
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
3
FP
15,410
22,86
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük Oyların
Through this
law, partilere
a systematization
has been
siyasi
dağılımı
incelendiğinde,
4
ANAP Bölgesine girişinden
13,221 başlayıp, eşyaya17,17
uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik hem
international
trade ve
entering
customs
territories of
Türkiye
hem
de Üsküdar’da
seçimlerin
5
DYP
12,011
oluşturulmuştur.
Diğer tüm vergilerde5,87
olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, galibi,
Like all Ecevit’in
other taxes, compalsive
levels
such as DSP olmuştur.
liderliğini
yaptığı
6
CHP
6,74
tahakkuk ve 8,710
tahsil aşamaları Gümrük
ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan Tablo
by General
Directorate
of Customs
as agörüldüğü
part of
1
21andve
Grafik
13’te
de
gibi, TürBu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Sosyal
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
7
HADEP Gümrükler
4,753
2,66
Genel
tarafından,
Gümrük
Customs Maliye
Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksek
Lisans
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
process22’nin
of disputesüzerinde
over
genelinde
yüzde
bir siyasi
türetilmiĢtir.
8
BBP
1,463 doğan uyuşmazlıkların
1,16 çözüm kiye
Gümrük
vergisinden
customs duties has a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir destek
process of
othereden
taxes. DSP,
CustomsÜsküdar’da
duty disputes bu başarısını
elde
9
DİĞER yapıya sahiptir.
4,264
3,11
Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
çok
daha ileri boyutlara taşımıştır. Üsküdarlı
TOPLAMAncak
100 aşamada
100
idari
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
seçmenlerden
ikinci en yüksek1seçmen desteğini
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Kaynak: TÜİKAnahtar
(2014)Kelimeler:
ve http://www.belgeise
Erbakan’ın liderliğini yaptığı FP elde etmiştir.
Gümrük Uyuşmazlıkları
net.net/ayrinti.php?yil_id=13&il_id=0
Bu partileri sağ kanattan iki parti ANAP ve MHP
1999 parlamento seçimleri, birçok sürpriz sonucu
da beraberinde getirmiştir. Dünyanın içinde bulunduğu konjonktürel duruma,Türkiye’nin kendine
özgü şartları da eklenince, toplumsal psikolojide
milliyetçilik duygularında bir yükseliş yaşanmıştır.
Bu durumseçim sonuçlarına da yansımıştır. Tür-
izlemiştir. Bu sonuçlar arasında özellikle MHP’nin
Üsküdar’da yüzde 10’u aşan oranda bir seçmen
desteğine ulaşmış olması dikkat çekicidir. Bu oy
oranı, sağ kanadın milliyetçi cenahında iktidar
mücadelesine giren MHP’nin, Üsküdar’da ulaştığı
en yüksek oy oranıdır.
153
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Tablo 22: 1999 Yılı Genel Seçimlerinde Oyların Siyasi Yelpazeye Dağılımı
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
Oyların Siyasi Yelpazeye
1
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI
Dağılımı (%)
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TOTürkiye
DISPUTES OVER
Üsküdar
CUSTOM
Sağ Partiler
Toplamı DUTIES 60,084
1999
2
2
Selin KILINÇ
Sol Partiler
Toplamı, Hatice YURTSEVER
30,899
57,36
3
36,87
Celal Bayar Üniversitesi
Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı
Öğrencisi
Diğerleri
9,017 Yüksek Lisans
5,77
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
Toplam
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
100
100
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
Oyların siyasi yelpazeye
incelendiğinde,
Üsküdar’da,
seçmen
ilgisinde
miktarı veya dağılımı
değeri üzerinden
alınan, ekonomik, ve
subject
to customs which
is based
on thoseciddi bir düşüş
ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
1999 seçimlerinsosyal
ülkenin
ve Üsküdar’ın siyasi
gözlemlenmiştir.
2002 seçimlerinde Türkiye gedış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür.
Aynı
zamanda
harcamalar
üzerinden
alınan
instrument
in
addition
to
its economic, social and
yapısında meydana
getirdiği yeni görünüm daha
nelinde
seçimlere katılım
oranı yüzde 79.10olarak
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar
vergisi
gibi
belirli
aralıklarla
alınan
bir
regular
basis
like
income
tax
and
corporate
tax, as
bir anlaşılır halevergi
geliri
Tablo 22’de de görüldüğü
gerçekleşmiştir.
1999 genel seçimlerinde
Türkiye
türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın
gümrüğe değişmemiş,
geldiği anda bir defaya
mahsus genelinde
are collected only
once when
commoditiesyüzde
subject 87.09olduğu
gibi, 1999’da da
gelenek
genel
katılım
oranının
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Kanunu
(VUK)’nun
ikinci maddesine
the second alındığında,
item of tax procedural
law, katılımda
custom
seçimlerden sağUsul
kanat
galip
çıkmıştır.
Ne vargöre
ki bu dikkate
siyasi
yüzde 8
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrükseçmen
vergilerinin desteğinde,
usul ve uygulama geçmiş
esasları 4458 civarında
procedures anddüşüş
practisesyaşanmış
of custom duties
are
sağ kanadın toplam
olduğu
gerçeği ile
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile önemli
dış ticaretebir
konuazalma
olan eşyanın
Türkiye
Gümrük karşılaşılır.
Through this law,
a
systematization
has
been
seçimlere kıyasla
göze
çarpar.
Öte yandan Üsküdarlı seçmenlerin
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
Bir önceki seçimlerde
kanadın
geişlemlerin sağ
sırasına
göre Türkiye
bir
sistematik
international katılımında
trade entering customs
territoriesbir
of düşüş gözlemseçimlere
da benzer
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
nelinde ve Üsküdar
seçmen
desteğinin
gümrüközelinde
vergisinde de
zorunlu aşamalar
olan tarh, lenir.
Like allBir
other
taxes, compalsive
levels such
as
önceki
seçimlerde
Üsküdar’da,
yüzde
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
yüzde 68’lerin üzerinde
olduğu
hatırlandığında
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan 84,3
by General
Directorate
of Customs
as a part
of
civarında
olan
seçimlere
katılım
oranı, 2002
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
bu değişimin boyutları
daha
bir
netlik
kazanır.
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksek
Lisans
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs Law. Resolution
process
of disputes
over
seçimlerinde
yüzde
77,7’e
gerilemiştir.
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
Öte yandan sol kanat
ise hem
Türkiye
genelinde
süreci, diğer
vergilerde
oluşan süreçten
farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları 18
have
to be resolved
administratively
in theseçimlerde
first
siyasi
parti ve
bağımsızlar
iktidar
ve hem de Üsküdar’da
bir
toparlanma
yaşamıştır.
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
aşamada
çözümlenemeyen olma
solved administratively,
action can2002
be taken.
mücadelesilegal
verdiği
genel seçimleri,
Sol kanadın birAncak
önceki idari
seçimlerde
Üsküdar’da,
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: Custom,
Duties, Custom
Türkiye’nin
siyasiCustom
ve toplumsal
yapısı açısından
yüzde 27,3 civarında
olan temsil gücü, bu seçimAnahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
oldukça önemli sonuçları da beraberinde getirmiştir.
Gümrük Uyuşmazlıkları
lerde 37’ye yaklaşmıştır.
Daha net bir ifadeyle
Seçimler öncesinde Türkiye’nin siyasi yapısında
1999 genel seçimlerinde sol yelpaze, Üsküdar’ın
aşırı bir dağılma göze çarpar. Siyasi yapıdaki bu
siyasi yapısı içindeki gücünü yüzde 35 oranında
aşırı bölünmüşlük, seçimler sonucunda otaya çıkan
arttırmayı başarmıştır.
siyasi tabloya da yansıdı. Seçmen, çok sayıda
13. 2002 YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI
partinin sebebiyet verdiği bu aşırı bölünmüşlüğe
sandıkta, yoğunlaşma ile tepkisini gösterdi. Bu
2002 parlamento seçimleri 3 Kasım 2002’de gerçekleştirilmiştir.Bu seçimlere Türkiye genelinde
seçimlerin sonucunda, yalnızca iki parti yüzde
154
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
10’luk ülke barajını barajı aşarak parlamentoda
Hem Üsküdar özelinde ve hem de Türkiye geneGÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
temsil hakkı kazandı. Bunlardan biri Ak Parti,
linde seçimleringalibi, Recep Tayyip Erdoğan’ın
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM
YOLLARI
diğeri ise CHP’dir.
liderliğindeki
Ak1 Parti oldu. Tablo 23 ve Grafik
14’te
görüldüğüOVER
gibi, Adalet ve Kalkınma
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS
TOdeDISPUTES
Tablo 23: 2002 Türkiye
Genel Seçimlerinde,
PartisiTürkiye genelinde yüzde 34,43 civarında
CUSTOM DUTIES
Partilerin Oy Dağılımı
seçmen desteği elde etti. Erdoğan’ın İstanbul’un
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
en önemli ilçelerinden Üsküdar’dan aldığı siyasi
Partilere
Göre Oy Dağılımı (%)
2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üsküdar
Üniversitesi Salihli MYO,
DıĢise
Ticaret
Bölümüortalamasının çok üzerinde oldu.
destek
Türkiye
Partiler
Türkiye
Ak Parti’nin Üsküdar’da girdiği ilk seçimlerde
1
AKPARTİÖzet: Gümrük 34,429
39,57
vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın elde
from ettiği
the movement
of commercial
seçmen
desteğicommodities
yüzde 40’a yaklaştı.
2
CHP
19,406
24,73
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
3
DYP
9,536
seçimlerde
barajı
aşabilme başarı
dış ticaret ve ekonomi
politikası aracı 3,54
olan bir vergi Öte
tariff yandan,
that is a foreign
trade and economic
policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
4
MHP
8,346
4,83
ötekiSince
parti
Halk
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve gösteren
fiscal functions.
theyise
areCHP’dir.
not collectedCumhuriyet
on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
5
GP
7,251 dış ticarete6,5
2002
parlamento
seçimlerinde,
Türkiye
vergi türü olmadığından,
konu olan Partisi
an indirect
tariff on
expenditures, custom
duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
civarında
6
DEHAP olmak üzere alınmaktadır.
6,137 Gümrük vergileri,
3,68 Vergi genelinde
to foreign tradeyüzde
arrive at 19,41
the custom.
According to oy aldı ve ana
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
partisi
OyTherefore,
oranını, bir önceki
7
ANAP kanun kapsamı dışında
5,110 tutulmuştur. 5,09
Bu nedenle, muhalefet
duties are excluded
fromoldu.
this law.
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
oranla yüzde 122,85 oranında arttıran
8
SP
2,488 düzenlenmiştir.
