1 - files.eba.gov.tr

I. ÜNİTE: TARİH BİLİMİ
2. Tarihin Konusu:
--Geçmişte yaşamış insan topluluklarının;
1. KONU: TARİH BİLİMİNE GİRİŞ
a) Birbirleri ile olan ilişkilerini
b) Yaşam tarzları
c) Kültür ve Uygarlıkları
Geçmişte
yaşamış
insan
topluluklarının
yaşayışlarını, kültür ve
uygarlıklarını, birbirleri
ile olan ilişkilerini, nedensonuç
ilişkisi
içinde
belgelere dayalı objektif
biçimde inceleyen bilim
dalına ..………………….
denir.
3. Tarih Felsefesi:
Geçmiş
Günümüz
Yorum
Gelecek
Öngörü(Tahmin)
Örnek: İnsanoğlu geçmişte savaşlar yaptı. İlk insanın
oğulları ile başlayan kan dökme olayı günümüzde
komşumuz Suriye’de yaşanmaktadır. O halde gelecekte de
savaşlar olacak ve kan dökülecektir.
1. Tarihin Tanımı:
a) Geçmişte meydana gelen insan faaliyetleri
b) …………………………………………………………….
4. Olay- Olgu Kavramları
c) …………………………………………………………….
d) …………………………………………………………….
Olay: Kısa sürede yaşanan gelişmeler; anlık durumlar.
e) …………………………………………………………….
Örnek: İstanbul’un Fethi, Mohaç Meydan Savaşı
Soru: Tanım: Tarih, insan topluluklarının geçmişteki
yaşayışlarını, uğraşlarını, birbiriyle olan ilişkilerini, yer ve
zaman göstererek neden-sonuç ilişkileri içerisinde inceleyen
bir bilimdir.
Durum: İslamiyet’in hızlı yayılmasında diğer din ve
inançlara karşı gösterilen hoşgörünün payı büyüktür.
Avrupa’da ve Asya’da ezilmiş ve horlanmış insanlar
Müslümanları kurtarıcı olarak karşıladılar.
Bir örnek yazınız? ………………………………………….
……………………………………………………...………..
Yukarıda verilen durumda tarihin tanımında yer alan
öğelerden hangisine değinilmemiştir?
Bir örnek yazınız? ……………..…………………………….
…………………………………..…………………………...
Olgu: Olaya bağlı olarak daha uzun sürede yaşanan
gelişmelerdir.
Örnek: İstanbul’un Fethi’nden sonra kentin Türkleşmesi
A) İnsan ilişkileri
B) Neden-sonuç ilişkileri
C) Zaman
D) İnsan topluluklarının yaşayışları
E) Yer
Soru: Olay ve olgu kavramları düşünüldüğünde
aşağıdakilerden hangisi tarihî bir olguya örnek
gösterilebilir?
( 1996 – ÖSS )
A) İstanbul’un fethedilmesi
B) Türkiye’nin çağdaşlaşması
C) Malazgirt Savaşı’nın kazanılması
D) Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması
E) Pearl Harbour Baskını’nın yapılması
Soru: Tanım: Tarih, insan topluluklarının geçmişteki
yaşayışlarını, birbirleriyle olan ilişkilerini, yer ve zaman
göstererek, neden-sonuç ilişkisi içinde, belgelere dayalı
olarak objektif biçimde inceleyen bir bilim dalıdır.
(17.06.2012 – LYS )
Durumu: İslamiyet'i kabul eden Kuzey Afrika'nın Arap
olmayan yerli halkı, sadece din değiştirmekle kalmayarak
zamanla yeni bir kimlik de kazanmıştır. Köklü bir kültüre
sahip olan Türkler ve İranlılar ise İslam dinini kabul
etmelerine karşın ulusal kimliklerini koruyabilmişlerdir.
5. Tarih Biliminin Yöntemi
a) Tarama ( Kaynak Arama)
Yukarıda verilen durumda, tarihin tanımında yer alan
öğelerden hangisine değinilmemiştir?
A) Zamansal saptama
C) Toplumsal ilişkiler
E)Toplumsal yaşayış
* Birinci Elden Kaynak: Tarihi olayın geçtiği döneme ait
her türlü bulgudur. Kitap, para, heykel vs.
B) Neden-sonuç ilişkisi
D) Yer belirtilmesi
* İkinci Elden Kaynak: Olayın geçtiği döneme yakın ya da
birinci elden kaynaktan yararlanarak yapılan eserlerdir.
1
Örnek: Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi birinci elden
kaynaktır. Ama Enver Ziya Karal’ın Çelebi Seyahatnamesi
eseri ise ikinci elden kaynaktır.
c) Tahlil ( Çözümleme )
Kaynaklardaki bütün bilgilerin
………………………………. işlemidir.
* Yazılı Kaynaklar: Ferman, Para, …………………………
……………………………………………………………….
………………
d) Tenkit ( Eleştiri )
* Sözlü Kaynaklar: Destan, Efsane, ………………………
……………………………………………………………….
* İç Tenkit: Yazarın fikir ve görüşlerini incelemektir.
* Dış Tenkit: Eserin adı, yazarı, basım evi, yılı, nerede
basıldığı gibi kapak bilgilerini incelemektir.
* Kalıntılar: Taş, Kemik, …………………………………...
……………………………………………………………….
* Çizili, Sesli ve Görüntülü Kaynaklar: Cd, Fotoğraf, ……..
……………………………………………………………….
e) Terkip ( Sentez)
…………………………………………..………………...…
……………………………………………………………………….
Soru: Aşağıda verilen görsellerin kaynak türlerini yazınız?
Soru: Tarih ne zaman başlamıştır?
Aslında tarih insanla başlar. Ancak yazının icadından
öncesi net bilgimiz olmadığı için gerçek tarih ………………..
ile başlar.
Notlar:
1. Tarihi olayların TEKRARI, DENEYİ VE GÖZLEMİ
YAPILAMAZ.
Gazete - ……………..
…….………. Kaynak
Cd -……………..……
……………… Kaynak
!!!!!!!!! Yukarıdaki cümleyi adınız gibi bileceksiniz !!!!!!!!
2. Tarih toplumların birbirleri ile etkileşimleri ile oluşur.
Etkileşim;
a) ………………………………………..
b) ………………………………………..
Destan-………….……
……………… Kaynak
Çanak-Çömlek - ………..
………....…….…. Kaynak
c) ………………………………………..
3. Tarihte KESİN DOĞRULAR YOKTUR.
b) Tasnif ( Sınıflandırma)
Araştırma- incelemeyi kolaylaştırmak için;
Konu ile ilgili yeni ve geçerli bir bilgi ya da belge ortaya
çıkabilir.
* Zamana Göre:
4. Tarihi günümüz koşulları ile değil, O GÜNÜN
KOŞULLARINA GÖRE DEĞERLENDİRMELİYİZ.
-
Yıl: 1980 yılı, ………………………………...…….
-
Yüzyıl: 21. Yüzyıl, ………………………..……….
-
Çağ: Orta Çağ, …….………………………………
-
Dönem - Devir: Fetret Devri, ………………...……
Örnek Sorular:
Soru: Bir tarihi olayda rolü olanların katkılarının doğru
olarak değerlendirilebilmesi için aşağıdakilerden
hangisinin göz önünde tutulması gerekir?
A) Olayın geçtiği zamandaki koşulların
B) Başka olaylarla benzerliklerin
C) Olayla ilgili değişik yorumların
D) Olaydan sonra kaç yıl geçmiş olduğunun
E) Eleştirinin yapıldığı günün koşullarının
* Mekâna Göre:
Finike Tarihi, ………..……………………..........................
* Konuya Göre:
(1986 - ÖSS)
Osmanlı Hukuku,…………………………………………...
5. Tarih kesintisiz bir süreçtir. Olaylar arasında neden-sonuç
ilişkisi vardır.
2
Soru: Eski bir yerleşme yerinde yapılan kazıda elde edilen
bulgular, burada yasayanların taş devrinden sonra, bakır,
tunç ve demir devirlerine ayni zamanda girmiş olduklarını
göstermektedir.
Soru: Aşağıdakilerden hangisi tarihi olayların
araştırılmasında başvurulan yollardan biri olamaz?
A) Kaynak taraması yapma B) Olaylar arasında ilişki kurma
C) Buluntuları inceleme
D) Deney yapma
E) Kronoloji ve coğrafyadan yararlanma
(1988 - ÖSS)
Bu
yerleşme
yerinde
yaşayanlar
için
aşağıdakilerden hangisinin doğru olması en güçlü
olasılıktır?
Soru: "Çağlar boyunca Türk, İslam ve Hıristiyan
kültürlerinin etkileşmesini ortaya koymak isteyen bir
araştırıcı İzmir’e gelmiştir. Çalışmalara başlayacağı sırada
bu araştırıcıya incelemelerini İstanbul’da yapması
önerilmiş:”böyle yaparsa daha çok kanıt bulabileceği
söylenmiştir."
A) Madenleri işlemek için ateşten yararlanmayı geç
öğrenmişlerdir.
B) Yerleşme yeri, bakır, kalay ve demir madenleri
bakımından zengindir.
C) Bakır ve tunç eşyalara çok geç gereksinim duymuşlardır.
D) Taş devri uygarlığını yasayanlar demir devrini
yasayanlardan etkilenmişlerdir.
E) Yerleşme yerinde köklü iklim değişmeleri olmuştur.
(1981 - ÖSS)
İstanbul’un hangi özelliğine dayanılarak böyle bir
öneride bulunulmuştur?
A) Yeni Türk Devleti'nin en kalabalık ve gelişmiş kenti
olmasına
B) Haçlı Seferlerinin Anadolu'ya geçim noktası üzerinde
bulunmasına
C) Bizans ve Osmanlı dönemlerinde hükümet, ticaret ve
kültür merkezi olmasına
D) İstanbul’un Türklerden önce Araplar tarafından da
kuşatılmış olmasına
E) Halkının, değişik kültürlerden gelen araştırıcıları
hoşgörüyle karşılamasına
(1981 – ÖSS )
Soru: Birbirini izleyen iki tarihsel olaydan birinin,
ötekinin nedeni sayılıp sayılamayacağını ortaya
çıkarmak için neye bakılmalıdır?
A) Sonrakinin nedenlerinin, öncekinin sonuçları arasında
olup olmadığına
B) İki olayda da aynı kişilerin etkin olup olmadığına
C) İki olayın da aynı yerde geçip geçmediğine
D) İki olayın konuları arasında bir benzerlik olup olmadığına
E) Olayların sonuçları arasındaki benzerliğe
(1982 - ÖSS)
6. Aşağıda verilen tabloları yorumlayınız?
Demir
Tunç
Bakır
Cilalı taş
Yontma taş
Kabataş
A
Demir
Cilalı taş
Yontma taş
Kabataş
Soru: Ön Asya'da yapılan bir kazıda bulunan M.Ö. 4000
yılına ait bazı eserlerin, Orta Asya'da bulunan M.Ö. 5000
yılına ait eserlere benzediği görülmüştür.
Aşağıdakilerden hangisinin ortaya konması, bu
uygarlığın Orta Asya uygarlığından etkilendiğine bir
kanıt olabilir?
B
Yorum?……………..………………………………………
A) Bulunan eserlerin ayni tarih devrine ait olduğunun
B) Ön Asya uygarlığını yaratanların Orta Asya'dan
geldiklerinin
C) Orta Asya uygarlığının ileri bir uygarlık olduğunun
D) Ön Asya uygarlığının başka uygarlıkları etkilemediğinin
E) Ön Asya'da bulunan eserlerin daha çeşitli olduğunun
(1983 - ÖSS)
………………………………………………………………
………………………………………………………………
……………………..………………………………...………
Soru: Aşağıdakilerden hangisinin
diğerlerine göre daha belirgindir?
Soru: Aşağıdakilerden hangisinin, Tarihi devirlerin
araştırılmasında kullanılan yazılı kaynaklar arasında yer
aldığı söylenebilir?
oluş
zamanı
A) Türkiye, Şubat ayının 28'inde NATO'ya girmiştir
B) Atatürk, XIX. ve XX. yüzyıllarda yaşamıştır.
C) Kars Antlaşması, Ekim ayı’nın birinci yarısında
imzalanmıştır.
D) Yazı, günümüzden yaklaşık beş bin yıl önce
bulunmuştur.
E) Türkiye, 1932 yılında Milletler Cemiyeti'ne üye olmuştur.
(1990 - ÖSS)
A) Karain mağarasındaki duvar resimleri
B) Çatalhöyük'te bulunan kap-kacaklar
C) Kurganlardan çıkarılan at koşumları
D) Hititlerden kalan Anallar
E) Çayönü'nde bulunan sabanlar
3
B) ………… ……………………… : Ay yılı esaslıdır. İlk
kez Hz. Ömer zamanında kullanılmaya başlanmıştır. Hicret
başlangıçlıdır.
İnceleyiniz !
ROMA RAKAMLARI
Not: Tarımla uğraşan toplumlara yaramaz!
Not: Türkiye’de sadece dini günleri hesap etmede kullanılır.
C) …………… ………….. : Büyük Selçuklu Devleti’nde
Melikşah
zamanında
Ömer
Hayyam
tarafından
hazırlanmıştır. Güneş yılı esaslıdır. (1079)
D) ………. …………… : Güneş yılı esaslı bir takvimdir.
Osmanlılarda IV. Mehmet zamanında kullanılmaya
başlanmıştır. Sadece ekonomik alanda kullanılmıştır.
E) ……………. ………………. : 1 Ocak 1926’dan itibaren
kullanılmaya başlanmıştır. Mısırlılar bulmuş, Yunan ve
Romalılar geliştirmiştir. Hz. İsa’nın doğumu (Milat – 0)
başlangıç kabul edilmiştir.
ZAMAN VE TAKVİM KAVRAMLARI
YIL HESAPLAMALARI
Takvimler iki esas üzerine hazırlanmıştır:
1. Miladi Yılı Hicri Yıla Çevirme:
1. ................... …………..: Dünyanın güneş etrafındaki bir
tam dönüşüdür. 365 gün 6 saattir. 6 saatlik fark 4 yılda 1 gün
eder. Bu bir gün ……………. ayına eklenir. ………………
ayının 29 çektiği yıla ………………….. …………... adı
verilir.
Miladi Yıl – 622= Kalan
Kalan / 33 = Bölüm
Bölüm + Kalan = Hicri Yıl
2. ……………. ………….. : Ayın dünya etrafında 12 kez
dönme süresidir. 354 gündür. Güneş yılı ile arasında 11 gün
6 saat vardır. Bu fark 33 yılda bir yaklaşık 1 yıl eder.
Örnek Soru:1453 miladi yılı hicri yıla çevirir misiniz?
1453 – 622 = 831
831 / 33 = 25.18
831 + 25 = 856
TÜRKLERİN TARİH BOYUNCA KULLANDIĞI
TAKVİMLER
Çözelim:2014 miladi yılı hicri yıla çevirir misiniz?
A) ..……. …………….. …………… ………….: Güneş yılı
esaslıdır. Her yıla bir hayvan ismi verilir. 12 yıldan oluşur.
--Yıllar:
Sıçgan,
Ud
(Öküz),
Pars,
Tavşan, Ejder, Yılan, At, Koyun, Maymun, Tavuk, İt,
Domuz.
2. Hicri Yılı Miladi Yıla Çevirme:
Hicri Yıl + 622 = Toplam
Hicri Yıl / 33 = Bölüm
Toplam – Bölüm = Miladi Yıl
Örnek Soru:856 hicri yılı miladi yıla çevirir misiniz?
856 + 622 = 1478
856 / 33 = 25.93
1478 – 25 = 1453
Çözelim: 66 hicri yılı miladi yıla çevirir misiniz?
4
* Uzun yıllar aynı Fakültede Osmanlı ve Avrupa tarihi
üzerine dersler verdikten sonra 1972 yılında Chicago
Üniversitesi Tarih Bölümü'ne "Osmanlı Tarihi Üniversite
Profesörü" olarak davet edildi.
3. Rumi Yılı Miladiye Çevirme:
Rumi Yıl+584
* 1973 yılında meşhur kitabı The Ottoman Empire The
Classical Age 1300-1600 yayımlandı. Yurtiçi ve dışında
çeşitli üniversitelerden fahri doktora payeleri aldı.
Örnek Soru: 1400 rumi yılı miladi yıla çevirir misiniz?
* 1993 yılında Bilkent Üniversitesi'ne davet edildi ve burada
Tarih bölümünü kurdu. Yazdığı makale ve kitaplarla
Osmanlı İmparatorluğu tarihi üzerinde tartışılmaz bir otorite
haline gelen Prof. Dr. Halil İnalcık halen Bilkent
Üniversitesi Osmanlı Tarihi Bölümü'nde yüksek lisans ve
doktora öğrencilerine seminer dersi vermektedir.
1400 + 584 = 1984
Çözelim: 1915 rumi yılı miladi yıla çevirir misiniz?
* Hayatı ve tarihçiliğini anlattığı Tarihçilerin Kutbu Halil
İnalcık Kitabı adlı söyleşi kitabı Türkiye İş Bankası Kültür
Yayınlarından 2005 yılında yayımlanmıştır.
4. Miladi Yılı Rumiye Çevirme:
Miladi - 584
Örnek Soru: 2014 miladi yılı rumi yıla çevirir misiniz?
2014 – 584 = 1430
TARİH ÖĞRENMENİN ÖNEMİ İLE İLGİLİ SÖZLER
Çözelim: 1915 rumi yılı miladi yıla çevirir misiniz?
-- Tarih yazmak, tarih yapmak kadar önemlidir. Yazan
yapana sadık kalmazsa değişmeyen hakikat insanı şaşırtacak
bir nitelik alır.
M. Kemal ATATÜRK
YÜZYILYIL HESAPLAMALARI
-- Tarih kâinâtın vicdanıdır.
Ömer Hayyam
1. Verilen tarih tek yada çift rakamlı olursa, işlem yapılmaz.
Doğrudan 1. Yy’ın içinde yer alır.
-- Tarih; okuyana, kendi gözünün görme derecesine göre,
yol gösteren bir kılavuzdur.
J.J.Rousseau
-- Ecdâdını unutanlar, kaynaksız ırmağa, köksüz ağaca
benzerler.
Çin Sözü
Örneğin 8, 2, 12, 45, 56, 99 tarihleri 1. Yy.da yer alır.
2. Verilen tarih üç basamaklı bir sayı ise, yüzler basamağına
1 eklenir.
Örneğin, 642
1
7. yy
987
1
10. yy
-- Hiç ibret alınsaydı, tekerrür mü ederdi?
Mehmet Âkif Ersoy
-- Tarih okuyanın aklı çoğalır.
İmam Şâfiî
3. Verilen tarih dört rakamlı olursa yüzler ve binler
basamağına bir eklenir.
Örneğin, 1642
1
17. yy
-- Tarih bilmeyen diplomat, pusuladan anlamayan kaptana
benzer; her ikisinin de karaya oturmak tehlikesi vardır.
A. Cevdet Paşa
2014
1
21. Yy
2. KONU: TARİH YAZICILIĞI
1. Hikâyeci (Nakilci) Tarih: Olaylar hikâyeler şeklinde,
mübalağalı biçimde ele alınır. Sebep sonuç ilişkisi yoktur.
Halil İnalcık Kimdir?
İnalcık, aslen Kırım
Tatarı'dır. Balıkesir Muallim
Mektebi'ni tamamladı. 1935
yılında Ankara Üniversitesi
Dil, Tarih ve Coğrafya
Fakültesi Yeni Çağ Tarihi
bölümünde
yükseköğrenimine
başladı.
1942 yılında "Tanzimat ve
Bulgar
Meselesi"
adlı
doktora tezini verdi.
Not: İlk olarak Heredot’un Historia(Tarih) bu türün ilk
örneğidir. Herodot’a eserini yazarken sadece dinlediklerini
anlatmayıp, onları yorumladığı için “tarihin babası”
denilmektedir.
2. Öğretici Tarih (Pragmatik - Faydacı) : Olaylardan ders
çıkarmak suretiyle, toplumun ahlak ve karakterini
geliştirmeyi amaçlar. Kahramanlar ön plana çıkartılır.
Not: İlk örneği Tukidides’tir.
5
3. Sosyal Tarih: Olayların hissi yönlerini dikkate almadan
açıklayan tarih anlayışıdır.
6..................................................................: Zaman bilimidir.
Olayların meydana geldiği tarihin bilinmesi neden-sonuç
ilişkisi kurması bakımından önemlidir.
4. Neden–Nasılcı, Araştırıcı (Bilimsel) Tarih: Olaylar,
sebep – sonuç ilişkisi içinde, neden ve nasıl sorularına cevap
aranarak incelenir. Halil İnalcık bu ekolün önemli
temsilcisidir.
7.............................................................................: Duygu ve
düşünceleri söz veya yazı ile etkili bir biçimde anlatma
sanatıdır. Tarihte meydana gelmiş olaylar edebiyatın
konusunu oluşturur.
5. Kronik Tarih: Her yılın olayları arasında herhangi bir
bağlantı gözetilmeden arka arkaya sıralanır.
8.....................................................................: Akıl ve mantık
ilkelerine uygun düşünmeyi esas alır. Tarihi olayların felsefi
yönünü değerlendirir.
Not: Tarih yazıcılığı Hitit Krallarının tutturduğu yıllıklarla
(anal) başlar.
9.......................................................................: Eski yazıların
okunmasını sağlayan, bu yazıların tür ve şekillerini
inceleyen bilim dalıdır.
TÜRKLERDE TARİH YAZICILIĞI
10................................................................................: Anıtlar
üzerindeki kitabeleri ve yazıları inceleyen bilim dalıdır.
1. Osmanlılar Döneminde Tarih Yazıcılığı:
* Osmanlıda ilk vakanüvis
………………….. Efendi’dir.
Halepli
11............................................................................: Toplumu
inceleyen bilim dalıdır. Olayın meydana geldiği toplum
yapısı açısından önemlidir.
………………
* Hoca Sadeddin Efendi, Aşık Paşazade, Oruç Bey, Behişti,
Peçevi, Selaniki ve Ahmet Cevdet Paşa’nın da tarihleri
vardır.
12............................................................: Dünyada var olmuş
ve var olan dilleri inceler.
13..............................................: Belgeleri tür, şekil ve içerik
bakımından değerlendiren bilim dalına denir.
2. Cumhuriyet Döneminde Tarih Yazıcılığı:
14...........................................................: Belirli bir amaç için
veri toplama, tablo ve grafiklerle özetleme, sonuçları
yorumlama, özellikler arasındaki ilişkiyi araştırma, çeşitli
konularda geleceğe ilişkin tahmin yapma ilkelerini kapsayan
bilimdir.
* Cumhuriyet Döneminde yeni tarih anlayışının ortaya
çıkmasında …………………….. ‘ün rolü büyük olmuştur.
* “Arıburnu Muharebeleri Raporu’ adlı eserinin ilk kelimesi
…………………………………………………………’tir.
* 1931 yılında Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti kurulmuştur.
15...........................................................................: Canlıların
birbirleri ve çevreyle ilişkilerini inceleyen ve doğanın
korunmasına yönelik çalışmalar yapan bir bilim dalıdır.
3. KONU: TARİHİN FAYDALANDIĞI BİLİM DALLARI
16.............................................................. (Meskukat) : Eski
paraları inceleyen bilim dalıdır.
1...........................................: Her tarihi olay belli bir coğrafi
mekanda meydana gelir. Tarihi olayların oluşumu esnasında
iklim, yeryüzü şekilleri, ekonomik faaliyetler, konum vb.
coğrafi faktörler etkili olabilmektedir. Yeryüzü Bilim.
17...........................................................................: Ele geçen
eserlerin hangi döneme ait olduklarının belirlenmesinde
faydalanılır. (Karbon 14 Yöntemi)
2...........................................................: Kazı bilimidir. Yazılı
kaynakların olduğu dönemlerin aydınlatılmasında önemlidir.
18..............................................................: Bir sanat eserinin
sanatçısını ve sanatsal değerini, toplumun sanata karşı bakış
açısını belirlemeye çalışır.
19...................................................: Armaları inceleyen bilim
dalıdır.
3.............................................: İnsan ırklarını inceleyen bilim
dalıdır. İnsanın iskelet, kafatası gibi fiziki yapısını araştırır.
20................................................................: Mühür bilimidir.
4...........................................................: Toplumların yaşayış,
gelenek, örf ve adetlerini inceler.
21…………………………………………: Ülke, bölge,
kent, dağ, ırmak vb. adların nereden geldiğini ve anlamlarını
ortaya çıkaran bilim dalıdır.
5............................................................: Toplu halde yaşayan
insanların birbirleriyle ve devletle ilişkilerini düzenleyen
kurallara denir.
22.
……………………………………..:
Arkeolojik
buluntuların tarihlenmesinde tarihe katkı sağlayan bilim
dalıdır.
6
5. Yapılan araştırmalara göre Sümerlerin kullandıkları dil ile
Türklerin kullandıkları dil ailesinin aynı olduğu ortaya
çıkmış ve Sümerlerin de Türk olduğuna dair bir görüş ortaya
atılmıştır.
TARİH BİLİMİNE GİRİŞ TESTİ
1. "Tarih bir bütündür, parçalanamaz. Olayları birbirinden
ayrı düşünmek mümkün değildir." diyen bir Hasan Hoca,
bu anlayışını kanıtlamak için aşağıdaki uygulamalardan
hangisine dikkat etmelidir?
Böyle bir görüşün ortaya atılmasında tarihe yardımcı
olan bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Belgeleri günün şartlarına göre yorumlamaya
B) Deney ve gözlem metodundan yararlanmaya
C) Olayın geçtiği yeri incelemeye
D) Olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurmaya
E) Olayın gerçekleştiği zamanı doğru belirlemeye
A) Filoloji
B) Kronoloji
C) Arkeoloji
D) Paleografya
E) Epigrafi
6. Olay; İnsanı ilgilendiren sosyal, siyasal, ekonomik,
kültürel ve dini her alanda ortaya çıkan, kısa süre içinde olan
her şeydir.
Olgu; Oluşum süreci içinde veya başka bir durumun belirtisi
olarak gözlemlenen gelişmelerdir.
2. Tarihi devirlere ait bilgilerimiz, tarih öncesi devirlere göre
daha kesin ve belirgindir.
Buna göre;
Bu bilgilere göre;
I. Orta Asya'da İslamiyet'in yayılması,
II. Yavuz'un Mısır seferi,
III. Anadolu'nun Türkleşmesi,
IV. Fransız İhtilalı
gelişmelerinden hangileri olguya örnektir?
I. yazının kullanılması,
II. bilgi birikiminin daha fazla olması,
III. araç ve gereçlerin daha gelişmiş olması
durumlarından hangileri tarihi devirlerdeki bilgilerin
daha kesin olmasını sağlamıştır?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III
D) II ve IV
B) Yalnız II
E) I, II ve III
C) I ve III
7. Tarih öncesi dönemlerde,
3. Selinus (Gazipaşa) bölgesinde araştırma yapan Garip
Hoca, önce bölgenin fiziki yapısı hakkında bilgi edinmiş,
ardından yapılan kazıların sonucunda ortaya çıkarılan,
bölgede yaşamış uygarlıklara ait eserleri incelemiş ve bu
eserler arasında yazılı belgeler ile komşu devletlerle yapılan
antlaşmalar olduğunu belirlemiştir.
I. ticari faaliyetlerin başlaması,
II. toplumlar arası etkileşimin artması,
III. tarım üretimine geçilmesi
durumları aşağıdakilerin hangisinde verilen sıraya göre
gerçekleşmiştir?
Bu bilgiye bakarak araştırmayı yapan Garip Hoca
aşağıdaki bilim dallarının hangisinden yararlanmış
olamaz?
