YAZILIM PROJE YÖNETİMİ Öğr. Gör. Dr. Emin BORANDAĞ eminb@maltepe.edu.tr YZM 403 Maltepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi 2. BÖLÜM 2 PROJE DEĞERLENDİRME ve PROGRAM YÖNETİMİ YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Genel Bakış… 3 • İş Planı Hazırlama (Business Case) • Proje Portföy Yönetimi • Bireysel Projelerin Değerlendirilmesi • Maliyet/Fayda Değerlendirme Teknikleri • Risk Değerlendirme • Program Yönetimi • Programlardaki Kaynak Tahsisinin Yönetimi • Stratejik Program Yönetimi • Program Oluşturma • Program Yönetiminin Hedefleri • Fayda Yönetimi YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Giriş 4 • Bir yazılım projesine başlamadan önce parametreler ortaya konulmalı ve ona Fizibilite çalışması genel olarak parasal ortaya koyar. Bu veriler iyi bir değerlendirilmelidir. bütün gereksinimler ve göre karar verilmelidir. ve teknik parametreleri şekilde işlenip proje • Proje değerlendirmede genellikle aşağıdaki işlemler yerine getirilir: • Girdilerin ve çıktıların yatırımın ekonomik ömrü içindeki dağılımı, • Gelir ve giderlerin yıllara göre dağılımı, • Gelirler ve giderler arasındaki ilişkinin irdelenmesi. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Giriş (devam…) 5 • Birçok yatırımın ardındaki itici güç, firma kaynaklarının bugünkü kullanımının gelecekte sağlayacağı finansal karlardır. • Proje yöneticisinin sorumluluğu projesini başarıyla tamamlamaktır. Genellikle projeler başlangıçta ve sonda kaynaklara yaptığı yatırımı belli bir süre sonunda geri kazanabiliyorsa onaylanmaktadır. • Proje Yöneticisi kendisine verilen projenin gerçekleştirmeye değer olup olmadığından emin olmalıdır. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Giriş devam… 6 Günümüzde finansal getirisi yüksek projelerin diğerlerine göre daha çok onaylandığı görülmektedir. Günümüzün rekabetçi dünyasında yatırım karlarını en büyük etkileyen etken bu suretle ortaya çıkan kar-zarar hesaplarıdır. Proje Yöneticisi bunu göz önüne alarak kendisine verilen projenin gerçekleştirmeye değer olup olmadığından emin olmalıdır. Bu karar sadece maliyet değerlendirmesine dayanmamalıdır. Bazı yasal zorunlulukların karşılanması yada stratejik bir yön belirleme ve kar adına yapılıyor olabilir. Birçok proje bu değerlendirme sürecini yaşamaz. Birçok firma finansal değerlendirmede standart değerleri kullanır. ÖR. Üç yılda geri dönüşlü, %20 yatırım geri dönüşü vb. Proje yöneticisi kendi organizasyonunda finans ve yönetim muhasebesi uzmanlarıyla uygun metotları kullanarak değerlendirmeyi yapmalıdır. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi İş Planı Hazırlama 7 • Kuruluşlar mutlaka bir proje ile ilgili olarak iş planı yaparlar. - İş planı, kurum içersinde fizibilite çalışması ya da proje gerekçesi gibi başlıklarla karşımıza çıkabilir. • İş planının amacı, proje için bir gerekçe sağlamaktır. • Proje tamamlandığında elde edilen faydaların (benefits), yapılan maliyetlerin üstünde olacağının gösterilmesi. • Tipik olarak bir iş planı dokümanı aşağıdakileri içerir: - Giriş - Uygulama planı ana hatları - Proje önerisi - Maliyetler (costs) - Pazar - Finansal plan - Kurumsal ve operasyonel altyapı - Riskler - Faydalar (benefits) - Yönetim planı YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi İş Planı Dokümanı 8 - Giriş; önerilen projeye ilişkin olarak verilen kısa tanımdır. - Proje