3,38Bu kanun seçimlere
sayılı Gümrük Kanunu’nda
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
CHP,
parlamentoya172 milletvekili ile girdi.Bu
9
DSP
1,217
Bölgesine girişinden
başlayıp, eşyaya1,14
uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik oy
international
trade
entering customs
territories ofsayısı ile CHP
oranı ve
çıkardığı
milletvekili
10 YTP
1,154tüm vergilerde2,32
oluşturulmuştur. Diğer
olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, siyasi
Like allyapıda,
other taxes,
compalsive
levels such
as gücüne ulaştı.
yüzde
32.18’lik
temsil
11 BBP
1,020
tahakkuk ve tahsil
aşamaları Gümrük
ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
0,92
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan CHP’nin
by General Directorate
of Customs
as aseçimlerinde
part of
birAnabilim
önceki
genel
yüzde
1
Bu çalıĢma,
Celal
Bayar Üniversitesi
Sosyal
Bilimler Enstitüsü
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
Müdürlüğü
tarafından,
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
Ministry
according
12 YP
0,935
1,75
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksek
Lisans
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs Law.
Resolutiondesteğialdığı
process of disputes over
8.71’lik
seçmen
veyüzde 10’luk
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden
doğan uyuşmazlıkların
customs duties has a different form from the
13 DİĞERLERİ
2,971
2,55 çözüm
barajını
parlamentoya
bile giremediği
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir ülke
process
of other aşıp
taxes. Customs
duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük
have to be resolved administratively in the first
TOPLAM
100 vergisi uyuşmazlıkları
100
AKP
açısından olduğu
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. hatırlandığında
place. However, in thesonuçlar
case of disputes
not being
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
kadar CHP için debüyük bir zafer
sayılabilir.
1
yoluna başvurulabilmektedir.
Kaynak: TÜİKuyuşmazlıklarda
(2014) veyargı
http://www.belgeKey words: Custom, Custom Duties, Custom
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
net.net/ayrinti.php?yil_id=14
Gümrük Uyuşmazlıkları
155
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Tablo 24: 2002 Yılı Genel Seçimlerinde Oyların Siyasi Yelpazeye Dağılımı
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
Oyların Siyasi Yelpazeye
1
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI
Dağılımı (%)
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TOTürkiye
DISPUTES OVER
Üsküdar
CUSTOM DUTIES 68,418
Sağ Partiler Toplamı
2
2002
2
Selin
KILINÇ , Hatice YURTSEVER
Sol Partiler
Toplamı
21.777
65,58
3
28,19
Celal Bayar Üniversitesi
Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı
Öğrencisi
Diğerleri
9,108 Yüksek Lisans6,23
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
Toplam
100
100
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
Oyların Türkiyemiktarı
genelinde
ve Üsküdar
özelinde
Üniversitesi
İktisadi ve Ticari
veya değeri
üzerinden alınan,
ekonomik, 2006).
subject toMarmara
customs which
is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
siyasi yelpazeyedışdağılımı
incelendiğinde,
mezunu
olan
başbakan evli ve
ticaret ve ekonomi
politikası aracı olan2002
bir vergi Bilimler
tariff that isFakültesi
a foreign trade
and economic
policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
seçimlerinin siyasi
yololan
açtığı
çocuk
babasıdır.
yıllık
futbolculuk
hayatı
dolaylıyapıda
bir vergi türü
gümrükdeğişimin
vergisi, gelir ve 4fiscal
functions.
Since they 16
are not
collected
on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
boyutları daha iyivergi
anlaşılır.
Tablo 24’te de görüldüğü
vean özel
sektör yöneticiliği görevlerinden sonra,
türü olmadığından, dış ticarete konu olan
indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
gibi hem Üsküdar’da
ve hem de Türkiye gene12
Eylül 1980 ihtilali sonrasında 1983 yılında
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
linde siyasi yapıda
üstünlük sağ yelpazededir. Bir
kurulan
Refah Partisi ile siyasi hayata yeniden
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük
vergilerinin
usul vebu
uygulama
esasları 4458 döndü.
procedures1984
and practises
custom duties
are Başkanı, 1985
başka ifadeyle sağ
siyaset
geleneği
seçimlerde,
yılındaof Beyoğlu
İlçe
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış
ticarete konu
olanikilik
eşyanın bir
Türkiye
Gümrük yılında
Through this
law,Başkanı
a systematization
has been üyesi seçildi.
Üsküdar’ın siyasi
yapında
üçte
temsil
da İl
veM.K.Y.K
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına yapıdaki
göre
biryeniden
sistematik 1986
international
entering customs
territories of adayı, 1989
gücü elde etmiştir.
Sağın siyasi
ara trade
seçimlerinde
milletvekili
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
vergisinde
de zorunlu
aşamalar olan tarh, yılında
Like all other
taxes, compalsive
levels such belediye
as
toparlanmasına gümrük
en büyük
katkıyı
ise Erdoğan’ın
da Beyoğlu
ilçesinden
başkan
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan adayı
by General
Directorate
of Customstekrar
as a partmilletvekili
of
liderliğini yaptığı
oldu.
1991
yılında
adayı
1 Ak Parti sağlamıştır.
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksek
Lisans
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Resolution
process
of disputesmilletvekili
over
oldu
veLaw.
parti
barajı
geçince
oldu.
türetilmiĢtir.
vergisinden
doğan uyuşmazlıkların
çözüm
customs duties has a different form from the
Bu sebeple, yeriGümrük
gelmişken
bu dönemden
itibaren
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir Tercihli
process of other
taxes. Customs
duty disputesyüksek seçim
oy sistemi
nedeniyle
yapıya sahiptir.
Gümrük
vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
uzun bir süre Türkiye’nin
siyasi
hayatına
damgaöncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. kurulu
place. However,
in the case of disputes
being 27 Mart 1994
milletvekilliğini
iptalnotetti.
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
sını vuracak olan,
Adalet
ve Kalkınma
Partisi
ile
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
seçimlerine kadar İstanbul İl Başkanlığı
görevini
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
lideri Recep Tayyip Erdoğan hakkında kısa bir
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, sürdüren
Disputes
Erdoğan, 27 Mart 1994 seçimlerinde
bilgi vermek faydalı
Gümrük olacaktır.
UyuşmazlıklarıBaşbakan Recep
Tayyip Erdoğan, son derece etkileyici bir siyasi
kariyere sahiptir. 26 Şubat 1954 İstanbul doğdu
ve siyasi kariyerine, Necmettin Erbakan’ın genel
başkanlığını yaptığı Milli Selamet Partisi saflarında
başladı. 1976 yılında Milli Selamet Partisi Beyoğlu
Gençlik Kolu Başkanlığı’na ve yine aynı yıl MSP
İstanbul İl Başkanlığı’na seçildi (Kim Kimdir,
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı seçildi.
2014 yılında, Türkiye’nin siyasi tarihinde ilk kez
yapılacak olan seçimlerle Cumhurbaşkanlığına
da seçilecek olan Erdoğan, 2000’li yılların başından itibaren merkezi siyasi yapıdaki etkin roller
üstlenmeye başlayacaktır. Recep Tayip Erdoğan,
Refah Partisi’nin kapatılmasının ardından kurulan
156
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Fazilet Partisi’nin de Anayasa Mahkemesince
rına da yansımıştır. Türkiye genelinde seçimlere
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
katılım, 2002 seçimleri ile kıyaslandığında yüzde
kapatılması üzerine, bağımsız kalan “Yenilikçi
1
ĠDARĠ14
AġAMADA
YOLLARI
6,68 oranında
artarak, yüzde 84,38 olarak gerKanat” milletvekilleri ile birlikte,
Ağustos ÇÖZÜM
çekleşmiştir.Bu
seçimlerde
2001’de Adalet ve Kalkınma
Partisi’ni kurdu.
ADMINISTRATIVE
SOLUTIONS
TO DISPUTES
OVER Üsküdar’da katılım
oranlarındaki artış da yüzde 6,27’i bulmuştur.
Seçimlerde 365 milletvekilliği kazanan Ak
Parti, DUTIES
CUSTOM
Daha net bir ifadeyle bir önceki seçimlerde yüzde
parlamentoda yüzde 66,37 oranında temsil
gücü
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
77,7 civarında olan seçimlere katılı oranı, 2007
elde etti (Tablo 42).
Fazilet Partisi’nin gelenekçi
2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Bayar Üniversitesi
DıĢ Ticaretseçimlerinde
Bölümü
parlamento
yüzde 83’e yaklaşmıştır.
kanadı ise 2001 yılında, Recai Celal
Kutan’ın
başkan-Salihli MYO,
lığında, Saadet Özet:
Partisi’ni
Gümrükkurdu.
vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
Tablo
25: 2007 Türkiye Genel Seçimlerinde,
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
Partilerin Oy Dağılımı
Erdoğan, Ak Parti’nin
kuruluşundan bir yıl sonra,
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
yani 3 Kasım 2002’de
yapılan genel seçimlerde
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
Partilere Göre Oy Dağılımı (%)
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
de, sürpriz bir çıkış
yaparak
yüzde
34.43
civakurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
Partiler
Türkiye
Üsküdar
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
rında seçmen desteği
elde
ederek
partisini
iktieşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
1 AKPARTİ
46,6
46,664
üzere
alınmaktadır.
Gümrük
vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
dara taşıdı. Kısaolmak
süre
sonra
da
58.
Cumhuriyet
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
2 CHP
27,8
kanun
dışında Partisi,
tutulmuştur.Kayseri
Bu nedenle,
duties are excluded from this law.20,847
Therefore,
hükümeti, Adalet
vekapsamı
Kalkınma
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
3 MHP
10,3
14,294458.
sayılı Gümrük
Kanunu’nda
düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated
by customs law numbered
milletvekili Abdullah
Gül’ün
başbakanlığında
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
4 DP
3,6
Bölgesinekuruldu.
girişinden başlayıp,
eşyayaGül’ün
uygulanacak
created
beginning with commodities5,414
subject to
18.11.2002 tarihinde
Abdullah
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
5 GP
2,7
oluşturulmuştur.
tüm vergilerde
olduğu gibi
Turkey
and continuing with operation3,034
sequence.
başbakanlığındaki
hükümetDiğer
11.03.2003
tarihine
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
6 SP accrual and collecting are 2,3
2,8
tahakkuk
ve tahsil aşamaları
Gümrük
ve Ticaret
assessment,
regulated
kadar görev yaptı
(Başbakanlık,
2006).
Abdullah
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
Maliye
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
8 BAĞ.
4,7
5,204
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs
and Economy
according
Gül’ün başbakanlığındaki
58.
Türkiye
Cumhuriyeti
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
7 DİĞER
1,5
Gümrük
vergisinden
doğan
uyuşmazlıkların
çözüm
customs
duties has a different form2,247
from the
Hükümeti’nin istifasını
sunması
üzerine,
14 Mart
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
TOPLAM
100
yapıya sahiptir.
vergisi Türkiye
uyuşmazlıkları
have to be resolved
administratively in100
the first
2003 tarihinde, yenilenen
SiirtGümrük
seçimleriyle
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Ancak
idari
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
Büyük Millet Meclisi’ne
Siirt aşamada
milletvekili
olarak
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Kaynak: TÜİK (2014).
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
giren Recep Tayyip Erdoğan’ın başbakanlığında,
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
Oyları siyasi partilere dağılımı incelendiğinde,
59. Türkiye Cumhuriyeti
Hükümeti kuruldu.
