adaptasyon - Fenci gen

ADAPTASYON:
Bir canlının bulunduğu ortamda yaşama ve üreme şansını
artıran özelliklerinin bütününe adaptasyon denir..
Bir türün soyunu devam ettirebilmesi için değişen çevre
koşullarına karşı sürekli uyum sağlayabilme yeteneğinde
olması gerekir.
Bu uyum gende var olan karakterlerin açığa çıkmasıdır.
Adaptasyonun nedeni:
Canlılar beslenme, barınma, avlanma, üreme ve düşmanlarından korunma
gibi yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için adaptasyon gösterirler.
Adaptasyonların nedeni doğal seleksiyonlardır.
Doğal seleksiyon:Yaşadığı cevreye uyum gösteren canlılar
yaşar ,uyum göstermeyen canlılar yaşayamaz buna doğal
seçilim(seleksiyon)denir.
Çevre şartlarına bağlı olarak yeni karakterler oluşmaz ve
karakterlerinde değişme olmaz.
BİTKİLERDE ADAPTASYON ÖRNEKLERİ
Bitkilerin yapraklarına dökmesi bir
adaptasyondur.
Ülkemizde
yetişen meşe
ağaçlarının bir
çok türleri
vardır .Meşe
ağaçları
arasındaki bu
çeşitlilik
biyolojik
çeşitliliğe katkı
sağlar.
Nemli bölgelerde yaşayan bitkilerin terlemeyi artırmak için
geniş yapraklı olmaları adaptasyondur
NİLÜFER ÇİÇEĞİ
.
KIR ÇİÇEKLERİ : BUĞDAY.NOHUT
BUĞDAY
NOHUT
çöle özgü bir bitki olan kaktüsün yapraklarının diken seklinde, kıvrık ve tüylü
olması, gövdesinde su depo etmesi bitkinin su kaybını azaltır .
HAYVANLARDA ADAPTASYON
ÖRNEKLERİ
Çöl ve Kutup Tilkisi
Kutup ile Ekvator ayıları
Ekvator Ayısının derisi ince,bacak
boyları uzun ,ayak tabanları incedir.
Kutup ayısının derisi kalın yağ tabakası
daha çok, bacak boyları kısa ayakları
geniş tabanlıdır.
KIŞ UYKUSUNA YATMALARI BİR ADAPTASYONDUR.
Penguenler
perdeli ayakları
sayesinde hızlı
yüzer ,ve deri
altlarında
depoladıkları yağ
sayesinde soğuk
ortamlarda vücut
sıçaklığını
korumasını
sağlar
Kutuptaki Penguenler
Hörgüçlü Deve
Çöl ikliminde yaşayan develerin hör güçlerinde yağ depolaması
yaşama şansını artırır.
DEVE KUŞU
Deve kuşları çok hızlı
koşa bilmek için uzun ve
güçlü bacaklara sahiptir.
Su da yaşayan
kaplumbağa:paletleri gelişmiştir.
Karada yaşayan kaplumbağaayakları
kalın kısadır.
Balinalar
Balıkların çoğunun yaşadığı ortama uyumlu olarak sırtları
koyu .karınları açık renklidir.
Bukalemun:Bulunduğu ortama göre renk değiştirmesi bir adaptasyondur.
Üzerinde yaşadığı bitkiye renk ve şekil bakımından uyun
(adaptasyon )sağlar
Kamuflaj ustaları
GÜVE KELEBEKLERİ
ADAPTASYON örnekleri:
1-Kaktüsün su depo etme özelliği ve sıcağa dayanma özelliği çölde yaşama imkanı verir.
Nemli yerlerde bu özellik değişmez.
2-Göz bebeğinin ışıkta küçülmesi, az ışıkta büyümesi.
3-Bukalemun’un bulunduğu ortama göre renk değiştirmesi.