önerisi; önerilen projenin ana hatlarının özetlenmesidir. - Pazar; yeni bir ürün veya hizmet geliştirilmesine yönelik yapılan planlama aşamasında, diğer rakipler ile rekabet edebilmek için pazar araştırmasının yapılmasıdır. - Kurumsal ve operasyonel altyapı; projenin uygulanması ile organizasyonel yapının bundan nasıl etkileneceğinin tanımlanmasıdır. - Faydalar (benefits); mümkün olduğunca, finansal değerler uygulanan projenin faydalarını arttırmalıdır. Projenin tamamlandığında kuruma sağlayacağı faydalar neler olacak? YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi İş Planı Dokümanı (devam…) 9 - Uygulama planı ana hatları; uygulamanın yönetilmesindeki gerekli ayrıntılardır. - Maliyetler (costs); teklif önerisini oluşturmak üzere gerekli adımların özetlenmesi ve planlı bir yaklaşım kullanarak beklenen maliyetlerin ortaya çıkarılmasıdır. - Finansal plan; maliyet ve gelirlerin analiz edilmesine yönelik olarak bir çok değerlendirme tekniği vardır. Bu değerlendirme teknikleri kullanılarak finansal plan oluşturulur. - Riskler; projenin gerçekleştirilmesi süresince ortay çıkabilecek risklerin değerlendirilmesi ve çözüm önerilerinin sunulmasıdır. - Yönetim planı; bir proje yönetim aracı kullanarak yönetim planının oluşturulmasıdır. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Proje Portföy Yönetimi 10 • Kurumlar çeşitli projelerini bir portföy olarak yönetmelidirler. • Proje portföy yönetimi ile riskler en aza indirilir ve yatırımlardan en yüksek getirinin elde edilmesi sağlanır. • Proje portföy yönetimi, bir grup projenin bir bütün olarak ele alınıp önceliklendirilmesi, yürütülmesi ve getirilerinin izlenmesi olarak düşünülebilir. • Proje portföyü kurumun tüm projelerini kapsayabileceği gibi, kurum içindeki değişik yönetimlerin kendi proje portföyleri de olabilir. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Proje Portföy Yönetimi (devam…) 11 • Proje portföy yönetimi temelde Bilgi Teknolojilerinin değil, iş birimlerinin sorumluluğudur. • Nasıl ki yapılan bir pazarlama aktivitesinin sonuçlarından pazarlama bölümü sorumluysa, bir Bilgi Teknolojisi projesinin hayata geçmesi sonrası projenin sonuçlarından (karından veya zararından) da proje sahibi yönetim sorumlu olacaktır. • Proje portföy yönetiminin beklenen faydaları sağlaması için üst yönetim desteğinin sağlanması en önemli faktördür. • Her proje portföyünün kurumun üst düzey bir yöneticisi tarafından sponsorluğunun üstlenilmesi gerekir. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Proje Portföy Yönetimi (devam…) 12 • Projelerin önceliklendirilmesi Bilgi Teknolojileri (BT) bölümlerinin en önemli sorunudur. • Proje Portföy Yönetimi önceliklendirme için gerekli zemini oluşturur. Tipik bir proje portföy yönetimindeki temel süreçler şöyledir: - Potansiyel projelerin iş gerekçelerinin hazırlanması. - Projelerin BT yönetim komitesi tarafından önceliklendirilmesi. - Ana planın oluşturulması. - Proje portföyünün izlenmesi. - Tamamlanan projelerin değerlendirilmesi. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Potansiyel Projelerin İş Gerekçelerinin Hazırlanması 13 • Projenin yapılmasının kuruma yaratacağı değer, kurumun stratejisine katkısı, toplam yatırım bedeli, belirli periyotta nasıl geri dönüş sağlayacağı, yapılacak yatırımının ne kadar sürede kendini amorti edeceği vb. göstergeler iş gerekçesinde özetlenebilir. • Proje gerekçesinin hazırlanmasından proje sahibi sorumludur, bu çalışmaya BT tahmini donanım, yazılım ve kaynak ihtiyacını tespit ederek destek verir. • Tüm projeleri aynı bakış açısı ile kıyaslayabilmek için tüm projelerin iş gerekçesi için ortak bir şablonun kullanılması uygun olacaktır. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Projelerin Önceliklendirilmesi 14 • Kısıtlı kaynakların projelere dağıtılmasına taban oluşturacak önceliklendirme kurumun üst düzey yöneticileri tarafından yapılmalıdır. Üst düzey BT ve iş yöneticilerinden oluşan bu komiteye yönetim komitesi denir. • Yönetim komitesi belirli periyotlarda toplanır. Potansiyel projelerin iş gerekçeleri bu komiteye sunulur ve projenin gerçekleştirilebilmesi için gerekli bütçe onayı istenir. • Proje önceliklendirmesinde her kurum değişik kriterler kullanabilir. - Mali boyut, kurumun iş yapma performansına katkı, olası riskler, vb. önceliklendirmede kullanılan temel karar verme kriterleridir. - Bu kriterlerin önceliklendirmedeki ağırlığının ne olacağına BT yönetim komitesinin karar vermesi en uygundur. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Ana Planın Oluşturulması 15 • Önceliklendirmeyi alan BT’nin artık işi daha kolaylaşmıştır. • Eldeki kaynaklar ve becerilere uygun olarak en öncelikli projeden başlanarak projelere kaynak tahsisleri yapılır. • Projeler arasında kaynak çakışmaları olduğunda dikkate alınacak referans, yönetim komitesinin önceliklendirmesidir. • Ana plan kabaca ay bazında projelerin başlangıç ve bitiş tarihlerini, aylar bazında kaynak dağılımlarını gösterir. • Kuyrukta bekleyen projeler için de ne zaman kaynak ayrılacağı ana planda belirtilir. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Proje Portföyünün İzlenmesi 16 • Kaynak tahsis edilen projelerin durumlarının sponsorları tarafından yakından izlenmesi gerekir. proje portföy • Böylelikle projeye ayrılan kaynakların etkin kullanımı denetlenebilir, risklerin tespiti ve zamanında önlem alınması sağlanabilir. • Proje portföy yönetimi esnek ve hızlı önceliklendirme ve planlama imkanı sunar. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Tamamlanan Projelerin Değerlendirilmesi 17 • Hayata geçen projelerin iş gerekçesinde öngörülen hedeflere ulaşıp ulaşmadığının değerlendirmesi önemlidir. • Bu değerlendirme BT yönetim komitesi tarafından belirli periyotlarda yapılabilir. - Örneğin projenin hayata geçişini takiben 6 ay sonra yapılacak bir ölçüm, kaynakların ne kadar doğru kullanıldığını ortaya koyacaktır. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Bireysel Projelerin Değerlendirilmesi 18 • Bireysel bir projenin fizibilite çalışması yapılırken üç yöntem kullanılır: - Teknik değerlendirme (technical assessment) Mevcut teknolojiler ile gerekli işlevselliğin başarılıp başarılamayacağının değerlendirilmesidir. - Maliyet-fayda analizi (cost-benefit analysis) Alternatif seçeneklerin, potansiyel faydalar ve olası maliyetler açısından değerlendirilmesini temel alan bir analiz yöntemidir. - Nakit akış tahmini (cash flow forecasting) Proje süresince ortaya çıkacak gelir ve giderlerin nakit akışını gösteren bir tahminin yapılmasıdır. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Maliyet – Fayda Analizi 19 • Ölçülebilir faydaları olan projeler için maliyet – fayda analizi proje değerlendirmesinin temel bir yapı taşıdır. • Maliyet – fayda analizi, ilgili kesimlerin de görüşü alınarak çok sayıda seçenek arasından önerilen projenin olası faydalarını, maliyetlerini ve diğer etkilerini sistematik ve tutarlı bir şekilde ölçen bir karar alma sürecidir. • Bu analiz sonucunda, önerilen projenin faydalarının maliyetlerinden fazla olması halinde benimsenmesi öngörülmektedir. • Maliyet – fayda analizi ile bir yatırım yapılıp yapılmayacağına karar verilir. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Maliyet – Fayda Analizi (devam…) 20 • Maliyet – fayda analizi iki adımdan oluşur: - Teslim edilen uygulamanın işletilmesi ve projenin yürütülmesi ile ilgili olarak bütün maliyetlerin ve faydaların tanımlanması; Yeni sistemden beklenen faydalar ile geliştirme ve işletme maliyetlerini içerir. - Ortak birimler içindeki maliyetlerin ve faydaların açıklanması; Her maliyet ve fayda parasal olarak ifade edilmelidir. Maliyetleri doğrudan parasal olarak ölçmek kolaydır. Bu aşağıdaki gibi kategorize edilebilir: Geliştirme maliyetleri, Kurulum maliyetleri, İşletim maliyetleri. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Nakit Akışı Tahmini 21 • Bir projenin geliştirilmesi süresince, yazılım-donanım ücretleri, personel ücretleri gibi paralar harcanmaktadır. • Gelir ve gider dengesinin sağlanabilmesi için mutlaka projeye ilişkin nakit akış tahmininin yapılması gerekmektedir. • Projenin sağlıklı bir şekilde sürdürülebilmesi ve ihtiyaçların vaktinden önce giderilebilmesi için nakit akışının sağlanması önemlidir. • Proje kapsamına göre aylık, üç aylık ya da yıllık bazda nakit akışına ilişkin tahminler yapılmalıdır. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Nakit Akışı Tahmini (devam…) 22 • Gelecek nakit akış tahmin edilirken, genellikle enflasyon etkileri göz ardı edilir. Enflasyon oranlarının tahmini, kararsız olma eğilimi göstermektedir. Ayrıca, enflasyondan dolayı gider artmışsa, oransal olarak gelir de artacaktır. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Maliyet – Fayda Değerlendirme Teknikleri 23 • Projelerin karşılaştırılması için kullanılan birkaç teknik vardır. • net kar, geri ödeme süresi, yatırım geri dönüşü, net bugünkü değer, içsel getiri oranı. • Tabloda, dört proje için nakit akış tahminleri verilmiştir. Yıl Proje 1 Proje 2 Proje 3 Proje 4 0 - 100.000 - 1.000.000 - 100.000 - 120.000 1 10.000 200.000 30.000 30.000 2 10.000 200.000 30.000 30.000 3 10.000 200.000 30.000 30.000 4 20.000 200.000 30.000 30.000 5 100.000 300.000 30.000 75.000 YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Net Kar (Net Profit) 24 • Bir projenin net karı, proje yaşam süresince harcanılan toplam maliyet ile elde edilen toplam gelir arasındaki farktır. - Tabloya dönersek, en büyük net kar Proje 2’de elde edilmiştir. Ancak, bu büyük bir yatırım pahasınadır. Aslında, yatırım yapmak için £1m’a sahipsek, diğer üç projenin tamamını üstlenebilir ve daha fazla net kar elde edebiliriz. - Proje 1 ve Proje 3’ün net katı £50.000’tur ve dolayısıyla bu seçim kriterine göre aynı ölçüde tercih edilebilir durumdadırlar. Proje 3’te gelirin çoğunluğu kullanım ömrünün sonuna doğru elde edilirken, Proje 1’in kullanım ömrü boyunca düzenli bir gelir elde edilmektedir. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Net Kar (Net Profit) (devam…) 25 Yıl Nakit Akış 0 - 100.000 1 10.000 2 10.000 3 10.000 4 20.000 5 100.000 Net Kar 50.000 • Yıl 0 : sistem yürürlüğe girmeden önceki maliyeti belirtir. • Nakit Akış; gelir ve gideri belirtir. • Net Kar; uygulamanın kullanım süresi boyunca elde edilen nakit akışına ait bir veridir. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Geri Ödeme Süresi (Payback Period) 26 • Geri ödeme süresi, ilk yatırım geri ödemesi ya da kar ve zararın eşit olduğu durumlar için alınan zamandır. - Çoğunlukla, bir organizasyon bütünüyle proje süresini kısaltacağını varsayarak en kısa geri ödeme süresini seçecektir. - Geri ödeme süresinin avantajı hesaplanmasının basit olması ve özellikle küçük tahmin hatalarına karşı duyarlı olmamasıdır. - Bir seçim tekniği olarak geri ödeme süresinin dezavantajı projenin genel karlılığı göz ardı edilir. Proje 3’ten daha karlı olan proje 2 ve 4 göz ardı edilmiştir. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Geri Ödeme Süresi (Payback Period) (devam…) 27 Yıl Nakit Akış Birikim 0 - 100.000 - 100.000 1 10.000 - 90.000 2 10.000 - 80.000 3 10.000 - 70.000 4 20.000 - 50.000 5 100.000 50.000 • Geri ödeme süresini, giderler üzerinden bir gelir fazlalığı yani bir birikim elde etmek üzere gereken zaman olarak ta ifade edebiliriz. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Yatırım Geri Dönüşü (Return on Investment – ROI) 28 • Basit Getiri Oranı (Accounting Rate of Return - ARR) olarak ta bilinen, Yatırım Geri Dönüşü (ROI), gerekli yatırımın net karlılığını karşılaştırmak için bir yol sağlar. - Yatırım Geri Dönüşünü (ROI) hesaplamak için kullanılan formül üzerinde bazı farklılıklar vardır, ama yaygın olarak kullanılanı: YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Yatırım Geri Dönüşü (Return on Investment – ROI) 29 Yıl Nakit Akış 0 - 100.000 1 10.000 2 10.000 3 10.000 4 20.000 5 100.000 Net Kar 50.000 Proje 1 için ROI hesaplaması; • Net kar £50.000’dır. • Proje için yapılan toplam yatırım £100.000’dır. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Yatırım Geri Dönüşü (Return on Investment – ROI) 30 • Tabloyu kullanarak diğer üç projenin de ROI’lerini hesaplarız ve elde edilen değerler doğrultusunda hangi projenin daha değerli olduğuna karar verebiliriz. - Proje 2’in ROI’si: %2 - Proje 3’ün ROI’si: %10 - Proje 4’ün ROI’si: %12.5 • Yatırım geri dönüşü, anapara geri dönüşümünün hesaplanmasında kolaylık sağlar. Ne yazık ki iki dezavantajı vardır: - Yatırım geri dönüşü, net karlılık gibi nakit akış süresini hesaba katmamaktadır. - Nakit akış süresini saymamasından dolayı, geri dönüş oranının, bankalar tarafından teklif edilen faiz oranları ile ilişkisi yoktur. Bu nedenle potansiyel olarak çok yanıltıcıdır. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Net Bugünkü Değer (Net Present Value – NPV) 31 • Net bugünkü değer, belirlenmiş olan nakit akışlarının süresini ve projenin karlılığını hesaba katan bir proje değerlendirme tekniğidir. - Bugün 100$ alsanız ya da 12 aylık süreç içersinde 100$ alsanız bunların değeri aynı olur mu? - Eğer şimdi 100$ alsanız bu parayı faizle işletebilir misiniz? - Eğer faiz oranı %10 ise bir yılda 100$ ne kadar kazandırır? • Net bugünkü değer, nakit akışı ve karlılığı hesaba katar. • Gelecekte oluşacak nakit akışlarının bugünkü değeri aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanabilir: t yıl sayısı r indirim oranı YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Net Bugünkü