A) Arkeoloji
D) Paleografya
B) Antropoloji
E) Diplomasi
A) I, II, III
B) II, I, III
D) III, II, I
C) Coğrafya
C) III, I, II
E) II, III, I
8. Tarihte her uygarlık bir takvim sistemi geliştirmiştir.
Bazıları Ay yılını esas alan takvimi kullanırken bazıları da
Güneş yılını esas alan takvimi kullanmışlardır. Aynı yıl
esasına dayalı takvimleri kullanan farklı uygarlıklarda ise
takvimlerin başlangıç tarihleri farklılık göstermektedir.
4. Tarihi, bölümlere ayırarak araştırma ve inceleme yapmak
büyük kolaylıklar sağlar, fakat araştırma alanının
sınırlandırılması doğru bilgiye ulaşmamızı zorlaştırır. Bu
nedenle araştırdığımız dönemle ilgili geniş çaplı bir bilgi
birikimine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu da şüphesiz diğer bilim
dallarından faydalanılarak sağlanabilir.
Bu bilgilere göre,
I. takvimin bir ihtiyaç olduğu,
II. aynı zamanın yaşanılmasına rağmen, takvimlerin
gösterdiği tarihlerin farklılık gösterdiği,
III. her uygarlığın farklı dönemlerde başka takvimler
kullandığı,
IV. güneş yılı esasına dayalı takvimin daha yaygın
olduğu
Tarih
araştırmacısının
başka
bilimlerden
faydalanmasının
temel
amacı
aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Siyasi tarihin alanını genişletmek
B) Sosyal bilimlerin birbiriyle ilişkisini güçlendirmek
C) Dönemin en önemli faktörlerini ortaya çıkarmak
D) En doğru bilgiye ulaşabilmek
E) Tarihin tüm bilimlere kaynaklık ettiğini kanıtlamak
durumlarından hangilerine ulaşılabilir?
A) I ve II
D) II ve IV
7
B) I ve III
C) II ve III
E) III ve IV
9. Miladi takvim, güneş yılı esasına göre hazırlanmıştır.
Temeli Mısırlılara dayanmakta olan Miladi takvim daha
sonra bazı değişiklikler yapılarak Yunanlılar ve İyonlularca
da kullanılmış, en son şekli ise Romalılar tarafından
verilmiştir.
13. Eski bir yerleşim yerinde yapılan kazıda toprağın alt
katından üst katına doğru sırasıyla; taş aletler, toprak kaplar,
bakır kaplar, tunç kabartmalar ve demir silahlar
bulunmuştur.
Bu bilgilere göre bölge için;
Buna göre;
I. Tarih öncesi devirleri sırasıyla yaşamışlardır.
II. Etkileşime kapalı bir coğrafyadır.
III. Sık sık göç almış bir yerdir.
I. Takvim değişik toplumların katkılarıyla oluşmuştur.
II. Güneşin hareketleri Miladi takvimin hazırlanışında
dikkate alınmıştır.
III. Türkler Miladi takvimi kullanmamışlardır.
yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
C) I ve II
14. İnsanoğlu Paleolitik (Eski Taş) Devri'n sonlarına doğru
ateşi kontrol altına almış ve farklı amaçlarla işlerini
kolaylaştırmak için kullanmışlardır.
E) II ve III
10. Tekerlek, Cilalı Taş Devri'nde bulunmuş olmasına
rağmen etkin bir biçimde kullanılması Tunç Devri'nde
olmuştur. Bunun nedeni ticaretin daha kolay yapılabilmesi
için ulaşıma önem verilmesidir.
Buna göre, bu devirde insanların ateşten, aşağıdaki
alanların hangisinde faydalanmaları beklenemez?
A) Yiyeceklerini pişirmede
B) Hayvanlara karşı korunmada
C) Mağaraları ısıtmada
D) Barınaklarını aydınlatmada
E) Demiri eriterek silah yapmada
Bu bilgiye bakarak tekerleğin öneminin artması
aşağıdakilerden hangisi ile daha çok ilişkilidir?
A) Özel mülkiyet anlayışının gelişmesi
B) Tarımsal üretimde madenden yapılmış
kullanılması
C) Toplumda sınıf ayrılıklarının görülmesi
D) Toplumsal hayatta işbölümünün ortaya çıkması
E) İhtiyaç fazlası ürün elde edilmesi
eşyalar
15. Kalkolitik çağda, Anadolu'da avcılık önemini kaybetmiş,
tarım öncelik kazanmıştır.
Bu durum,
11. Garip Hoca; “ Bir tarihçi elindeki verileri
değerlendirirken kesinlikle tarafsız olmalıdır.” demiştir.
I. yerleşik hayata geçilmesi,
II. üretimin artması,
III. dini inanışların yayılması
Aşağıdakilerden hangisi Garip Hocaya göre
tarihçinin tarafsızlığına aykırı bir durumdur?
gelişmelerinden hangilerine ortam hazırlanmıştır?
A) Bütün kaynakları taraması
B) Verileri belirli bir düşünceye göre taraması
C) Ön yargılardan kendini arındırması
D) Karşı düşüncede yazılmış eserleri de incelemesi
E) Sorgulayarak araştırma yapması
A) Yalnız I
D) I ve II
I. Yazının kullanılması
II. Tarımsal etkinliklerin
başlaması
Bu bilgilere dayanarak
hangisine ulaşılabilir?
III. Demirden kılıçların
yapılması
aşağıdaki
yargılardan
A) Takvimin başlangıcı her toplumda aynı olayla
belirlenmiştir.
B) Yahudiler yaradılış gününü başka kavimlere kabul
ettirmek istemiştir.
C) Takvim başlangıçları belirlenirken her toplum
devletlerinin kuruluş yılını esas almıştır.
D) Her toplum kendisi için önemli olayları takvimlerinin
başlangıcı kabul etmiştir.
E) Yunanlıların Olimpiyat Oyunlarında takvim başlangıcı
olabilecek olaylar gerçekleşmiştir.
Ayşe’nin deftere yazdığı durumlarından hangilerinin,
Cilalı Taş Devri'ni yaşayan bir toplumda görülmesi
beklenemez?
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
E) II ve III
16. En eski ve ilkel takvimlerin kullanıldığı Mısır ve
Babil'de, her hükümdarın saltanat dönemi yeni bir tarihin
başlangıcı sayılıyordu. Yahudiler, M.Ö. 3760'da olduğuna
inandıkları yaradılış gününü, Antik Yunanlılar ilk Olimpiyat
Oyunlarının yapıldığı yılı, Romalılar ise Roma'nın kuruluş
yılını takvimlerine başlangıç olarak kabul etmişlerdir.
12.
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
8
Not: Anadolu’da ilk çiftçiler Diyarbakır Çayönü’nde
yaşamışlardır.
II. ÜNİTE: UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK
UYGARLIKLAR
Not: Dünyanın ilk kent yerleşimi Konya ili Çumra
ilçesindeki Çatalhöyük olarak kabul edilir.Yerleşimde
8000’nin üzerinde insan yaşadığı düşünülmektedir. 2009
yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'ne önerilmiştir.
UNESCO tarafından 2012 yılında Dünya Miras Listesi'ne
dâhil edilmesine karar verilmiştir.
1. KONU: TARİHİ ÇAĞLARA GİRİŞ
1.Tarih Öncesi (Prehistorik) Devirler
A) Taş Devri :
a) Kaba Taş( Eski Taş) : Araç – gereç yapımı yoktur.
İnsanlar toplayıcılıkla geçinmektedirler. En ilkel ve en uzun
dönemdir. İnsanlar ............................. ..................................
giysiler yapmışlardır. Bu çağın sonlarına doğru mağara
duvarlarına hayvan ve av sahneleri yapmışlardır.
Eski Taş dönemine ait ilk izlere İspanya’daki Altmaria ve
Fransa’daki Laskö mağaralarında rastlanılmıştır. Ülkemizde
ise Antalya yakınlarındaki Beldibi, Belbaşı ve Karain
mağarları ile İstanbul Yarımburgaz mağarası eski taş
dönemindendir.
Kent yerleşimi Çatalhöyük
Soru: Cilalı Taş Çağında, Anadolu'da avcılık önemini
kaybetmiş, tarım öncelik kazanmıştır.
Bu bilgiye dayanarak kalkolitik çağ ile ilgili aşağıdaki
yargılardan hangisine varılabilir?
A) Verimli topraklara göç edilmiştir.
B) Yerleşik hayata geçilmemiştir.
C) İnsanların yaşantısı değişmiştir.
D) Hayvancılık yapılmamıştır.
E) Tüketim üretimden çok olmuştur.
Antalya Müzesinde sergilenen Karain mağarası buluntuları
Soru: Cilalı Taş Devri'nde yiyecek olarak kullanılmak üzere
çeşitli bitkiler yetiştirilmeye başlanmış, su kıyılarında
birbirine bitişik bahçeli evler yapılmış, taslardan yapılan alet
ve silahlar daha kesici hale getirilmiş, bitki liflerinden
giysiler, yiyecekleri saklamak için topraktan çanak çömlek
yapılmıştır.
b) Yontma Taş(Orta Taş): Araç – gereç yapımı başlamıştır.
Toplayıcılık yanında avcılık başlamış, mağaralara
çekilmişler. Resim ve kabartma eserlere (güzel sanatların ilk
örnekleri) rastlanmıştır. ................, devrin sonlarına doğru
bulunmuştur. ..............’le birlikte; ………….........................,
..........................................., ………...................................,
............................................... ve .............................................
gerçekleşti.
Bu
açıklamada,
Cilalı
Taş
aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmiş
gösteren bir kanıt yoktur?
Orta Taş Dönemine ait en önemli yerleşim yeri Güney
Tacikistan’da yer alan Kuldara Bölgesidir. Ülkemizde ise
Antalya Beldibi, Göller Bölgesi Baradiz, Ankara Macunköy,
Samsun Tekkeköy bu döneme ait yerlerdir.
Devri'nde
olduğunu
A) Yerleşik hayata geçilmezi
B) Topraktan eşya yapılması
C) Kullanılan silahların geliştirilmesi
D) Tarım üretimine geçilmezi
E) Yazının bulunması
c) Cilalı Taş(Yeni Taş – Neolitik): Topraktan araç – gereç
yapımı başlamış (mikrolit), seramik sanatının temeli
atılmıştır. Üreticilikle birlikte yerleşik hayat başlamıştır.
Hayvanlar evcilleştirilmiş, Dolmen ve Menhirler yapılmıştır.
İlkel köyler kuruldu. Bitki liflerinden giysiler yapıldı.
Hayvanlar evcilleştirildi. Takas usulü ticaret yapıldı.
Soru: İnsanların, toprağı işleyerek tarımsal üretime
geçtikleri, ilk yerleşim yerlerini kurdukları, yiyecek ve
içecekleri korumak için kilden çanak çömlek yaptıkları
çağ, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Orta Taş (Mezolotik) Çağı B) Eski Taş (Paleolitik) Çağı
C) Yeni Taş (Neolitik) Çağı
D) Bakır Çağı
E) Demir Çağı
( 15.06.2013 – LYS )
Ülkemizde Konya Çatalhöyük, Gaziantep Sakçagözü,
Diyarbakır Çayönü bu döneme aittir.
9
Soru: Aşağıdakilerden hangisinin Cilalı Taş Devrini
Yontma Taş Devrinden ayıran özelliklerden biri olduğu
savunulamaz?
-- Tarih öncesi dönemlere karanlık devirler de denir.
A) Köylerin kurulması
B) Tarımla uğraşılması
C) Araç ve gereç yapılması
D) Dokumacılığın başlaması
-- Her toplum bütün devirleri sırasıyla yaşamamıştır.
-- Bütün devirler
yaşanmamıştır.
bütün
toplumlarda
aynı
anda
-- Devlet düşüncesinin ortaya çıkması Tunç devrindedir.
E) Hayvanların evcilleştirilmesi
( 11.04.2010 – YGS )
-- İnsanların ihtiyaçları icatları ortaya çıkarmıştır.
2. Tarihi Çağlar:
B) Maden Devri :
Tarihi çağlara ayırmanın amacı öğrenmeyi ve
araştırmayı kolaylaştırmak içindir. Önemli toplumsal ve
ekonomik olaylar çağ başlangıcı kabul edilmiştir. (Yani
evrensel olaylar, bütün insanlığı ilgilendiren olaylar)
a) Bakır Devri(Kalkolitik):
Doğada bulunan ilk maden .............................’dır. Bakırın
................................................................................................,
............................................................................................. ve
................................................................. sebebi ile ilk olarak
bu dönem başlamıştır.
Evrensel Olaylar:
a) İlkçağ : (Yazının bulunması M.Ö. 3000 – Kavimler Göçü
375)
Ülkemizde Çorum Alacahöyük, Denizli Beycesultan,
Çanakkale’de Kumtepe ve Truva, Samsun İkiztepe bu
döneme aittir.
b) Ortaçağ : (Kavimler Göçü 375 – İstanbul’un Fethi 1453)
c) Yeniçağ : (İstanbul’un Fethi 1453 – Fransız İhtilalı 1789)
b) Tunç Devri: İlk site devletleri, ardından büyük devletler
kuruldu.
d) Yakınçağ : (Fransız İhtilalı 1789 - )
Ülkemizde Ankara Ahlatlıbel ve Kayseri Kültepe bu
döneme aittir.
c) Demir Devri: İnsanlık tarihinin en önemli buluşlarından
birisi de demirin işlenmesidir. Üretim artmış, ticaret ve silah
yapımı gelişmiştir. Büyük devletler kurulmuştur.
Tarih
Ülkemizde
Yozgat
Alişar,
Çorum
Alacahöyük(Atatürk’ün isteği ile 1935 yılında kazılar
yapıldı.), Çanakkale Truva ve Burdur Hacılar bu döneme
aittir.
Tarihi Çağlar
Tarih Öncesi
a)
Soru: Diyarbakır yakınlarında bulunan Çayönü yerleşim
yerine ait aşağıdaki bilgilerden hangisinin, erken
dönemlerde bile malzemelerin yer değiştirdiğine ve olası
bir ticaretin varlığına kanıt olduğu savunulabilir?
b)
Taş Devri
A) Av etkinliklerinde evcilleştirilmiş köpeklerin
kullanılması
B) Tarımsal etkinliklerde değirmen taşları ve orakların
kullanılması
C) Kolye yapımında çeşitli renklerde taş boncuklarla deniz
kabuklarının kullanılması
D) Girişleri çatıda olan tahıl ambarlarının bulunması
E) MÖ 7000 yılına tarihlenen en eski dokuma parçasının
bulunması
( 01.04.2012 – YGS )
a)
a)
b)
b)
c)
c)
c)
d)
Soru: Tarih öncesinin devirlere ayrılmasında aşağıdaki
gelişmelerden hangisi daha çok etkili olmuştur?
A) Bazı hayvanları evcilleştirme
B) Giyim kuşamda değişme
C) Tarımla uğraşma
D) Toplumsal dayanışma
E) Araç ve gereç yapma
(1984 – ÖSS)
……….Notlar…………..
-- Tarih öncesi dönemlerin devirlere
kullanılan araç-gereçlere dikkat edilir.
Maden Devri
ayrılmasında,
10
Soru: "Eski bir yerleşme yerinde yapılan araştırmada
toprağın en alt katından en üst katına doğru sırasıyla yontma
tas, cilalı taş, bakır, tunç ve demirden yapılmış araçlara
rastlanmıştır."
1. SÜMERLER
* Orta Asya kökenlidirler. M.Ö. 4000 yılında güney
Mezopotamya’ya gelmişlerdir.
* Şehir devletleri (Siteler) halinde yaşamışlardır. (Ur, Uruk,
Kiş, Lagaş, Nippur)
Sadece bu bilgiler dikkate alındığında, bu yerleşme
yerinde yasayanlar için aşağıdakilerden hangisinin
doğru olup olmadığı belli değildir?
* .................. adı verilen krallar yönetir. Patesiler
çevresindeki sitelere hâkim olursa “Lugal”; Sümer ülkesine
hâkim olursa
“Lugal Kalma” unvanını alırdı.
A) Demiri islemesini en son öğrendikleri
B) Uygarlaşmalarının tarihsel gelişmeye uygun olduğu
C) Topraktan eşya yapmakta ilerlemiş oldukları
D) İlk araçlarını taslardan yaptıkları
E) İşledikleri ilk metalin bakır olduğu
(1985 - ÖSS)
* Çok tanrılı inanç vardır, ahiret inançları zayıftır.
* Kanunlar hafiftir ve fidye esası vardır.
* İnsanlığa en büyük katkıları ...............................................
..................................................... bulmaları ile tarihi çağları
başlatmalarıdır.
2. KONU: İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI
MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI
* Güneydoğu Anadolu Torosları’ndan başlayarak Basra
Körfezi’ne dökülen Fırat ile Dicle Nehirleri arasından kalan
bölgeye ...................................................... denir. ( Yunanca
bir kelimedir. ) Nehrin akış yönüne göre Aşağı ve Yukarı
Mezopotamya olarak ikiye ayrılır. Nehrin denizle birleştiği
yere aşağı, nehrin kaynağına ise yukarı ismi verilir.
* .................................................... kanunları tarihte bilinen
ilk yazılı kanunlardır. (Bilinen ilk hukuk devleti Sümerler).
* ............................................. denilen çok katlı, çok amaçlı
tapınakları vardır. (Ticarethane, Soğuk Hava Deposu,
İbadethane, Eğitimhane, Rasathane)
Soru: İlkçağ'da, Mezopotamya’nın kuzeyine Yukarı,
güneyine Aşağı Mezopotamya dendiği halde, Mısır’ın
kuzeyine Aşağı, güneyine Yukarı Mısır denmiştir.
"Yukarı ve Aşağı" şeklindeki bu belirlemeler neye
dayanarak yapılmıştır?
A) Ekvatora olan uzaklığa
B) Ovaların konumuna
C) Yerleşim merkezlerinin dağılışına
D) Nehirlerin akis yönüne
E) Dağlık bölgelerin konumuna
(1983 -ÖSS)
* Mezopotamya Medeniyeti, başta Anadolu, Ege ve Mısır
medeniyetleri olmak üzere birçok medeniyeti etkilemiştir.
Not: Mezopotamya’dan günümüze kalıcı mimari eser
gelememiştir. Eserlerin taştan yapılmaması, toprak ve
kerpiçten yapılması.
Ziggurat
* Gılgamış, Yaratılış, Tufan gibi dini nitelikli destanları
vardır. Her erkek askerdir.
* Taş olmadığı için kalıcı mimari eserleri yoktur.
* Astronomi, takvim, matematik gelişmiştir.
2. AKADLAR
* Sami kökenlidirler.
* ............................ adlı başkentleri vardır. (Tarihte bilinen
ilk merkezi devlet veya imparatorluktur.)
* İlk düzenli ordu Akadlar’da görülür.
Mezopotamya
11
* Tarım gelişmiştir. su kanalları yapmışlardır.
5. ASURLAR
* Zafer Anıtı ve Agade Tapınakları mimari eserleridir.
* Merkez ........................................................................’dır.
* Kuzey Mezopotamya’da kurulmuştur. Bölge tarıma
elverişli olmadığı için ticaretle uğraşmışlardır.
Not: Dünyada bilinen ilk harita, MÖ. 2200’de Akadlar
tarafından çizilen Mezopotamya haritasıdır.
* Anadolu’nun içlerine kadar (Kayseri – Kültepe) gelerek
………………….. adı verilen pazarları kurmuşlar, koloniler
kurarak burada çivi yazılı tabletler bırakmışlardır.
Not: Tarihte ilk Tanrı - Kral kavramını Akad Kralı
…………………………………. ortaya koymuştur.
3.
Not: Anadolu’da tarihi çağları başlatan ve ilk yazıyı getiren
..........................................................................................’dır.
ELAMLAR
* Başkentleri ..................................’tur. Sami kökenlidirler.
* İlk sömürge imparatorluğudur.
* Madencilik, çömlek yapımı ve seramik sanatında
ileridirler.
* Asur kanunları çok sert ve vahşidir.
* Asurlular tarafından yıkıldılar.
Not:
Dünyada
bilinen
ilk
kütüphane
......................................................................’da kurulmuştur.
4. BABİLLER
ORTA ASYA UYGARLIĞI
* Sami kökenlidirler. Başkent .........................................’dir.
* .............................. kanunları ilk anayasa niteliğindeki
kanunlardır. Daha serttir ve “kısas”a dayalıdır.
* Türklerin ilk ana yurdu …………… …………..…….'da;
Batı'da Hazar Denizi'nden Doğu'da Kingan Dağları'na,
Kuzey'de Sibirya’ya Güney'de Hindukuş ve Karanlık
Dağları'na kadar uzanan bölgedir.
Örnek: “Eğer bir adam kendinden yüksek bir adama bir
tokat vurursa, ona öküz derisinden yapılma bir kamçıyla 60
defa vurulsun.”
* Bu bölge, coğrafi yapısı ve iklim şartlarının da elverişli
olması nedeniyle Türkler tarafından Ana Yurt olarak tercih
edilmiştir.
Örnek: “Eğer bir adamın evinde yangın çıkarsa, ateşi
söndürmeye gelen adam ev sahibinin eşyasına göz koyarsa
ve ev sahibinin malını alırsa, o adam ateşe atılacaktır.”
* Anav Kültürü, Batı Türkistan’da Aşkabat yakınlarında
yapılan kazılarda ortaya çıkarılmış en eski kültürdür.
* Andronova Kültürü, Hazar Denizinin kuzeydoğusundan
Ural dağlarına kadar uzanan bölgede en geniş yayılma
alanına sahip kültürdür.
* Rahip-Kral özelliğine son vermiş, gücünü ordudan alan
ilk dünyevi devlet, ilk mutlak krallığı kurmuştur.
* Yahudiler, II. Babil devleti zamanında sürgün edilmiştir.
* Karasuk Kültürü, Yenisey Irmağının bir kolu olan
Karasuk Nehri kenarında oluşturulmuştur.
* ................... .............................. Bahçeleri ve Babil Kulesi
( Yedi katlı ve 90 metre yüksekliğinde ) meşhurdur.
* Abakan bölgesindeki Tagar Kültürü ise en gelişmiş
kültürdür.
* Matematikte “ On Tabanlı Sayı Sistemini ” bulmuşlardır.
İSKİTLER ( SAKA TÜRKLERİ )
* Orta Asya’da görülen ……………………, Karadeniz’in
kuzeyindeki bozkırlara gelerek yerleşmişlerdir. Atlı göçebe
yaşamışlar, hayvancılıkla uğraşmışlardır. ...................
.................... ve Şu adlı destanları vardır. Anadolu’ya kadar
akınlarda bulunmuşlardır.
* ..........................................; bilinen ilk Türk topluluğudur.
Bozkırların kuyumcularıdır. At üzerinde ok atmakla
ünlenmişlerdir.
Babil Kulesi ve Babilin Asma Bahçeleri
12
Not: Üzengiyi ilk defa kullandılar. ( Üzengi: Eyerin iki
yanında asılı bulunan ve hayvana binildiğinde ayakların
basılmasına yarayan, altı düz demir halkaya verilen addır. )
Soru:
I. Eski Mısırlılar ilk takvimi bulmuşlar,sonra Sezar ve daha
sonra Papa XIII.Gregor bu takvimi geliştirerek bugün
kullanılan takvimi oluşturmuşlardır.
Not: Heredotus’un eserinde bahsi geçen …………….…….…,
tarihte bilinen ilk Türk kadın hükümdardır.
II. Fenikeliler alfabeyi bulmuşlar, sonra Yunanlılar ve daha
sonra da Romalılar bu alfabeyi geliştirerek bugün
kullandığımız Latin alfabesini oluşturmuşlardır.
Bu bilgiler, bugün yararlanmakta olduğumuz takvim
ve alfabenin nasıl geliştirilmiş olduğunu göstermektedir?
A) Din ve devlet adamlarının yardımlarıyla
B) Savaşlar sırasındaki kültür alış verişleriyle
C) Yeni buluşların ödüllendirilmesiyle
D) Değişik kişi ve toplumların katkılarıyla
E) Ulusların birbirleriyle yarışmalarıyla
(1982 - ÖSS)
MISIR UYGARLIĞI
Not: Kapalı bir bölge olduğu ve toplumun tutuculuğundan
dolayı çevreden fazla etkilenmemişler, bu yüzden tarih
öncesi dönemleri sırasıyla yaşan tek toplumdur.
Soru: Türklerin Orta
Nedenlerini Yazınız?
Asya'dan
Göç
* Önceleri ............................ denilen şehir devletleri vardır.
Sonraları merkezi krallık gerçekleşmiştir.
Etmenlerinin
* Topraklarının tarıma elverişsiz olması,
* .................................. Tanrı – Kral özelliği gösterirler. (Bu
özelliklerinden dolayı hukuk sistemi gelişmemiştir.)
* Hayvanlar için otlakların yetersiz olması,
* Çok tanrılı dinler görülür. En önemli tanrısı Amon-Ra’dır.
* İklim koşullarının değişmesi nedeniyle kuraklık ve
şiddetli kış yaşanması,
* Ahiret inancından dolayı ......................................................
gelişmiştir. Bu olay ........................ ve ...................................
gelişmesine yol açmıştır. Keops, Kefren önemli
piramitlerdir.
* Türk boyları
mücadelelerdir.
ve
yabancı
kavimlerle
yapılan
* Hayvan hastalıklarının artması.
Soru: Orta Asya’da MÖ 1200-700 yıllarına ait Karasuk
kültüründen dört tekerlekli araba, keçeden çadır, koyun
yapağından eşya; MÖ 700-100 yılları arasındaki Tagar
kültüründen ise çok sayıda ok uçları, toka, taç, bilezik gibi
üzerleri kabartma hayvan başı işlemeli süs eşyaları ve
hançerler bulunmuştur.
Yalnız bu bilgiler doğrultusunda,
I. Her iki kültüre ait tüm kalıntılar bulunmuştur.
II. Tagar kültürü zaman bakımından Karasuk kültüründen
sonradır.
III. MÖ 3. yüzyılın sonlarında kurulduğu bilinen Hun
Devleti, Karasuk kültürüyle aynı dönemde siyasi varlığını
sürdürmüştür.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
( 14.06.2009 – ÖSS )
Keops Piramidi – 138 metre
13
* ……………………………... (3,14) sayısını bulmuşlardır.
* …………………...………………….. adı verilen bataklık
bitkisinden kağıt yapmışlardır.
Not:
İnsan
başlı,
hayvan
gövdeli
heykellere
………………………………………………………….…… denir.
Soru: Mısır’da, öğütleri ve ahlak kurallarını kapsayan, M.Ö.
3000 yıllarına ait edebi eserler bulunmuştur. Anadolu'nun
tarih öncesi dönemlerini aydınlatan, ayni yıllara ait
buluntular arasında bu tür eserlere rastlanmamaktadır.
Anadolu'da ayni döneme ait buluntular sadece günlük işlerde
kullanılan eşyalardan oluşmaktadır.
Bu farkın, Anadolu'nun hangi özelliğinin bir sonucu
olduğu savunulabilir?
A) Önemli ticaret yolları üzerinde bulunmasının
B) Sık sık istilaya uğramasının
C) ihtiyaçların Mısır’dakinden farklı olmasının
D) Yazıya geçisin daha geç başlamasının
E) Verimli topraklara sahip olmasının
(1992 – ÖSS)
Keops Piramidi'nin kesiti ve iç yapısındaki unsurların
dağılımı:1-Giriş. 2-Al-Mamun’un adamlarının açtığı tünel.
3- Granit tıpa blokları. 4-İniş Dehlizi. 5-Yeraltı Odası. 6Çıkış Dehlizi. 7- “Kraliçe odası” ve "Havalandırma
Kanalları" denilen, biri Sirius yıldızına yönelik olarak
yapılmış iki kanal. 8 Yatay Dehliz. 9-Büyük Galeri. 10-Kral
Odası ve Orion’un Zeta Orionis (Alnitak) ve Draco’nun
alpha yıldızına yönelik olarak yapılmış, "Havalandırma
Kanalları" denilen iki kanal. 11-Kral Odası'na geçiş veren
oda (antişambr). 12-Hizmet ya da kaçış tüneli
İRAN UYGARLIĞI
* İran’da ilk Partlar, sonra Medler yaşamıştır. M.Ö. 6.
y.y.’da Persler Medler’i yıkmışlardır.