5-Dış döllenme yapan canlıların gamet sayısının fazla olması(Balıklar)
6-Çiçekli bitkilerin embriyoyu besleyecek tohum oluşturması
7-Deve kuşları çok hızlı koşabilmek için uzun ve güçlü bacaklara sahip olması
8-Penguenler perdeli ayakları sayesinde hızla yüzmesi ve deri altlarında depoladıkları
yağ ile soğuk ortamlarda vücut sıcaklıklarını korumalarını sağlaması
9-Bazı hayvanların kış uykusuna yatması, göç etmeleri, bitkilerin yapraklarını dökmesi
birer adaptasyondur
10-Rüzgârla tozlaşan çiçekli bitkilerde polen sayısının fazla olmasI
11-Kutuplarda yaşayan ayıların, sıcak bölgede yaşayan cinslerine göre daha iri
vücutluolması
12-Kurak bölgede yaşayan bitkilerin yaprak ayasının dar, gövde ve yaprakların tüylü,
stomaların küçük ve derinde olması
13-Ağaç dallarında yaşayan çekirgelerin görünüşlerinin ağaç şeklinde olması
TÜRLERDE DEĞİŞME (EVRİM)
Türlerdeki bu farklılık ve çeşitlilikler çok eski
zamanlardan beri insanların dikkatini çekmiştir.ancak
bu çeşitliliğin nedenive nasıl oluştuğu
belirlenememiştir.
Ancak nesli tükenmiş türlere ait fosillerin
bulunması canlıların değişip değişmediği fikri
hakkında sorular sorulmasına ve bu konuda
araştırmalar yapılmasına yol açmıştır.
Canlıların Çeşitliliği
(Tür NEDİR?)
Yeryüzünde yaşayan milyonlarca canlı türü vardır.
Ortak atadan gelen, benzer yapı ve özelliklere sahip,
kısır olmayan canlılar oluşturan canlı topluluğuna tür
denir.
Örneğin; insanlar, aslan, kutup ayısı, leylek birer türdür.
Bu canlıtürlerinin hepsi yaşadığı ortamla uyum
içerisindedir.
Örneğin bir çöl faresi çöl ortamına, bir penguen
kutup şartlarına göre donatılmıştır.
TÜRLERİN ÖZELLİKLERİ
1-Farklı türler arasında hem görünüm hem de
genetik bakımından farklılıklar olmakla birlikte
aynı türe ait birey arasında da önemli
farklılıklar bulunur.
ÖRNEK:Çöl tilkileri ile soğuk bölgelerde yaşayan
tilkiler arasında, kulak, kuyruk ve ayak
uzunlukları, vücut hacmi ve kürk yapıları
bakımından farklılık vardır.
Bir türdeki canlıların sayısı, üreme ile sayıca
artma eğilimi gösterdiği hâlde, doğadaki
birey sayıları sabit kalır.
Bunun sebebi, çevre ve kalıtımdır. Yaşam için
gerekli olan besin, barınak, su, ışık gibi
çevre faktörleri canlılar arasında "yaşama
savaşına" neden olur..
Afrikada aslan yaşamak için geyiği
yakalamak, geyik ta yaşamak için hızlı
koşmak zorundadır.yoksa………
.Dinazorlar bu şavaşta yok olmuşlardır.
EVRİM NEDİR?
Canlı türlerinde görülen ve jeolojik zamanın ilk dilimlerinden
başlayarak günümüzde de devam eden değişimlere evrim denir..
Mutasyonlar ve doğal seleksiyonlarsonunda değişerek,
bugün yaşayan canlıların oluşmasına evrimleşme denir.
Evrimcilere göre bugünkü canlı türü çok ilkel bir veya birkaç
canlıdan türemiştir.
Evrim teorisine göre, türler uzun bir zaman süreci içerisinde
kalıtsal yönden farklılaşmışlar ve ortam koşullarına uyum sağlayan
yeni türleri oluşturmuşlardır.
Evrim teorisi ilk kez Charles Darwin tarafından ortaya atılmıştır.