2007 genel seçimlerinin Türkiye’nin siyasi
14. 2007 YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI
yapısında çok önemli değişmeleri beraberinde
2007 Türkiye Milletvekili Genel Seçimleri 22
getirdiği gerçeği ile karşılaşılır. Bunlardan belki
Temmuz 2007 tarihinde gerçekleştirildi. Bu
de en önemlisi, iki partili bir parlamento görünüseçimlere seçmen ilgisi, Türkiye genelinde ve
mündeki TBMM’nin, daha çoğulcu bir görünüme
Üsküdar ilçesinde, bir önceki seçimlere kıyasla
kavuşmasıdır. Daha net bir anlatımla, 2002 genel
daha yüksek olmuştur. Bu durum katılım oranlaseçimleri sonucunda Meclis’te yalnızca iki parti
157
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
temsil edilme gücü kazanmışken, 2007 seçimlegüçlenerek çıkmıştır. Recep Tayyip Erdoğan’ın
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
rinde Ak Parti ve CHP’ye, MHP ve bağımsızlar
liderliğindeki Adalet ve Kalkınma Partisi, 2002
ĠDARĠ
AġAMADA
ÇÖZÜM
YOLLARI1 Türkiye genelinde yüzde 34,43
da eklenmiştir. Bağımsız olarak Meclis’e giren
genel seçimlerinde
milletvekillerinin bir bölümü,
seçim sonrasında
ADMINISTRATIVE
SOLUTIONS
TO DISPUTES
oranında
oy almıştı.OVER
2007 genel seçimlerinde ise
DTP çatısı altında toplanmıştır.
seçmen desteğini, yüzde 35,54 oranında arttırarak
CUSTOM DUTIES
yüzde
46,66’ya3yükseltmiştir (Tablo 25 ve Grafik
Selin
KILINÇ2, Hatice
YURTSEVER
Partilerin 2007 seçimlerinde aldıkları oy
oranları
2
önceki
seçimlerin
tek muhalefet partisi
Celalgalibinin
Bayar Üniversitesi
Bilimler Ens. Mali15).
HukukBir
Programı
Yüksek
Lisans Öğrencisi
incelendiğinde, seçimin
AdaletSosyal
ve Kalkınma
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
CHP’nin Türkiye genelindeki seçmen desteğinde
Partisi olduğu gözlemlenir. Bir önceki dönemin
Özet:
Gümrük
gümrüğe tabi
olanda
ticari ise
Abstract:
Custom
duty isbir
a kind
of tariff
arising
iktidar partisi Ak
Parti,
bu vergisi,
seçimlerden
daha
küçük
de olsa
artış
gözlemlenir.
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
mali fonksiyonlarının
önemli bir
commodities’quantity
value. It is are aDağılımı
kind of
Tablososyal
26:ve2007
Yılı Genelyanında
Seçimlerinde
Oyların
SiyasiandYelpazeye
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal
functions.Siyasi
Since they
are not collected on
Oyların
Yelpazeye
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
Dağılımı
(%)
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
Türkiye
Üsküdar
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
Sağ Partiler Toplamı
71,702
77
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
Soldüzenlenmiştir.
Partiler Toplamı
20,847
27,8
sayılı Gümrük
Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
2007Kanunu’nda
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Diğerleri
6,2
Bölgesine girişinden başlayıp,
eşyaya uygulanacak
created 7,451
beginning with commodities
subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
100continuing with 100
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğuToplam
gibi
Turkey and
operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Üsküdar’da da Bakanlığı’na
ilk
üç sırayı,
Türkiye
genelinde
Parti’nin,
Erdoğan’ın
girdiği
bağlı ayrı
bir kuruluş
niteliği olan Ak
by General
Directorate
of Customs as aliderliğinde
part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
ikinci
genel
seçimlerde
ulaştığı
Programı
Yüksek
Öğrencisi
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
hükümlerine
uygunMHP
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes overbaşarı, ülkenin
olduğu gibi AkKanunu
Parti,
CHPLisans
ve
paylaşır.
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
Üsküdar’ın
siyasi
da yansımıştır.
diğer ortalamasına
vergilerde oluşan süreçten
farklı bir ve
process
of other taxes.
Customsyapısına
duty disputes
Üsküdar’da da, süreci,
Türkiye
çok yakın
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
Katılım
oranlarında yaşanan ilklere benzer bir
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
bir seçmen desteği
etmeyiaşamada
başarançözümlenemeyen
Ak Parti
Ancakeldeidari
solved
administratively,
legalülkenin
action can be
ilk de, sağ kanadın
vetaken.
Üsküdar’ın
siyasi
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
seçimlerden birinci parti olarak çıkar. Ak Parti
Key words: Custom,
Duties,ortaya
Custom çıkmıştır. Sağ
yapısındaki
temsilCustom
gücünde
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
2007 genel seçimlerinde,
bir önceki seçimlerde
kanat, ele alınan 65 yıllık siyasi tarihte ilk kez bu
kazandığı oylardan çok daha fazla bir oy almayı
da başarır. Daha net bir ifadeyle Ak 2007 seçimlerinde Parti’nin Üsküdar’ın siyasi yapısı içinde
elde ettiği güç neredeyse yüzde 50’ye yaklaşır.
Bir başka anlatımla Ak Parti Üsküdar’daki oy
oranlarını yüzde 17,77 oranında arttırmıştır.
kadar yüksek oranda bir temsil gücüne ulaşmıştır.
Bu hem Türkiye genelinde ve hem de Üsküdar
özelinde sağ geleneğin ulaştığı en yüksek temsil
gücüdür. Tablo 26’da da görüldüğü gibi, Üsküdar’daki toplam oyların dörtte üçünden fazlasını
alarak, Üsküdar’ın siyasi yapısına damgasını,
güçlü bir şekilde vurmuştur.
158
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
15. 2011 YILI GENEL SEÇİM SONUÇLARI
olma konumunun, seçmen tarafından bir teyidi
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
olarak da değerlendirilebilir.
Hali hazırda görev yapmakta olan parlamento
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
üyelerini belirlemek amacıyla yapılmış olan
Tablo 16: 2011 Türkiye Genel Seçimlerinde,
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
2011 genel seçimleri, 12 Haziran 2011 tarihinde
Partilerin Oy Dağılımı
gerçekleştirilmiştir. Bu seçimlerde TürkiyeCUSTOM
gene- DUTIES
Partilere Göre Oy Dağılımı (%)
Selin KILINÇ
linde seçmen ilgisi, bir önceki seçimlere
yakın 2, Hatice YURTSEVER3
Partiler
Türkiye
Üsküdar
2
Celal Bayar Üsküdar’daki
Üniversitesi Sosyal Bilimler
Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
oranlarda gerçekleşmiştir.
seçim3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
1 AKPARTİ
49,83
49,9
lere katılım oranlarında da 4,7 oranında bir artış
2 CHP
25,98
32,6
vergisi, gümrüğe
tabi olan ticari
Abstract:
Custom duty is a kind of tariff
arising
yaşanır. Ancak Özet:
2011Gümrük
parlamento
seçimlerinde,
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
3 MHP
9,8
miktarı veya
değeri üzerinden
alınan, ekonomik,
subject
to customs which is based13,01
on those
İstanbul’un bu önemli
ilçesinde,
seçimlere
katısosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
4 that
BAĞ.
6,57policy
3,4
dış ticaret ve ekonomi
politikası
aracı olan
bir vergi
tariff
is a foreign trade and economic
lım oranları bakımından
en dikkat
çekici
sonuç,
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
dolaylı
bir vergiTürkiye
türü olan gümrük
vergisi, gelir ve
fiscal
functions. Since they are not collected
5 DİĞER
4,61 on
4,3
seçimlere seçmen
ilgisinin
ortalamasının
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
vergi türü olmadığından,
dış ticarete
konu olan
an indirect tariff
on expenditures, custom
üstüne çıkmış olmasıdır.
Bu incelenen
dönemler
TOPLAM
100 duties
100
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
temelinde ilk kez
gerçekleşen
bir Gümrük
durumvergileri,
olması
olmak
üzere alınmaktadır.
Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu Kaynak:
the second item
of tax(2014).
procedural law, custom
TÜİK
bakımından anlamlıdır.
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun Öte
regulated
by customs
numbered
yandan
ikinci law
sırayı
ise bir4458.
önceki seçimleri
24. Dönem milletvekillerinin
genel
ile dış ticarete konuseçildiği
olan eşyanın2011
Türkiye
Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak de
created
beginning
with tamamlayan
commodities subject
ikinci
sırada
veto seçimlere ana
seçimleri, ülkenin
toplumsal
siyasal
işlemlerin
sırasına vegöre
bir hayatı
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi muhalefet
Turkey and continuing
operation sequence.
partisiwith
konumunda
katılan CHP elde
açısından son derece
doğurmuşgümrük önemli
vergisinde sonuçlar
de zorunlu aşamalar
olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret etmiştir.
assessment, CHP,
accrual and
regulated
bircollecting
öncekiareseçimlerde
elde ettiği
tur. Bunlardan en
kaydabağlı
değeri,
iktidardaki
Bakanlığı’na
ayrı bir
kuruluş niteliğibir
olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu
çalıĢma,
Celal
Bayar
Üniversitesi
Sosyal
Bilimler
Enstitüsü
Maliye
Anabilim
Dalı
Mali
Hukuk
Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından, Gümrük seçmen
Customs and
Economy Ministry
according to
desteğini
2011Tezinden
seçimlerinde
bir hayli
siyasi partinin, siyasi
tarihimizde
ilk
kez,Selin
girdiği
Programı
Yüksek Lisans
KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm arttırmayı
customs duties
has a differentDaha
form from
the ifadeyle CHP,
başarmıştır.
net bir
üç genel seçimin
üçünden
de oylarını arttırarak
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
2007
seçimlerde
kazandığı
yapıya çıkmış
sahiptir. olmasıdır.
Gümrük vergisiDaha
uyuşmazlıkları
have togenel
be resolved
administratively
in the firstyaklaşık yüzde
birinci parti olarak
net
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
20,85’lik
oy oranını,
seçimlerinde yüzde
Ancak ve idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively,
legal2011
action genel
can be taken.
bir anlatımla, Adalet
Kalkınma
Partisi,
iktidar
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
25,98’e
çıkarmıştır.
BirDuties,
başkaCustom
değerlendirmeyle
Key words:
Custom, Custom
mücadelesine girdiği ilk genel seçimler olan 2002
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
2011 genel seçimlerinde CHP seçmen kitlesini,
Gümrükelde
Uyuşmazlıkları
genel seçimlerinde
ettiği yüzde 34,43’lük
oy oranını, müteakip seçimlerde (2007 genel
seçimleri) yüzde 46,66 taşımıştır. Söz konusu parti
başarısını 2011 genel seçimlerinde de sürdürmüş
ve seçmen desteğini yüzde 6,8 oranında arttırarak
yüzde 49,83’e taşımayı başarmıştır (Tablo 16 ve
Grafik 27). Bu sonuçlar bir bakıma, Adalet ve
Kalkınma Partisi’nin merkez sağdaki lider parti
bir önceki seçimlere kıyasla, yüzde 24,6 oranında
arttırmayı başarmıştır. Bir önceki dönemde Türk
halkının muhalefet partisi olma görevini verdiği
MHP ise 2011 genel seçimlerinde de muhalefet
partisi olma vazifesini sürdürmüştür. Seçimleri
üçüncü sırada bitiren MHP’nin oylarında kısmi
de olsa bir gerileme göze çarpar. Daha net bir
159
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ifadeyle 2007 genel seçimlerinde yüzde 14,29
ifadeyle 2011 seçimlerinin Üsküdar’daki galibi
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
Ak Parti’dir. Erdoğan’ın liderliğini yaptı Ak
oranında seçmen desteği elde
eden MHP’nin
oy UYUġMAZLIKLARININ
1
ĠDARĠgerilemiştir.