* Çok büyük bir imparatorluk kurmuşlardır. (İndus
Nehri’nden Ege Denizi’ne, Kafkaslardan Basra Körfezi’ne
kadar)
* Tıp, eczacılık, kimya, matematik, geometri, takvim,
hiyeroglif (resim yazısı) gelişmiştir.
Not: Hiyeroglif yazısını 1815 yılında
Fransız
……………………….………………………………… çözmüştür.
* M.Ö. 1280’de Hititler ile yaptıkları ve Suriye’yi
paylaştıkları “ .................................... Antlaşması” bilinen ilk
dostluk ve ittifak, aynı zamanda ilk yazılı antlaşmadır.
* Ölen Firavunlar için, dünyanın yedi harikasından biri olan
………………………………………………….., halk içinse
……………………………….…… adı verilen anıt mezarlar
yapmışlardır.
Soru: İlkçağ’da Mısır’da tarım ürünlerinden alınan verginin
belirlenmesi matematiğin, Nil nehrinin tasma zamanının
hesaplanması astronominin, Nil sularının tasmasıyla
bozulan arazi sınırlarının yeniden saptanması ise
geometrinin gelişmesinde etkili olmuştur.
* Ülkeyi “.................................................” denilen eyaletlere
ayırmışlardır. Eyaletlerin başında ..................................... adı
verilen valiler bulunmaktadır.
Yukarıda verilen bilgilere dayanarak aşağıdaki
genellemelerin hangisine ulaşılabilir?
Not: Eyaletleri sürekli denetleyen yüksek rütbeli kişiler
kralın gözü sayılırdı. Bugünkü müfettiş diyebileceğimiz bu
kişilere “şah kulağı” ya da “şah gözü” adı verilirdi.
A) İhtiyaçlar insanları bilimsel çalışmaya yönlendirmiştir.
B) Coğrafi konum tarımda verimliliği etkilemiştir.
C) Doğa olayları kontrol altına alınmıştır.
D) İnsanların yerleşik hayata gedmesinin bir nedeni tarımdır
E) İnsanlar arasında kültür benzerlikleri vardır.
(1995 - ÖSS)
* Ticaret gelişmiştir. ( Ticaret yolları üzerindedirler. )
Not: Tarihte
kurmuşlardır.
14
bilinen
ilk
……................
teşkilatını
Not: Tarihte bilinen ilk resimli altın para ………………….
Perslere aittir.
Yorum: Kast Sisteminde sınıflar arası geçiş yoktur. Bu
durum, Hint toplumunda ortak kültürün, ortak ülkünün
oluşmasını engellemiştir. Sonuçta millet olgusu da
gelişmemiştir.
Yorum: Para Perslerde, ekonominin çok güçlü olduğunun
göstergesi, sanatsal faaliyetlerin bulunduğunu gösterir.
Not: Kast Sistemine ilk başkaldırıyı “……………..……….”
gerçekleştirmiştir. İnsanların eşitliğini savunmuştur.
* .................................. dini (Mecusilik, Ateşperestlik )
hâkimdir. Bu dinde iyiliği Hürmüz ( Ahuramazda ),
kötülüğü ise Ehrimen ( Ahriman ) temsil eder.
Tapınaklarının adı ............................................................’dir.
Not: Kast Sistemi, Gazneli Mahmut’un İslamiyet’i
Hindistan’da yayması ile çözülmeye başlamıştır. 1946
Hindistan anayasası ve sömürge olmaktan çıkması ile Kast
Sistemi kalkmıştır.
* Eski İran sanatının en önemli eserleri, krallar için yapılan
saray ve türbelerdir. Merkez Persepolis’teki saray ile I.
Daryus’a ait “Zafer Kabartması” önemlidir.
* Büyük İskender bu uygarlığa son vermiştir.
Not: Hindistan’da Veda dini, Brahmanizm, Budizm, Taoizm,
Konfüçyüs, Mani Hinduizm gibi dinler görülür.
HİNT UYGARLIĞI
Not: Hindistan’da güçlü bir devlet, önemli bir medeniyet ve
bir millet anlayışı ..............................................................’tır.
ÇİN UYGARLIĞI
Sebepleri:
* Çin’de iki türlü mimari gelişmiştir. Askeri mimari
(............ ...........................), Dini mimari (Budist tapınakları).
* Çok değişik din, dil ırk, mezhep vs.’den insanların
bulunması.
* Çinicilik, porselen, seramik gibi sanatlar, maden az
olduğu için gelişmiştir.
* ................... ................................. (Dünyanın en katı sınıf
farklılığı)
* .........................., .............................., ................................,
............................................. ve çini mürekkep ilk kez Çin’de
bulunmuştur.
Soru: Kast Sistemi Nedir?
a) .......................................................... (din adamları),
* Budizm, Taoizm, Konfüçyüs, Maniheizm gibi dinler
yaygındır.
b) ..................................................................... (asiller),
* Çin’de .................................. yazıcılığı gelişmiştir. Türkler
hakkında ilk bilgiler Çin kaynaklarında mevcuttur.
c) ............................................... (esnaf, tüccar, çiftçi),
d) ....................................................... (köylüler, işçiler;
e) ................................................................... (köleler).
Çin Seddi
15
DOĞU AKDENİZ UYGARLIĞI
Not: Dinlerini sadece kendilerine ait olarak kabul ettikleri
için Musevilik yayılmamıştır.
A) FENİKELİLER
Soru: Kudüs'ün aşağıdaki özelliklerinden hangisi, bu
kentin hem Museviler hem Hıristiyanlar, hem de
Müslümanlarca kutsal sayılmasında başlıca etkendir?
A) Dinlere inanan insanların birlikte yaşadığı bir yer olması
B) Bu dinlerce önemli sayılan mabetlerin bulunması
C) Çeşitli uygarlıkların izlerini taşıması
D) Uzun süre ticaret merkezi olması
E) Önemli bir jeopolitik konumda bulunması
(1991 – ÖSS)
ANADOLU UYGARLIĞI
Fenikeliler
Soru: Anadolu niçin açık hava
laboratuvarı) olarak adlandırılmaktır?
* Sami kökenlidirler.
* Kuruldukları
kıyılarıdır.
bölge
Suriye
–
Lübnan’ın
müzesi(arkeoloji
Akdeniz
* Tarımdan ziyade denizcilik ve deniz ticaretinde gelişip
........................................................................... kurmuşlardır.
Yorum: Yaşadıkları yer tarıma elverişli değildir.
* Anadolu’da yontma taş dönemini aydınlatan ilk kalıntılar
Antalya’da Karain ve Beldibi mağaralarında bulunmuştur.
* Şehir devletleri halinde yaşamışlardır. (Sidon, Biblos,
Sayda, Sur)
* Cilalıtaş dönemini aydınlatan eserlere
Çatalhöyük, Burdur-Hacılarda rastlanır.
Not: Kolonilerine sadece ekonomik amaçlarla gittikleri için
uzun süre tutunamamışlardır.
ise
Konya-
* Önemli yerleşim yerleri olarak Kayseri –Kültepe,
Çanakkale-Truva, Yozgat-Alişar sayılabilir.
Not: ......................................................... (harf yazısı) ilk kez
Fenikeliler bulmuştur. (Daha sonra İyon, Yunan ve
Romalılar geliştirmiştir, Latin Alfabesi oluşmuştur.)
A) HATTİLER
* Hattiler hakkında bilgiler oldukça kısıtlıdır. Anadolu’nun
ilk yerli halkıdır.
Soru: İlkçağ'da Fenike, Ortaçağ’da Venedik ve Ceneviz,
Yeniçağ’da Portekiz ve ispanya, Yakınçağ’da da İngiltere en
çok hangi başarılarıyla ün kazanmışlardır?
* Hatti kültürüne ait en önemli eser Çorum Alacahöyük’te
bulunur. Dini inanışlarını gösteren geyik ve boğa
heykelcikleri bulunmuştur. Hititleri kültürel yönden
etkilemişlerdir.
A) Güzel sanatlar B) Devlet yönetimi
C) Deniz ticareti
D) Bilimsel çalışmalar
E) Harp sanatı
B) HİTİTLER (ETİLER)
B) İBRANİLER
* Sami kökenlidirler, merkezleri Kudüs’tür. İbrani kelimesi
ırmağı aşan anlamına gelir.
* Dinleri ......................................................... (Milli bir din).
Tanrılarına Yahova, kitaplarına .................................. denir.
Not: Bilinen ilk ................................................ tanrılı dindir.
Hz. Süleyman zamanında büyük bir devlet haline
gelmişlerdir. Babiller zamanında başlayan sürgün hayatları
birkaç bin yıl devam etmiştir.
* Hz. Süleyman Mabedi önemli eserlerindendir.
Hititler
16
* Anadolu Medeniyetinin temelini oluştururlar. Kurucusu
Labarna’dır.
Soru: Hitit Krallığı, feodal beyliklerden oluşmuş bir
devletti. Daha sonraları bu beylikler kaldırılmış, yerlerine
valiler atanmıştır.
* M.Ö. 2 bin yılında Anadolu’da ...........................................
………………………………..… çevresine yerleşmişlerdir.
Bu
değişiklikle
ulaşılmak
aşağıdakilerden hangisidir?
istenen
amaç
* Şehir devletlerinden merkezi krallığa geçmişlerdir.
A) Saltanat kavgalarını önlemek
B) Beylerden, daha önemli görevlerde yararlanmak
C) Merkezi yönetimi güçlendirmek
D) Beyler arasında anlaşmazlık çıkmasını önlemek
E) Yönetimde, yetenekli kişilere görev vermek
( 1990 – ÖSS )
* Merkez ......................................’tır. (Çorum – Boğazköy).
* Hükümdarlar rahip-kral özelliği gösterirler.
* ................................................... denilen kraliçe yönetimde
etkilidir.
Soru: Hititlerde tarih yazıcılığı ile ilgili aşağıdaki
bilgilerden hangisi, tarafsız tarih anlayışının bir
göstergesidir?
* Soylulardan oluşan “......................... ................................”
önemli kararların alınmasında etkilidir. ( Meşrutiyet
rejiminin ilk örneği Hititlerde görülür. )
A) Yıllıkların Sümer çivi yazısıyla yazılması
B) Yıllıkların, kralların yaptıkları isler konusunda bilgi
vermek için yazılması
C) Kralların, zaferleri kadar yenilgilerini de yıllıklara
yazdırmış olmaları
D) Yıllıkların, özellikle ünlü kralların dönemlerini içermesi
E) Yıllıkların edebi dille yazılmış olması
( 1998 – ÖSS )
* Çok tanrılı din vardır. Bu dönemde Anadolu’ya
“..................... ........................ İli ” denir. Ahiret inançları
zayıftır.
* Aile hukuku gelişmiştir. ( Medeni hukukun temelini
atmışlardır. )
* Çivi ve resim yazılarını kullanmışlardır. ( Anadolu’da
tarihi çağlar .........................................’ın yazıyı getirmesiyle
başlar. )
Soru: Konya yöresinde bakır ve kurşun madenleri
bulunmadığı halde, bu yöredeki Çatalhöyük’te bu
madenlerden yapılmış boncuk ve yüzük gibi takılar
bulunmuştur.
* Frigyalılar tarafından yıkılmışlardır.
Bu bilgiler Çatalhöyük'te yasamış olan kültür ile ilgili
aşağıdaki yargılardan hangisi için kanıt olabilir?
* Anadolu’da demir çağını başlatmışlardır.
Not:
Yıllıklar
(
Anal
)
tutmaları
ile
............................................. ........................................... tarih
yazıcılığını başlatmışlardır.
A) İnsanları bir arada yasamaya zorlayan bir otorite vardır.
B) Maden bu kültürde öteki kültürlerden daha önce
kullanılmıştır,
C) Verimli bir yörede bulunulmasına karşın tarıma önem
verilmemiştir.
D) Başka toplumlarla ticaret yapılmıştır.
E) Süsleme, bu kültürde çok önemli bir ihtiyaçtır.
( 1999 - ÖSS )
* İvriz ve Yazılıkaya Kabartmaları önemli eserlerindendir.
Not: Tarihteki ilk yazılı antlaşma ...........................................
Antlaşmasıdır. ( Hitit – Mısır arasında imzalanmıştır. )
Soru: Hattuşaş'ta bulunan ve Hititlerle Mısırlılar arasında
yapılan Kadeş Barışı ile ilgili olan metinde, antlaşmaya Hitit
Kralı Hattuşili'nin mühürü yanında, Hitit Kraliçesi
Pudahepa'nin mühürü de basılmıştır.
Bu
bilgi
göstergesidir?
aşağıdakilerden
hangisinin
bir
A) Antlaşmanın eşit koşullar altında yapıldığının
B) İki devletin yöneticileri arasında akrabalık kurulduğunun
C) Antlaşmanın uzun süre yürürlükte kalacağının
D) Kraliçenin devlet islerinde söz sahibi olduğunun
E) Eski Anadolu'da, yasaların kadınları koruduğunun
( 1999 - ÖSS )
Kadeş Antlaşması
17
Soru: Hititlerin ilk zamanlarında,
D) URARTULAR
I. fethedilen toprakların yönetiminin prenslere verilmesi,
II. prenslerin kendilerine verilen topraklara karşılık, savaş
sırasında kralın ordusuna katılacak asker ve araba temin
etmesi,
III. ekonomilerinde hayvancılığın önemli bir yer tutması
* Başkent .............................................................. (Van)’dır.
* Tarım ve hayvancılık gelişmiştir. ( Tarımı geliştirmek için
su kanalları yapmışlardır. )
* İlk barajları yapmışlardır.
durumlarından hangilerinin feodal tımar sisteminin
uygulandığını gösterdiği savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
* ................................... ....................................... olduğu için
mezarlarını ev veya oda şeklinde yapmışlardır.
C) Yalnız III
E) II ve III
* Madencilik gelişmiştir.
( 14. 06. 2009 – ÖSS )
* Medler ortadan kaldırmıştır.
Soru: Urartuların mezarlarını oda ve ev biçiminde yapıp
içine çeşitli eşyalar koymaları aşağıdakilerden hangisinin
bir göstergesidir?
C) İYONYALILAR
* Akalar tarafından M.Ö.
oluşturulan bir medeniyettir.
1200’de Batı Anadolu’da
A) Ticarette değiş-tokuş usulünü uyguladıklarının
B) Mimarlıkta geliştiklerinin
C) Hayatın ölümden sonra da devam ettiğine inandıklarının
D) Barış içinde yasadıklarının
E) Birden fazla tanrıya inandıklarının
( 1994 - ÖSS )
* ........................................ devletleri halinde yaşamışlardır.
( İzmir, Efes, Milet, Foça )
* Ticaret yollarının bitiş noktasında bulunmaları, tarım ve
deniz ticareti sayesinde zenginleşmeleri sonucunda kültürel
ve bilim yönüyle Anadolu medeniyetlerinin en gelişmişini
oluşturmuşlardır.
Soru:
I. M.Ö.3000: Sümerler çivi yazısı kullanmışlardır.
* Koloniler kurmuşlar ve kolonilerine yerleşme amacıyla
gitmişlerdir.
II. M.Ö. 1280: Hititlerle Mısırlılar arasında Kadeş
Antlaşması yapılmıştır.
III. M.Ö. 700:
kullanmışlardır.
Not: Şehir devletleri halinde yaşamaları, bilim adamlarının
yetişmesine uygun özgür düşünce ortamına zemin
hazırlamıştır.
Lidyalılar
ticaret
hayatında
para
Bu üç olayın ortak yönü nedir?
A) Meydana geldikleri dönemlerdeki toplum yapısını
yansıtmaları
B) Bu tür olayların ilk örnekleri olmaları
C) Oluşmalarında birbirlerinden etkilenmeleri
D) Uluslararası ilişkileri içermeleri
E) Uluslararası etkileşimi hızlandırmaları
( 1982 – ÖSS )
* Tıpta ................................... , tarihte ..................................,
felsefede .................................., matematikte .........................
ve ......................................... gibi bilim adamları yetişmiştir.
* İnsan şeklinde düşündükleri çok tanrılı din anlayışı vardır.
* Persler tarafından İyonyalılara son verilmiştir.
* Mimaride İyon nizamını geliştirmişlerdir. (Örnek: Efes
harabeleri)
Soru: İlkçağ’da İyonya'da ;
I. Tales ilk kez güneş tutulmasını hesaplamış,
II. Pisagor ilk kez dünyanın yuvarlak olduğunu ileri
sürmüştür.
İyonya'daki bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisini
gösterir?
A) Çeşitli etnik grupların bir arada yasadığını
B) Bilimsel çalışmalar yapıldığını
C) Yöneticilerin çok sik değiştiğini
D) İlk yerleşim yerlerinin burada kurulduğunu
E)İnsanların gelir düzeyine göre sınıflara ayrıldığını
( 1994 - ÖSS )
Urartular
18
* Uygarlık tarihine en önemli katkıları tarihte ilk defa
.................................................... kullanmalarıdır. (M.Ö.) 700
E) FRİGYALILAR
* Merkez ...........................................’dur. (Ankara – Polatlı)
Bir İç Batı Anadolu medeniyetidir.
* Paralı askerleri vardır. Orduya önem vermemeleri çabuk
yıkılmalarında etkilidir.
* Tarım çok önemli olduğu için tarıma dayalı cezalar çok
ağırdır. Öküz öldüren ve saban kıranın cezası
...........................................................................................’dır.
Soru: Tarihte ticaret alanında değiş -tokuş usulünün ortadan
kalkmasını ve böylece, ekonomik hayatin büyük ölçüde
gelişmesini sağlayan buluş aşağıdakilerden hangisidir?
* Önemli ticaret yolları üzerinde olmaları nedeniyle
kuyumculuk gelişmiştir. Anadolu’nun kuyumcuları olarak
bilinirler. ( Bozkırların kuyumcuları ise İskitlerdir)
* Müzik, kaya
ilerlemişlerdir.
mimarisi
ve
dokuma
A) Pusula
B) Para
D) Takvim
alanlarında
C) Yazı
E)Kâğıt
( 1990 – ÖSS )
EGE VE YUNAN UYGARLIĞI
Not: Tapates adıyla bilinen halı ve kilimler dünyaca
ünlüdür.
1. GİRİT UYGARLIĞI
* Kimmerler son vermiştir.
* Ege Medeniyetlerinin temelini oluşturmuşlardır.
* Kibele tapınakları, Midas’ın mezarı önemli eserleridir.
* İlk denizciler ……………………………...………….’dir.
Soru: Gökçen: “... siyasi birliklerini MÖ 750’li yıllarda
kurmuş, tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır. Tarım,
hayatlarında önemli bir yer tutmuştur. Öyle ki bereket
tanrıçasına Kibele adını vermişler, ayrıca tarımı korumak
için özel kanunlar çıkarmışlardır.” Orhan: “Bu devletin
merkezi, Ankara il sınırları içerisindedir.”
* Mimaride gelişmişler, çok katlı saraylar yapmışlardır.
(……………………………………………….. Sarayı).
* M.Ö. 1400’lerde Aka (Miken), M.Ö. 1200’de Dor
istilasına uğramışlardır.
Bu diyalogda sözü edilen uygarlık aşağıdakilerden
hangisidir?
2. MİKEN UYGARLIĞI
* M.Ö. 2000’de Akalar tarafından kurulmuştur.
A) Lidya
F)
B) Frig
C) Urartu
D) Hitit
E) İyon
( 15.06.2013 – LYS )
* Savaşçı bir toplumdur. Mora yarımadası, Yunanistan,
Girit ve Kıbrıs’ı işgal etmişlerdir.
LİDYALILAR
* …………………………….….. ticaretinde gelişmişlerdir.
………………………………. mezarları önemli eserleridir.
* Boğazların hâkimiyeti için ………………….…….. ile
yaptıkları savaşlar (Truva Savaşları) ile meşhurdur.
3.
YUNAN UYGARLIĞI
* M.Ö. 1200 yılında Dorlar tarafından kurulmuştur.
* “ …………………….....” denilen şehir devletleri halinde
yaşamışlardır.
* Atina, Tebai, Korint, Sparta, Larissa gibi şehir devletleri
vardır.
Lidyalılar
* Polislerin başında “………………” denilen krallar vardır.
* .......................... merkezli bir Batı Anadolu medeniyetidir.
* Denizcilikte ilerlemişler ve kolonicilik faaliyetlerinde
bulunmuşlardır.
* .................... ............................ .................. denilen Efes –
Ninova arasındaki ticaret yolu, Doğu – Batı arasında
ticaretin ve kültürel etkileşimin hızlanmasını sağlamıştır.
Not: Kolonilere yerleşme amacıyla gittiklerinden dolayı
orayı vatanları saymışlardır. Bundan dolayı uzun süre
ellerinde tutabilmişlerdir.
19
* Alfabe ve takvime katkıda bulunmuşlardır.
* Selevkoslar Krallığı’nın yıkılması ile Anadolu’da yeni
krallıklar ortaya çıktı.
* Başta ………………..…... olmak üzere Olympos dağında
oturan
tanrıları
adına
düzenledikleri
yarışmalar
olimpiyatların temelini oluşturmuştur.
Bunlar;
a)Kuzey Batı Anadolu’da : ........................................ Krallığı
* Felsefede ……………..……., …………….……………..,
edebiyatta ………………………...…….. (İlyada ve Odisse),
tarihte ………………………...…. önemli bilim adamlarıdır.
b) Orta Anadolu’da : ................................................. Krallığı
c) Karadeniz’de: ........................................................ Krallığı
* Atina’da sınıf farklılıklarından doğan huzursuzlukları
gidermek
amacıyla
yapılan
……………………,
………………..…….. ve ……………………………….…...
kanunları Atina’yı “……………………….………… beşiği”
yapmıştır.
d) Batı Anadolu’da: ................................................... Krallığı
Not: Bergama’daki …….................................…… Tapınağı,
200 bin ciltlik kütüphanesi, parşömen kağıdını icat etmeleri
ve …………………….…….. Sağlık Merkezi dönemin önemli
bilim, kültür ve sanat merkezi olduğunu gösterir.
Soru: Atina şehir devletinde halkın yardımıyla başa geçen
Klistenes, sınıf ayrılığını ortadan kaldırmaya çalışmış, halk
meclisi kurmuş, bu meclise geniş yetkiler vermiştir.
Soru: Parşömenin Bergama şehrinde icat edilmiş
olmasıyla aşağıdaki olaylardan hangisi arasında
doğrudan bir ilişki kurulabilir?
Klistenes'in bu reformlarla ulaşmak istediği amaç
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bergama Kütüphanesinin, Antik Çağ’ın en zengin iki
kütüphanesinden biri olması
B) III. Attalos’un Bergama Krallığı’nı bir vasiyetle Roma
halkına bırakması
C) Bergama Krallığı’nın İyonya ayaklanmasına destek
vermesi
D) İskenderiye Kütüphanesinin yakılması
E) Roma’nın MÖ 129’da Bergama Krallığı’nı ele geçirmesi
(24.03.2013 – YGS )
A) Halkın ülke dışına göçünü önlemek
B) Kanunları yazılı hale getirmek
c) Halkı dış saldırılara karsı korumak
D) Yunan şehir devletlerini birleştirmek
E) Halkın yönetime katılımını arttırmak
( 1993 - ÖSS )
4.
İSKENDER İMPARATORLUĞU
* Makedonyalı ……….........................………, İyonya şehir
devletlerini Pers istilasından kurtarmak için M.Ö. 334
yılında Doğu (Asya) seferine çıkar.
Seferine Sonuçları:
* Anadolu, İran, Mezopotamya ve Mısır ele geçirilerek
Perslere son verilmiştir.
* Doğu
ve
batı
kültürünün
karışmasıyla
“…………………………………………...……” doğmuştur.
İskenderiye Feneri ve Rodos Heykeli Hellen Uygarlığı
dönemine aittir. Matematik’te Arşimet ve Coğrafya’da
Erostostenes bu dönemde yetişen önemli bilim adamlarıdır.
* Doğu – Batı ticareti ve kültürel etkileşimi artmıştır.
* Önemli kültür ve ticaret
(İskenderiye, İskenderun)
merkezleri
Bergama Model Kenti , Berlin Müzesi
kurulmuştur.
ROMA UYGARLIĞI
* Doğu’nun dini anlayışından etkilenilmiştir. (rahip-kral)
* Roma’da; krallık, cumhuriyet ve imparatorluk devirleri
görülür.
* Helenizm medeniyetinin doğmasında Yunan, Anadolu,
İran, Mezopotamya ve Mısır medeniyetlerinin etkisi
olmuştur.
* Sınıf farklılıkları vardır. Bu sınıflar ………………..…….
(Asiller), ………………………………….…. ( Vatandaş )
ve ………………….…………. oluşmaktadır.
* Helenizm, Roma ve İslam medeniyetini etkilemiştir.
Not: Sınıflar arası mücadeleyi önlemek için ..............
…..…… …………………..… ………………………………….’nı
yaptılar.
Not: İskender’in ölümünden sonra ülke Makedonya
( Antigonitler ), Anadolu ( Selevkoslar ) ve Mısır
( Ptolemalar ) krallıkları olmak üzere üçe ayrılmıştır.
20
Not: On İki Levha Kanunları günümüz Avrupa hukukunun
temelini oluşturur. İlk laik hukuk sistemidir.
Soru: Bizans İmparatorluğu’nda hükümdarlık makamını
kendine güvenen ve yeterince güçlü olan kişiler ele
geçirebilirdi
* ………………….…. alfabesi ve ………………...……….
Takvim’e son şeklini vermişlerdir.
Bu
durum,
Bizans
İmparatorluğu’nda
aşağıdakilerden hangisine neden olmuştur?
* Lejyon denilen paralı, disiplinli orduları vardır.
* Önceleri tarım yaygın iken, Akdeniz havzasını ele
geçirmeleri ile ticaret gelişmiştir. ………………..……… ile
yaklaşık yüzyıl süren ……………..…. Savaşları yapılmıştır.
A) Hükümdarların yetkilerinin sınırlanmasına
B) Dinin devlet yönetiminde etkisinin azalmasına
C)Askeri ve sivil yönetimin birbirinden ayrılmasına
D) Birden fazla soyun yönetime gelmesine
E) Ülkenin küçük eyaletlere bölünmesine
( 1992 – ÖSS )
* Çok tanrılı inanç vardır.
* MS. 313’te ……...................…………..……. Fermanı ile
Hıristiyanlık serbest bırakılmıştır. 381 yılında ise
Hıristiyanlık resmi din olmuştur.
* Çiçero (Hitabet), Tilus, Takitus (Tarih) önemli ilmi
şahsiyetlerdir.
* 395’te …………………….….. …………………. sonucu
Doğu – Batı diye ikiye ayrılmışlardır.
* 476’da Batı Roma, 1453’te Doğu Roma yıkılmıştır.
Not: Roma’da tutulan günlükler ilk gazeteciliğin başlangıcı
sayılmıştır.
Not: Kendilerine has Roma rakamını icat ettiler.
( Roma rakamlarını Zaman ve Takvim konusu öncesinde
vermiştik. İnceleyiniz. )
Aspendos – Antalya
Not: Mısır’da bulunan güneş takvimi, Sezar döneminde
Julyen takvimi oldu. Papa XIII. Gregoryan ise son şeklini
vermiştir.
Not: Fenike alfabesine son şeklini verdiler. ( Latin alfabesi)
Dikkat !!! Yorum: Bazı ihtiyaçlarımız zaman içerisinde
değişik kişi ve toplumların katkısı ile son şeklini almıştır.