EVRİM TEORİSİ
Evrim teorisine göre, ilkel tek hücreli canlılar
zamanla çok hücrelilere dönüşmüştür.
.Bütün canlıların atası ortaktır.
Bu canlılar milyonlarca yıllık bir süreçte balık
sırtı kemiği bulunan hayvanları oluşturmuşlardır.
Bazı türler milyonlarca yıl boyunca çok büyük
değişmelere uğrarken, kimileri çok az
değişmiştir. Balıklar gelişerek hem kara, hem de
suda yaşayabilen canlıları oluşturmuştur.
•
Evrimle ilgili çeşitli teoriler
Lamarck; Türlerin yaşadıkları çevreye daha iyi uyum sağlamak için
evrim geçirdiğini savunmuş buna dayanak olarakta Kullanılan
organlar gelişir, kullanılmayan organlar ise körelir,tezini ileri
atmıştır.(Sporcunun kaslarının sonraki nesillerre
aktarılabileceğinisöyler)
Lamarck vücut hücrelerinde meydana gelen değişimlerin kalıtsal
olduğunu söyler. Sonradan kazanılmış kalıtsal olmayan karakterlerin
gelecek kuşaklara aktarılması yoluyla evrimleşmenin olduğunu
düşünmüştür.
Örneğin Spor yapmak vücut hüçrelerinde değişiklikler
meydana getirir.
- Lamarck'a göre halter çalışan birinin kasları iyi gelişir.
Güçlü, kuvvetli olur. Lamarck, Bu bireyin çocuklarının da
güçlü, kuvvetli kaslara sahip olacağını savunmuştur.
ÖRNEK 2.Lamarck; a göre Zürafalar başlanğıçta kısa boyluydu..yerde
OTLAR BİTTİ. Yaşamak için ağaç dallarını yemesi gerekiyordu. Boyunu
uzatabilen zürafalar yaşamaya devam etti.Boyunu uzatamayan zürafalar ise
yok oldu.TEORİ YANLIŞTIR. BOY UZUNLUĞU KALITSALKAREKTERDİR
.Sonradan kazanılan karekterler nesilden nesile aktarılmaz.(modifikasyon)
Lamarck ‘ın düşünceleri türlerin
evrimleşmesi konusunda başka
araştırmalara yol açmıştır.
1-DARWİN
2-WALLACE (VALI)
DARWİN TEOREMİ1859‘İngiltere
Darwin teorisine :
1-Varyasyon
2-Doğal seleksiyona
dayandırmıştır.
VARYASYON:
•
•
•
•
•
Bir tür içinde görülen çeşitliliğe denir.
Varyasyona neden olan faktörler:
1) Modifikasyon
2) Mutasyon
3) Eşeyli üreme : Mayoz bölünmedeki
krossing-over, ayrılmama, döllenme
56
Darwin modifikasyonların gelecek nesillere
aktarılamayacağını, sadece mutasyonların
aktarılabileceğini savunmuştur.
Lamarck ın teorisinin yanlışlığını söyler.
Darwin‘ de Lamarck gibi evrimin doğal
seleksiyon(ayıklama) yoluyla gerçekleşir.
MUTASYONLAR SONUCU NASIL EVRİM
GEÇEKLEŞİR.
Mutasyon sonucu ortaya çıkan canlılardan güçlü
olanlar kalmış,zayıf olanlar yok olmuştur.
Böylece yeni türlerin oluşabileceğini iddia
etmiştir.
Mutasyon sonucu kısır bireyler oluşur Yeni türler
meydana Gelmez.
Ayrıca canlılar arasında geçit tür denilen örneğin
insan ve maymun arasında böyle bir geçit canlıya
rastlanmamıştır.
DARMİNİN 2. İDDİASI
doğal seleksiyon
• Çevre şartlarına uyum sağlayabilen canlılar
yaşamaya devam eder uyum sağlayamayan
canlıların yok olmasına doğal seleksiyon denir.