AġAMADA ÇÖZÜM
YOLLARI
Parti’nin
Üsküdar’daki seçim zaferi, Üsküdar’ın
oranı, bu seçimlerde yüzde 13,01’e
ve Türkiye’nin
yakın
siyasi tarihinde, bir partinin
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS
TO DISPUTES
OVER
Seçim sonuçları Üsküdar özelinde incelendiğin-
tek başına kazandığı en önemli büyük zaferlerden
CUSTOM DUTIES
de de son derece önemli ve anlamlı bulgularla 2
biri olarak nitelendirilebilecek boyutlardadır. Bir
karşılaşılır. Belki 2de bunlardan en önemlisi Ak
başka anlatımla Ak Parti 2011 genel seçimlerinde,
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Bayar
Üniversitesi Salihli MYO,
DıĢ Ticaret
Bölümü
Parti’nin, Üsküdar’da kazandığıCelal
seçim
zaferlerini,
Üsküdarlı
her
iki seçmenden birinin desteğini
gücünü arttırarak
sürdürmesindir.
Dahatabinet
Özet:
Gümrük vergisi, gümrüğe
olanbir
ticari almayı
Abstract:başarmıştır.
Custom duty is a kind of tariff arising
Selin KILINÇ , Hatice YURTSEVER3
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
ekonomik,
subject to customs which is based on those
Tablomiktarı
28: veya
2011değeri
Yılıüzerinden
Genelalınan,
Seçimlerinde
Oyların
Siyasi Yelpazeye Dağılımı
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument
in addition
to its
economic, social and
Oyların
Siyasi
Yelpazeye
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
Dağılımı
(%)
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like
income tax
and corporate tax, as
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
Türkiye
Üsküdar
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected
only once when
commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Sağikinci
Partiler
Toplamı
59,7 law, custom
Usul Kanunu (VUK)’nun
maddesine
göre bu
the second62,84
item of tax procedural
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
SolvePartiler
gümrük vergilerinin usul
uygulamaToplamı
esasları 4458
procedures25,98
and practises of 32,6
custom duties are
2011
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu Bağımsız
olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this
6,57law, a systematization
3,4 has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasınaDiğerleri
göre
bir
sistematik
international
trade entering customs
4,61
4,3 territories of
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
ToplamLike all other
100taxes, compalsive
100levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
Maliye
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs22,4’leri
and Economy
according
Oyların siyasi yelpazeye
dağılımı
incelendiğinde
yüzde
bulmuştur.
Bu
kayıplar sol kanadın
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
vergisinden
çözüm gücüne,
customs duties
has a17,3’lük
different form
the
de siyasi yapıdaGümrük
ortaya
çıkan doğan
yeniuyuşmazlıkların
duruma dair
yüzde
artışfromolarak
yansımıştır.
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya edilir.
sahiptir.Tablo
Gümrük28’de
vergiside
uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
önemli ipuçları elde
görülöncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. GENEL
place. However,
in the case of disputes not beingVE SONUÇ
DEĞERLENDİRME
Ancak
idari
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
düğü gibi 2011 seçimleri,
hem aşamada
Türkiye genelinde
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: Custom,
Custom
Duties,
Custom
Araştırmada
çalışma
evreni
olarak
Üsküdar seçildi.
ve hem de Üsküdar’da sağ siyaset geleneğinin
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Zaman boylamında ise araştırma dönemi olarak,
Gümrük
Uyuşmazlıklarıdoğurmuştur. Ak
bariz bir üstünlük
kazanmasını
Parti’nin üçüncü büyük zaferi, bu sonuçlarda
belirleyici olmuştur. Ne var ki siyasi yapıda
ortaya çıkan manzara, sağ kanadın Üsküdar’ın
siyasi yapısındaki toplam temsil gücünde, dikkat
çekici bir gerileme yaşandığına işaret etmektedir.
Daha net bir ifadeyle sağ kanadın 2011 genel
seçimlerinde Üsküdar’da yaşadığı güç kaybı
27 Mayıs 1960 İhtilali’nden günümüzde kadar
geçen yaklaşık 55 yıllık süreç seçildi. Bu tercih
yapılırken, 1960 darbesi ve akabinde oluşturulan 1961 Anayasası’nın, Türkiye’nin toplum ve
siyaset hayatında yeni süreçler ve yeni yapılanmalar başlatmış olduğu gerçeği dikkate alındı.
Genel seçimler bazında, başlangıç noktası olarak
160
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
1961 genel seçimlerinin başlangıç noktası olarak
leridir. Bu seçimlerde solun, tabiri caizse belin
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
seçilmesinin sebebi,bu seçimlerin, incelenen
doğrultabilmesi, solun efsanevi lideri Bülent Ecevit
1
ĠDARĠolmasından
AġAMADA ÇÖZÜM
YOLLARI
süreçte yapılan ilk genel seçimler
sayesinde
olmuştur.
Sağın Üsküdar’da şahlandığı
kaynaklanmaktadır. ADMINISTRATIVE SOLUTIONS
dönem
2007 genel
seçimleridir. Bu parlamento
TO ise
DISPUTES
OVER
seçimlerinde sağı Üsküdar’da zirveye taşıyan, üst
Üsküdar’ın siyasi yapısındaki değişimiCUSTOM
analiz DUTIES
üste kazandığı seçimlerle adını siyasi tarihe altın
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
etmeden önce, 1961’den günümüze Türkiye’nin
harflerle yazdırmayı başarmış olan Recep Tayyip
Bayar Üniversitesi
Sosyal Bilimler
Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
siyasi yapısının ana2 Celal
hatlarıyla
incelenmesi
faydalı
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO,
DıĢ Ticaret
Bölümü Ak Parti olmuştur.
Erdoğan
ve partisi
olacaktır. Grafik 17 ve Tablo 29’da da görüldüÖzet: Gümrük vergisi,
gümrüğeve
tabisiyasal
olan ticari Türkiye’nin
Abstract: Custom duty
a kind of tariff arising
ğü gibi, Türk toplumunun
toplumsal
ve isÜsküdar’ın
siyasi yapısında
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı
veya
değeri
üzerinden
alınan,
ekonomik,
subject
to
customs
which
is
based
on
those
yaşamında sağ siyaset geleneğinin damgasını
yaşanan değişimi daha iyi anlayabilmek ve
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
ticaret ve ekonomi
politikası aracı olanElde
bir vergi açıklayabilmek
tariff that is a foreign trade
economic
policy
vurmuş olduğudışgerçeği
ile karşılaşıldı.
için,andçok
partili
dönemde 10’ar
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
dolaylı bir vergi dönemsel
türü olan gümrük
vergisi,
gelir ve yıllık
fiscal functions.
Since they
are not collected
edilen seçmen desteğinde
bazı
dalgadönemler
bazında
yaşanondeğişimleri de
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
vergi olsa
türü olmadığından,
dış ticarete
konu olan araştırmak
an indirect tariffgerekir.
on expenditures,
custombu
duties
lanmalar yaşanmış
da, incelenen
dönemin
Konuya
açıdan yaklaşıleşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
tamamında sağ siyaset
geleneği
açık
bir üstünlük
1950’li
Türkiyeto genelinde sağ
olmak üzere
alınmaktadır.
Gümrük
vergileri, Vergi dığında,
to foreign trade
arrive at yıllarda
the custom. According
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
elde etmiştir. Sağ
kanat,
en yüksek
toplam
ortalama yüzde
kanun
kapsamıtoplamdaki
dışında tutulmuştur.
Bu nedenle, partilerin
duties are excluded
fromoy
thisoranının,
law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
oy oranına, 2007
genel
ulaşmıştır.
gözlemlenir.
1960’lı
sayılı
Gümrükseçimlerinde
Kanunu’nda düzenlenmiştir.
Bu kanun 58’ler
regulatedcivarında
by customs seyrettiği
law numbered
4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Sağ kanadın Türkiye’nin
siyasi
yapısı
içinde
en
yıllarda
ise Türkiye
genelinde
bu oran
yüzde 63’ü
Bölgesine girişinden
başlayıp,
eşyaya
uygulanacak
created beginning
with commodities
subject
to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
zayıf olduğu dönem
ise 1977
genel
seçimleri
ilegibi aşmıştır.
Üsküdar’da ulaştığı
oluşturulmuştur.
Diğer
tüm vergilerde
olduğu
Turkey and Sağın
continuingbu
withyıllarda
operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
şekillenen parlamento
olmuştur.Doğal
gücü
ise are
yüzde
55,3’tür. 1970’li
tahakkuk dönemleri
ve tahsil aşamaları
Gümrük ve Ticaret ortalama
assessment, temsil
accrual and
collecting
regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
olarak sol kanadın,
hayatta
enÜniversitesi
etkili
olduğu
ise Economy
sağ
partilerin
Türkiye
Busiyasi
çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar
Sosyal
Bilimleryıllarda
Enstitüsü
Anabilim
Dalı Mali
Hukuk to geneli toplam
Gümrükler
Genel
tarafından,
Gümrük
Customs Maliye
and
Ministry
according
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
dönem ise yine Gümrük
1977
parlamentosudur.
oylarında,
1960’lı yıllara oranla kısmi bir düşüş
türetilmiĢtir.
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir gözlemlenir.
process of other Sağ
taxes. kanadın
Customs duty
budisputes
yıllardaki oy oranı
yapıya sahiptir.dağılımı
Gümrük vergisi
uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
Oyların siyasi yelpazeye
bakımından,
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır. yüzde
place. However,
in the case of gerçekleşir.
disputes not beingAynı gerileme,
59,2 civarında
Ancak açısıyla,
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
bütüncül bir bakış
Üsküdar’ın
siyasi
1 meydana gelir.
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
1970’li yıllarda Üsküdar’da da
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
yapısı sistematik olarak incelendiğinde son derece
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, Grafik
Disputes 19 ve Grafik 20’de de görüldüğü gibi bu
Gümrük
Uyuşmazlıkları
önemli bulgularla
karşılaşılır.