Değer (Net Present Value – NPV) 32 • Alternatif olarak nakit akışlarının bugünkü değeri, uygun bir indirim faktörü (discount factor) ile nakit akışlar çarpılarak hesaplanabilir. İndirim Faktörü = 1/(1+r)t - r = faiz oranı(örn: 10% 0.10) - t = yıl sayısı Yılda %10 faiz verme durumunda; - İndirim faktörü = 1/(1+0.10)1 = 0.9091 İki yılda %10 faiz verme durumunda; - İndirim faktörü = 1/(1+ 0.10)2 = 0.8294 • Net bugünkü değer, her bir nakit akışın hesaplanması ve sonuçların toplanması ile elde edilmektedir. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Net Bugünkü Değer İçin İndirim Faktörleri Tablosu 33 İndirim Oranı (%) Yıl 5 6 8 10 12 15 1 0.9524 0.9434 0.9259 0.9091 0.8929 0.8696 2 0.9070 0.8900 0.8573 0.8264 0.7972 0.7561 3 0.8638 0.8396 0.7938 0.7513 0.7118 0.6575 4 0.8227 0.7921 0.7350 0.6830 0.6355 0.5718 5 0.7835 0.7473 0.6806 0.6209 0.5674 0.4972 6 0.7462 0.7050 0.6302 0.5645 0.5066 0.4323 7 0.7107 0.6651 0.5835 0.5132 0.4523 0.3759 8 0.6768 0.6274 0.5403 0.4665 0.4039 0.3269 9 0.6446 0.5919 0.5002 0.4241 0.3606 0.2843 10 0.6139 0.5584 0.4632 0.3855 0.3220 0.2472 15 0.4810 0.4173 0.3152 0.2394 0.1827 0.1229 20 0.3769 0.3118 0.2145 0.1486 0.1037 0.0611 25 0.2953 0.2330 0.1460 0.0923 0.0588 0.0304 YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Net Bugünkü Değer – Örnek Uygulama 34 • Proje 1’in net bugünkü değerinin hesaplanması… Yıl Nakit Akışı (£) İndirim Faktörü (%10) İndirim Uygulanmış Nakit Akışı (£) 0 -100,000 1.0000 -100,000 1 10,000 0.9091 9,091 2 10,000 0.8264 8,264 3 10,000 0.7513 7,513 4 20,000 0.6830 13,660 5 100,000 0.6209 62,090 Net Kar: £ 50,000 NPV: YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi 618 Net Bugünkü Değer (Net Present Value – NPV) 35 • İndirim oranı seçimi zordur. • Benzer indirim oranları karşılaştırmalarda kullanılmamalıdır. • Bir hedef getiri oranı olarak düşünülebilir. • Faiz oranları ile karşılaştırmada kullanılamaz. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi İç Verim Oranı (Internal Rate of Return – IRR) 36 • Bir yüzde oran olarak faiz oranları ile doğrudan karşılaştırılabilen bir karlılık ölçütüdür. • Farklı yatırım fırsatlarını karşılaştırmak için kullanılır. • İçsel verim oranı, net bugünkü değeri sıfırlayacak şekilde bir indirim yüzdesi oranı kullanarak hesaplanmaktadır. • Bir bilgisayar programı yada Microsoft Excel kullanılarak kolaylıkla hesaplanabilir. • Microsoft Excel içersinde bir hesaplama fonksiyonu bulunur: - İÇ_VERİM_ORANI (değerler;tahmin) • Birden fazla iç verim oranı bulmak mümkündür. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi İç Verim Oranı (Internal Rate of Return – IRR) 37 • İç verim oranı, proje seçiminde önemli bir sayısal göstergedir. • Projeye yapılacak harcamalarla, getirileri arasında yapılan matematiksel işlemlerle (öncekilerine göre biraz daha kompleks) yüzdeli bir değer bularak, projenin getirisi analiz edilir. • İç verim oranının 0,22 olarak bulunması projenin zaman içinde %22 oranında kazandıracağının göstergesidir. • Proje seçiminde “iç verim oranı” büyük olan projenin seçilmesi doğru olacaktır. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi İç Verim Oranı (Internal Rate of Return – IRR) 38 Proje 1 için hesaplanmış iç verimlilik oranına ilişkin grafik YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Risk Değerlendirme 39 • Her yazılım projesi bir risk içerir. • Proje planı tahminlerle oluşturulur. Bu tahminler her zaman belirsizlikleri içerir. Bu belirsizlikler de potansiyel riskleri oluştururlar. • Riskler, proje gidişini ters yönde değiştirebilir. Risk yönetimi, bu durumların tanımlanmasını, değerlendirilmesini önlemek ya da etkisini azaltmak yönünde gerekli denetimlerin uygulanması ve alternatiflerin planlanmasını içerir. • Risk değerlendirilmesi üç adımdan oluşur; – Risklerin tanımlanması, – Analiz edilmesi, – Önceliklerin belirlenmesi, YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Risk Tanımlama ve Önceliklendirme 40 • Herhangi bir proje değerlendirmesinde, riskleri tespit etmeli ve bu risklerin etkilerini ölçmeliyiz. • Bir yaklaşım, olası risk listesini kullanarak bir proje risk matrisi oluşturmak ve bunun yanında riskleri gerçekleşme olasılığı ve önem derecesine göre sınıflandırmaktır. • Her projeye ilişkin risk değerlendirmesi yapılırken bir risk matrisi kullanılır. - Proje risk matrisi, bir proje değerlendirme yolu olarak kullanılabilir. - Ayrıca belirli bir proje için risklerin tanımlanması ve önceliklendirilmesi sağlamaktadır. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Proje Risk Matrisi Örneği 41 • Bir yazılım projesi içinde karşılaşılabilecek bazı risklerin listelendiği bir risk matrisi örneği aşağıda verilmiştir: • Riskler önem derecesi ve olasılığına göre; Yüksek (Y), Orta (O) ve Düşük (D) şeklinde sınıflandırılmıştır. Önem Derecesi Olasılık Yazılımın hiçbir şekilde tamamlanmaması veya teslim edilmemesi Y - Projenin tasarım aşamasından sonra iptal edilmesi Y - Yazılımın geç teslim edilmesi O O Geliştirme bütçesinin aşımı ≤ %20 D O Geliştirme bütçesinin aşımı > %20 O D Bakım maliyetlerinin tahmin edilenden çok yüksek olması D D Yanıt zamanı hedeflerinin karşılanamaması D Y Risk YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Risk ve Net Bugünkü Değer 42 • Kısmen riskli görülen projelerde net bugünkü değeri hesaplamak için daha yüksek bir indirim oranı kullanılmaktadır. - Risk primi, örneğin; orta düzeyde güvenli bir proje için %2 veya oldukça riskli bir proje için ise %5 olabilir. • Projeler, bir skorlama yöntemi kullanılarak yüksek, orta ve düşük riskli olmak üzere kategorize edilebilir. - Her bir risk kategorisi için risk primleri belirlenmiştir. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Karar Ağacı 43 Karar ağacı, olası sonuçları ve aynı zamanda her bir sonucun tahmini olasılığını göstermektedir. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Risk Profil Analizi 44 YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Program Yönetimi 45 • Başarılı program yönetmek sadece birbirine bağlı birden çok program yönetmek midir yoksa fazlası mıdır? – Başarılı bir program yönetmek, birbirinden bağımsız işleyen projelerden fazlasıdır. • Programı nasıl yönetiriz? – Program alt başlıklara ayrılır ya da basamaklar halinde işlenirse yönetilebilir. • “Project management is the planning, organizing, directing, and controlling of company resources... for a relatively short-term objective.” – Nispeten kısa vadeli işler için proje yönetimi; planlama, organizasyon, yönlendirme ve kaynakların kontrolüdür. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Program Yönetimi (devam…) 46 • Program nedir? – Kesin bir hedefi olan organizasyon kaynaklarının koleksiyonudur. – Program yönetimi, proje yönetiminden farklıdır. • Proje yönetiminden farkları: – Proje özeldir ve belirli bir zamanı vardır. Program ise süreklidir ve sürekli gelişir. – Proje, doğru fiyat doğru zamanda doğru çıkış teslim açısından olacak bir çıkış veya teslim ve başarı sağlamak için tasarlanmıştır. – Program yönetimi, proje yönetimini kapsar ve birlikte organizasyonun performansını arttırırlar. Programın başarısı karları ile ölçülür. – Karlar organizasyon gelişiminin ve artan gelir, azalmış maliyetler, fire veya azaltılmış çevresel hasar ve daha memnun müşteriler içerebilir. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Program Türleri 47 • İş devri programları (business cycle programmes) – Belirli bir zaman dilimi içinde yer alan proje portföyü. Örneğin; gelecek mali yıl. • Stratejik programlar (strategic programmes) - Çeşitli projelerde tek bir stratejinin uygulanması. Örneğin; iki farklı kurumun birleşmesi, kurumun fiziksel yapısının yeniden düzenlenmesi, şirket imajının yeniden tasarlanması, bilgi teknolojilerinin birleştirilmesi gibi farklı aktiviteleri içerecektir. • Altyapı programları (infrastructure programmes) - Bir kurumda, aynı yazılım/donanım altyapısını paylaşan çok farklı uygulamalar olabilir. • Araştırma ve geliştirme programları (research and development programmes) - Yenilikçi bir ortamda, riskli fakat potansiyel olarak karlı yeni ürünlerin geliştirilmesine yönelik yapılan çalışmalardır. • Yenilikçi ortaklıklar (innovative partnerships) • Yeni teknolojiler geliştirmek üzere, artan rekabet koşullarında şirketlerin yapmış oldukları işbirlikleridir. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Proje Yöneticisine Karşı Program Yöneticisi 48 Program yöneticisi ile proje yöneticisi arasındaki farklar aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Program Yöneticisi Proje Yöneticisi Eş zamanlı birçok proje Aynı anda tek proje Yetenekli kaynaklarla kişisel ilişki Kaynak türleri ile kişisel ilişki Kaynak kullanımını en üst düzeye çıkarır Kaynaklara olan talebi en aza indirir Projeler benzer olabilir Projeler farklı olmalıdır YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Proje Yöneticisine Karşı Program Yöneticisi 49 Proje planlama ve kaynak tahsisi aşamasında, kaynağın kullanıma hazır hale gelmesini beklerken bazı proje faaliyetleri gecikebilir. Program Yönetimi Proje Yöneticileri Kaynak W Proje A Proje B X X Kaynak X Proje D X X X Kaynak Y Kaynak Z Proje C X X YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi X Fayda Yönetimi 50 • Fayda yönetimi bütün projeleri kapsar. • Fayda yönetimi, proje içersindeki en uygun noktalara odaklanır ve proje ile ilgili sorular sorar: - Bu projeleri neden yapıyoruz? - Neden hala bu projelere devam ediyoruz? Geliştiriciler Kullanıcılar Kurum kullanır geliştirir Uygulama sağlar teslim edilir YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi Faydalar Fayda Yönetimi 51 • Bir organizasyonun sahip olduğu yetenek, beklenen faydaların elde edileceğini garanti etmez. • Fayda yönetimi bu duruma çözüm üretmeyi amaçlamaktadır. • Bunu sağlamak için aşağıdakiler yapılmalıdır: - Beklenen faydaların tanımlanması. - Maliyetler ile faydalar arasındaki dengenin analiz edilmesi. - Faydaların nasıl başarılacağının planlanması. - Faydaların başarısı için sorumlulukların atanması. - Faydaların başarısının izlenmesi. YZM 403 - Yazılım Proje Yönetimi