* İstanbul’da; Ayasofya, Bozdoğan Kemeri, Yerebatan
Sarayı, Çemberlitaş, Ankara’da Agustus Tapınağı, Roma
Hamamı, Antalya’da; Aspendos Tiyatrosu, Niğde’de Roma
Havuzu gibi eserler bırakmışlar, mimaride çok
gelişmişlerdir.
Soru: Bizans'ta sanatçılar dinin ve imparatorluğun emrinde
çalışmışlardır.
Buna göre Bizans'ta sanatçıların aşağıdakilerin hangisi
bakımından engellendiği savunulabilir?
Ayasofya – İstanbul
A) Anadolu topraklarında var olmuş çeşitli uygarlıklardan
yararlanmaları
B) Siyasi otoriteyi artırmada yardımcı olmaları
C) Süslemeye dayalı eserler yapmaları
D) Yönetimden maddi destek almaları
E) İşleyecekleri konuları özgürce seçmeleri
( 1995 – ÖSS )
Soru: IV. yüzyıl sonundan XV. yüzyıl ortasına kadar
varlığını sürdüren Doğu Roma İmparatorluğu aşağıdaki
Türk devletlerinden hangisiyle çağdaş olmamıştır?
A) Asya Hun
D) Akhun
21
B) Avar
C) Uygur
E) Hazar
( 17.06.2012 – LYS )
SINAVA HAZIRLIK ETKİNLİKLERİ
5. Aşağıda verilen cümlelerde eksik kalmış kelimeleri
tamamlayınız?
1. Olgu ne demektir? Örnek vererek açıklayınız?
A) Anadolu’ya ticaretle yazıyı getirip tarih çağlarını başlatan
……………………….................................……. Devleti’dir.
B) Babillerden kalan en önemli eser, ……………………..…
………………………………….………… Bahçesidir.
C) Efsane, masal, şiir ve fıkralar ……..…………..…………
kaynakların kapsamına girmektedir.
D) Tarihteki ilk sürekli ve düzenli orduyu …………..……..
kurmuşlardır.
2. Tarih biliminin yöntemlerini yazınız?
E) Şubat ayının 29 gün olduğu yıllara ……………...………
…………………………………………………… adı verilir.
a)
b)
6. Aşağıda verilen bilim dalları tarihe nasıl yardımcı
olmaktadır? Açıklayınız?
c)
 Nümizmatik:
d)
e)
 Epigrafya:
3. Tarih çağlarını yazınız?
 Antropoloji:
a)
b)
 Edebiyat:
c)
 Heraldik.
d)
4. “Kısasa Kısas Sistemi” ne demektir? Açıklayınız?
7. İnsanoğlu maden devrine niçin bakır dönemi ile
başlamıştır? Sebeplerini kısaca yazınız?
a)
b)
c)
22
8. Aşağıdaki cümlelerin(ifadelerin) “YANLIŞ” ya da
Tarih
biliminin
yararlandığı
aşağıdaki
kaynaklardan hangisi öznel ve taraflı bilgi verir?
10.
“DOĞRU” olduğunu belirtiniz?
Cümle---İfade
D
A)Haritalar
D)Hatıralar
Y
a) Mezopotamya’da kalıcı mimari eserler taş
olmadığı için yoktur.
b) Tarih çağları evrensel olaylara göre
ayrılmıştır.
c) Tarihte deney ve gözlem vardır.
11. Toplumların kültür ve medeniyet alanındaki
etkileşimlerini aşağıdakilerden hangisinin olumlu yönde
etkilediği savunulamaz?
A)Kâğıt ve Matbaa
B)Göçler
D)Ticari etkinlikler
d) Tarih öncesi dönemler, dünyanın her yerinde
aynı zaman ve sürede yaşanmamıştır.
e) Tarihin konusu insanların yaşam tarzları,
kültürleridir.
f) Güneş yılı esaslı hazırlanan takvimler
dünyanın güneş etrafındaki dönüşüne bakılır.
Bu da 354 gün 6 saattir.
g)
Eylem
Hoca:
“Tarihsel
olaylar
değerlendirilirken günümüz koşulları mutlaka
dikkate alınmalıdır.” dedi.
h) Tarihi olaylar kesintisiz bir süreç halinde
değil, ayrı ayrı değerlendirme yapılmalıdır.
ı) Garip Hoca : “İki gün önce kitapçıda Evliya
Çelebi’nin Seyahatnamesine Bakış Açısı adlı
kitabı gördüm. Evet, birinci elden kaynaktı bu.”
dedi.
i) Demir devrinde site şehir devletleri kurulmuş,
Babil gibi merkezi krallıklar kurulmuştur.
C)Hayvancılık
E)Yazı
12. Eski bir yerleşim yerinde kazılarda buğday fosilleri,
tunç heykeller ve demir mızraklar bulunmuştur.
Bu buluntulara göre yerleşim merkezi için;
I. Madenden yararlanılmıştır.
II. Tarihi yontma taş dönemine kadar dayanır.
III. Ekonominin temeli ticarete dayalıdır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A. Yalnız I
D. I ve III
B. Yalnız II
C. Yalnız III
E. I, II ve III
13. – Mısırlılar, tanrı olarak kabul ettikleri Firavunlar için
inşa ettikleri piramitleri çeşitli heykel ve resimlerle
süslemişlerdir.
– Yunanlılar, tanrılarının Olimpos Dağı'nın başında kendileri
gibi bir hayat sürdüklerine inanmışlar ve tapınaklarında
onları insan şeklinde tasvir etmişlerdir.
9. Bir efsaneye göre, Babil’in Asma Bahçeleri, II. Babil
Devleti’nin kurucusu Kral Nabukadnezar tarafından
yaptırılmıştır. Nabukadnezar Amyitis isimli bir prensesle
evlenir. Dağlık ve yeşil bir ülkeden gelen Amyitis
Mezopotamya’nın farklı coğrafi yapısına ve iklimine
alışamaz.
Yukarıdaki
bilgiler
bir
arada
değerlendirildiğinde aşağıdaki yargılardan hangisine
ulaşılabilir?
Sıla hasreti çeken eşini memnun etmek isteyen
Nabukadnezar, onun memleketinin bir benzerini yapmaya
karar vererek yapay dağlar, içinde sular akan yemyeşil
bahçeler yaptırır. Bir piramit oluşturacak taraçalar halinde
yükselen bu bahçeler 80 km uzunlukta, 100 metre
yükseklikte ve 30 metre genişliktedir. Sular Fırat’tan
getirilir. Uzaktan bakılınca bu bahçeler havada asılı gibi
görünür.
A) İlk Çağ'daki inançlar toplumların sanat anlayışından
etkilenmiştir.
B) İlk Çağ'da dini nitelikli sanat eserleri ticari amaçla
kullanılmıştır.
C) İlk Çağ'daki uygarlıklar krallarını tanrı olarak kabul
etmiştir.
D) İlk Çağ'da mimarinin ve sanatın gelişiminde dinin etkisi
görülmüştür.
E) İlk Çağ'daki uygarlıklar Mısır ve Yunan uygarlıklarından
etkilenmiştir.
Aşağıda verilen soruları yukarıda verilen metne göre
cevaplayınız?
a)
B)Antlaşmalar
C)Fermanlar
E)Arkeolojik buluntular
14. Anadolu'da, Asurluların yerleştiği bir merkezde yapılan
kazılarda altın, gümüş, tunç, bakır madenlerinden yapılmış
süs eşyaları, silahlar ve üzerinde tanrı figürleri olan
heykeller bulunmuştur. Ayrıca bölgede madenleri işlemeye
yarayan araç-gereçlere de rastlanılmıştır.
Yalnızca bu bilgilere bakarak;
I. Komşu bölgelerle yoğun ticari faaliyetler yapılmıştır.
II. Bölgede bulunan madeni eserler çeşitlilik göstermiştir.
III. Askeri ve dini alanlara yönelik eserler meydana
getirilmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
Metni dikkatle okuduktan sonra metne uygun bir
başlık koyarak, niçin bu başlığı seçtiğinizi açıklayınız?
b) Babil’in Asma Bahçeleri yapılmadan önce Prenses
Amyitis’in alışamadığı Mezopotamya iklim ve
coğrafyası sizce nasıl olabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
23
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve II
4. İlk Çağ'da, Mezopotamya'da kurulan uygarlıklar içinde en
gelişmiş olan Sümerler, Ziggurat adı verilen tapınak
yapımında, astronomide, matematikte ve edebiyatta ileri
gitmişlerdir.
İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI TESTİ
1. İlk Çağ'da; Hindistan'a göç eden Âriler, Hint toplumu
arasında
kaybolmamak
ve
kültürel
özelliklerini
kaybetmemek için Kast Sistemini oluşturmuşlardır. Kast
Sisteminde insanlar tabakalara ayrılmış, tabakalar arası
ilişkiler çok katı esaslara dayandırılmıştır. Bu sistemden
dolayı Hindistan'da halk hiçbir zaman bir araya gelememiş
ve Hindistan'da tarih boyunca güçlü bir devlet
kurulamamıştır.
Buna göre Sümerlerin,
I. sanat
II. bilim
III. hukuk
alanlarından hangilerinde gelişme sağladıkları
söylenebilir?
Bu bilgiden yola çıkarak,
A) Yalnız I
D) II ve III
I. Kast Sistemi,
II. dinin etkisi,
III. farklı kültürlerin bir arada olması
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
5. Sümerlerin;
durumlarından
hangileri
toplumsal
sağlanamamasının sebebi olarak gösterilemez?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
düzenin
– İlk yazılı kanunları yapmaları,
– Şehir devletleri halinde yönetilmeleri,
– Ziggurat adı verilen tapınaklar yapmaları,
– Halkın hürler, köleler ve korunanlar olarak ayrılması,
C) I ve III
E) I, II ve III
2. Hasan Hoca 9 B sınıfında; “ Hititler çok tanrılı bir inanışa
sahiptirler. Kendi tanrılarının yanı sıra çevre uygarlıkların ve
ele geçirdikleri ülkelerin tanrılarına da inanmışladır. Bu
yüzden Hitit ülkesi "Bin Tanrı İli" olarak adlandırılmıştır.
Dinsel
hoşgörüleri
başka
toplumlar
üzerindeki
egemenliklerini de kolaylaştırmıştır.” demiştir.
özellikleri
ilişkilendirilemez?
aşağıdakilerden
hangisiyle
A) Ekonomik yapı
D) Hukuki yapı
B) Sosyal yapı
E) Dini yapı
C) Siyasi yapı
6. İlk Çağ'da,
– Kızılırmak Deltasında yaşayan Hititlerde tarım,
– Ege kıyı şeridinde yaşayan İyonyalılarda deniz
ticareti,
– İç Batı Anadolu'da yaşayan Lidyalılarda kara ticareti
gelişmiştir.
Hasan Hoca’nın söylediklerine göre;
I. Hititler, dine çok önem vermişlerdir.
II. Kendi tanrılarını, başka uygarlıkların tanrılarından üstün
görmüşlerdir.
III. Dinsel hoşgörüleri yayılmalarını kolaylaştırmıştır.
Bu bilgilere göre;
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) I ve III
I. Geçim kaynakları, yaşanılan bölgenin
özellikleriyle yakından ilgilidir.
II. İlk Çağ'da ticaret en önemli geçim kaynağıdır.
III. Toplumlar birbirleriyle ilişki içerisindedir.
C) Yalnız III
E) II ve III
coğrafi
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
3. İlk Çağ Uygarlıklarında;
A) Yalnız I
I. Firavun adı verilen yöneticilerin aynı zamanda tanrı olarak
kabul edilmeleri
II. Kralların, ordunun başında sefere katılmaları
III. Kralların başkomutan, başrahip, baş yargıç görevlerini
birlikte yürütmesi
durumlarından hangileri
uyulmadığının kanıtıdır?
A) Yalnız I
D) II ve III
"laik
B) I ve II
devlet"
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
7. İlk Çağ'da görülen,
– Mısır'da piramitlerin inşa edilmesi,
– Mezopotamya'da Ziggurat denilen tapınakların
yapılması,
– Anadolu'da kaya mezarlar oluşturulması
gelişmeleri mimarinin aşağıdakilerin hangisinden daha
çok etkilendiğinin kanıtıdır?
anlayışına
C) I ve III
E) I, II ve III
A) Coğrafi konum
B) Dini inanışlar
C) Doğa olayları
D) Bilimsel çalışmalar
E) Ekonomik şartlar
24
8. Frig Kralı Midas, Yunanistan'daki Apollon Tapınağı'na
kendi tahtını göndermiş, bununla birlikte Frig başkenti
Gordion'da Yunan çanak çömleği bulunmuştur.
12. Garip Hoca 9 A sınıfında tahtaya; “ İlk Çağ'da,
Mezopotamya'da kurulan uygarlıklar içinde en gelişmiş olan
Sümerler,………………………………. adı verilen tapınak
yapımında, astronomide, matematikte ve edebiyatta ileri
gitmişlerdir.” yazmıştır.
Bu bilgilere bakarak, aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
Garip Hoca’nın boş bıraktığı yere,
A) Yunanlıların Anadolu'yu işgal ettiği
B) Frigler'in Batı ile iyi ilişkiler kurduğu
C) İki bölge arasında yoğun savaşlar yapıldığı
D) Anadolu'da dini inanışın tamamen Yunan etkisinde
olduğu
E) Yunanlıların, Friglerin egemenliğini kabul ettiği
I. Pankuş Meclisi
II. Polis
III. Ziggurat
kelimelerinden hangileri getirebilir?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) Yalnız III
9. Tarihinde az sayıda istilaya uğrayan Mısır, M.Ö.1500' lü
yıllarda bunlardan birini yaşamıştır. Mısırlılar istilacılardan
at yetiştirmeyi öğrenirken, daha sonra Hititlerle Suriye
bölgesi ve Baharat Yolu için yaptıkları, savaşlarda atı
kullanmışlardır.
C) I ve III
E) I, II ve III
13. Sümerlerin;
Bu bilgiye bakarak Eski Mısır ile ilgili aşağıdaki
yargılardan hangisine ulaşılamaz?
– Ziggurata yiyecek ve içeceklerini saklamaları
– Şehir devletleri halinde yönetilmeleri,
– Ziggurat adı verilen tapınaklar yapmaları,
– Halkın hürler, köleler ve korunanlar olarak ayrılması,
A) Uğradıkları istiladan bazı olumlu sonuçlar ortaya
çıkmıştır.
B) Ülkenin istilacılara karşı coğrafi engelleri bulunmaktadır.
C) Hititleri, yaptıkları savaşta mağlup etmişlerdir.
D) Dış siyasette yayılmacı bir politika izlemişlerdir.
E) Ekonomik çıkarlar savaş yapmalarında etkilidir.
10. "İlk Çağ Anadolu Uygarlıkları'nın çoğunda eli silah tutan
her erkek için savaş zamanında orduya katılma zorunluluğu
vardır. Bu kurala uymayanlar için ağır cezalar verilmesi
kanunlarla kabul edilmiştir." diyen bir tarihçi bu durumun
temel nedeni olarak aşağıdakilerden hangisini
gösterebilir?
özellikleri
ilişkilendirilemez?
aşağıdakilerden
hangisiyle
A) Ekonomik yapı
D) Hukuki yapı
B) Sosyal yapı
E) Dini yapı
C) Siyasi yapı
14. İlk Çağ'da,
A) Anadolu halkının zengin olması
B) Bölgenin sık sık istilalara uğraması
C) Kralların yönetimde tek söz sahibi olması
D) Anadolu'da bilimsel çalışmaların yetersiz kalması
E) Bölgede düzenli ve sürekli orduların bulunmaması
I. Hititlerin merkezi ………………………
II. Friglerin merkezi ……………………….
11. İlk Çağ'da,
– Fenikeliler ve Yunanlılar, bulundukları coğrafya tarıma
uygun olmadığı için denizcilikle uğraşmışlar ve değişik
yerlerde koloniler kurmuşlardır.
– Hititler ve Frigler ise verimli Anadolu topraklarında tarım
üretimine önem vermişlerdir.
Bu iki duruma bakarak aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
A) Sard - Ninova
B) Gordion-Tuşpa
C) Tuşpa- Sard
D) Hattuşaş-Gordion
E) Efes-Ninova
Yukarıda
boş
bırakılan
yerlere
aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
sırasıyla
15. İlk Çağ'da,
I. Urartuların merkezi ………………………
II. Lidyalıların merkezi ……………………….
A)
Uygarlıkların ekonomik uğraşları
kültürlerini
etkilemiştir.
B) Ticaretle uğraşan toplumlar siyasi birliklerini daha kolay
sağlamıştır.
C) Coğrafi özellikler geçim kaynakları üzerinde etkili
olmuştur.
D) Hititler ve Frigler ticari faaliyetlerde bulunmamışlardır.
E) Fenike ve Yunan kültürü diğer kültürlere göre ileri
düzeydedir.
Yukarıda
boş
bırakılan
yerlere
aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
sırasıyla
A) Sard - Ninova
B) Gordion-Tuşpa
C) Tuşpa- Sard
D) Hattuşaş-Gordion
E) Efes-Ninova
25
22. Yunan baş tanrısı Zeus’tur. Zeus; buluta, yağmura ve
yıldırıma egemen olan tanrıdır. Zeus’un karısı Hera ise, ay
tanrıçasıdır ve kadınların koruyucusudur. Zeus’un kızı
Atena, aşk ve şarap tanrıçası; Afrodit bereket tanrıçası;
Demeter denizler tanrısı; Poseydon savaş tanrısıdır.
16. Barut, Pusula, Kâğıt, Matbaayı bulan ilk çağ
uygarlığı aşağıdakilerden hangisidir?
A) İran
B) Hint
C) Türk
D) Yunan
E) Çin
Buna göre, Yunan inancı için,
17. Mısırda ölümden sonraki hayata inanılmış ve ölülerin
tekrar bedenen dirileceği kabul edilmiştir.
I.
II.
III.
Bu inanış Mısırda aşağıdakilerden hangisine neden
olmuştur?
tanrıların insan şeklinde düşünüldüğü,
doğa güçlerinden etkilenildiği,
ölümden sonraki hayata inanıldığı
durumlarından hangileri savunabilir?
A)
B)
C)
D)
E)
Firavunların cesetlerinin yakılmasına
Mumyacılığın ortaya çıkmasına
Ölülerin gömülmesine
Eczacılığın gelişmesine
Geometrinin gelişmesine
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
23. Büyük İskender Asya Seferi sırasında, ele geçirdiği
şehirlerde kütüphaneler açmış, doğuya ait birçok eseri
inceletmiş ve yeni eserler yazdırmıştır. Bu etkileşim
sürecinde sentez bir medeniyet ortaya çıkmıştır. Aynı
zamanda Yunan kültürü de bu sentez de pay sahibi olmuştur.
18. Sümerlerin insanlık tarihine en büyük katkıları
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Parayı bulmaları
B) Barutu bulmaları
C) Ateşi bulmaları
D) Mürekkebi bulmaları
E) Yazıyı bulmaları
Bu durum
olmuştur?
A)
B)
C)
D)
E)
19. Hititlerde tanrılara hesap verme amacıyla anal adı
verilen yıllıklarda zaferler ve yenilgiler aynen yazılmıştır.
Bu durum
olmuştur?
A)
B)
C)
D)
E)
aşağıdakilerden
hangisine
neden
Kralların tahttan indirilmesine
Taht kavgalarının başlamasına
Pankuş Meclisi’nin kurulmasına
Objektif tarih yazıcılığının başlamasına
Savaşlarda başarısız olunmasına
aşağıdakilerden
hangisine
neden
Anadolu’da köleliğin sona ermesine
Sürekli savaşların yaşanmasına
Deniz ticaretinin gelişmesine
Doğu-Batı kültürünün kaynaşmasına
Batının yıkılıp parçalanmasına
24. İlk çağda Yunan şehir devletlerinde yaşayan halk
özgürlüğüne son derece düşkün olup, başka bir şehir
devletinin egemenliği altına girmeyi asla kabul
etmemişlerdir.
Bu durum Yunan Uygarlığı’nda aşağıdakilerden
hangisinin oluşmasını engellemiştir?
20. Sınıflar arası mücadeleyi önlemek amacıyla, ilkçağın
akla dayanan ilk hukuk kuralları olarak bilinen ve aynı
zamanda günümüz Avrupa Devletlerinin laik hukuk
kurallarının temellerini de oluşturan “ 12 Levha
Kanunları’nı ” hazırlayan uygarlık aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Roma
B) Sümer
C) Yunan
D) İran
A)
B)
C)
D)
E)
Özgür düşüncenin gelişmesini
Kültürlerinin yayılmasını
Siyasi birliğin kurulmasını
Sanat çalışmalarının oluşmasını
Taht kavgalarının yaşanmasını
E) Babil
25. "Hindistan'da uygulanan ve sınıflar arası geçişi
engelleyen Kast Sistemi, bölgede ortak kültürel değerlerin
oluşmasını engellemiştir." diyen Garip Hoca bu görüşüne
aşağıdakilerden hangisini kanıt olarak gösterebilir?
21. Tarihin bilinen ilk sistemli kanunlarını hazırlayarak,
“ Kısasa Kısas Sistemini ” uygulayan Babil
hükümdarının ismi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Budizm’in Hindistan dışına yayılmasını
B) Bölgede Baharat Yolu'na egemen olma mücadelesinin
yapılmasını
C) Hindistan'ın uzun süre sömürge olarak kalmasını
D) Hindistan'da yüzlerce yerel dilin konuşulmasını
E) Bölgenin doğal zenginlik kaynaklarına sahip olmasını
A) Kral Menes
B) Hammurabi
C) Noram-sin
D) Urgakina
E) Hattuşili
26
-- Güneyde : …………………………………………………
III. ÜNİTE: İLK TÜRK DEVLETLERİ
* Göçebe kültürünün sonucunda şu durumlar ortaya
çıkmıştır:
1. KONU: TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI
* Türk adı;
- Uygur metinlerinde güç, kuvvet;
- Kaşgarlı Mahmut’a göre ………………………….... Çağı;
- Ziya Gökalp’e göre töreli, nizam sahibi,
- Tarihçi Wambery’e göre törümek, türemek(yaratılmak,
dünyaya gelmek, çoğalmak)
- G. Doerfer ise devlete bağlı halk,
- Orhun Anıtlarında ise Türük olarak geçer.








a)
b)
c)
d)
e)
Anav Kültürü : Orta Asya’nın en eski kültür
merkezidir.
Kelteminar Kültürü : Türklere ait en eski
kültür merkezlerinden biridir.
Afanasyevo Kültürü : Bakır madeni
kullanılmış, hayvancılık gelişmiştir.
Altay Kültürü : Pek çok kültür merkezini
içine almaktadır.
Andronova Kültürü : Türklerin ilk ataları
oldukları kabul edilmektedir. Tunçtan ve
altından yapılmış eşyalar ilk kez burada
bulunmuştur.
Karasuk Kültürü : Andronova kültürüne
benzer. İlk kez demiri işlemişlerdir.
Taştık Kültürü : Tagar kültürüyle benzerlik
gösterir.
Tagar Kültürü : Türklere ait en gelişmiş
kültür merkezidir. Günümüze en yakın
olanıdır.
Merkezi yapı güçlenememiş,
Teşkilatçı özellik gelişememiş,
Mimari ve şehircilik ortaya çıkmamış,
Ekonomi, hayvancılığa dayalı kalmış,
Askeri yapıysa gelişmiştir.
* Türkler nerelere göç etmişlerdir?
a) Kuzeyde Sibirya’ya,
b) Doğuda Çin, Uzakdoğu,
c) Güneyde Hindistan, Pakistan
d) Batıda;
- Bir kısmı Hazarın kuzeyinden Karadeniz’in kuzeyinden
Avrupa,
- Bir kısmı ise Hazarın güneyinden Arap Yarımadası,
İran, Mısır, Irak ve Anadolu’ya göç etmişlerdir.
* Türklerin
ilk
ana
yurdu
……….………
………………………………………………...……...….’dır.
* Türklerin Orta Asya'dan Göç Etmelerinin Nedenleri:
a) …………………………………………………………..
……………………………………………………………….
b) …………………………………………………………..
……………………………………………………………….
c) …………………………………………………………..
Orta Asya
……………………………………………………………….
Orta Asya’nın sınırları;
d) …………………………………………………………..
-- Doğuda : …………………………………………………
……… ………………………………………………………
-- Batıda
: …………………………………………...……
e) …………………………………………………………..
-- Kuzeyde : …………………………………………………
……………………………………………………………….
27
kimliklerini kaybetmişlerdir. Hazar Denizinin güneyinden
yapılan göçler ise süreklilik gösterdiği için yerleştikleri bu
bölgelerde kültürel kimliklerini koruyabilmişlerdir.
* Türklerin Orta Asya'dan Göç Etmelerinin Sonuçları:
a) …………………………………………………………..
……………………………………………………………….
Not: Türkiye kelimesine ilk defa Bizans kaynaklarında
rastlanılmıştır. IX. ve X. yüzyıllarda Orta Asya için
kullanılmıştır. Anadolu’nun Türkiye olarak nitelendirilmesi
ise yine ilk defa Bizans kaynaklarında XII. yüzyılda geçer.
b) …………………………………………………………..
……………………………………………………………….
c) …………………………………………………………..
2. KONU: ORTA ASYA’DA KURULAN İLK TÜRK
DEVLETLERİ
……………………………………………………………….
d) …………………………………………………………..
Asya Hun (Büyük Hun) Devleti
……… ………………………………………………………
e) …………………………………………………………..
……………………………………………………………….
Yorum: Türklerin belirli bir zamanda bir coğrafyada bir tek
topluluk olarak varlık göstermemesi Türk Tarihini
araştırmayı güçleştirmiştir.
Not: Türklerin göçünü kolaylaştıran etkenler;
a) …………………………………………………………….
* Merkez ………….………. olmak üzere Orhun ve Selenga
nehirleri çevresinde kuruldu.
b) …………………………………………………………….
Not: Tarihte bilinen ……………………………..…….…….
c) …………………………………………………………….
* Devletin
kurucusu
ve
ilk
hükümdarı
………………………………………………...…………'dır.
Not: MÖ. 197 yılında Çin-Hun arasında PETENG
Antlaşması imzalanmıştır. Doğu Asya tarihinin iki büyük
devleti arasında imzalanan ilk barış antlaşmasıdır.
Soru: İslamiyet’ten önce Türklerde,
I. yün dokumacılığının yapılması,
II. ticarette Çin’den alınan ipeğin koyun ve sığırla takas
edilmesi,
III.
orduda
ve
ulaşımda
atlardan
* ………………..……. karşı seferler yaptılar, Çinliler de
bu seferleri durdurmak için ………… ……………..…….’ni
yapmak zorunda kalmışlardır.
yararlanılması
durumlarından hangilerinin hayvancılığın toplumsal
hayatta
önemli
savunulabilir?
A) Yalnız II
bir
yeri
olduğunu
B) Yalnız III
D) I ve II
gösterdiği
* Teoman'ın oğlu …………..… Han döneminde; diğer Türk
devletlerine de örnek olacak "……………………………….
………………….."e dayalı ilk düzenli Türk ordusu kuruldu.
C) Yalnız I
E) I, II ve III
( 27.03.2011 – YGS )
Soru: Mete’nin yenilgiye uğratmış olduğu Çin
topraklarına yerleşmek yerine Çin’i sadece vergiye
bağlamasının nedenleri neler olabilir?
Not: Türklerin Anadolu’ya ilk gelişi, Türklerin Avrupa’ya ilk
göçü sırasındandır. 375 yılında Basık ve Kursık
önderliğinde gelmişlerdir.
………………………………………………………………
………………………………………………………………
Not: Hazar Denizinin kuzeyinden Avrupa’ya giden Türkler
sürekli göçlerle desteklenemedikleri için, gittikleri
bölgelerde azınlıkta kalmışlar ve zamanla kültürel
………………………………………………………………
28
Uyarı: Avrupa’ya ve Anadolu'ya ilk Türk akını bu dönemde
düzenlenmiştir. Bu akınlar Anadolu'ya yerleşme ve yurt
edinme amacı taşımamaktadır.