Grafik 17 ve 18’de
dönemde, sağın Üsküdar’daki ortalama temsil
de ayrıntılı bir şekilde gözlemlendiği gibi, incelegücü yüzde 47,35’e kadar düşer.
nen yarım asrı aşkın süre içinde gerçekleştirilen,
13 parlamento seçimlerinin 12’sinde Üsküdar’ın
12 Eylül 1980 Askeri Darbesi’ni takip eden süreçte
siyasi yapısında, sağ siyaset geleneğinin mutlak
ise sağ kanat çok hızlı bir toparlanma sürecine
bir üstünlüğü gözle çarpar. Sol siyaset geleneğinin,
girer: Darbeyi takip eden ilk genel seçimlerde sağ
Üsküdar’ın siyasi hayatında sağa karşı üstünlük
kanadın,Türkiye’nin genel siyasi yapısı içindeki
sağladığı tek genel seçimler, 1977 genel seçimtoplam gücü yüzde 23,1’lik bir sıçrama kayde161
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
derek, yüzde 55.58’den, yüzde 68.41’e yükselir.
içinde olmuştur. Bu süreçte solun toplam oy oranı
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
yüzde 31’lerden başlayıp, yüzde 41’lere kadar
Darbe sonrası ilk genel seçimlerde, tabiri caizse
1
ĠDARĠ AġAMADA
YOLLARI
yükselmiştir.
Grafik
21 ve 22’de de görüldüğü
sağ kanadın Üsküdar’ın siyasi yapısında
yeniden ÇÖZÜM
gibiTO
bu DISPUTES
dönemde, solun
dirilişine şahit olunur.ADMINISTRATIVE
Darbe öncesi son genel
SOLUTIONS
OVERÜsküdar’ın siyasi yapısındaki temsil gücünde de aynı yükseliş trendi
seçimlerde, tarihi dip seviyelerine inmiş
olan DUTIES
CUSTOM
Üsküdar’ın siyasi yapısın içindeki temsil gücü, 2 gözlemlenebilir.3
Selin KILINÇ , Hatice YURTSEVER
1983 seçimlerinde
yüzde 53,24’lük bir artışla,
2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. MaliOn
Hukuk
Programı
Yüksek Lisans
Öğrencisi
yıllık
dönemler
bazında
değerlendirildiğinde,
3
Celal Bayar
Üniversitesi
yüzde 66’ye yükselir. 1980’li yıllar
genelinde
iseSalihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
1960’lı yıllarda sol kanadın Türkiye’nin siyasi
Türkiye’nin siyasi
yapısında
sağın
oy
ortalaması
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari hayatındaki
Abstract: Custom
duty is gücü
a kind ofyüzde
tariff arising
temsil
33,7 civarındadır.
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
yüzde 67.39 civarında
seyreder.
Üsküdar’da
ise
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik, Aynı
subjectdönemde
to customs Üsküdar’ın
which is based siyasi
on thoseyapısı içindeki
ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
bu oran yüzde sosyal
63,55
olarak gerçekleşir. Takip
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi temsil
tariff thatgücü
is a foreign
trade41’i
and economic
policy
yüzde
aşar. 1970’li
yıllarda sol
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
eden süreç içinde
de
sağ
partilerin
toplam
oyu,
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve kanat
fiscal functions.
Since they aresüreci
not collected
on
bir toparlanma
yaşamış
ve toplam
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
1999 genel seçimleri
dışında
ise
genel
bir
artış
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan gücünü
an indirectTürkiye
tariff on expenditures,
custom
duties
genelinde
38,17’e,
Üsküdar’da
gümrüğe
geldiği sağ
anda parti
bir defaya
mahsus
are collected only once when commodities subject
eğilimi gösterir.eşyanın
1990’lı
yıllarda
oyları
yüzdetrade
52,3’e
1980’li
yıllarda ise
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi ise
to foreign
arrive atyükseltmiştir.
the custom. According
to
Usul yüzde
Kanunu (VUK)’nun
ikinci maddesine
göre bu
the second item of tax procedural law, custom
Türkiye ortalaması
65,46
olarak
gerçekleciddi from
bir kan
kaybı
yaşamış ve ortalakanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, Türk
duties solu
are excluded
this law.
Therefore,
gümrük
vergilerinin
usul
ve
uygulama
esasları
4458
procedures
and
practises
of
custom
duties
are
şir. Sağ kanadınsayılı
Üsküdar’daki
ağırlığı ise yüzde
gücübyTürkiye’nin
genelinde
Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun ma
regulated
customs law numbered
4458.yüzde 31,87’e,
dış ticarete
konu olan
eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
64,01’e ulaşır. ile
2000’li
yıllara
gelindiğindeyse
36’ya
gerilemiştir.
Solun
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak Üsküdar’da
created beginningise
withyüzde
commodities
subject
to
işlemlerin
sırasına içindeki
göre
birağırlığı,
sistematik
international trade entering customs territories of
sağın Türkiye’nin
siyasi yapısı
Üsküdar’da
gerilemesi,
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi Türkiye
Turkey and genelinde
continuing with ve
operation
sequence.
gümrük
vergisinde
de
zorunlu
aşamalar
olan
tarh,
Like
all
other
taxes,
compalsive
levels
such
as
bütün yıllar ortalamasının da üzerine çıkarak
sürmüş
ve sol kanadın seçtahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret 1990’lı
assessment,yıllarda
accrual andda
collecting
are regulated
Bakanlığı’na
bağlı şekilde
ayrı bir kuruluş
niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
yüzde 67,65’eulaşır.
Aynı
sağ
siyaset
1
desteği
Türkiye
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimlermen
Enstitüsü
Maliye
Anabilim
Dalıgenelinde
Mali
Hukuk toyüzde 29,53’e,
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs
and Economy
Ministry
according
Programı
Yüksek Lisans
Öğrencisi
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygun
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
anlayışının Üsküdar’ın
siyasi
yapısı
içindeki
Üsküdar’da
ise yüzde 32,51’e düşmüştür. 2000’li
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
diğer yılın
vergilerde
oluşan süreçtenyüzde
farklı bir yıllarda
process ofise,
other
taxes.toplumunun
Customs duty disputes
temsil gücü de,süreci,
üçüncü
başlarında,
Türk
sol partilere verdiği
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
place. However,
in the case
of disputesinmiştir.
not being Öyle ki son
67,43’le zirveyeöncelikle
çıkar.idari aşamada çözümlenmek zorundadır. destek
en düşük
düzeye
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Öte yandan sol kanadın Türkiye’nin ve Üsküdar’ın
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
siyasi yapısı içindeki
gücü ise inişli çıkışlı bir
Gümrük Uyuşmazlıkları
görünüm sergiler. Bununla birlikte sol kanadın
genel seçimlerde, Türkiye’nin siyasi yapısı içinde
ulaştığı güç, her zaman sağ kanadın çok gerisinde
kalmıştır. Üsküdar’da ise bu genellemeyi 1977
parlamentosu bozmuştur. Türkiye genelinde, 1965
genel seçimleri ile başlayıp 12 Eylül darbesi ile
sonuçlanan süreçte sol oylar sürekli bir yükseliş
solved administratively, legal action can be taken.
1
dönemde solun Türkiye genelinde
elde ettiği
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Disputes desteği yüzde 22,9’a kadar gerilemiştir.
seçmen
Solun 2000’li yıllarda Üsküdar’ın siyasi yapısı
içindeki gücü ise ortalama yüzde 29,5’lik tarihi
dip seviyelere kadar inmiştir.
Özetle yapılan araştırmada ortaya çıkan bulgular,
incelenen dönemde gerçekleştirilen 13 genel
seçimlerde, Türkiye’nin ve Üsküdar’ın siyasi
yapısında, sağ siyaset geleneğinin açık bir üs-
162
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
tünlüğün ortaya koymaktadır. Bu dönemlerde
ARSLAN, D. A., (2012-a). Sosyoloji ve yöntem
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
değişen tek şey genellikle sağ kanadın gücünün
yazıları. Ankara: Kalkan Matbaacılık
ĠDARĠ
AġAMADA
ÇÖZÜM
YOLLARI1
niceliksel boyutları olmuştur. Üsküdar’ın siyasi
ARSLAN, D. A., (2011-a).Turkish political eliyapısı açısından, bu ADMINISTRATIVE
genel gidişatı bozanSOLUTIONS
tek
TO DISPUTES OVER
tes: Sociological analysis of Turkish politics
parlamento dönemi 1977 genel seçimleri
ol- DUTIES
CUSTOM
and politicians. Berlin: LAP LAMBERT
muştur. Bu genel seçimler dışında, Üsküdar’ın
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
Academic Publishing.
2
siyasi yapısında her
zaman
sağ siyaset
anlayışını
Celal
Bayar Üniversitesi
Sosyal
Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
damgasını görmek mümkündür.
ARSLAN, D. A., (2011-b). Who rules Turkey:
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract:
Custom
duty is elite.
a kind of
tariff arising
Turkish
power
Berlin:
LAP LAMBERT
yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject
to customs Publishing
which is based on those
Academic
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
ALBAYRAK, M.,
(2004).
Türkpolitikası
siyasiaracı
tarihinde
dış ticaret
ve ekonomi
olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan ARSLAN,
instrument in addition
economic, social
and and power in
D. A.,to its(2011-c).
Elites
Demokrat Parti.
Ankara:
dolaylı bir
vergi türüPhoenix
olan gümrükYayınları.
vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular
basis like income taxTurkey:
and corporate
tax, as anatomy of contemporary
Social
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
ALTUNIŞIK, R.,
(vd.)
(2004).
eşyanın
gümrüğe
geldiğiSosyal
anda bir bilimlerdefaya mahsus
are collected
only once
when commodities
Turkish
elites.
Berlin: subject
LAP LAMBERT
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
de araştırma
(SPSS
Usulyöntemleri
Kanunu (VUK)’nun
ikinciuygulamamaddesine göre bu
the second
item of tax
procedural law, custom
Academic
Publishing
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
lı). Sakarya:gümrük
Sakarya
Kitabevi.
vergilerinin
usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun ARSLAN,
regulated by D.
customs
numbered 4458.
A., law
(2007-a).1950’den
12 Eylül
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
ARSLAN, D.A.,Bölgesine
& Baştürk,
(vd.)eşyaya
(2014-a).
girişinden S.,
başlayıp,
uygulanacak
created
beginning
with
commodities
subject
to
Askeri Müdahalesine, genel seçim sonuçları
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
Siyaset sosyolojisi
perspektifinden
2009
ve
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey
and continuing
with operation siyasi
sequence.yapısı. Uluslatemelinde
Türkiye’nin
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
2014 yerel seçimlerinin
karşılaştırmalı
tahakkuk ve tahsil
aşamaları Gümrükinceleve Ticaret
assessment,
andBilimleri
collecting areDergisi
regulated (International
rarasıaccrual
İnsan
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
Celal
Bayarve
Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
mesi. Akademik
Bakış,
İktisat
Girişimcilik
Gümrükler
Genel
Müdürlüğü
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Journal
of
Human
Sciences),
4-1, 1–29
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksek
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
process
disputes over
türetilmiĢtir.
Üniversitesi,Gümrük
Türkvergisinden
Dünyasıdoğan
Kırgızistan-Celauyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir ARSLAN,
process of other
Customs duty disputes
D.taxes.
A., (2006-a).12
Eylül 1980 Askeri
labat İşletme
Fakültesi,
Uluslararası
Sosyal
yapıya
sahiptir. Gümrük
vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Müdahalesi sonrası Türkiye’nin siyasi yaBilimler Dergisi,
Ancak 43,
idari1–27
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
pısı. Akademik Bakış,İktisat
ve Girişimcilik
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
ARSLAN, D.A.,Anahtar
& BAŞTÜRK,
S., (vd.)