• Doğal çevrede güçlü canlıların zayıfları yok ederek
yaşamaya devam etmeleridir..
• Fakat bu her zaman mümkün olmaz. Örneğin
insanların hala bakteri türü canlıları yok edememesi
gibi. Bukelamunlar çok yavaş canlı olmalarına
rağmen renk değiştirme özellikleri sayesinde
hayatta kalmışlardır..
Doğal Seleksiyona bir ÖRNEK GÜVE
KELEBEKLERİ
1850’li yıllara kadar Manchester bölgesinde güve kelebekleri açık
renkliydi. Bu kelebekler açık renkli ağaç gövdelerinde kuşlar
tarafından fark edilmiyordu.1850’li yıllardan sonra sanayi
devrimiyle, kirliliğe duyarlı likenlerin yok olması, ağaç gövdelerinin
is ve kurumla kaplanması sonucu beyaz güve kelebekleri kolayca
fark edilmeye başlandı.Zamanla siyah güve kelebekleri oluştu.
.Böylece yeni güve kelebek türü oluşmuştur.
önceki
sonraki
güve kelebeği
Ortama uygun rengi olan siyah güve kelebekleri kuşlar
tarafından fark edilmediği için çoğalmaya devam ederken
beyaz güve kelebeklerinin sayısı sürekli azalmıştır
DOĞAL SELEKSİYON ÖRNEKLERİ:
1-Koyu zeminde beyaz renkli fareler kolaylıkla
avlanarak doğal seleksiyona uğrar.
2-Bitkiler de yetiştikleri ortama uygun özellikler taşır.
3-Kurak ortamdaki bitkilerin kökleri kazık gibidir.
4-Kökleri Toprağın derinliklerine iner. Yaprakları sert,
kalındır.
5-Nemli toprakta yetişen bitkilerin kökleri saçak gibidir.
Yaprakları parçalıdır.
6-Yunus, memeli bir hayvandır. Onun vücut biçimi ve
organları, suda yaşamasını mümkün kılar. Akciğer
solunumu yapar, yavrusunu sütle besler.
• Charles Darwin;
• 1-MUTASYONLAR
• 2-Doğal seleksiyonlar Modern
evrim teorisini ortaya atmıştır.
Evrimleşme olayının doğal
seçilim yoluyla gerçekleştiğini
savunur. Darwin‘ e göre,
mutasyonlar sonucunda yeni
karakterler kazanmış olan
canlılardan çevre koşullarına
uyum gösterenler yaşarken,
uyum gösteremeyenler
ortadan kalkar.
• Lamarck'a göre
• Kullanma kulnanmama
Eskiden zürafaların boyları
kısaydı. Ağaçların yapraklarına
uzanmak için sık sık
uzanıyorlardı, böylelikle boyları
gittikçe uzadı. Bunların
yavrularının boyları daha da
uzundu. Bunlar da besin
sağlamak için boyunlarını sık
sık uzatıyorlardı. Boynun sık sık
uzanması, bugün yaşayan
zürafaların boyunlarının uzun
olması ile sonuçlandı.
yapay seleksiyon
• İnsanların, daha verimli bitki ve hayvan ırkları elde
edebilmesi için yaptığı seçime "yapay seleksiyon" denir.
İnsanlar tarafından bir canlı türünün üstün özelliklerin ortaya
çıkarmak için yaptıkları üretimdir.
• Sera domatesleri,
• Yapay seleksiyonla daha çok ziraatçılar uğraşmaktadır.
Hayvanlarda daha yeni denenmeye başlamıştır.
• Tavuklara ,ineklere müzik dinlettirilmesi
• Et verimi fazla inek ırkları ile, süt verimi fazla inek ırkları
çiftleştirilerek, et ve süt verimi fazla inekler elde edilir
Bayram TOSUN
OSMAN MANİSALI İ.Ö.O. ACIPAYAM DENİZLİ