Soru: Hunlara karşı Çin’in izlemiş olduğu politikaları
yazınız? ( Çin entrikaları)
a) …………………………………………………………..
Soru: Kavimler Göçünün sonuçlarını yazınız?
……………………………………………………………….
a) …………………………………………………………..
b) …………………………………………………………..
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
b) …………………………………………………………..
c) …………………………………………………………..
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
c) …………………………………………………………..
d) …………………………………………………………..
……………………………………………………………….
……… ………………………………………………………
d) …………………………………………………………..
Not: Türk topluluklarını bir bayrak altında toplayarak ilk
kez siyasi birliği sağlayan hükümdar Mete Han’dır.
……… ………………………………………………………
e) …………………………………………………………..
* Mete Han'ın ölümünden sonra oğulları ülkeyi iyi
yönetemediler.
……………………………………………………………….
f) …………………………………………………………..
* Çin entrikaları ve bu devletle yapılan savaşlar ülkeyi
zayıflattı.
……… ………………………………………………………
g) …………………………………………………………..
* İpek Yolu'nun Çin kontrolüne geçmesi nedeniyle Hun
ekonomisi bozuldu.
Soru: Çin'den başlayıp Orta Asya'yı aşarak Akdeniz ve
Karadeniz'de sona eren İpek Yolu'nun Orta Asya' da kurulan
Türk devletlerinin bir süre denetiminde olması bu devletleri,
……………………………………………………………….
Not: Orta Çağ Avrupa’sında derebeylik sisteminde Süzeren
himaye eden kişiye, Vassal ise himaye edilen kişilere verilen
addır.
I. ekonomik açıdan gelişme,
II. Orta Asya siyasetinde söz sahibi olma,
Soru: Avrupa’da Kavimler Göçü, Roma İmparatorluğu’nun
ikiye ayrılması ve sonrasında Batı Roma İmparatorluğu’nun
yıkılmasının getirdiği karışıklıklar devam ederken insanlar
kendilerini emniyette hissetmedikleri için güçlü kişilerin
koruması altına girme ihtiyacı duymuştur.
III. tarıma ticaretten fazla önem verme
durumlarından
hangileri
savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
yönünde
B) Yalnız II
etkilediği
C) Yalnız III
Bu durum aşağıdakilerden hangisine neden olmuştur?
E) I, II ve III
( 11.04.2010 – YGS )
A) Katolik Kilisesi’nin gücünün azalmasına
B) Merkezî krallıkların kurulmasına
C) Cumhuriyet yönetimlerinin başlamasına
D) Feodalite rejiminin oluşmasına
E) Coğrafi keşiflerin yapılmasına
( 15.06.2013 – LYS )
* Ki-ok bir Çin prensesiyle evlenerek Çinlilerle akrabalık
kurma yoluna gitmiştir. Artan Çin baskısı nedeniyle ülke
iyice zayıflayarak ikiye ayrıldı.
Kavimler Göçü:
Avrupa Hun Devleti
* Çin baskısından kaçan Hunların, M.S. 375'de Batı'ya göç
etmeye
başlaması
ile
Karadeniz’in
kuzeyindeki
……………………………… kavimlerinin batıya doğru göç
etmesi ile yüz yıl süren karışıklık ve yer değiştirme olayına
………………………………..….. ………………….. denir.
* M.S. 400'lerde başkent ………………………….…………
olmak üzere Avrupa Hun Devleti kuruldu. Bu sırada Hun
hükümdarı ………………………………………………..'di.
* ………………………………….… döneminde Türkler ilk
kez Anadolu’ya ayak basmışlardır.
* ……………..….. İmparatorluğu, M.S. 395 tarihinde,
Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı.
29
Not:
Avrupa’da
Attila’nın
lakabı
“ …………………………..……................ KAMÇISI’DIR.”
Soru: Hıristiyanların, günahlarından dolayı Tanrı’nın
kendilerini
cezalandırmak
amacıyla
gönderdiğini
düşündükleri ve “Tanrı’nın Kamçısı” olarak niteledikleri,
döneminde Avrupa Hun Devleti’nin en parlak zamanını
yaşadığı Türk hükümdarı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mete
Avrupa Hun Devleti
B) Balamir
C) Teoman
D) Attila
E) Bumin Kağan
( 17.06.2012 – LYS )
Soru: Aşağıdakilerden hangisi, Avrupa Hunları hakkında
yapılabilecek bir değerlendirme olamaz?
* Uldız’ın Politikası;
A)
Balkanlara
inerek
Bizans
üzerinde
baskı
oluşturmuşlardır.
B) Türk kültürünün Avrupa’ya taşınmasında etkili
olmuşlardır.
C) Rusların siyasi bir güç olarak tarih sahnesine çıkışlarını
sağlamışlardır.
D) Kavimler Göçü’ne yol açarak Avrupa’nın etnik
coğrafyasının değişmesine sebep olmuşlardır.
E) Avrupa’nın siyasi yapısını değiştirerek Batı Roma’nın
zayıflamasına neden olmuşlardır.
( 15.06.2013 – LYS )
a) …………………………………………………….…
b) …………………………………………………...……
* Avrupa Hunları'nın en ünlü hükümdarı ve en parlak
dönemi ………………………………………….……...……
Dönemidir.
* Attila Doğu Roma heyeti ile ……………………………...
Barışı’nı imzalamıştır.(434)
I.
Kök Türk Devleti
* Attila, 447 yılında büyük bir ordu ile Doğu Roma (Bizans)
üzerine yürüdü ve onları …………………………….………
Barışı ile vergiye bağladı.
* 451 yılında …………………………. Roma İmparatorluğu
üzerine ve 452 yılında da İtalya üzerine iki büyük sefer
yaptı. ( Galya ve İtalya )
Soru: Attila’nın Roma’yı işgal etmesine hiçbir engel
yokken geri dönmesinin sebeplerini yazınız?
a) …………………………………………………………..
……………………………………………………………….
I.
Kök Türk Devleti
b) …………………………………………………………..
* 552'de Avarlara karşı isyan ederek, …………………….…
Kağan önderliğinde …………………………. merkez olmak
üzere kuruldu.
……… ………………………………………………………
c) …………………………………………………………..
Not: Tarihte Türk adı ile kurulan ilk devlet
……………………………………………………...……’dir.
……………………………………………………………….
* Bumin Kağan'ın yerine geçen …………………..… Kağan
zamanında devlet en parlak dönemini yaşadı.
* Attila, Roma Seferinden döndükten sonra hayatını
kaybetmiştir.
* ……………….…. Yabgu döneminde Bizans ile Sasani
Devleti'ne karşı büyük mücadeleler yapıldı.
* Pantolon ve ceket giyme, at koşumları ve at eyerleme
yöntemlerinde Avrupa’ya örnek olmuştur.
* Tapo Kağan zamanında ……………………..……... kabul
edilmiştir.
30
* İşbara Kağan zamanında Çin, Türkleri asimile etme
yönünde yoğun çalışmalarda bulunmuştur.
Soru: Orhun Abidelerinin Türk Tarihi Açısından Önemini
Yazınız?
* Göktürk Devleti, Çin entrikaları sonucu, 582 yılında Doğu
ve Batı Köktürkler olarak ikiye ayrıldı.
a) ……………………………………...……………………..
……………………………………………………………….
Uyarı: Bu dönemde İpek Ticaret Yolu, Köktürk, Sasani ve
Bizans Devletleri'ni karşı karşıya getirmiştir. İlk TürkBizans ittifakı Sasaniler'e karşı bu dönemde olmuştur (571).
Hedef doğu-batı ticaretini ele geçirmektir.
b) ………………………………………………...…………..
……………………………………………………………….
c) ………………………………………………………...…..
Not: Tarihte Türk adı ile kurulan ilk devlet olması ve
kendilerine ait alfabelerinin olması ulusçuluğa önem
verdiklerini kanıtlar.
……………………………………………………………….
d) ………………………………………………………...…..
……… ………………………………………………………
II. Kök Türk (Kutluk) Devleti
e) ………………………………………………………...…..
……………………………………………………………….
Soru: Orhun Yazıtları’ndaki Türkçede yabancı dil
ögelerinin oranı çok azken Uygurlar Dönemi metinlerinde
bu oranın arttığı görülmüştür.
Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu
söylenemez?
A) Kültürel ilişkilerin artmasının
B) Türkçe kurallar çerçevesinde sözcükler türetilmesinin
C) Farklı dinlerin benimsenmesinin
D) Yabancı dillerin Uygur Türkçesine çevrilmesiyle yeni
terimlerin girmesinin
E) Uygur ülkesinde ticaretin artmasının
( 01.04.2012 – YGS )
II. Kök Türk Devleti
Soru: Göktürk hükümdarı Bilge Kağan şehirlerin surlarla
çevrilmesi, Budizm ve Taoizm'in tanıtılması gibi konuları
Meclise getirmiş, fakat bu görüşler Mecliste reddedilmiştir.
* 682 yılında ………………..…............ Kağan önderliğinde
kuruldu.
Bu bilgiye dayanarak Göktürklerle ilgili aşağıdaki
yargılardan hangisine ulaşılamaz?
* Ünlü hükümdarları Bilge Kağan döneminde, vezirleri Kül
Tigin ve Tonyukuk ile birlikte, en parlak dönemlerini
yaşadılar.
A) Hükümdar bazı inanç sistemlerinin bilinmesini
istemektedir.
B) Mecliste sadece belli konular tartışılmaktadır.
C) Hükümdarın Meclise sunduğu her öneri kabul
edilmemektedir.
D) Hükümdar demokratik bir tutum içindedir.
E) Hükümdar şehirlerin korunmasını istemiştir.
( 1996 – ÖSS )
* Bilge Kağan'ın ölümünden sonra zayıflayarak Basmil,
Karluk ve Uygurların isyanı sonucu yıkıldılar.
Uyarı: Türk tarihinin ve Türk edebiyatının ilk yazılı kaynağı
olarak kabul edilen ………………………………... Yazıtları bu
dönemde yazılmıştır. Bu yazıtlarda Kök Türk Tarihi ve Türk
Uygarlığı hakkında önemli bilgiler verilmektedir.
Soru: Orhun Yazıtları ile ilgili olarak aşağıda verilen
bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Uygurlar zamanında yazılmıştır.
B) Orhun Irmağı vadisinde bulunmaktadır.
C) Danimarkalı Wilhelm Thomsen tarafından okunmuştur.
D) Tonyukuk, Kül Tigin ve Bilge Kağan adına dikilmiştir.
E) Türk dilinin ve tarihinin en eski yazılı örneklerindendir.
( 15.06.2013 - LYS )
Not: Abideleri yazan Yoluğ Tigin ilk Türk tarihçisi ve
edebiyatçısıdır. Orhun Abideleri, 1893 yılında Danimarkalı
bilgin Wilhem Thomsen tarafından okunmuştur.
31
Soru: Göktürklerle ilgili bilgilerden bazıları şunlardır:
I. İlk kez "Türk" adını taşıyan kavim olarak ortaya
çıkmışlardır.
II. Doğu bati olmak üzere iki koldan yönetilmişlerdir.
III. Kendilerine özgü yazıya geçmişlerdir.
IV. Orta Asya'da devlet kurmuşlardır.
V. Hükümdarları, komşu ülke hanedanlarıyla akrabalık
kurmuştur.
Soru: Türk tarihinde fiziki bir mekân olarak kütüphane
kuran ilk topluluk aşağıdakilerden hangisidir?
A) Osmanlılar
B) Göktürkler
C) Hunlar
D) Büyük Selçuklular
E) Uygurlar
( 15.06.2013 – LYS )
* 840 yılında ……………………...……. Türkleri tarafından
yıkıldılar.
Bu
bilgilerden
hangilerine
dayanarak
Göktürklerde ulusçu bir devlet anlayışı olduğu
söylenebilir?
A) I ve III
C) II ve IV
D) III ve IV
Uyarı: Kırgızlar, Uygurları yıkarak Türk yurdunun
Moğolların eline geçmesine neden olmuşlardır. Bu yüzden
Türk tarihinde olumsuz anılmışlardır.
B) II ve III
Not: “Uygurlarda İdikut şehrinde kervansaraylar ile Mani,
Budist,
Hıristiyan
mabet
ve
manastırlar
bulunur.”cümlesinden çıkarılabilecek yargılar;
E) IV ve V
Uygur Devleti
a) Yerleşik hayata geçtikleri
b) Kalıcı mimari eserler bıraktıkları
c) Ticarete önem verdikleri
d) Hoşgörülü bir yönetimin varlığı
Soru: Uygur şehirlerinden idi kut’ta kervansaraylar ile
Maniheist, Hıristiyan, Budist mabetlerinin manastırların
harabeleri yan yana bulunmuştur.
Bu bilgiye dayanarak Uygurlar hakkında
aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Tek Tanrı inancında olanlar sayıca fazladır.
B) İnsanlar ibadetlerinde özgürdür.
C) Ticaretle uğraşanların sayısı azdır.
D) Mimarinin dışındaki sanatlar gelişmemiştir.
E) İnsanların çoğunluğu şehirlerde yasamaktadır.
( 1997 – ÖSS )
Uygurlar
* Merkez Ötüken’dir. Daha sonra ise Karabalgasun
(Ordubalıg) olmuştur.
*
Uygurların
ilk
kağanı,
…………………….
………………………………………...... …………….…..
………………………………….……..’dır.
Soru: Genel olarak Türklerde sanat Uygurlara kadar
taşınılabilir malzemeden deri, ahşap, metal ve tas isçiliğine
dayalıdır. Uygurlarda ise sanat manastır, saray yapımı ve
bunların iç donanımı biçiminde gelişme göstermiştir.
Türklerde
sanatta
görülen
bu
gelişme,
aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?
Not: Bögü Kağan Döneminde Manihaizm devletin resmi dini
olmuştur. Manihaizm dini, et yemeyi ve savaşmayı
yasakladığı için Türk inancı ve yaşantısına uygun değildi.
Olumlu etkisi Türklerin yerleşik yaşama geçmesidir.
A) Göçebe hayattan yerleşik hayata geçildiğinin
B) Ülkenin sınırlarının genişlediğinin
C) Komşu devletlerle ilişkilerin zayıfladığının
D) Ticaret anlayışının değiştiğinin
E) Ülkenin istilalardan korunduğunun
( 1994 – ÖSS )
Soru: Uygur Türkleri, başta Budizm olmak üzere çeşitli
dinlere bağlı değişik kültürlerle ilişki kurdukları halde, dini
terimlerin bile Türkçe karşılıklarını kullanmaya özen
göstermişlerdir.
Not: Yabancı kelimelerin Türkçe karşılığını bulmaları ve
kullanmaları ulusçu olduklarını kanıtlar.
Not: Yerleşik yaşamı benimseyen ilk Türk topluluğudur.
Kalıcı mimari eserler bırakmışlardır.
Uygurlar bu davranışlarıyla
hangisini korumaya çalışmışlardır?
aşağıdakilerden
A) Toprak bütünlüğünü
B) Yönetim biçimlerini
C) Toplumda eşitlik anlayışını
D) Eski inanç sistemlerini
E) Milli benliklerini
* Budizm ve Manihaizm’i benimsediler.
* Çin'den sonra matbaayı geliştirdiler. Hareketli harfleri icat
ettiler. İlk Türkçe kitapları bastılar.
( 1995 - ÖSS )
32
Önemi:………………………………………………………………
……………………………………………………………………….
Soru:
– İslamiyet’ten önce Türk sanatında, hayvanları ve bu
hayvanların birbirleriyle mücadelelerini gösteren motifler ön
planda olmuştur. Bu motifler kemer tokası, kılıç, hançer
kabzası, süs eşyası, koşum takımı gibi taşınabilir malzeme
üzerine işlenmiştir.
-- Eski Mısır’da aristokrat mezarlarının duvarlarına yiyecek,
içecek, tohum ekimi, ekmek fırını, balık ve kuş avını
gösteren resimler yapılmıştır.
Bu iki
göstergesidir?
durum
aşağıdakilerden
hangisinin
A) Yer altı zenginlikleri bol olan yörelerde sanatın erken
geliştiğinin
B) Sanatın, yerleşik yaşama geçtikten sonra başladığının
Avarlar - Hazarlar
C) Sanatın toplumların yaşam koşullarını yansıttığının
2. BULGARLAR
D) El sanatlarının gelişmesinde ticaretin önemli bir rolü
olduğunun
E) Sanata verilen önemin toplumdan topluma değiştiğinin
Kubrat’ın ölümü ile devlet;
a) ……………………………………………………
( 1999 - ÖSS )
b) ……………………………………..……………….
diye ikiye ayrılmıştır.
Soru: Türkçede buğday, arpa, darı gibi tahıl adları ile altın,
gümüş, bakır, kurşun, demir gibi metal adlarının bulunması
ve kurganlardan kılıç, süngü, bıçak ve balta gibi silahların
çıkması,
Not: İtil Bulgarları İslamiyeti kabul etmişler ve milli
benliklerini korumuşlardır. Tuna Bulgarları ise Hrıstiyanlığı
kabul etmiş ve milli benliklerini yitirmişlerdir.
Türklerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine bir
kanıt olamaz?
3. HAZARLAR
* İslamiyet’in Kafkaslara girmesini ve Rusya’da yayılmasını
engellediler.
A) Tarım ürünlerini tanıdıklarını
B) Savunma amacıyla kullanılabilecek araçlar edindik
C) Mezarlara kişisel eşyaların da konulduğuna
D) Metal eşyalardan yararlandıkları
E) Komşu ülkelerle iyi ilişkiler içinde olduklarına
( 1999 - ÖSS )
Not: Yönetim kadrosu olarak Museviliği benimseyen ilk ve
tek Türk Devleti’dir.
* Hazarlarda Gök Tanrı, Hıristiyanlık, Musevilik ve
İslamiyet gibi dinlerin görülmesi, Hazarlarda dini
hoşgörünün ve inanç hürriyetinin olduğunu gösterir.
( Hazar Barış Çağı )
Soru: İlk Türk devletlerinde Kurultayın savaş, barış gibi
önemli konularda aldığı kararlar kağanı bağlamazdı.
Buna göre, Kurultay aşağıdakilerden en çok hangisine
benzemektedir?
A) Meclis Hükümeti
C) Kurucu meclis
E) Danışma meclisi
Soru: Arap ülkelerinden kuzeye, Bizans’tan doğuya uzanan
ticaret yolları üzerinde yaşayan Hazarlar, VII. ve IX.
yüzyıllar arasında bulundukları bölgede huzuru ve ulaşım
güvenliğini sağlayarak bu dönemin Hazar Barış Çağı olarak
adlandırılmasına neden olmuşlardır.
B) Olağanüstü meclis
D) Ulusal meclis
( 2000 – ÖSS )
Bu durumun, aşağıdakilerden hangisinde etkili olduğu
savunulamaz?
3. KONU: DİĞER TÜRK DEVLETLERİ VE
TOPLULUKLARI
A) Ticaretin canlanmasında
B) Kültürel etkileşimin artmasında
C) Farklı dinlerin yayılmasında
D) Ülkede refahın yükselmesinde
E) Türkçenin ortak dil olarak kullanılmasında
1. AVARLAR
Çinliler, Avarlara “ Sürekli kıpırdayan çirkin böcekler ”
anlamına gelen Juan Juanlar demişlerdir.
( 24.03.2013 - YGS )
33
4. MACARLAR
9. BAŞKURTLAR
* 995 yılında Germen Kralı'nın karşı akını sonucunda büyük
yenilgi aldılar. Bu tarihten itibaren yavaş yavaş Slavlaşıp
………………………………………. kültürel özelliklerini
kaybettiler.
*
Ruslara karşı ayaklanmaları bastırıldı. Rusya
Federasyonuna bağlıdırlar.
* Macar dilinde birçok Türkçe kelime vardır. İlk Türkçe
Enstitüsü 1870’de Budapeşte’de kurulmuştur.
* I. ve II. Göktürk Devletleri hâkimiyetinde yaşadıktan sonra
VII. yüzyılda Balasagun merkez olmak üzere devletlerini
kurdular.
10. TÜRGİŞLER
5. PEÇENEKLER
* XI. yüzyılda …………………………..…….. kabul ettiler.
* ………………….…. Kağan önderliğinde Emevilerle uzun
yıllar mücadele ettiler.
* Malazgirt Savaşı'nda Oğuzlarla birlikte Bizans ordusunda
yer aldılar.
Not: Yerleşik yaşamı benimsediler ve tarihte parayı
kullanan ilk Türk topluluğu oldular.
* 1091 'de Kıpçaklarla yaptıkları bir savaşta yenildiler ve
giderek dağıldılar.
Not: …………………. ………………………..……………. kendi
adına para bastıran ilk Türk hükümdarıdır.
Uyarı: Peçenekler, Bizans ordusunda ücretli asker olarak
görev almıştır. Bizans, Peçeneklerin bazılarını da
Anadolu'ya yerleştirmiştir.
* 766 yılında Karluklar tarafından hâkimiyetlerine son
verildi.
6. KIPÇAKLAR(KUMANLAR)
Uyarı: İslamiyet'in Orta Asya'da yayılmasını bir süre
engellemişler böylece Orta Asya Türklerinin Araplaşmasını
önlemişlerdir.
Not: Rus milli destanı olan ………..…………... Destanı’nın
konusu Kıpçak – Rus mücadelesidir.
11. KIRGIZLAR
Not: Kıpçakların Seyhun Irmağı boylarında Oğuzlarla
yaptıkları savaşlar, …………………… ……………...……..
Hikayeleri'ne konu olmuştur.
* Uygurları yıkarak Ötüken merkez olarak kuruldular.
Not: ………………………… Destanı Kırgızlara ait olup,
dünyanın en uzun destanıdır.
7. OĞUZLAR
12. KARLUKLAR
* Oğuzlar başta Selçuklu ve Osmanlı olmak üzere daha
birçok Türk devletinin kurucuları olarak bilinirler.
* VI. yüzyılda Doğu Göktürk Devleti'ne bağlı olarak, Altay
Dağları'nın batısında Kara İrtiş Nehri boylarında yaşadılar.
* Göktürk Devleti yıkıldıktan sonra Uygurların hâkimiyeti
altına girdiler.
* Talas Savaşı’nda Müslümanların tarafını tutarak Orta
Asya'nın Çinlileşmemesinde önemli rol oynadılar.
* Uygurların yıkılmasından sonra başkent Yenikent olmak
üzere devlet kurdular.
* Malazgirt Savaşı'nda, Bizans ordusunda yer aldılar.
Önemi: İslamiyet’i kabul eden ilk Türk boyudur.
13. KİMEKLER
Uyarı: Oğuzların tarihte büyük devletlerin kuruluşunda
etkili olmaları Türk toplulukları içinde en önemli boy kabul
edilmelerine neden olmuştur. Türk toplulukları içinde
İslamiyet'i kabul eden Oğuzlara "………..……………………."
denilmiştir.
* Altay dağlarının güney batısı ile İrtiş ırmağı arasında
Kök Türklere bağlı olarak yaşadılar.
*
Ülke onbir ile ayrılmış, her ilin başına “Tutug” adı
verilen yöneticiler görevlendirilmiştir.
* Uzların bir kısmı Hıristiyanlığı kabul ederek
……………………………, Kafkasya'nın güneyine inen
diğer bir kısmı ise İslamiyet'i kabul ederek
…………………………………………………….……..’dır.
Soru: İslam ordularına karşı,
I. Hazar,
II. Türgiş,
III. Avar
devletlerinden hangileri mücadele etmiştir?
8. SİBİRLER(SABİRLER)
* …………………………….. bölgesi, Sibirlerin bu bölgede
yaşamalarından dolayı bu adı almıştır.
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
34
C) Yalnız III
E) I, II ve III
( 15.06.2013 – LYS )
1. X. yüzyılda Avrupa'ya göç eden Macarlar zamanla
Hıristiyanlığı kabul etmiş, Orta Asya'daki devlet geleneği
yerine krallık sistemini benimsemişlerdir.
5. Orta Asya Türk topluluklarından Hunlar ve Göktürkler
büyük devletler kurmalarına rağmen, bu iki devletten
günümüze saray ve tapınak gibi mimari eserler ulaşmamıştır.
Daha küçük bir devlet olan Uygurlardan ise geriye birçok
mimari eser kalmıştır.
Bu bilgilere göre Macarlar için aşağıdakilerden
hangisi söylenebilir?
Bu Türk toplulukları arasındaki farklılığın temel
sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Avrupa'da güçlü bir devlet kurmuşlardır.
B) Din değişikliği siyasi yapılarını etkilemiştir.
C) Savaşçılık özelliklerini kaybetmişlerdir.
D) Avrupa kültürünün değişmesini sağlamışlardır.
E) Hıristiyanlığın kabulü kültürlerini korumalarında etkili
olmamıştır.
A) Hun ve Göktürklerin Çin'in etkisi altında kalması
B) Uygurlarda ekonominin daha güçlü olması
C) Hun ve Göktürklerin savaşçı topluluklar olması
D) Uygurların yerleşik hayata geçmiş olması
E) Hun ve Göktürklerin daha geniş bir alana yayılması
2. Türklerde askerlik ayrı bir meslek olarak görülmemiş,
çocuklara küçük yaştan itibaren at binme, ok atma becerileri
öğretilmiştir. Bu durum erkek çocukların yanında kız
çocukları için de geçerli olmuştur.
6. İslamiyet öncesi Türk toplumunda devlete isyan eden ve
halk arasında huzursuzluk çıkaran kişiler genellikle idam
cezasına çarptırılmış, hapis cezası ise basit suçlar için ve
kısa süreli olarak uygulanmıştır.
Bu
bilgiye
aşağıdakilerden
savunulabilir?
Bu bilgilere bakarak, Türk hukuk anlayışı için
aşağıdaki yargılardan hangisi söylenebilir?
İLK TÜRK DEVLETLERİ TESTİ
bakarak,
hangisini
Türklerin
sağlamaya
öncelikle
çalıştığı
A) Türklerin yaşam biçimi hukuklarını etkilemiştir.
B) Yazılı hukuk kurallarıyla yargılama yapılmıştır.
C) İslamiyet'in kabulünden sonra hukuk kurallarında
değişiklik olmamıştır.
D) Toplumda düzensizlik ve adaletsizlik hâkimdir.
E) Dönemin en ağır cezaları Türkler tarafından verilmiştir.
A) Kadın-erkek eşitliliğini
B) Hükümdarın yetkilerini artırmayı
C) Göçebe hayatın devamını
D) Türk kültürünün sürekliliğini
E) Ordu-millet anlayışını
3. Türkler, yabancı milletlerle yaptıkları savaşları
kaybettiklerinde bu milletlerin egemenliği altına girip
özgürlüklerini yitirmek yerine, yurtlarını terk ederek yeni
bölgelerde bağımsız yaşamayı tercih etmişlerdir.
7. Asya Hun Devleti, İpek Yolu'nun Çin'in eline geçmesi ve
bu devletin gönderdiği vergiyi kesmesi üzerine iç karışıklık
yaşamış, ülkenin çeşitli yerlerinde isyanlar çıkmıştır.
Bu bilgiye göre, Asya Hun Devleti ile ilgili olarak
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Aşağıdakilerden hangisinin Türklerdeki bu anlayışın
sonuçlarından biri olduğu savunulamaz?
A) Çin'den sağlanan gelirlerin azaldığı
B) Ekonomik alandaki sıkıntıların halkı etkilediği
C) Devletin Çin egemenliği altına girdiği
D) İpek Yolu ticaretinden elde edilen kazancın azaldığı
E) Çin üzerindeki hâkimiyetin zayıfladığı
A) Devletlerini ikili teşkilat anlayışına göre yönetmeleri
B) Farklı milletlerin tarihinde rol oynamaları
C) Diğer kültürlerden etkilenmeleri
D) Türk tarihinin incelenmesinin zorlaşması
E) Değişik bölgelerde eş zamanlı olarak Türk devletlerinin
kurulması
8. – Moğollar, Uygur alfabesini kullanmışlardır.