(2014Kelimeler: Gümrük,
Gümrük
Vergisi,
Disputes
Üniversitesi, Uluslararası Sosyal Bilimler
Gümrük Uyuşmazlıkları
KAYNAKÇA eşyanın
b).Yerel seçim sonuçları temelinde, dünden
bugüne Sarayönü.Uluslararası Sarayönü
Sempozyumu (24-26Ekim).Konya: Selçuk
Üniversitesi
ARSLAN, D. A., (2013). Sosyoloji: Günlük yaşamın mimarisini keşfetmek. Ankara: Nobel
Yayınevi
E-Dergisi,11, 1–28
AYATA, A. G., (1992). Cumhuriyet Halk Partisi:
Örgüt ve ideoloji. Ankara: Gündoğan Yayınları
AZPURU, D., (2005). The general elections
163
in Guatemala, December 2003. Electoral
Studies, 24, 143–149
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
BACHRACH, P., & BARATZ, M., (1962).
http://www.yerelnet.org.tr/secimler/il_secim.ph
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
p?ilid=42&yil=1994&bbb=4389#baskan
Two faces of power. American Political
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
Science Review, 56
BELGENET, (2006-h). 1999 genel seçim soADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
nuçları, 2.02.2006,
BELGENET, (2006-a). 1973 genel seçim soCUSTOM DUTIES
nuçları, 2.02.2006,
http://www.yerelnet.org.tr/secimler/il_secim.ph
p?ilid=42&yil=1999&bbb=4747#baskan
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=7
2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı
3
Yüksek Lisans Öğrencisi
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
BELGENET, (2006-ı). 1999 genel seçim sonuçBELGENET, (2006-b). 1973 genel seçim soÖzet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract:
duty is a kind of tariff arising
ları,Custom
2.02.2006,
nuçları, 2.02.2006,
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir http://www.yerelnet.org.tr/secimler/il_secim.ph
commodities’quantity and value. It is are a kind of
http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=7&il_
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument
in addition to its economic, social and
p?ilid=42&yil=2004&bbb=4747#baskan
id=476
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan BELGENET,
an indirect tariff on (2006-j).
expenditures, custom
dutiesbelgeler: Milli
Olaylar,
BELGENET, (2006-c).
1977 genel seçim soeşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign
trade arrive
at the custom.
According
to
Nizam
Partisi
ve Milli
Görüş
Hareketi,
nuçları, 2.02.2006,
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties16.04.2006,
are excluded from this law. Therefore,
gümrük
vergilerinin
usul
ve
uygulama
esasları
4458
procedures and practises of custom duties are
http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=8
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük http://www.belgenet.com/parti/mnp.html
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden
uygulanacak
created beginning with commodities subject to
BELGENET, (2006-d).
1983başlayıp,
geneleşyaya
seçim
soişlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
(2006-k).
1969
genel seçim sooluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi BELGENET,
Turkey and continuing
with operation
sequence.
nuçları, 2.02.2006,
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
nuçları,
21.02.2006,
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment,
accrual
and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=9
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=6
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden
uyuşmazlıkların
çözüm
customs duties has a different form from the
BELGENET, (2006-e).
1987doğan
genel
seçim sosüreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
BELGENET,
(2006-l). 1965 genel seçim sonuçyapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
nuçları, 2.02.2006,
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place.ları,
However,
in the case of disputes not being
21.02.2006,
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=10
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=5
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
BELGENET, (2006-f).
1991 genel seçim sonuçGümrük Uyuşmazlıkları
BELGENET, (2006-m). 1961 genel seçim sonuçları, 21.02.2006,
ları, 2.02.2006,
http://www.belgenet.net/ayrinti.php?il_
id=201&ilce_id=2385&yil_id=11&sonuc_
getir=TRUE&x=45&y=12
http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=4
BELGENET, (2006-g). 1995 genel seçim sonuçları, 2.02.2006,
BELGENET, (2006-n). 1957 genel seçim sonuçları, 23.02.2006,
http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=3
164
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
BELGENET, (2006-o). 1954 genel seçim soKIZILÇELİK, S., ve ERJEM, Y., (1992). SosGÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
yoloji terimler sözlüğü. Konya: Göksu M
nuçları, 23.02.2006,
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
KİLİ, S., (1976). Cumhuriyet Halk Partisi’nde
gelişmeler 1960–1975, İstanbul: Boğaziçi
DAHL, R., (1961). Who governs? New Haven:
CUSTOM DUTIES
Üniversitesi.
Yale UP
2
Selin KILINÇ , Hatice YURTSEVER3
MAGNİFİCENTTURKEY (2014). İstanbul ve
2
Celal
Bayar Üniversitesi
Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
DARDANELLI, P.,
(2005).
The
parliamentary
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, Üsküdar.
DıĢ Ticaret Bölümü
20.10.2014,
& executive elections in Switzerland 2003.
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari http://magnificentturkey.weebly.com/istanbul_2.
Custom duty is a kind of tariff arising
Electoral Studies,
24,değiştirmesi
124-129nedeniyle, bu eşyanın Abstract:
eşyanın yer
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject
to customs which is based on those
html
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
DUVERGER, M.,
(2002). Siyaset sosyolojisi.
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan ORHAN,
instrument in addition
its economic,
social and
E. A.,to(2011).
Toplumsal,
kültürel ve
İstanbul: Varlık
Yayınları
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular
basis like income
tax and corporate
tax, as
katılımsal
boyutuyla
siyasal
davranışın sosvergi
türü
olmadığından,
dış
ticarete
konu
olan
an
indirect
tariff
on
expenditures,
custom
duties
GİLBERT, N., eşyanın
(1994).
Researching
social
life.
gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected
only once
when commodities
subject
yo-politik
analizi.
Ankara:
Nobel Yayınları
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
London: Sage
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
M., (2005).
presidential election
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle, RYBAR,
duties are excluded
from this The
law. Therefore,
vergilerinin
usulbehavior
ve uygulamaand
esasları
and practises of custom duties are
GLASGOW, M.,gümrük
(2005)
Voting
the4458 procedures
in Slovakia,
2004. Electoral
Studies,
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated
by customs April
law numbered
4458.
ile dış ticarete
konu olan eşyanınformation.
Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
electoral context
of government
24,333–338
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created
beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
Elsevioer Electoral
Studies,
24, 245-264
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
E.,taxes,
(2005).
Thelevels
2004
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh, SAGAS,
Like all other
compalsive
such presidential
as
tahakkuk
ve
tahsil
aşamaları
Gümrük
ve
Ticaret
assessment,
accrual
and
collecting
are
regulated
JARY, D., & JARY, J., (1991). Dictionary of
election
in the
Dominican
ElecBakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General
Directorate
of Customs
as a partRepublic.
of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Sociology. Glasgow:
Harper
Collins
toral
Studies,
24,
156–160
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
of
disputes over
http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=2
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, Presidential
diğer vergilerde oluşan
process of other
Customs duty disputes
JONES, S., (2005).
and süreçten
parlia-farklı bir SARIBAY,
A.taxes.
Y., (208).Global
bir bakışla poliyapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
öncelikle idari
aşamada çözümlenmek
zorundadır.
place.tik
However,
in the case
of disputes Everest
not being Yayınları
mentary elections
in Georgia,
2004. Elecsosyoloji.
İstanbul:
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
uyuşmazlıklarda
yargı yoluna başvurulabilmektedir.
toral Studies,
24, 303–311
Key words: R.
Custom,
Duties,
Custom
SCHAAP,
D.,Custom
(2005).
The
House of RepreAnahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
KALENDER, A.,
(2005).
Siyasal iletişim: SeçGümrük
Uyuşmazlıkları
sentatives’ election in Japan November 2003.
menler ve ikna stratejileri. Konya: Çizgi
Electoral Studies, 24, 136–140
Kitabevi
SİTEMBÖLÜKBAŞI, Ş., (2001). Parti seçKELEŞ, R., (2006). Yerinden yönetim ve siyaset,
menlerinin siyasal yönelimlerine etki eden
Ankara: İmge
sosyoekonomik faktörler. Ankara: Nobel.
KIŞLALI, A. T., (2007). Siyaset bilimi. Ankara: İmge Kitabevi
ŞENER, M., (2006-a). TODAİE Seçim Sonuçları
Değerlendirmesi 1984 Yılı Raporu. YerelNET,
165
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
oran_2007.RDF&p_il=34&p_bol=1&desfo
28.02.06 http://www.yerelnet.org.tr/secimler/
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
rmat=html&ENVID=secimEnv
secim_analizleri1984.php
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
ŞENER, M., (2006-b). TODAİE Seçim Sonuçları TÜİK (2014). İstanbul, Üsküdar 2013 nüfusu,
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
22.10.2014,
Değerlendirmesi 1989
Yılı Raporu. YerelNET,
CUSTOM DUTIES
28.02.06
http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
http://www.yerelnet.org.tr/secimler/secim_ana2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali
Hukuk Programı
Yüksek Lisans (2014).
Öğrencisi İstanbul ve ÜsTÜRKİYE
REHBERİ
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
lizleri1989.php
küdar. 20.10.2014,www.turkiye-rehberi.net
Özet: Gümrük
gümrüğe
olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
TEZİÇ, E., (1976).
Siyasi vergisi,
partiler:
100tabisoruda.
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın VERGİN,
from the movement
commercial Siyasetin
commodities sosyolojisi:
N., of(2004).
miktarı veya
değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
İstanbul: Gerçek
Yayınevi.
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity
value. It is are
a kind of
Kavramlar, and
tanımlar,
yaklaşımlar.
İstanbul:
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
Bağlam
Yayınları.
THALANG, C.,türüdür.
(2003).
The parliamentary
Aynı zamanda
harcamalar üzerinden alınan
instrument
in addition
to its economic, social and
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
election in kurumlar
Cambodia,
2003.
Electoral
vergisi July
gibi belirli
aralıklarla
alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
Üsküdar.
20.10.2014,
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan WİKİPEDİA(2014).
an indirect tariff on expenditures,
custom duties
Studies, 24,eşyanın
130–135
gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu http://tr.wikipedia.org/
the second item of tax procedural law, custom
TÜİK (2014). 2011
milletvekili
kanun Türkiye
kapsamı dışında
tutulmuştur. seçim
Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
wiki/%C3%9Csk%C3%BCdar
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures
and practises of custom duties are
sonuçları. 03.11.2014,
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
YSK
(2014). Yüksek Seçim Kurulu, 2014 yerel
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
http://rapor.tuik.gov.tr/reports/
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international
entering customs
territories of http://www.
seçim trade
sonuçları,
26.05.2014,
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
rwservlet?secimdb2=&report=tab2_
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Likeysk.gov.tr/
all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
166
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
EKLER:Harita, Figür ve Grafikler
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
Harita 1: İstanbul ve Üsküdar
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
Kaynak: Türkiye Rehberi
(2014).