4. M.S. 4. yüzyılda Hunların, batıya doğru hareket edip
Avrupa'ya yönelmeleri Kavimler Göçü'ne neden olmuştur.
Bu göçün sonucunda ise Avrupa'daki milletler birbiriyle
karışmış, yeni topluluklar ortaya çıkmış, Orta Çağ'da
kurulacak olan İngiltere, Fransa, İspanya gibi devletlerin
temelleri atılmıştır.
– Hazarlar, askeri ve siyasi alanda Ruslara örnek
olmuşlardır.
– Slavlar, devlet teşkilatında Avarlardan etkilenmişlerdir.
Bu bilgilere göre, sözü edilen Türk toplulukları için
aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
Buna göre Kavimler Göçü'nün sonuçları ile ilgili
aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Değişik milletlerin tarihinde etkili olmuşlardır.
B) Geniş bir alana yayılmışlardır.
C) Askeri ve siyasi alanda ileri gitmişlerdir.
D) Kültürel alanda diğer milletlerle etkileşime girmişlerdir.
E) Yalnızca egemenlikleri altına aldıkları toplulukları
etkilemişlerdir.
A) Türk siyasi tarihinin başlangıcı bu olay sayılmıştır.
B) Avrupa'da krallar güçlerini artırmıştır.
C) Avrupa'nın siyasi ve etnik yapısı değişikliğe uğramıştır.
D) Göçebe toplumlar yerleşik hayata geçmeye başlamıştır.
E) Avrupa'da kilise etkisini kaybetmiştir.
35
9. Türkler; batıda Hazar Denizi ve Ural Dağları'na, doğuda
Baykal Gölü ve Kingan Dağlarına, kuzeyde Sibirya
düzlüklerine, güneyde Tibet Yaylaları ve Himalaya
Dağlarına kadar uzanan geniş bir bölgede yaşamışlardır.
Fakat Türklerin bu bölgenin neresinde ilk olarak ortaya
çıktıkları kesinlik kazanmamıştır.
13. Eski Türklerde,
I. halkın boylar şeklinde örgütlenmesi,
II. ülke topraklarının hanedan üyelerinin ortak malı
sayılması,
III. göçebe hayatın yaygın olması,
IV. toplum içinde farklı inançlara hoşgörü gösterilmesi,
V. mimarinin gelişmemesi
Bu durumun nedeni olarak,
I. Türklerin göçebe yaşam tarzını benimsemeleri,
II. Kavimler Göçü'yle Türklerin geniş bir alana yayılması,
III. Türklerin yerleşik hayatı geç benimsemesi
durumlarından
hangisi,
yönetenlere bağlılığını artırmıştır?
A) I
B) II
C) III
yönetilenlerin
D) IV
E) V
durumlarından hangileri gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
E) I, II ve III
  KENDİMİZİ DENEYELİM  
C) I ve II
Doğru – Yanlış
10. Orta Asya Türklerinde ölenler için yuğ törenleri
yapılırdı. Önce atlarla ölünün etrafında dörtnala koşularak
kötü ruhlar kovulur, sonra da toprağa gömülürdü. Mezara
ayrıca ölünün eşyaları bırakılırdı. Daha sonra ölünün
cennette rahat etmesi için halka ölü aşı dağıtılırdı.
1. Hazarlar Museviliği benimseyen ilk ve tek Türk
Devleti’dir. (
)
2. Karluklar Talas Savaşında Çin’in yanında yer aldılar.
(
)
Bu bilgiye dayanarak Orta Asya Türkleri
hakkında aşağıdakilerden hangisini söyleyemez?
3. Avarlar Çin’in kuzeyinde kurulan devlettir. (
A) Tanrılarının toprağın altında olduğu
B) Cennet fikrinin var olduğu
C) Ahiret inancının olduğu
D) Toplumsal dayanışmanın görüldüğü
E) Ruhun ölümsüz olduğuna inanmaları
)
4. Avarlar ordu teşkilatlanmasında Slavları etkilemişlerdir.
(
)
5. Avarlarda ahiret inancı vardır. (
11. Türkler, İslamiyet'ten önce sanat anlayışlarında motif
olarak hayvanlar ve bu hayvanların birbiriyle olan
mücadelelerini gösteren figürler kullanmışlardır. Bu figürler
toka, kemer, kılıç ve hançer kabzaları ile süs eşyaları üzerine
işlenmiştir.
)
6. Bulgarlar; Fırat ve Dicle Bulgarları olarak ikiye ayrıldı.
(
)
Bu bilgilerden hareketle Türkler hakkında aşağıdaki
yargılardan hangisine ulaşılamaz?
7. Dünyanın en uzun destanı Özbeklere aittir. (
A) Türklerde sanatsal faaliyetler İslamiyet'ten önce
başlamıştır.
B) Türklerin sanat eserleri taşınabilir türden yapılmıştır.
C) Türklerde sanat ahiret inançlarını etkilemiştir.
D) Türkler mimari alanda ilerlememiştir.
E) Türkler deri ve metalden eşyalar üretmiştir.
8. Kendi adına ilk kez para bastıran Türk Devleti Kök
Türk’lerdir. (
)
12. Göktürk Kitabeleri'ne bakıldığında, Türk Devlet
adamlarının, milleti çoğaltmak, açı doyurmak ve çıplağı
giydirmek gibi görevleri olduğu anlaşılmaktadır.
10. Oğuzlar İslamiyet’i kabul etmişlerdir. (
Bu durumun, Türklerde aşağıdaki olgulardan
hangisinin varlığını kanıtladığı söylenebilir?
11. Karatay bölgesi, Sibirlerin bu bölgede yaşamalarından
dolayı bu adı almıştır. ( )
A) Yazılı hukuk sistemini
C) Bilime önem verildiğini
E) Sosyal devlet anlayışını
)
9. İslamiyet’i kabul eden ilk Türk boyu Karahanlılardır.
(
)
)
B) İnanç özgürlüğünü
D) Sınıfsal toplum yapısını
12. Manas Destanı Kırgızlara ait olup, dünyanın en uzun
destanıdır. (
)
36
IV. ÜNİTE: İSLAM TARİHİ VE UYGARLIĞI
çölde yaşayanlara ise ……..……………….……… denilirdi.
1. KONU: İSLAMİYETİN DOĞUŞU VE İLK İSLAM
DEVLETLERİ
*……………………...… Panayırı Mekke’de kurulmaktadır.
Şiir yarışmaları, deve yarışları, güzel konuşma vs.
Suk-u Ukaz Panayırının Önemini yazınız? ………..………
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
Soru: İslamiyet’ten önce Mekke’yi ziyarete gelen Araplar,
kurdukları büyük panayırda alışveriş yaparlar, eğlenceler ve
spor karsılaşmaları düzenlerler, sonra da Kâbe’deki putları
ziyaret ederlerdi.
Aşağıdakilerden
hangisi
çıkarılabilecek bir sonuç değildir?
Dünyanın Durumu
* Arap Yarımadası'nın kuzeyinde Bizans İmparatorluğu,
Doğu'da Sasani Devleti, Mısır'da Romalılar, Orta Asya'da
Köktürk Devleti yer almaktadır. Avrupa'da ise Kavimler
Göçü sonrasında ……………….………
…………….
İmparatorluğu yıkılmıştı. Skolastik düşünce hakim olmuştu.
Kilise bir kişiyi dinden çıkarma olan “aforoz”, bir kralı ve
hükümdarı cezalandırdığı “enterdi” ve kiliseye karşı
gelenleri
cezalandırdığı
“Endülüjans”
yetkilerini
kullanmakta idi.
( 1987 – ÖSS )
Soru: İslamiyet öncesi Arabistan’da barışın hâkim olduğu
“Haram Ayları”nda Mekke ve çevresinde panayırlar kurulur,
ticaret yapılır, eğlenceler ve şiir yarışmaları düzenlenirdi. Bu
dönemde ayrıca putların bulunduğu Kâbe ziyaret edilirdi.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi ileri sürülemez?
A) Sosyal ve kültürel gelişmelerin yaşandığı
B) Toplumsal barışın sağlandığı
C) Arapçanın farklı coğrafyalara yayıldığı
D) Arap edebiyatının geliştiği
E) Dinî etkinliklerin yapıldığı
( 24.03.2013 – YGS )
Arap Yarımadası'nın Durumu
* Arap yarımadası; Uzak Doğu, Afrika ve Akdeniz ülkeleri
arasındaki ticaret yolu üzerinde köprü görevi yapmaktaydı.
* En yaygın din çok tanrılı ……………………………..…ti.
Bu dinin en büyük putları olan ……………………,
………………., …………………….. ve ………..……..’dır.
Hz. İbrahim dini olan …………………..…………….…..’de
görülmektedir.
Hz. Muhammed Dönemi
* Hz. Muhammed 571 yılında ……………………………'de
dünyaya geldi. Annesinin adı ………………………………,
babasının adı ……………………………….. ve süt annesi
ise ……………………………………………….………’dir.
* Arap Yarımadası'nın en önemli bölgesi; Mekke ve
Medine'nin de içinde bulunduğu ……………………...……..
bölgesiydi.
* Babası doğmadan önce öldü. Annesini ise 6 yaşında
kaybetti. Annesi ölünce dedesi ………………………….’in
yanına geldi. 8 yaşında dedesi de ölünce amcası
…………….
…………………….’in
yanına
geldi.
Amcasının kervanlarına katıldı.
* Mekke'ye V. yüzyıldan itibaren Hz. İsmail soyundan gelen
…………………………………………… Kabilesi hâkimdi.
* Araplar ……………………………… halinde yaşarlardı.
Kabileler arasında ………………….………. davaları vardır.
………………………………… aylarında savaş yapılmazdı.
Ailede ………………….…… söz sahibidir. Kız çocuklarına
değer verilmezdi.
ayları;
Muharrem,
Recep,
Zilkade
parçadan
A) Mekke'nin kutsal olduğu
B) Arapların ticarete önem verdikleri
C) Arapların çok tanrılı dinlere inandıkları
D) Kutsal yerlerin ziyaret edilmekte olduğu
E) Araplar arasında siyasi birlik bulunduğu
İslamiyet’in Yayılışı
Not: Haram
Zilhicce’dir.
bu
* Hz. Muhammed güvenilirliği ve dürüstlüğü nedeni ile
…………………………..…….. ül ………………. unvanını
almıştır. ( ……………………… …………..………………)
* 25 yaşında Hz. …………………………... ile evlendi. İkisi
erkek, dördü kız olmak üzere altı çocuğu oldu.
ve
* 610 yılında …………………………...., kendisine Kur'an-ı
Kerim'in ilk ayetlerini getirdi. İlk vahiy ……………….’dur.
* Arapların şehirde yaşayanlarına ……………………..….,
37
*
Ona ilk inananlar, eşi Hz. …………….………..,
amcasının oğlu ……………..………., Mekke'li tüccarlardan
……………………………………….… ve azat ettiği kölesi
………………………………………..…………………..'di.
Hz. Muhammed'in Savaşları
1.
Bedir Savaşı (624 )
* Bedir Savaşı Medineli Müslümanlarla Mekkeliler arasında
yapılan ………………………………………….…. savaştır.
*
Mekkelilerin
baskısı
neticesinde
ilk
göç
……………………………..………………….’a gerçekleşti.
* 624 yılında ……………… Kuyusu çevresinde yapılmıştır.
* 621 ve 622 yıllarında I. ve II. ………… ………………….
gerçekleşti. Medineliler Hz. Muhammed'e ……….…………
etmişlerdir.
* Savaş Müslümanların zaferi ile sonuçlandı.
Sonuçları:
Hicret
a) Savaş sonunda, diğer İslam Devletleri içinde örnek
oluşturacak ganimet paylaşma geleneği başladı. ( 1/5 :
Pençik Sistemi )
*
622 yılında Mekkeli Müslümanlar artan baskıdan
kurtulmak
ve
İslamiyet'i
yaymak
amacıyla
…………………. 'den ………..……………...'ye göç ettiler.
b) Savaşta ele geçirilen Mekkeli esirler, Müslümanlara
okuma yazma öğretme koşuluyla serbest bırakıldı.
* Medineliler de Akabe Biatinden sonra Müslümanları
kendi şehirlerine çağırmışlardı.
Önemi:………………………………………………….…..
* Hicret sonunda İslamiyet daha güvenli bir ortamda
yayılma olanağı buldu.
……………………………………………………………….
* Hicret sonunda Medine halkı üç gruba ayrıldı: Muhacirler,
Ensar ve Yahudiler.
c) Bedir Zaferi ile birlikte Bedir Kuyuları ve Şam ticaret
yolu Müslümanların eline geçti.
* Hicretten sonra Medine’ye göçle gelen Müslümanlara
………………………………..……, Medine’nin yerlisi olan
Müslümanlara
da
yardım
eden
anlamında
…………………………………………...…………. denildi.
d) İslamiyet hızla yayılmaya başlamış, Hz. Muhammed’e
olan güven artmıştır.
2.
* Siyasi ve askeri bakımdan Hz. Muhammed'in liderliği
kabul edildi.
Uhud Savaşı (625 )
* Bedir Savaşı'nın Müslümanların zaferi ile bitmesi üzerine
Ebu Süfyan komutasındaki Mekkeliler Bedir Savaşı'nın
intikamını almak amacıyla 625 yılında ……………….
üzerine yürüdü.
Soru: Hicretten sonra Hz. Muhammed Medine halkına,
savaşlara kimlerin katılacağına karar verme yetkisinin
kendisine ait olduğunu, Müslüman olsun olmasın herkesin
eşit haklara sahip olacağını, dış baskılara karşı birlikte
hareket edileceğini duyurmuştur.
Bu duyuru aşağıdakilerden hangisine bir kanıt
olabilir?
* 700 kişiden olaşan İslam ordusu da Uhud Dağı'nın olduğu
yere geldi ve bu dağın eteklerine ……………………..……..
yerleştirip savaşa başlandı.
* Savaşı tam Müslümanlar kazanmak üzereyken, okçuların
yerlerini terk etmeleri ile savaşın kaderi Müslümanların
aleyhine değişti ve İslam ordusu ……………………….……
…………………………………………….……. almış oldu.
A) Hicretin, yeni bir takvimin başlangıcı kabul edildiğine
B) Yeni bir devletin temellerinin atılmakta olduğuna
C) Ülke savunmasının Müslümanlara bırakıldığına
D) Askerliğin meslek haline getirildiğine
E) Askeri ve siyasi islerin birbirinden ayrıldığına
( 1992 - ÖSS )
Uyarı: Bu savaşın sonucu İslamiyet'in yayılmasına engel
olmadı. Müslümanlar Uhud Savaşı'nda yenilmesine rağmen
İslamiyet yayılmasını devam ettirmişti. Hz. Muhammed,
Mekke ve Medine arasında yaşayan kabilelerle iyi geçinerek
Mekke'yi siyasi açıdan yalnız bırakma politikası izlemiştir.
Soru: Yeni bir felsefi görüsü veya sanat akimini yaymaya
çalışanlar gibi Hz. Muhammed de İslam dinini yayarken
başlangıçta büyük tepkiyle karsılaşmıştır.
Bu duruma bakarak aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
Not: Bu savaşta Hz. ……………………...……… yaralandı,
amcası Hz. …………………………...……… ise şehit oldu.
A) Toplumların alışkanlıklarını değiştirmek zordur.
B) Sosyal gelişmeler kentleşmenin bir sonucudur.
C) Dinde, düşüncede ve yönetimde eski uygulamalar
geçerlidir.
D) İnsan hak ve özgürlüklerinin belirli sınırları vardır.
E)Sanat etkinliklerinde dinlerin etkisi vardır.
( 1993 - ÖSS )
3.
Hendek Savaşı (627 )
* Mekkeliler ……………………..… galibiyeti ile istedikleri
sonuca ulaşamamış, İslamiyet'in hızla yayılmasını
önleyememişlerdi.
38
*
İslamiyet'i
tamamen
yok
etmek
isteyen
…………………….……….., Ebu Süfyan komutasında yeni
bir orduyla, 627 yılında Medine üzerine yürüdüler.
Uyarı: Bu fetihten sonra Arabistan Yarımadası'nda
Müslümanlara olumsuz etkide bulunabilecek önemli Yahudi
yerleşim bölgesi kalmadı.
* İranlı ……………………. ……………………….. önerisi
üzerine şehrin etrafına hendek kazıldı.
Not: Hayber, Müslümanların fethettiği ilk yerdir. Böylece
İslam Devleti'nde fetih politikası başlamıştır.
* Mekkeliler alışık olmadıkları bu savunma tekniği
karşısında geri dönmek zorunda kaldılar.
5.
Not: Hendek Savaşı Mekkelilerin, Müslümanlar üzerine son
saldırısı oldu. Bu savaştan sonra Müslümanlar saldırı gücü
elde ederken Mekkeli müşrikler savunmaya çekildiler.
Mute Seferi (629)
* İslamiyet'in ilk yıllarında İslamiyet'e davet edilen
Gassaniler, bu davet için gönderilen elçiyi öldürmüşlerdi.
* Gassaniler Bizans'la sınır komşusuydu. Gassaniler bu
yüzden Bizans'ın etkisinde kaldıkları için Hıristiyanlığı
kabul etmişlerdir.
Hudeybiye Barışı (628)
* Müslümanlar hac vazifesini yerine getirmek amacıyla
1500 kişiyle Mekke'ye doğru yola çıktı.
Önemi:…..…………………………………………………...
* Hudeybiye Kuyusu'na gelindiğinde Mekkelilerle bir
antlaşma yapıldı.
……………………………………………………………….
………………………………………………………………
Bu antlaşmaya göre;
…………………………………………………………….
a) Taraflar birbirleri ile 10 yıl süreyle savaşmayacaklar,
Not: Hz. Muhammed bu savaşa katılmamıştır.
b) Arap kabileleri istedikleri tarafa geçebilecekler ancak iki
taraf da kendisine bağlı olan kabileye askeri yardımda
bulunmayacak,
6.
c) Velisinin izni olmayan Mekkeli bir genç, İslamiyet'i kabul
etmesi
halinde
Medine'ye
alınmayacak;
fakat
Müslümanlardan Mekke tarafına geçen olursa kabul
edilecek,
* Hz. Muhammed, 630 yılında büyük bir ordu ile Mekke
üzerine yürüdü.
* Mekke üzerine yürümesinin sebebi Mekkelilerin
Hudeybiye Barış Antlaşması'nın maddelerini ihlal etmesiydi.
d) Müslümanlar o yıl Kâbe’yi ziyaret etmeyecekler; ertesi
yıl hac ziyaretini yerine getirebileceklerdi.
* Mekkeliler Hz. Muhammed'e karşı koyamayacaklarını
anlayınca, Müslümanlar önemli bir direnişle karşılaşmadan
şehre girdi.
Soru: Aşağıdakilerden hangisi Mekkelilerin, Hicret'ten
sonra Medine'de toplanan Müslümanları bir güç olarak
kabul ettiklerini gösteren bir kanıt değildir?
* Hz. Muhammed ............................'ye gelerek bütün putları
kırdırdı.
A) Kervan ticaretini sürdürmeleri
B) Medinelilere karsı Uhud Savası’nı yapmaları
C) Müslümanlara karsı baskılarını artırmaları
D) Kâbe’yi ziyaretleri engellemeye çalışmaları
E) Hz.Muhammed'le Hudeybiye Antlaşması’nı imzalamaları
( 1990 - ÖSS )
4.
Mekke'nin Fethi (630)
* Fetih'ten sonra ............................................. kitleler halinde
İslamiyet'i kabul etti.
7.
Huneyn Savaşı(630)
* Mekke'nin fethinden sonra civardaki bazı putperest
kabileler, başta Havazin Kabilesi olmak üzere Mekke'yi geri
almak için 630 yılında ...................................... denilen yerde
toplanmaya başlamışlardı.
Hayber'in Fethi(629)
* Hz. Muhammed, 629 yılında ……………..…. kervan yolu
üzerinde bulunan Yahudi yerleşim yeri olan ………..………
Kalesi'ne sefer düzenledi. Kale kısa sürede Müslümanların
eline geçti.
* Hz. Muhammed büyük bir ordu ile Huneyn Vadisi'ne
yürüdü. Yapılan savaşta İslam ordusu zafer kazandı.
Önemi: ………………..…………………………...…..…….
……………………………………………………………….
Uyarı: Huneyn Savaşı ile Arap Yarımadası'ndaki son
putperest tehlike önlendi.
Not: Bu fetih sonunda Yahudilerden ilk defa haraç vergisi
alındı.
39
Veda Haccı ve Hz. Muhammed'in Vefatı (632)
* Hz. Muhammed 632 tarihinde Hac görevini yerine
getirmek için 100 bin kişilik bir toplulukla Mekke'ye geldi.
* Peygamber Müslümanlara ...............................................’ın
tamamlandığını bildirdi.
* Hz. Muhammed'in bu haccına "...........................
................................", okuduğu hutbeye de "...........................
....................................................................................." denir.
* Veda Hutbesinde;
a) ……………………………………………………………
……………………………………………………………….
Kâbe – Mekke
b) ……………………………………………………………
( 1- Hacer-i Esved, 2- Kahverengi Mermer Çizgi, 3- Mültezem, 4- Kabe’nin
Kapısı, 5- Kabe’nin Örtüsü, 6- Makam-ı İbrahim, 7- Hicr-i İsmail, 8- Rüknü
Iraki, 9- Altınoluk, 10- Rüknü Şami, 11- Rüknü Yemani, 12- Şazirvan, 13Rüknü Hacer-i Esved )
……………………………………………………………….
8.
c) ……………………………………………………………
……………………………………………………………….
Taif Seferi (630)
d) ……………………………………………………………
* Huneyn Savaşı'nda Taifliler'in putperestlere yardım etmesi
üzerine, Hz. Muhammed 630 yılında ......................... üzerine
bir sefer düzenledi.
……………………………………………………………….
e) ……………………………………………………………
* Müslümanlar Taif Kenti'ni kuşattılar, fakat surlarla çevrili
kenti alamadılar.
……………………………………………………………….
* Ertesi yıl ................................................... elçi göndererek
İslamiyet'i kabul ettiler.
* Hz Muhammed Medine'ye döndükten sonra hastalanarak 8
Haziran 632'de Medine’deki evinde vefat etti ve Mescid-i
Nebevi adı verilen aynı yere defnedildi.
Uyarı: Böylece, Hz. ............................................ döneminde
Hicaz tamamen Müslümanlaştı.
9.
Not: Arap Yarımadası'nda putperestlik sona ermiş, İslamiyet
yayılmış, siyasal birlik sağlanmış, İslam Devleti'nin
temelleri de atılmıştır.
Tebük Seferi (631)
* Bizans İmparatoru Heraklius'un Arabistan üzerine büyük
bir sefer yapacağı haberinin alınması üzerine, Hz.
Muhammed 631 yılında 30.000 kişilik bir ordu ile
Bizanslıları durdurmak için yola çıktı.
  KENDİMİZİ DENEYELİM  
1. Aşağıdakilerden hangisi İslam öncesi dönemde Arap
yarımadasında kurulan önemli devletlerarasında yer
almaz?
* ............................. denilen yere gelindiğinde haberin asılsız
olduğu anlaşıldı.
A) Main
D) Gassaniler
Önemi: ....................................................................................
B) Köktürkler
E) Tedmürler
C)Himyeri
2. Kâbe hangi şehirde bulunmaktadır?
.................................................................................................
A) Medine
D)Kudüs
Not: Tebük seferi sırasında, bölgedeki birçok Arap kabilesi
İslamiyet'i kabul ettiği için sefer Müslümanlar açısından
faydalı oldu.
B) Taif
C) Riyad
E)Mekke
3. Hz. Muhammed’in katılmadığı savaş aşağıdakilerden
hangisidir?
Uyarı: Tebük Seferi ile Gassaniler'in Müslüman olması ve
Suriye fetihleri için ortam hazırlamıştır.
A) Taif
B) Tebük
D)Mute
40
C) Hendek
E)Mekke
SINAVA HAZIRLIK ETKİNLİKLERİ
5. İlkçağda Anadolu’da kurulan devletleri yazınız?
1. Aşağıdaki cümlelerin (ifadelerin) “YANLIŞ” ya da
a)
“DOĞRU” olduğunu belirtiniz?
Cümle---İfade
a. Yunan şehir devletleri arasında siyasi
birlik vardır.
b. İyonya kültürü bilimsel alanda büyük
gelişme göstermiştir.
c.
Ferman yazılı kaynak olarak
gösterilebilir.
d. Tarih zaman zaman deney ve
gözlemede başvurabilir.
e. Heraldik, armaları inceleyen bilim
dalıdır.
D
b)
Y
c)
d)
e)
6. Tarihte takas usulüne göre ticarete parayı bularak son
2. Aşağıda verilen cümlelerde eksik kalmış kelime ya da
kelime gruplarını tamamlayınız?
veren uygarlığı yazınız?
Babillerin
en
ünlü
hükümdarı
……………………………………………………..…….’dir.
a.
Tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmanın adı
…………………………………………….… Antlaşmasıdır.
b.
7. Tarihte tanrılara hesap verme düşüncesi ile ilk objektif
c. Tarihte sınıflar arası geçişin olmadığı Kast Sistemi
tarih yazıcılığını başlatan uygarlığı yazınız?
……………………………..…… Uygarlığında görülmüştür.
d. Ülkeyi satraplıklara bölen ve tarihte ilk posta teşkilatını
kuran uygarlık ………….………….…………. Uygarlığıdır.
8. İlkçağda Mezopotamya Uygarlığından günümüze kalıcı
e. Van gölü çevresinde Tuşpa merkez olmak üzere kaleler,
mimari eserler gelememesinin sebebini yazınız.
su kanalları ve su bentleri inşa eden uygarlık
…………………………………………...……………….’dır
3. Orta Asya Türk göçlerinin sonuçlarından ikisini yazınız?
a)
b)
9. Aşağıda verilen kavramları eşleştiriniz?
4. Asklepion Sağlık Merkezi, kütüphanesi ve parşömen
kâğıdı hangi uygarlıkta görülmektedir?
41
(
) 1. Meryem Ana Kilisesi
A. Mısır
(
) 2. Tavananna
B. Frigler
(
) 3. Solon Kanunları
C. Bizans
(
) 4. Gordion
D. Hitit
(
) 5. Piramit
E. Yunan
10. Türklerin ilk anayurdu olan Orta Asya’nın Doğu ve Batı
14. Urartularda;
sınırlarını yazınız?
I. Mezarların ev ve oda biçiminde yapılması,
II. Ölüyle beraber değerli eşyaların konulması,
III. Mezarların taş oymacılığından yapılması,
-- Doğuda: ………………………………………..
durumlarından hangileri, ölümden sonraki hayata
inanıldığını gösterir?
-- Batıda: …………………………………………
A) Yalnız I
B) I ve II
D) Yalnız II
C) I ve III
E) I, II ve III
11. --- “ Tarihini bilmeyen milletler başka milletlerin avı
olurlar.” ( M. Kemal ATATÜRK )
--- “ Ecdadını unutanlar, kaynaksız ırmağa, köksüz
ağaca benzerler.” ( Çin Atasözü )
15. İlkçağda Ankara ve çevresinde devlet kuran Frigler,
bölgeye özgü bir hayvan olan Tiftik keçisinin yününden çok
fazla yararlanmışlardır.
Yukarıda verilen sözlerde aşağıdakilerden hangisinin
önemi vurgulanmıştır?
Bu durum, Friglerin hangi
göstermelerinde etkili olmuştur?
A) Hikâyeci tarih anlayışının
B) Uluslar arası ilişkilerin
C) Doğanın mutlaka korunması gerektiğinin
D) Toplumların tarihi geçmişlerini öğrenmelerinin
E) Tarihi olaylarda tarafsızlığın korunmasının
alanda
gelişme
A) Şarapçılık
B) Mimari
C) Dokumacılık
D) Eğitim
E) Madencilik
12. Mısır Uygarlığında,
16. Büyük İskender Asya Seferi sırasında, ele geçirdiği
I. Cesetlerin mumyalanması,
II. Kral emirlerinin tanrı buyruğu sayılması,
III. Resim yazısının kullanılması,
şehirlerde kütüphaneler açmış, doğuya ait birçok eseri
inceletmiş ve yeni eserler yazdırmıştır. Bu etkileşim
sürecinde sentez bir medeniyet ortaya çıkmıştır. Aynı
zamanda Yunan kültürü de bu sentez de pay sahibi olmuştur.
durumlarından hangileri, ölümden sonraki hayata
inanıldığını gösterir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
Bu durum
olmuştur?
C) Yalnız III
A)
B)
C)
D)
E)
aşağıdakilerden
hangisine
Anadolu’da köleliğin sona ermesine
Sürekli savaşların yaşanmasına
Deniz ticaretinin gelişmesine
Doğu-Batı kültürünün kaynaşmasına
Batının yıkılıp parçalanmasına
13. Anadolu ile Mezopotamya arasında Eski Çağ’da var
olan ticaret ilişkilerinin daha sonraki çağlarda da devam
etmesi ve önemini korumasında,
I. İki bölge arasında ulaşım kolaylıklarının olması,
II. İki bölgenin üretimlerinin birbirinin gereksinimlerini
karşılayacak nitelikte olması,
III. İki bölge arasında siyasi sorunların bulunması
durumlarından
savunulabilir?
hangilerinin
A)Yalnız I
B)Yalnız II
D)II ve III
etkili
17. Aşağıda verilen kavramları eşleştiriniz?
olduğu
C)I ve II
E)I,II ve III
42
(
) 1. Tebük
A. Mekke
(
) 2. Kabe
B. Hz. Hamza
(
) 3. Mescidi Nebevi
C. Panayır
(
) 4. Ukaz
D. Hz. Muhammed
(
) 5. Uhud
E. Medine
neden
d) ……………………………………………………………
DÖRT HALİFE DÖNEMİ
1. HZ. EBU BEKİR DÖNEMİ (632-634)
……………………………………………………………….
* Yemen’de ortaya çıkan yalancı peygamberleri Yemame
Savaşları ile ortadan kaldırdı.
e) ……………………………………………………………
……………………………………………………………….
* Ridde Savaşları ile zekât ve vergi vermek istemeyen,
dinden dönen kabileler yeniden itaat altına alındı.
Soru: Dört Halife Devrinde Hz. Ebubekir’in ardından Hz.
Ömer halife seçilmiştir. Bu dönemde Mısır, Suriye, Irak,
İran ve Azerbaycan fethedilmiştir.
* Zeyd bin Sabit önderliğindeki bir heyet başkanlığında
....................... ....................................... kitap haline getirildi.
Yalnız bu bilgiye dayanarak,
.................................................................................................
I. İslam Devleti’nde saltanat sistemine geçildiği,
II. İslam ordularının güçlü olduğu,
III. İslamiyet’in yayıldığı
.................................................................................................
durumlarından hangilerine ulaşılabilir?
* ....................................... Savaşında Doğu Roma kuvvetleri
yenilgiye uğradı.
A)Yalnız II
C) I ve III
E) I, II ve III
Niçin?......................................................................................
B) I ve II
D) II ve III
( 23.03.2014 – YGS )
Önemi: Arabistan dışında Müslümanların kazandığı ikinci
zaferdir.
3. HZ. OSMAN DÖNEMİ (644-656)
* Suriye, İran, Irak, Mısır, Azerbaycan ve Doğu Anadolu
fethedildi.
* İlk İslam donanması kuruldu. ..............................................
fethedildi. Doğu Roma donanması ile İslam donanması
arasında yapılan Zat’üs Savari adlı deniz savaşını
Müslümanlar kazandı.
* ............................................. Savaşı ile Suriye ele geçirildi.
Önemi: Müslümanların ilk deniz zaferidir.
* ........................................ Savaşı Sasanilerle yapılmış olup,
Müslümanların yenilgisi ile sonuçlanmıştır. (634)
* ………....................... …………...................... çoğaltılarak
Mekke, Kufe, Şam ve Mısır gibi önemli İslam beldelerine
gönderildi.
2. HZ. ÖMER DÖNEMİ (634-644)
* Daha sonra Sasanilerle yapılan ............................................
(636), ........................................................................ (637) ve
........................................................................ (642) Savaşları
kazanılarak İran fethedildi.
* Emevi ailesinden olanlar devletin üst kademesine
getirilince ayaklanmalar çıktı. Hz. Osman Kuran-ı Kerim
okuduğu sırada şehit edildi.
*
İran’ın
fethi
sonrasında
Müslümanlar,
................................................................... ile komşu oldular.
4. HZ. ALİ DÖNEMİ (656-661)
* Amr Bin As, ............................. .........................................
ordusunu yenerek Mısır’ı ele geçirdi. Ordugah olarak
kullanmak için Fustat şehrini kurdu.
Soru: Hz. Ömer Döneminde
çalışmalarını yazınız?
* Hz..........................................., ........................................ ve
................................. ile Hz. ......................... arasında yapılan
savaşa ....................................... ............................ adı verilir.
Hz. Ayşe Medine’ye gönderildi, devlet merkezi
................................................................................’ye taşındı.
yapılan teşkilatlanma
* Hz. .......................... ve .......................................... arasında
yapılan savaşa .................................... ....................................
( 657 ) adı verilir.
a) ……………………………………………………………
……………………………………………………………….
b) ……………………………………………………………
* Savaş tam kaybedilecekken Amr Bin As, askerlerin
mızraklarına Kuran sayfalarını taktırdı. Bunun üzerine
.................................................................... Olayı gerçekleşti.
……………………………………………………………….
* Hakem Olayı sonucunda, Müslümanlar;
c) ……………………………………………………………
a) .............................................................................................
……………………………………………………………….
b)..............................................................................................
43
Uyarı: Müslümanlar bu olaydan sonra bir
birleşmemek üzere Sünni ve Şii olarak ikiye ayrıldı.
c)..............................................................................................
daha
diye 3 gruba ayrıldılar.
* …………………………… zamanında Arapça resmi dil
oldu ve ilk İslam parası bastırıldı.
Uyarı: Bu olayla İslam dünyasında ilk ayrılıklar başlamış ve
mezhep ayrılıklarının temeli atılmıştır.
Uyarı: Böylece İslam Devleti'nin ekonomisi, Bizans ve
Sasani etkisinden kurtulmaya başlamıştır. Bu durum ulusçu
anlayışın geliştiğinin kanıtıdır.
* Hariciler ayrılıklara son vermek amacı ile Hz. Ali,
Muaviye ve Amr Bin As’ın öldürülmesi gerektiğine karar
verdiler.
*Haricilerin ayaklanması sonunda 661 yılında Hz.
…………………………………..….. öldürüldü. Muaviye ve
Amr Bin As suikasttan kurtuldu.
Soru: Sami dillerinden olan Arapça, İslamiyet’ten önce
Uyarı: Hz. Ali döneminde Müslümanlar arasında yapılan
savaşlardan dolayı fetihler durgun geçmiş ve Tunus
kaybedilmiştir.
gelmiştir.
Soru:
A) Arapçanın Kur'an dili olması
önem kazanmış ve İslam dünyasında ortak bir dil durumuna
Aşağıdakilerden
II.
Osman
Kıbrıs’ın fethedilmesi
III.
Ebubekir
Kur’an-ı Kerim’in çoğaltılması
IV.
Ali
edilmesi
D) İslamiyet’i kabul edenlerin sayısının artması
E) Emeviler
Döneminde
Arapların
Halifeliğin saltanata dönüşmesi
* ……………...… ……. ……………………... komutasında
İspanya'ya geçildi.
Yukarıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
B) V.
olmayan
( 11.04.2010 – YGS )
derinleşmesi
A) IV.
Arap
Müslümanlardan üstün tutulması
İslam dünyasındaki ayrılıkların
Muaviye
durumun
C) Arapçanın Emeviler Döneminde resmî dil olarak kabul
teşkilatlanmasının hızlanması
V.
bu
B) Fetihler yoluyla Arapçanın geniş alanlara yayılması
Sınırların genişlemesiyle devlet
Ömer
hangisinin
nedenlerinden biri olduğu savunulamaz?
Gelişmeler ve Olaylar
Halifeler
I.
Arabistan Yarımadası'yla sınırlıyken İslamiyet’ten sonra
C) III.
D) II.
* 711 yılında …………………….………'de Vizigot ordusu
yenilgiye uğratıldı.
E) I.
( 27.03.2011 – YGS )
Uyarı: Puvatya Savaşı ( 732 ) ile Müslümanların
Avrupa'daki ilerleyişi durdu.
EMEVİLER DÖNEMİ
Soru: Dört Halife döneminde bütün Müslümanlar kardeş
kabul edildiği halde, Emeviler döneminde Araplar diğer
Müslümanlardan üstün görülmüşlerdir.
* ……………………... Emevi Devleti'nin ilk hükümdarıdır.
* Bu dönemde halifelik seçim sisteminden çıkarılarak
…………………………………………….... haline getirildi.
Emeviler dönemindeki bu anlayış aşağıdakilerden
hangisine ortam hazırlamıştır?
* ………………………….……… kuşatıldı fakat alınamadı.
A) Hukuk alanında ilk örgütlenmenin başlamasına
B) Arap Yarımadası’nda İslamiyet’in yayılmasına
C) Kur’un nüshalarının eyaletlere gönderilmesine
D) Değişik kültürlerden insanların bir arada yaşamasına
E) Siyasi kargaşaların başlamasına
( 1995 – ÖSS )
Uyarı: İslam tarihinde ilk defa Emeviler, İstanbul'u
kuşatmıştır.
* Ölmeden önce oğlu ……………..………’i halife tayin etti
ve böylece …………………….…………… resmen saltanat
haline geldi.
Emevi Devleti'nin Yıkılış Sebepleri
* Yezid ve Hz. Hüseyin taraftarları 681 yılında
……………………………….…. denilen yerde karşılaştı ve
Hz. Hüseyin ve taraftarları, Yezid ordusu tarafından
öldürüldü. Tarihte bu olaya ……………...…………………..
…………… denir.
a) Devlet yönetiminde meydana gelen bozukluklar
44
b) Emeviler'in Arap milliyetçiliği yaparak Müslümanlar
arasında ikilik çıkarmaları ( …………….…………..
Politikası )
* ……………………..…. Mezhebi bu dönemde ortaya çıktı.
Bu mezhepte amaç dinsel sorunların akıl yolu ile
çözülmesidir.
Uyarı : Emeviler ırkçı bir politika izlemişlerdir. Kendilerine
Kavm-i Necip ( Seçkin Kavim ), diğerlerine Mevali Kavim
( Köle ) demişlerdir.
Uyarı:
Büyük
Selçuklu
Sultanı
Tuğrul
Bey,
Büveyhoğullarının
baskısından
Abbasi
halifeliğini
kurtarmıştır. 1055 yılından itibaren İslam dünyasının siyasi
gücü Selçuklulara geçmiş, dini yetkiler ise Abbasi
Halifesinde kalmıştır. ( İlk laiklik uygulamasıdır. )
Yorum: Bu yaklaşım Musevilerin dinlerinin yalnızca
kendilerine ait olduğu anlayışına ve Hitlerin üstün Alman
ırkı politikalarına benzer.
*
Bu
dönemde
Antik
Çağ
Yunan
eserleri
…………………………………………...………'ya çevrildi.
c) Halifelerin, fetihlerde ordunun başında bulunmayıp,
saraya kapanmaları
d) Abbasoğulları'nın, Emeviler aleyhinde propagandaları
Uyarı: Arap-İslam Devleti kültür ve sanat alanında
dışarıdan ( Helenizm'den ) en çok bu dönemde etkilenmiştir.
Arap kültürü fethedilen yerlerin kültürlerinden etkilenmiştir.
e) Muaviye ve Yezid döneminde Müslümanlara ve Hz.
Muhammed'in soyundan gelenlere yapılan kötü muameleler
* Bizans sınırlarında "………………….………….." denilen
Türk ordugahları kurdurdu.
f) Şii ve Harici grupların aleyhte çalışmaları
Not: Avasım kentlerinin oluşturulma nedeni;
dünyasına karşı Bizans saldırılarını kırmaktır.
Soru: Hz. Muhammed döneminde, İslamiyet’i yeni kabul
etmiş, puta tapmaktan henüz ayrılmış kişilerin anılarını
canlandırmamak için resim ve heykel yasaklanmış; bu
yasağa rağmen Emeviler döneminde Kasr-ül Hayr Sarayı,
Abbasiler döneminde ise Balkuvara Sarayı resim, kabartma
ve heykellerle süslenmiştir.
İslam
Uyarı: Türklerin sınır boylarında, yerleşim yerlerinden uzak
bölgelerde Emir'ül Ümera görevi verilerek merkezden
uzaklaştırılmasının
ve
ordugâhlarda
toplanmasının
nedenleri savaşçı özelliklerini kaybetmelerini önlemek ve
merkezde tehlike oluşturmalarını engellemekti. Bunun için
SAMARRA ( Semarra ) adı verilen şehir kuruldu.
Aşağıdakilerden
hangisi
İslam
Devleti’nin
kuruluşundan Abbasiler dönemine kadar geçen zaman
içinde sanat anlayışındaki bu değişikliğin nedenlerinden
biridir?
* Devlete bağlı Tavaif-i Mülk'ler bağımsızlıklarını ilan etti.
Bunlar;
A)Sınırların genişlemesi sonucu değişik kültürlerle ilişkiye
girilmesi
B)İslam Devleti’nin ekonomik yönden güçlü olması
C)Din ile devlet işlerinin birbirinden ayrılması
D)İslamiyet'te ayrılıkların başlaması
E)Emeviler döneminde halifeliğin saltanat haline getirilmesi
( 1996 - ÖSS )
a) Kuzey Afrika’da; İdrisiler, Ağlebiler, Fatimiler,
b) Mısır’da;
Memluklular,
Tolunoğulları,
İhşitler,
Eyyübiler
ve
c) İran’da; Tahiriler, Saffariler,
d) Maveraünnehir’de; Samanoğulları,
ABBASİLER DÖNEMİ
e) Güney İran-Irak’ta; Büveyhoğulları’dır.
* Abbasi Devleti, Hz. Muhammed'in amcası Abbas'ın
torunlarından Ebu'l Abbas tarafından 750 tarihinde kuruldu.
Soru: Emevilerden sonra İslam Devleti’nde başa geçen
Abbasiler, VIII. yüzyıldan XIII. yüzyıla kadar hüküm
sürmüşlerdir.
* Abbasi hükümdarları, Emeviler gibi Arap üstünlüğüne
dayalı bir devlet kurmadılar.
Aşağıdaki devletlerden hangisi, Abbasilerle çağdaş
bir devlet değildir?
Uyarı: Ebu'l Abbas, siyasi birliği sağlarken yaptığı
çalışmalar yüzünden "Seffah" ( kan dökücü ) lakabını
almıştır.
A) Doğu Roma İmparatorluğu
C) Büyük Selçuklu Devleti
E) Gazneliler
B) Sasaniler
D) Hazarlar
( 15.06.2013 – LYS )
*
754
yılında
Abbasi
Devleti'nin
başkenti
……………………………………………………..'a taşındı.
* Abbasilerin en parlak dönemi ………………………….…
………………………………………………… zamanı oldu.
Abbasi Devleti'nin Yıkılma Nedenleri
a) Abbasi Devleti, Mu'tasım'ın ölümü ile zayıfladı ve
Moğolların Bağdat'ı istilası ile yıkıldı.
Uyarı : Binbir Gece Masalları'nda geçen Bağdat halifesi
Harun Reşit'tir. Binbir Gece Masalları'nda özellikle bu
dönemdeki İslam hazinesinin zenginliği vurgulanır.
b) Selçukluların yıkılması ile koruyucuları ortadan kalktı.
45
c) Şiilerin ve Emevilerin olumsuz çalışmalarından zarar
gördü.
d) Zayıflama döneminde fetihlerin
nedeniyle ekonomi zayıfladı.
durgun
BENİ AHMER DEVLETİ
* Endülüs Emevi Devleti'nin yıkılmasından sonra,
…………………………...….. merkez olmak üzere kuruldu.
geçmesi
* ……………………………….. Sarayı gibi büyük eserlerle
mimaride ilerledi.
e) Moğol Hükümdarı Hülagu'nun Bağdat'ı istilası ile Abbasi
Devleti ortadan kalktı.
Soru: Abbasilerde Halife Mutasım’dan sonra devlet
yönetiminde Türklerin etkisi giderek artmış, Türk
komutanlar istediklerini halife yapmaya, istemediklerini
indirmeye başlamış ve bu komutanlar bazı eyaletleri de
kendi aralarında paylaşmıştır.
Soru: İslam Devleti’nde Hz. Muhammet’ten sonra devlet
başkanı olan kişiye halife sanı verilmiştir. Ancak Dört Halife
Dönemi’nin ardından halifenin dinî ve siyasi otoritesi, İslam
dünyasının tümünde kabul görmemiştir.
Buna, İslam tarihinde görülen,
Bu durumun aşağıdakilerden hangisini gösterdiği
savunulabilir?
I. Emevi halifelerinin güttüğü Arap milliyetçiliği siyasetine
karşı tepkilerin ortaya çıkması,
II. Abbasiler, Fatımiler ve Endülüs Emevilerinde olmak
üzere aynı anda üç halifenin olması,
III. Dört Halife Dönemi’nde Kur’an-ı Kerim’in kitap hâline
getirilmesi ve çoğaltılması
A) Siyasal birliğin çözüldüğünü
B) Saltanat sisteminin dikkate alındığını
C) Türklerin Abbasiler Döneminde İslamiyet’i kabul
ettiklerini
D) Mutasım Döneminde sınırların çok genişlediğini
E) Abbasilerin kendilerinden önceki devletlerin etkisinde
kaldığını
( 14.06.2009 – ÖSS )
durumlarından hangilerinin kanıt olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
( 01.04.2012 – YGS )
ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ
*
Abdurrahman
bin
Muaviye
tarafından
……………………...……. merkez olmak üzere 756 yılında
kuruldu.
a) Devlet Yönetimi:
* Endülüs Emevi Devleti askeri alanda değil,
……………..………. ve …………..…… alanında ileri gitti.
* İslamiyet’in kurulduğu ilk yıllarda, devlet başkanı
………………………………………………………..… idi.
* En parlak dönemini III. ………...………………….………
zamanında yaşadı.
* Hz. Muhammed'den sonra devlet başkanlığı görevi için
………………………………………………………. seçildi.
*
Endülüs
Emevileri
zamanında
yapılan
…………………………..……. Medresesi dünyanın en ünlü
medresesidir.
* Hz. …………………………...…….. döneminde sınırların
genişlemesi ile devlet yapısında yenilikler yapılarak vali ve
kadılar atanmaya başlandı.
İSLAM KÜLTÜR VE UYGARLIĞI
* Devlet hazinesi olarak bilinen BEYTÜL MAL oluşturuldu.
* Emeviler Dönemi'nde halifelik ……………………………
……………………………………….…… geçmeye başladı.
Uyarı : Hz. Muhammed'in ölümünden sonra ilk dört halife
( Ebubekir, Ömer, Osman ve Ali ) ………………...……….
belirlenmiştir.
b) Ordu
* Sınırların genişlemesi ile ordu önem kazanmaya başladı.
* Hz. Muhammed ve Hz. Ebubekir döneminde düzenli bir
İslam ordusu yoktu.
Endülüs Emevi Devleti
Uyarı: Bu medrese Avrupa Üniversiteleri'nin temelini
oluşturmuştur. Buradan eski Yunan ve Roma dönemine ait
eserler hakkında da Avrupa'ya ilk bilgiler yayılmıştır.
* İslam Devleti'nde, eli silah tutan her erkek asker olarak
kabul edilirdi.
46
* İlk düzenli İslam ordusu Hz. …….……. devrinde kuruldu.
Not: Araplarda açılan ilk medrese Abbasiler döneminde
açılan BEYT’ÜL HİKME’dir. ( 835 )
* Abbasiler devrinde, Türkler ve diğer milletler İslam
ordusunda görev almaya başladı.
* İslam bilimlerinin temeli …………………………...……...
…………………………………………………………...'dir.
* Hz. Osman devrinde ilk defa …………..………... kuruldu.
c)
* ………………………….… : Kur'an-ı Kerim'in ayetlerinin
yorumlanması bilimidir.
Sosyal Hayat
* Sosyal hayata dair düzenlemeler ………………………….
……………..'den alınırdı.
* ……………………………..: Hz. Muhammed'in söylediği
sözler ve yaptığı işlerin bütününe denir. Hadis biliminin
önde gelenlerinden biri Sahih-i Buhari'nin yazarı İmam
Buhari'dir.
* İslamiyet’te insanlar arasında fark olmamasına rağmen,
Emeviler Dönemi'nde Araplar kendilerini diğer uluslardan
üstün görmüşlerdi. Arap olmayan Müslümanlar ise
……………………………………..... olarak adlandırılmıştı.
* ………………………... : İslam hukukudur. Temeli
Kur'an-ı Kerim'dir.
d) Ekonomik Hayat
* Ekonomi daha çok tarım, hayvancılık, ticaret ve el
zanaatlarına dayalıydı.
* ………………………..….: İslam felsefesidir. Farabi’ye
ikinci
öğretmen
anlamında
“…………………..…..
……………………………………..…..” unvanı verilmiştir.
Uyarı: Abbasiler Dönemi'nde el zanaatları ile uğraşanlar,
FÜTÜVVET BİRLİKLERİ denilen meslek örgütleri
oluşturmuşlardır. Selçuklulardaki Ahilik ve Osmanlıdaki
Lonca Teşkilatlarına benzer.
Ünlü İslam bilginlerinden başlıcaları; Razi, İbn-i Cemşit,
Farabi, İbn-i Sina, İbn-i Rüşt, Biruni, Taberi, Mesud-i, İbnül
Esir ve İbn-i Haldun'dur.
* En çok ticaretin yapıldığı devlet Bizans idi.
Soru: İslam dünyasının ünlü bilginlerinden İbn-i Sina'nın
“Kanun” adlı eseri Batılılar tarafından on beş defa Latinceye
çevrilerek tıp öğretiminde kullanılmıştır.
Devlete ait gelir kaynakları:
1. Savaş ganimetlerinin beşte biri
Bu durum aşağıdaki genellemelerden hangisini
doğrulamaz?
2. Gayrimüslimlerden alınan Haraç
A) İslam dini, bilimsel gelişmelere açıktır.
B) Pozitif bilimlerde İslam bilginlerinin de hizmetleri vardır.
C) Tıp alanında da İslam bilgini yetişmiştir.
D) Pozitif bilimler İslamiyet'le birlikte doğmuştur.
E) Batı dünyası İslam bilginlerinden yararlanmıştır.
( 1995 - ÖSS )
3. Müslümanlardan alınan Öşür
4. Gayrimüslimlerden alınan Cizye
5. Maden, tuz, gümrük gelirleri
g) Sanat
e)
Dil ve Edebiyat
* İslamiyet'in yayılması ile İslam sanatında …………..……,
………………… ve …………… sanatlarının etkisi görüldü.
* İslamiyet'te dil ve edebiyatın kaynağı …………………
……………………………………………………...……'dir.
* Arapça, Emevi halifesi …………………………….………
zamanında resmi dil olarak kabul edildi.
*
İslam
sanatı
denince
akla
ilk
gelen,
……………………………………………………………dir.
* İslamiyet'ten önce, sözlü edebiyat gelişmişken, Hz.
Muhammed'in hayatını yeni nesillere aktarmak amacıyla
yazılı edebiyata da önem verildi.
Uyarı: En önemli mimari eserler arasında; Ömer Camii, El
Ezher Camii, İbn-i Tulun Camii, El Hamra Sarayı ve
Kurtuba Camii sayılabilir.
* Düşünce hayatı Abbasiler ile birlikte gelişmiştir.
f)
Not: Başlangıçta özgün bir Arap mimarisi yoktu. Fakat yeni
fethedilen ülkelerin kültürleri, hem de İslamiyet’e giren
bütün milletlerin katkısı ile mimari gelişmiştir. Ulusal kültür
ve coğrafi özellikler sanat eserleri üzerinde etkilidir.
Bilim
* İslam medeniyetlerinde bilim; …………………. bilimler
ve ……………………..... bilimler olmak üzere ikiye ayrılır.
47
Soru: İslamiyet’in ilk yıllarında Arapların özgün bir
mimarileri yokken, giderek mimaride belirgin bir Arap
sanatı ve üslubu doğmuştur.
Bu kültürel gelişmeyi
aşağıdakilerden hangisidir?
sağlayan
başlıca
etken
A) Çok tanrılı dinler
B) Eski Arap uygarlığı
C) Arap - Çin ilişkileri
D) Hellen uygarlığı
E) Fethedilen ülkelerin kültürleri
( 1986 - ÖSS )
* El sanatlarında; oymacılık, kakmacılık, nakkaşlık, hat ve
tezhip sanatları oldukça gelişti.
Soru: Arap harflerinin güçlü bir estetikle yansıtıldığı İslami
sanat dalıdır. Örneklerine sadece kitaplarda değil kitabe,
seramik kaplar, madenî eşyalar ve mimari öğeler üzerinde de
rastlanmaktadır. Ahmet Karahisari ve Hafız Osman bu
sanatın Türk tarihindeki önemli temsilcileridir.
Kurtuba Camii içinden bir görünüm
Yukarıda hakkında çeşitli bilgiler verilen ve Türkİslam kültüründe değerli örnekleri bulunan sanat dalı,
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tezhip B) Minyatür
C) Hat
D) Çini
E) Heykel
( 15.06.2013 – LYS )
Soru: Garip Öğretmen tarih dersinde; “ En eski ırklardan
olan Samilere mensup Arapların çoğu İslamiyet öncesinde
göçebe bir yaşam sürmüş, bu yaşam tarzı kabile
örgütlenmesinde ve ataerkil bir aile yapısının ortaya
çıkmasında etkili olmuştur.” demiştir.
Garip Öğretmenin söylediklerine göre, Arap toplumu
için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) İnşaatçılığın temel geçim kaynağı olduğu
B) Çok tanrı inancının yaygın olarak görüldüğü
C) Barışçıl bir hayat tarzının olduğu
D) Kadına çok değer verildiği
E) Konar-göçer yaşam tarzının olduğu
Elhamra Sarayından bir görünüm
Soru: İslam dünyasının ünlü bilginlerinden İbn-i Sina'nın
“Kanun” adlı eseri Batılılar tarafından on beş defa Latinceye
çevrilerek tıp öğretiminde kullanılmıştır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) İslam dininde tıp ilminin yeri yoktur.
B) İbn-i Sina’ın eseri İngilizceye çevrilmiştir.
C) Tıp alanında da İslam bilgini yetişmemiştir.
D) İslam dünyasında tıpla ilgili eserler verilmiştir.
E) Batı dünyası İslam bilginlerinden yararlanmamıştır.
Farabi
48
5. I. Medine'deki Yahudilerle Vatandaşlık Sözleşmesi'nin
imzalanarak
sözleşmeye
uymayanların
Medine'den
çıkartılması
İSLAM TARİHİ VE UYGARLIĞI TESTİ
1. En eski ırklardan olan Samilere mensup Arapların çoğu
İslamiyet öncesinde göçebe bir yaşam sürmüş, bu yaşam
tarzı kabile örgütlenmesinde ve ataerkil bir aile yapısının
ortaya çıkmasında etkili olmuştur.
II. İslamiyet’i kabul eden bölgelere zekât toplamaları için
memurların gönderilmesi
III. Mekkelilerle 628 yılında Hudeybiye Barışı'nın yapılması
Bu durumun, Arap toplumu için aşağıdakilerden
hangisine neden olduğu savunulamaz?