ADMINISTRATIVE
SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
CUSTOM
DUTIES Göre Dağılımı (2013 Yılı)
Tablo 1: Üsküdar Nüfusunun
Yaş Gruplarına
Yaş grubu
‘0-4’
‘5-9’
‘10-14’
‘15-19’
‘20-24’
‘25-29’
‘30-34’
‘35-39’
‘40-44’
‘45-49’
‘50-54’
‘55-59’
‘60-64’
‘65-69’
‘70-74’
‘75-79’
‘80-84’
‘85-89’
‘90+’
Toplam
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
2
Toplam
Erkek
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi
Bölümü
32.308 Salihli MYO, DıĢ Ticaret
16.577
Kadın
15.731
33.276
17.103
16.173
920
222
698
534.636
263.365
271.271
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
34.591
17.845
16.746
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
39.407
20.625
18.782
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
21.858
dolaylı bir vergi türü olan gümrük 42.744
vergisi, gelir ve
fiscal functions.
Since they are not collected on 20.886
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
47.940
24.164
vergi türü olmadığından, dış ticarete
konu olan
an indirect tariff
on expenditures, custom duties 23.776
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük51.210
vergileri, Vergi
to foreign trade25.109
arrive at the custom. According to 26.101
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
46.923
22.596from this law. Therefore, 24.327
kanun kapsamı dışında tutulmuştur.
Bu nedenle,
duties are excluded
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
43.318
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir.
Bu kanun
regulated by 21.045
customs law numbered 4458. 22.273
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
37.679
18.361
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya
uygulanacak
created beginning
with commodities subject to 19.318
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
33.344
16.424 with operation sequence. 16.920
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde
olduğu gibi
Turkey and continuing
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
27.822
13.551
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük
ve Ticaret
assessment, accrual
and collecting are regulated 14.271
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Sosyal
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to 10.949
Gümrükler
Genel
tarafından,
Gümrük
Customs Maliye
and 10.143
Economy
according
21.092
Programı
Yüksek Lisans
Selin KILINÇ tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygunÖğrencisi
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların
customs duties7.078
has a different form from the 8.043
15.121 çözüm
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi 10.624
uyuşmazlıkları
have to be resolved
4.622administratively in the first 6.002
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively,
7.562
3.038 legal action can be taken. 4.524
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: 2.167
Custom, Custom Duties, Custom 3.730
5.897
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
2.858
837
2.021
Kaynak: TÜİK (2014) http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Grafik 1: Üsküdar’ın Nüfus Piramidi (2013 Yılı)
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
CUSTOM DUTIES
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
2
86,
82,
77,
7
9
3
84,
6
82,
5
77,
8
7
91,
89,
6
58,
60,
53,
7
64,
8
5
5
73,
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
TÜİKoluşturulmuştur.
(2014) http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/
Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Grafik
2:tarafından,
Türkiye
Geneli
v e Üsküdar'da
Bu çalıĢma,
Celal
Bayar Üniversitesi
Sosyal
Bilimler Enstitüsü
Maliye
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
Müdürlüğü
Gümrük
Customs
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksek
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine
uygun
olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
process
disputes over
Genel
Seçimlere
Katılım Oranındaki
Değişim
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
93,277
87,094
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively,
legal action83,16
can be taken.
81,417Ancak
84,38
85,202
92,305
83,915
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: 79,101
Custom, Custom Duties, Custom
72,423
71,264
Anahtar Kelimeler: 66,816
Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük 64,347
Uyuşmazlıkları
9
Kaynak:
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
Türkiye
Geneli
61
19
65
19
69
19
73
19
77
19
83
19
87
19
91
19
95
19
99
19
02
20
07
20
11
20
Üsküdar
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
Grafik 3: Türkiye Geneli v e Üsküdar'da
1
GenelĠDARĠ
Seçimlere
Katılım
Oranındaki
Değişim
AġAMADA
ÇÖZÜM
YOLLARI
8
86,
9
82,
7
77,
82,
5
84,
6
3
7
77,
6
58,
60,
7
53,
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
83,16
84,38
79,101
87,094
85,202
83,915
93,277
92,305
72,423
66,816
64,347
71,264
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
Üsküdar
38,1
AP
CKMP
YTP
5,4
0 ,80 6
3
1 3,7 3 1
10,6
1 3,9 6 2
CHP
Türkiye
Geneli
3 4,7 9 6
42,9
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
7
9 like02income0tax
7 and 1corporate
1
aralıklarla
tax, as
65 kurumlar
69 vergisi
73 gibi97belirli
83
87alınan991bir 995regular99basis
9
9
9
9
9
1 vergi1 türü 1olmadığından,
1
1 ticarete
1 konu1 olan 1 an indirect
1
20 on expenditures,
20
20 custom duties
dış
tariff
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
Grafik4:
1961
Genel
Seçimlerinde,
Partilerin
OylawDağılımı
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated
by customs
numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
3 6,7 4 3
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
8
5
64,
73,
5
CUSTOM DUTIES
2
61
19
91,
89,
9
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
81,417
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
BAĞ.
Kaynak: TÜİK (2014) ve http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=4
Türkiye
Geneli
Üsküdar
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Grafik5: 1965 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
52,87
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
CUSTOM DUTIES
2
30
32
,6
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
40
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
28,747
50
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
50
,3
60
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
10
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
0
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın gümrüğe
mahsus BAĞ.
are collected only
commodities subject
AP
CHP geldiği anda
MPbir defayaYTP
TİPonce whenCKMP
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
vergilerinin
usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
Kaynak: TÜİKgümrük
(2014)
ve http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=5
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
Grafik6:
Partilerin
Oy Dağılımı
işlemlerin
sırasına1969
göreGenel
bir Seçimlerinde
sistematik
international
trade entering
customs territories of
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
50
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygun
olarak
yürütülmektedir.
Customs
Law.
Resolution
disputes
over
45
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
40
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
35
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
30
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
25
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
1,
5
2,242
8,
1
2,966
3,186
1,
8
3,723
02,178
,8
MHP
BP
TİP
YTP
,6
MP
3
2,681
4
BAĞ,
12,803
,4
GP
23,028
,3
CHP
3,224
AP
1, 5,624
8
2,
5
20
15
10
5
0
6,579
27,3713
5,
5
8,
1
46,55
4
0,
9
4,
8
6,26
20
Türkiye
Geneli
Üsküdar
Kaynak: TÜİK (2014) ve http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=6
Türkiye
Üsküdar
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Grafik7: 1973 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı
40
30
31
29,821
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
BAĞ.
TBP
0,3
,3
,8
1
DP
1
CGP
0,139
0
MHP
0,395
0
MSP
1,852
AP
1,873
CHP
0,2,493
1
10
3, 6,419
2
78,567
,9
20
0
Türkiye
Üsküdar
0,582
1,1
1,135
2,803
0,6
3,378
1,5
2,7
5,263
11,803
10,2
5,8
11,894
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
vergi türü
olmadığından,
dışMSP
ticarete konu
olan MHP
an indirect
tariff onTBP
expenditures,
CHP
AP
DP
CGP
BAĞ.
MPcustom duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
TÜİKgümrük
(2014)
ve http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=7
vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış
ticarete konu1977
olan eşyanın
Türkiye
Gümrük
Through
this law, a Oy
systematization
has been
Grafik8:
Genel
Seçimlerinde,
Partilerin
Dağılımı
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
30 36,888
,1
50
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
55
,6
60
2
41,394
Kaynak:
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
CUSTOM DUTIES
33,293
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
46,8
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
TİP
Kaynak: TÜİK (2014) ve http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=8
Türkiye
Üsküdar
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Grafik9: 1983 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı
49,2
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
30
33
CUSTOM DUTIES
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
23,2
2
30,4
63
40
66
45,1
50
44
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
20
17
DYP
DSP
RP
MÇP
0,
5
IDP
0,
1
SHP
0 ,37 3
ANAP
0 ,81 9
8,
8
2 ,92 7
0
1,
6
5
7 ,16 4
9,
2
8 ,52 9
1 9,1 3 5
12
,7
2 4,7 4 2
29
,8
37
,2
3 6,3 1 1
1,12
7
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
10
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade0,8
and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
0
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli
tax and corporate tax, as
ANAP
HParalıklarla alınan birMDPregular basis like income
BAĞ.
vergi
türü
olmadığından,
dış
ticarete
konu
olan
an
indirect
tariff
on
expenditures,
custom duties
Kaynak: TÜİKeşyanın
(2014)
ve http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=9
gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
Grafik10:
1987
Genelesasları
Seçimlerinde,
Partilerin
Oyof Dağılımı
gümrük
vergilerinin usul
ve uygulama
4458
procedures
and practises
custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
40
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
35
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
30
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
25
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
20
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
15
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
10
Gümrük Uyuşmazlıkları
Türkiye
Üsküdar
BAĞ.
Kaynak: TÜİK (2014) ve http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=10
Türkiye
Üsküdar
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Grafik11: 1991 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
5
27
,9
9
16
,1
5
18
,1
20,75
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
10,748
2
16,879
15
CUSTOM DUTIES
17
,2
20
,0
20
24,011
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
5
25
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
27,034
30
10
08
0,
0,134
8
7
1,
32
26
3,
4,165
3,
2,096
0
8
5
8,182
9,
35
10,705
17
,9
14,641
14
,5
19,184
23
,9
19,651
21,376
25
,8
2
0,
37
0,444
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
5
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
0
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
DYP
ANAP
SHP
RP
DSP
SP Since they
BAĞ.
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions.
are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
Kaynak: TÜİKolmak
(2014)
http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=11
üzere ve
alınmaktadır.
Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Grafik12:
1995
Genel
Seçimlerinde,
Partilerin Oy Dağılımı
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
30
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu
hükümlerine
uygun
olarak
yürütülmektedir.
Customs
Law.
Resolution
disputes
over
25
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
20
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
15
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
10
Türkiye
Üsküdar
RP
ANAP
DYP
DSP
CHP
MHP
HADEP
DİĞER
Kaynak: TÜİK (2014) ve http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=12
Türkiye
Üsküdar
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Grafik13: 1999 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
35
3
30
,1
6
22
,8
12,011
7
17
,1
4,2
3, 64
11
4,753
66
1,4
1, 63
16
8,71
74
6,
87
Türkiye
Üsküdar
DS
P 1,217
1,
14
YTP
1,154
2,
32
BB
P 1,02
0,
92
YP
0,935
1,
DİĞ
75
ER
LER
İ 2,971
2,
55
2,488
3,
38
SP
55,11
,0
9
AN
AP
3, 6,137
68
DE
HA
P
7,251
6,
5
GP
MH
P
3,
54
P
DY
P
CH
AK
P
4, 8,346
83
24
,7
9,536
19,406
3
34,429
39
,5
7
Kaynak:
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
bir vergi türü
gelir ve CHP
fiscal functions.
they are DİĞER
not collected on
DSPdolaylıMHP
FPolan gümrük
ANAPvergisi,DYP
HADEPSinceBBP
vergisi
gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
TÜİKkurumlar
(2014)
ve
http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=13&il_id=0
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük
vergilerinin usul
ve uygulama
4458
procedures
and practises
custom duties are
Grafik14:
2002
Genelesasları
Seçimlerinde,
Partilerin
Oyof Dağılımı
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
40
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
35
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
30
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
25
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
20
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
15
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
10
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
5
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Anahtar
Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
0
Gümrük Uyuşmazlıkları
2,
0
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
5,
5
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
13,221
10
2
15,41
15
CUSTOM DUTIES
17,979
20
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
10
,3
25
22,189
30
Kaynak: TÜİK (2014) ve http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=14
Türkiye
Üsküdar
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
Grafik15: 2007 Genel Seçimlerinde, Partilerin Oy Dağılımı
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI1
6,
6
46,664
4
50
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
40
7,
8
2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
10 14,29
,3
20
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
20,8472
30
CUSTOM DUTIES
12,247
,5
45,204
,7
2,3
2,
8
3,034
2,
7
0
AKP
Kaynak: TÜİK (2014).
CHP
MHP
BAĞ.
3
4,
4,61
4
3,
6,57
8
9,
13,01
25,98
32
,6
49
,9
49,83
3,5,414
6
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
10
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
0
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
AKP
DP alınan GP
SPbasis like
BAĞ.
DİĞER
kurumlar CHP
vergisi gibiMHP
belirli aralıklarla
bir
regular
income tax
and corporate tax, as
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
Kaynak: TÜİK olmak
(2014).
üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
Grafik16:
2011
Genelesasları
Seçimlerinde,
Partilerin
OyofDağılımı
gümrük
vergilerinin usul
ve uygulama
4458
procedures
and practises
custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
50
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
40
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
30
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
20
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
10
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
Türkiye
Üsküdar
DİĞER
Türkiye
Üsküdar
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
VERGĠSĠ
UYUġMAZLIKLARININ
Grafik 17:GÜMRÜK
1961’den Günüm
üze Genel
Seçim lerde, Üsküdar'da Oy ların
Siy asi Yelpazey e Dağılım ı
1
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI
56,7
CUSTOM DUTIES
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
Sağ Partiler
7,7
6,23duty6,2
5,77Custom
4,58
Özet:
vergisi, gümrüğe
olan ticari
Abstract:
is a kind of tariff arising
1,8 Gümrük
1,8
0,8tabi 0,1
0,6
0,1
0,08
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
Grafik
18:
1961’den
Günüm
üze
Genel
Seçim
Üsküdar'da
ların to
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreignlerde,
trade arrive
at the custom.Oy
According
Siy asi Yelpazey
etheDağılım
ı of tax procedural law, custom
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine
göre bu
second item
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir.
regulated by
customs law numbered 4458.
Sağ PartilerBu kanun
Sol Partiler
Ötekiler
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten farklı bir
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
uyuşmazlıklarda yargı yoluna başvurulabilmektedir.
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
36,87
5,4
32,6
27,8
28,19
27,32
33,35
39
33
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
32,6
27,8
28,19
36,87
27,32
39
33
33,35
47,9
41,5
40,7
42,9
56,7
2
41,5
40,7
47,9
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
42,9
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Sol Partiler
Ötekiler
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
GÜMRÜK VERGĠSĠ UYUġMAZLIKLARININ
Grafik 19: 1961’den Günümüze Genel Seçimlerde, Türkiye Geneli ve
1
ĠDARĠ
AġAMADA
ÇÖZÜMOy
YOLLARI
Üsküdar'da
Sağ Partilerin
Dağılımı
90
80
70
Oy oranı
60
50
40
30
20
10
0
57,36
60,9
59,7
65,58
68,1
66,57
66,2
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi Salihli MYO, DıĢ Ticaret Bölümü
43,2
2
Türkiye
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
51,5
56,7
51,7
57,5
Üsküdar
CUSTOM DUTIES
77
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
Abstract: Custom duty is a kind of tariff arising
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
Grafik 20:sırasına
1961’den
Genelinternational
Seçimlerde,
Türkiye
Geneli
ve of
işlemlerin
göre Günümüze
bir
sistematik
trade entering
customs
territories
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
Üsküdar'da
Sağ
Partilerin
Oy
Dağılımı
gümrük vergisinde de zorunlu aşamalar olan tarh,
Like all other taxes, compalsive levels such as
tahakkuk ve tahsil aşamaları Gümrük ve Ticaret
assessment, accrual and collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Bilimler Enstitüsü
AnabilimMinistry
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,Sosyal
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
according
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksek
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
process
disputes over
71,7
türetilmiĢtir.
67,924customs
68,39duties 68,42
65,101
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların
has a different form from the
68,41 çözüm
77 62,84
süreci, diğer61,52
vergilerde
farklı bir
process of other taxes. Customs
duty disputes
62,8oluşan süreçten 66,356
62,451
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to 60,08
be resolved administratively in the first
55,579
68,1However,65,58
öncelikle idari aşamada çözümlenmek
in the case of disputes not being
66,2zorundadır.66,57place.
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
60,9
59,7
1
uyuşmazlıklarda
yargı yoluna başvurulabilmektedir.
57,5 56,7
57,36
Key
words:
Custom,
Custom
Duties,
Custom
51,7
51,5
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi,
Disputes
Gümrük Uyuşmazlıkları
43,2
Üsküdar
Türkiye
ULUSLARARASI HAKEMLİ BEŞERİ VE AKADEMİK BİLİMLER DERGİSİ
UHBAB
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL
OF HUMANITIES AND ACADEMIC SCINENCE
www.uhbabdergisi.com
Temmuz / Ağustos / Eylül - Yaz Dönemi Cilt: 4 Sayı: 13 Yıl: 2015
Uluslararası Hakemli BeĢeri ve Akademik Bilimler Dergisi
July/ Mayıs
/ August
/ September
- Summer
Volume: Cilt:
4 Issue:
13 Year:
2015
Nisan
/ Haziran
Ġlkbahar
Yaz Dönemi
4 Sayı:
12 Yıl:
2015
ID:234 K:479
JelofKodu:
R0-20-23
International Peer-Reviewed
Journal
Humanities
and Academic Science
April / May / June Spring
Summer Volume: 4 Issue: 12 Year: 2015
www.uhbabdergisi.com
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
ID:230 K:509 Jel Kodu: K34
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
GÜMRÜK
VERGĠSĠ
Grafik 21: 1961’den
Günümüze
Genel UYUġMAZLIKLARININ
Seçimler de, Türkiye Geneli ve Üsküdar'da
Sol Partilerin Oy Dağılımı
1
ĠDARĠ AġAMADA ÇÖZÜM YOLLARI
Türkiye
56,7
Üsküdar
ADMINISTRATIVE SOLUTIONS TO DISPUTES OVER
CUSTOM DUTIES
47,9
42,9
40,7
2
Selin KILINÇ2, Hatice YURTSEVER3
39
41,5
36,87
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Mali Hukuk Programı Yüksek
Lisans Öğrencisi
3
Celal Bayar Üniversitesi
DıĢ Ticaret Bölümü
33 Salihli MYO,33,35
32,6
25,98
20,847
22
32,6
22
27,32
25,98
28,19 27,8
20,847
30,899
30,899
25,346
33,35
25,346
31,942
31,942
33,271
33
33,271
41,928
30,463
30,463
34,4
32,86
41,928
34,4
32,86
31,713
Özet: Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari
eşyanın yer değiştirmesi nedeniyle, bu eşyanın
from the movement of commercial commodities
miktarı veya değeri üzerinden alınan, ekonomik,
subject to customs which is based on those
sosyal ve mali fonksiyonlarının yanında önemli bir
commodities’quantity and value. It is are a kind of
dış ticaret ve ekonomi politikası aracı olan bir vergi
tariff that is a foreign trade and economic policy
türüdür. Aynı zamanda harcamalar üzerinden alınan
instrument in addition to its economic, social and
dolaylı bir vergi türü olan gümrük vergisi, gelir ve
fiscal functions. Since they are not collected on
kurumlar vergisi gibi belirli aralıklarla alınan bir
regular basis like income tax and corporate tax, as
vergi türü olmadığından, dış ticarete konu olan
an indirect tariff on expenditures, custom duties
eşyanın gümrüğe geldiği anda bir defaya mahsus
are collected only once when commodities subject
olmak üzere alınmaktadır. Gümrük vergileri, Vergi
to foreign trade arrive at the custom. According to
Usul Kanunu (VUK)’nun ikinci maddesine göre bu
the second item of tax procedural law, custom
kanun kapsamı dışında tutulmuştur. Bu nedenle,
duties are excluded from this law. Therefore,
gümrük vergilerinin usul ve uygulama esasları 4458
procedures and practises of custom duties are
sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun
regulated by customs law numbered 4458.
ile dış ticarete konu olan eşyanın Türkiye Gümrük
Through this law, a systematization has been
Bölgesine girişinden başlayıp, eşyaya uygulanacak
created beginning with commodities subject to
işlemlerin
sırasına
göre
bir
sistematik
international trade entering customs territories of
oluşturulmuştur. Diğer tüm vergilerde olduğu gibi
Turkey and continuing with operation sequence.
gümrük
vergisinde
de zorunlu Günüm
aşamalar olan
all other
taxes,
compalsive
levelsvsuch
Grafik
22: 1961’den
üzetarh,
Genel Like
Seçim
lerde,
Türkiy
e Geneli
e as
tahakkuk ve tahsil aşamaları
Gümrük veSol
Ticaret
assessment,
accrual and
Üsküdar'da
Partilerin
Oy Dağılım
ı collecting are regulated
Bakanlığı’na
bağlı ayrı bir kuruluş niteliği olan
by General Directorate of Customs as a part of
1
Bu çalıĢma,
CelalMüdürlüğü
Bayar Üniversitesi
Sosyal
Bilimler Enstitüsü
Anabilim
Dalı Mali
Hukuk to
Gümrükler
Genel
tarafından,
Gümrük
Customs Maliye
and Economy
Ministry
according
Türkiye
Üsküdar
Programı
Yüksek
Lisans
Öğrencisi
Selin
KILINÇ
tarafından
hazırlanan
Yüksekprocess
Lisans of
Tezinden
Kanunu hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir.
Customs
Law. Resolution
disputes over
türetilmiĢtir.
Gümrük
vergisinden doğan uyuşmazlıkların çözüm
customs duties has a different form from the
56,7 farklı bir
süreci, diğer vergilerde oluşan süreçten
process of other taxes. Customs duty disputes
yapıya sahiptir. Gümrük vergisi uyuşmazlıkları
have to be resolved administratively in the first
öncelikle idari aşamada çözümlenmek zorundadır.
place. However, in the case of disputes not being
47,9
Ancak
idari
aşamada
çözümlenemeyen
solved administratively, legal action can be taken.
1
yargı yoluna başvurulabilmektedir.
42,9 uyuşmazlıklarda
Key words: Custom, Custom Duties, Custom
40,7 41,5
Anahtar Kelimeler: Gümrük, Gümrük Vergisi, 39Disputes
36,87
Gümrük Uyuşmazlıkları
31,713
36,743
36,743
28,19 27,8
27,32
Abstract: Custom
duty is a kind of tariff arising
Download