Hicret'ten sonra gerçekleşen yukarıdaki gelişmelerin
hangileri, İslam Devleti'nin kurulduğun ve diğer
kavimler tarafından kabul edildiğini kanıtlar?
A) Hayvancılığın temel geçim kaynağı olmasına
B) Tek tanrı inancının yaygın olarak görülmesine
C) Kabileler arası savaşların yaşanmasına
D) Kadının toplumdaki yerinin sınırlı olmasına
E) Arap yarımadasında siyasi birliğin kurulamamasına
A) Yalnız I
2. Hz. Muhammed Dönemi'nde yapılan Bedir Savaşı'nın
sonucunda;
I. Müslümanlar müşrikleri mağlup etmiştir.
II. Ganimet paylaşımı için belli kurallar konulmuştur.
III. Şam ticaret yolu Müslümanların eline geçmiştir.
A)
B)
C)
D)
E)
I
II
I
II
III
Ekonomik
II
I
III
III
I
C) Yalnız III
E) I, II ve III
6. Hz. Ömer dönemine kadar davalara halifeler bakarken bu
dönemden sonra adli işlere bakmak için kadılar
görevlendirilmiştir.
Bu bilgilere dayanarak,
hangisine ulaşılabilir?
Bu sonuçlar askeri, ekonomik ve hukuki alanlarla
ilgili olarak aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak
gruplanmıştır?
Askeri
B) Yalnız II
D) I ve II
aşağıdaki
yargılardan
A) Devlet hazinesinin yükü hafifletilmek istenmiştir.
B) Yargı yönetimden bağımsız hale gelmiştir.
C) İslamiyet'in evrensel bir din haline gelmesi
amaçlanmıştır.
D) Halife olaylara taraflı yaklaşmıştır.
E) Halifenin dünyevi yetkileri elinden alınmıştır.
Hukuki
III
III
II
I
II
7. İslam Kültür ve Uygarlığının bilgi birikimi Endülüs
Emevi medreselerinde yetişen Avrupalı öğrencilerce kendi
ülkelerine taşınmıştır. Birçok eser Arapçadan Latinceye
çevrilmiş böylece Avrupa'da XV. ve XVI. yüzyılda ortaya
çıkacak Rönesans hareketine zemin hazırlanmıştır.
3. – Hz. Osman Dönemi'nde Kıbrıs'a sefer düzenlenmiş,
Antalya açıklarında Bizans ile yapılan ilk deniz savaşı
kazanılmıştır.
– Muaviye Dönemi'nde İstanbul iki kez kuşatılmıştır.
Bu iki duruma bakarak, aşağıdakilerden hangisine
ulaşılabilir?
Bu bilgilere dayanarak, aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılamaz?
A) İslam uygarlığı Avrupa bilimine kaynaklık etmiştir.
B) İslam devletlerinde bilimsel çalışmalar yapılmıştır.
C) Rönesans hareketi İslam Medeniyetini temel almıştır.
D) Endülüs medreselerinde Müslüman olmayan öğrencilerde
eğitim görmüştür.
E) İslam kültür uygarlığında zamanla bilim dili Latince
olmuştur.
A) Akdeniz'de İslam Devleti'nin egemenliği sağlanmıştır.
B) Bizans'ın İstanbul dışında toprağı kalmamıştır.
C) İslam Devleti, Emeviler Dönemi'nde en geniş sınırlara
ulaşmıştır.
D) Türkler İslam donanmasında görev almışlardır.
E) Müslümanlar denizcilikte ileri gitmişlerdir.
8. Hz. Ebubekir Dönemi'nde yalancı peygamberlerle
mücadele edilmiş, zekât vermek istemeyen kabileler yeniden
kontrol altına alınarak, Hz. Muhammed Döneminde kurulan
İslam Devletinin dağılmasının önüne geçilmiştir.
4. İslam - Arap devletinde yaşanan;
- Hz. Muhammed döneminde Mekke'nin fethedilmesi,
- Hz. Ebubekir döneminde zekât vermeyenler üzerine sefer
düzenlenmesi,
Bu bilgilere göre Hz. Ebubekir dönemiyle ilgili
aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
gibi gelişmelerin ortak amacı olarak
aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?
A) Yeni kurumların meydana getirildiği
B) Devletin yıkılma tehlikesi geçirdiği
C) Peygamberlik unsurundan faydalanmak isteyenlerin
ortaya çıktığı
D) İç karışıklar yaşandığı
E) Bazı kabilelerin eski kuralları terk etmek istemediği
A) Ticaret imkânlarını artırmak
B) Siyasi ve dini birliği sağlamak
C) Vergileri artırmak
D) İslam ordularının taarruz gücüne ulaştığını göstermek
E) Dostluk ilişkilerini geliştirmek
49
5. Uygurlarda hanedan dışından olanların da hükümdar
olabilme hakkı vardı. Ancak bu konuda hükümdarın
seçilmesine kurultay karar verirdi.
SINAVA ÇALIŞMA ETKİNLİĞİ
1. Aşağıdaki cümlelerin (ifadelerin) “YANLIŞ” ya da
“DOĞRU” olduğunu belirtiniz?
Yalnızca bu bilgiden hangi sonuç çıkarılabilir?
Cümle---İfade
a)
Kavimler Göçünün sonucunda
Avrupa’nın sosyal ve siyasi yapısı
değişmiştir.
b)
Kök
Türkler
İslamiyet’i
kabul
etmemişlerdir.
c) Issık gölü civarında Asya Hun Devleti’ne
bağlı olarak yaşayan, zaman içinde UralAltay dağlarına yerleşen, Sibirya’ya adlarını
veren Başkurtlardır.
d) Hz. Ali döneminde yapılan Yermük Savaşı
ile İran fethedildi.
e) İstanbul’u kuşatan ilk Türk Devleti
Avarlardır.
D
A) Kurultayın toplanması hükümdarın isteği ile olur.
B) Kurultayın toplanması belirli zamanlarda olmaktadır.
C)
Kurultayın
geniş
yetkileri
vardır.
D) Tahta geçebilmek için mutlaka hükümdarın çocuğu
olmak
zorunludur.
E) Kurultayın tek görevi hükümdarın seçimi yapmaktır.
Y
6. Hz. Muhammed döneminde yapılan
önemini yazınız?
Mute Seferi’nin
7. Orhun Abidelerinin Türk Tarihi açısından önemini
yazınız?
2. Aşağıda verilen cümlelerde eksik kalmış kelime ya da
kelime gruplarını tamamlayınız?
a) İslamiyet, Hıristiyanlık ve Museviliğin yayıldığı, hoşgörü
ve barışın olduğu ülke ……………………. …………....’dır.
8. Kavimler Göçü'nden sonra Avrupa'ya giden Hunlar
göçebe yaşantılarını sürdürmüştür. Hunlar ele geçirdikleri
bölge halkı ile birlikte yaşamış, bu nedenle kavimler
arasında kültür alış-verişi olmuştur. Atilla'nın sarayında
yabancı görevliler de bulunuyordu. Bu görevliler yüksek
mevkilere kadar çıkabiliyorlardı. Türkçeden başka Latin ve
Germen dilleri de konuşulmakta idi.
b) Hicretten sonra Medine’ye göçle gelen Müslümanlara
………………………………………………………... denir.
c) Orhun Abidelerini yazan kişi …………………..…………
………………………………………………………...…’dir.
d) Emeviler Döneminde Müslümanların Avrupa’daki
ilerleyişi ……………………………………………………
…………………………………………..…… ile durmuştur.
Yukarıdaki bilgilerden hangi sonuç çıkarılabilir?
A) Hunlar geniş bölgelere egemen olamamıştır.
B) Avrupa Hunlarında veraset kavgaları görülmemiştir.
C) Hunlar Avrupa kültüründen etkilenmeye başlamıştır.
D) Hunlar yerleşik hayata uyum sağlayamamıştır.
E) Hunlar başarılı savaşlar yapmıştır.
e) Medine İslam Devleti ……………….……………………
Olayı sonucunda kuruldu.
3. Aşağıdaki ifadeleri uygun olan açıklamalarla eşleştiriniz?
(Parantez içine yazınız)
(
) 1. Peçenekler
A) Hz. Ömer
(
) 2. Mete Han
B) Müslümanların hukuksal anlamda
tanınması
(
) 3. Beytül Mal
C) Margos Antlaşması
(
) 4. Avrupa Hun Dev.
D) Asya Hun Devleti
(
) 5. Hudeybiye Barış Ant.
9. “ MEDENİ ” ne demektir? Kısaca açıklayınız?
10. Arapça, yazı dili olarak başlangıçta çok dar bir sahada
kullanılıyordu. Çok geçmeden Arapça eski sınırlarından
taşarak başka ülkelere yayıldı. Bu dilin konuşulduğu
bölgeler çok genişledi.
Bu durumun nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi
gösterilebilir?
E) Bizans’ta paralı
Askerler
A) İslamiyet’i benimseyenlerin sayısının artması
B) Arap edebiyatının gelişmesi
C) Halifeliğin saltanat şeklinde sürdürülmesi
D) Arapça gramerinin yazılması
E) Tarih alanında çalışmaların başlaması
4. Kuranı Kerim hangi halife döneminde çoğaltılarak
eyaletlere gönderildi?
……………………………………………………………...
50
11. Hz. Muhammed’in peygamberliğine inanan,
Müslümanları yazınız?
ilk
17. Aşağıdaki cümlelerin (ifadelerin) “YANLIŞ” ya da
“DOĞRU” olduğunu belirtiniz?
a)
b)
c)
Cümle---İfade
a) Orhun Abideleri Uygurlar döneminde
meydana getirilmiştir.
b) Dört Halife döneminden sonra kurulan
Emeviler Devleti ile Abbasiler aynı dönemde
yaşamışlardır.
c) Kerbela Olayı, Emevilerde Yezid
zamanında meydana gelmiştir.
d) Hz. Ömer Döneminde yapılan Ecnadeyn
Savaşı ile Suriye yolu açılmıştır.
e) Boris Han ile birlikte Hristiyanlığı kabul
eden ve zamanla Slavlaşan devlet İtil
Bulgarlarıdır.
d)
12. Kerbela Olayının önemini yazınız?
13.
I.
Medine'deki
Yahudilerle
Vatandaşlık
Sözleşmesinin imzalanarak sözleşmeye uymayanların
Medine'den çıkartılması
II. İslamiyet’i kabul eden bölgelere zekât toplamaları
için memurların gönderilmesi
III. Mekkelilerle 628 yılında Hudeybiye Barışı'nın
yapılması,
D
Y
18. Aşağıda verilen cümlelerde eksik kalmış kelime ya da
kelime gruplarını tamamlayınız?
a) Abbasiler Döneminde açılan ilim merkezine
……………………………………….……………….. denir.
Hicret'ten sonra gerçekleşen yukarıdaki gelişmelerin
hangileri, İslam Devleti'nin kurulduğun ve diğer kavimler
tarafından kabul edildiğini kanıtlar?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
b) İslam tarihinde İslamiyet’ten önceki dönem,
……………………………………………………... olarak
adlandırılır.
14. Hasan Hoca tarih dersinde; “ En eski ırklardan olan
Samilere mensup Arapların çoğu İslamiyet öncesinde
göçebe bir yaşam sürmüş, bu yaşam tarzı kabile
örgütlenmesinde ve ataerkil bir aile yapısının ortaya
çıkmasında etkili olmuştur.” demiştir.
c) Kendi adına para bastıran ilk Türk Hükümdarı
……………………………………………………...……’dır.
Hasan Hoca’nın söylediklerine göre, Arap toplumu için
aşağıdakilerden hangisine neden olduğu savunulamaz?
d) Orhun Abidelerini Danimarkalı bilgin …………
……………………………………………………………...
tarafından 1893 yılında okundu.
A) Hayvancılığın temel geçim kaynağı olmasına
B) Tek tanrı inancının yaygın olarak görülmesine
C) Kabileler arası savaşların yaşanmasına
D) Kadının toplumdaki yerinin sınırlı olmasına
E)Arap yarımadasında siyasi birliğin kurulamamasına
e) Hicretten sonra Mekke’den gelenlere yardım eden
Medinelilere …………….……………………………. denir.
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
19. Aşağıdaki ifadeleri uygun
eşleştiriniz? (Parantez içine yazınız)
15. Garip Hoca tarih dersinde; “ Uygurların yaşamlarıyla
ilgili bilgiler edindiğimiz Karabalgasun Yazıtı’nda, “ vahşi
ve kana bulanmış olan bu ülkenin, sebzeyle beslenen bir
ülke haline geldiği, insanları öldürmek yerine iyilik
yapmanın teşvik edildiği bir yer haline geldiği …” ifadeleri
yer almaktadır.” demiştir.
Garip Hoca’nın söylediklerine göre, yazıtta verilen
bilgilerde, Uygurlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi
vurgulanmamıştır?
A) Tarımla uğraştıkları
B) Önceleri savaşçı bir yapıya oldukları
C) Zamanla iyilik tohumlarının atıldığı
D) Yaşamlarını yazıya döktüklerini
E) Sosyal yaşamlarında büyük değişiklikler olduğu
16. İslamiyet’i kabul eden ilk Türk boyunu yazınız?
olan
açıklamalarla
A) Müslümanların son
savunma savaşı
(
) 1. Karluklular
(
) 2. Ukaz
(
) 3. Samarra
(
) 4. Kırgızlar
D) Abbasilerde oluşturulan
Türk kenti
(
) 5. Hendek Savaşı
E) Manas Destanı
B) İlk Müslüman Türk
Topluluğu
C) Panayır
V.ÜNİTE: TÜRK İSLAM DEVLETLERİ
51
a) Orta Asya, Çinlileşmekten kurtuldu.
1. KONU: TÜRKLERİN İSLAMİYETİ KABULU
b) Türkler, İslamiyet'i kabul etmeye başladı.
* Türkler ilk defa Müslümanlarla Hz. ………………..……..
zamanında karşılaştı.
c) Kâğıt, matbaa, barut, pusula gibi Çinlilerin geliştirdiği
aletler, Müslümanlar tarafından öğrenilmeye başlandı.
* İran'ın fethinin tamamlanması ile Türklerle Müslümanlar
komşu durumuna geldi.
Soru: Çinlilerle Araplar arasında yapılan Talaş Savası’nın
dünya kültür tarihi açısından en önemli sonucu
aşağıdakilerden hangisidir?
Soru: Türklerin İslamiyet’i Kabul Etmesini Kolaylaştıran
Sebepleri Yazınız?
A) Batı Türkistan’ın Çin baskısından kurtulması
B) Karlukların bağımsız devlet olmaları
C) Türk - Arap mücadelesinin sona ermesi
D) Kâğıt üretiminin Çin'in dışında da yaygınlaşması
E) Türklerin İslam dinini yakından tanımaları
( 1990 – ÖSS )
a) Abbasilerin hoşgörülü politikaları
b) Kurban kesme, cennet-cehennem inancının benzemesi
c) Gök Tanrı ile Allah inancının benzemesi
d) Fetih ile Cihat-Gaza anlayışının benzemesi
2. KONU: İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ
e) İbadetin temiz olan her yerde yapılabilmesi
KARAHANLILAR
Soru: Türklerin İslamiyet’e Hizmetleri Nelerdir?
a) İslamiyet’i Bizans, Haçlı ve Moğol tehlikesine karşı
korudular.
b) Bâtınilikle mücadele ettiler.
c) Bilim, sanat ve edebiyat alanında İslam uygarlığına
katkıda bulundular.
d) Hindistan, Afganistan, Pakistan, Balkanlar, Anadolu ve
Bangladeş’te İslam’ı yaydılar.
e) Arapçadan geliştirilen Nesih, Sülüs, Divanı ve Siyakat
yazıları ortaya çıktı.
Karahanlılar
Soru: Aşağıdakilerden hangisi, Türklerin İslam dünyasına
olan katkılarından biri değildir?
* Merkez …………………………..…….. olmak üzere, 840
yılında Karluk, Yağma ve Çiğil Türkleri tarafından kuruldu.
A) Abbasiler Dönemi’nde devletin Bizans’a karşı korunması
B) Gazneliler Dönemi’nde İslamiyet’in Hindistan’a kadar
yayılması
C) Endülüs Emevileri Dönemi’nde İslamiyet’in İspanya’da
yayılması
D) Anadolu Selçukluları Dönemi’nde Haçlılara karşı
başarılar elde edilmesi
E) Büyük Selçuklular Dönemi’nde İslamiyet’in Anadolu’da
yayılması
( 17.06.2012 – LYS )
* Devletin kurucusu ve ilk hükümdarı …………………..…..
………………..…. ………………..……… …………....'dır.
* 920 yılında ……………….…… ………………….…. Han
zamanında İslamiyet'i kabul ettiler.
Uyarı: Karahanlılar, İslamiyet'i resmi dini olarak kabul
eden ilk Türk devletidir. Bu devlet Türk kültürü ile İslam
değerlerinin sentezini yapmıştır.
Soru: Türk - İslam uygarlığında aşağıdakilerden
hangisinin yasaklanması, oymacılık, kakmacılık ve
nakkaşlık gibi süsleme sanatlarının gelişmesinde etkili
olmuştur?
Talas Savaşı
Nedeni: Çinliler ve Arapların Orta Asya'yı denetim altına
almak istemeleri.
A) Yazı (hat) sanatı
C) Resim ve heykelcilik
E) Minyatür sanatı
* Abbasiler; Karluk, Yağma ve Çiğil Türklerinin yardımı ile
751 yılında Talas Savaşında Çinlileri yendi.
Sonuçları:
52
B) Duvar çiniciliği
D) Figürlü plastik sanatı
( 1986 – ÖSS )
* Türklerin yaşadığı topraklar üzerinde kurulan bir devlet
olduğu için …………………….……. resmi dil olarak kabul
ettiler.
Soru: İslamiyet’i kabul eden ilk Türk devletlerinden biri
olan Karahanlılarda; hükümdarlık halife tarafından tasdik
edilmiş, ülkede halife adına hutbe okutulup para
bastırılmıştır. Böyle olmakla birlikte İslamiyet öncesi
yönetim gelenekleri de büyük ölçüde devam ettirilmiştir.
* Ticareti geliştirmek için ……………………….…………..
( RİBAT ) yapmışlardır.
Buna göre, Karahanlılar,
I. İslamiyet’i kendi kültürleriyle kaynaştıran bir siyasi yapı
oluşturmuşlardır.
II. Din ve devlet işlerini birbirinden ayırmışlardır.
III. Arap kültürünü bütünüyle benimsemişlerdir.
yargılarından hangilerinin doğru olduğu savunulabilir?
* 1042 yılında, Doğu Karahanlılar ve Batı Karahanlılar
olmak üzere ikiye ayrıldılar.
* Türk-İslam edebiyatının ilk örneklerini vermişlerdir.
Bunlar;
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
a) Kutadgu Bilig ( Mutluluk Veren Bilgi ) : İslami Türk
edebiyatının ilk örneği olarak kabul edilir. ……….…………
………….… …………………………... tarafından Uygurca
yazılmıştır. Türk örf, adet, gelenek ve göreneklere göre ideal
bir devlet yönetiminin nasıl olması gerektiği hakkında bilgi
verir.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
( 01.04.2012 – YGS )
GAZNELİLER
Uyarı: Bu tür eserlere SİYASETNAME denir.
Soru: Karahanlılar Döneminde fermanlarda kullanıldığı
bilinen ve Türklerin İslamiyet’i kabulünden sonraki ilk
edebi eser olan Kutadgu Bilig’in de yazıldığı alfabe
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Göktürk
B) Sogd
D) Kiril
C) Uygur
E) Arap
( 17.06.2012 – LYS )
Gazneliler
* Merkez ……………………...…. olmak üzere, 963 yılında
Alp Tekin tarafından kuruldu.
b) Divan-ı Lügat-it Türk: …………………………...………
………………………………… tarafından yazılarak Abbasi
halifesine sunuldu. Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil
olduğunu kanıtlamak ve Araplara Türkçe öğretmek amacı ile
Türkçe-Arapça bir sözlüktür.
* Gazneliler, en parlak devrini, ünlü hükümdarları
………………..…… ……………..…. zamanında yaşamıştı.
Uyarı: Gazneli Mahmut, İslamiyet’in koruyuculuğunu yapan
ilk Türk hükümdarı olmuştur. Tarihte sultan ve padişah
unvanını kullanan ilk Türk hükümdarı Gazneli Mahmut’tur.
c) Divan-ı Hikmet: ………………..….. ……………………
………………………...…….. tarafından yazıldı. İslamiyet’i
tasavvufi olarak anlatan Türkçe eserdir.
* Gazneli Mahmut, Hindistan'a 25 yıl içerisinde toplam 17
kez sefer düzenledi.
d) Atabet-ül Hakayık:……………..…… …………..………
……………………… tarafından yazılan ahlak kitabıdır.
Uyarı: Bu seferler sonucu İslamiyet, Hindistan'da yayıldı.
Bu durum ileride, bölgede kurulacak Türk-İslam Devletleri
için temel teşkil etti.
Uyarı: İslamiyet’i kabul etmelerine rağmen; Türkçeyi resmi
dil ilan etmeleri, Uygur alfabelerini kullanmaları, Türkçenin
Arapçaya üstünlüğünü kanıtlamak için sözlük oluşturmaları,
Türk örf ve adetlerine göre bir devlet yönetimini anlatan
eser yazmaları Türklük özelliklerinin korunmasına önem
verdiklerini gösterir.
* Gazneliler döneminde ilk kez İran topraklarına yerleşildi.
* 1040 tarihinde Gazneliler, …………………………….…..
Savaşında Selçuklulara yenildi.
* Gazneliler, 1187 yılında Gurluların İsyanı sonunda yıkıldı.
53
Uyarı:
BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ
a) Şehname: İranlı şair ………………..………… tarafından
yazılmıştır. Türk-İran savaşlarını anlatan bu eser Gazneli
Mahmut’a sunulmuştur.
* Selçuklular Oğuzların Üçoklar’a bağlı Deniz Han’ın Kınık
Boyu'na mensuptur. Boyun başı olan Dukak Bey'in ölümü
üzerine boyun başına ……………………….…… Bey geçti.
Kınık Boyu'nun Oğuz hükümdarı ile arası açılınca
……………….. Bölgesine göç etti. Kınık Boyu'nun başına
daha sonra …………….….. ve ………..….…. Beyler geçti.
b) Tarih-i Yemini: ………….. ……..………..….. tarafından
yazılan bu eser Gazneli Mahmut dönemi olaylarını anlatır.
( Yemin: Gazneli Mahmut’un unvanı )
c) Asar-ı Bakiye: ……………...……….. tarafından yazıldı.
“Kalıcı Eserler” demektir.
Soru: 1025 yılında Karahanlılar ve Gazneliler
aşağıdakilerden hangisinin güçlenmesine karşı önlem
almayı kararlaştırmışlardır?
A) Abbasiler
D) Tolunoğulları
C) Bizanslılar
B) Selçuklular
E) İhşitoğulları
( 17.06.2012 – LYS )
Büyük Selçuklu Devleti
TOLUNOĞULLARI
Not: Oğuz kelimesi boy anlamına gelen “OK” sözüne, çoğul
eki olan “UZ”’un eklenmesi ile meydana gelmiş olup,
boylar anlamına gelmektedir. Oğuzların İslamiyet’i kabul
edenlerine “……………………………..……………”, bunların
Anadolu’ya geldikten sonra göçebe hayatı devam
ettirenlerine ise “…………...…………………” adı verilmiştir.
* Tuğrul Bey, 1038'de …………………...………… Kenti'ni
merkez yaparak Büyük Selçuklu Devleti'ni kurdu.
* Gazne Hükümdarı Sultan Mesut'u, 1040 tarihinde
…………………………………………… Savaşı'nda yendi.
* Abbas halifesinin yardım istemesi üzerine, 1051'de
Bağdat'a girdi. Abbasi halifesi bunun üzerine Tuğrul Bey’e
“………………………..... ve …………………………….
…………………..” unvanını vermiştir. İslam dünyasının
siyasi liderliği Selçuklulara geçmiştir.
Tolunoğulları ve İhşitler
*
Mısır'da
Abbasi
halifesine
bağlı
olarak,
…………………..………. ……………………… tarafından
868 yılında kuruldu.
Not: Selçuklularda Anadolu’ya ilk akın Çağrı Bey
tarafından gerçekleştirilen VASPURAGAN SEFERİ’dir.
3000 kişilik bir kuvvetle Van gölüne kadar gelmiştir.
Dönüşte Tuğrul Bey’e; “Öyle bir yurt keşfettim ki; iklimi
Horasan kadar güzel, ürünleri Hindistan kadar bol ve
çeşitli…” demiştir.
Uyarı: Mısır'da kurulan ilk Türk Devletidir.
İHŞİTLER
* Sultan ………………….…………………..…...…. Bizans
İmparatorluğu'na bağlı olan Kars'ı Ermenilerden aldı.
* Mısır'da, ……………..……… ……………..……………..
tarafından 935 yılında kuruldu.
* Malazgirt'te karşılaşan iki ordu arasında, 1071 yılında
çıkan savaşta Bizanslılar yenildi. Böylece Bizans
İmparatorluğu'nun İslam dünyası üzerindeki olumsuz baskısı
sona erdi.
Uyarı: Hicaz bölgesini ele geçiren ilk Türk devletidir.
54
Uyarı: Malazgirt Meydan Muharebesi ile Anadolu’nun
kapıları Türklere açıldı. Anadolu'ya Türk yerleşimi hızlandı.
* 1141 tarihinde Karahitaylarla yaptığı ………..……………
Savaşı'nda yenildi.
* 1157 yılında Sultan Sencer'in ölmesi üzerine Büyük
Selçuklu Devleti yıkıldı.
Uyarı: Alp Aslan’ın “Fethedilen yerler, fethedenin
malıdır.” anlayışı Anadolu Türk Beyliklerinin kurulmaya
başlamasına neden oldu.
Soru: Aşağıdakilerden hangisinin 1071’de
Malazgirt Savaşı’nın sonuçları arasında
savunulamaz?
Soru: Büyük Selçuklu Devleti’nin yıkılış sebeplerini
yazınız?
yapılan
olduğu
a) Feodal yönetim, veraset sistemi ve taht kavgaları
A) Doğu-Batı arasındaki ticaret yolları değişmiştir.
B) Anadolu’nun kapısı Türklere açılmıştır.
C) Anadolu’da Türk beyliklerinin oluşumuna zemin
hazırlanmıştır.
D) İslam dünyası üzerindeki Bizans baskısı azalmıştır.
E) Haçlı seferlerinin başlamasında etkili olmuştur.
( 15.06.2013 – LYS )
b) Fatimiler ve Bâtınilik faaliyetleri
c) Haçlıların dolaylı etkisi
d) Türkmenlerin tepkisi
e) Abbasi halifelerinin siyasi güç için mücadele etmeleri
* Melikşah Döneminde İran asıllı vezir NİZAM-ÜL MÜLK
devlet yönetiminde ona yardım etti.
*
Selçukluların
gerçekleşmiştir;
Dağılışı
aşağıdaki
şekilde
Devletin sınırları;
I- Selçuklu Soyuna Mensup Olanlar;
a) Doğuda; Seyhun ırmağı,
a)
b)
c)
d)
e)
b) Batıda; Akdeniz ve Marmara kıyıları,
c) Güneyde; Mısır ve Basra körfezine,
d) Kuzey’de; Kafkaslara kadar genişlemiştir.
II- Atabeylikler;
* Alp Arslan döneminde başlayan Anadolu ve Suriye'nin
fethini tamamladı. Bu dönemde, ilk defa divan teşkilatı
kuruldu, ikta sistemi uygulandı. Vezir Nizamülmülk
"…………………………………………...." adlı eseri yazdı.
Dönemin sonlarına doğru "…………………………………"
mezhebi ortaya çıktı.
a)
b)
c)
d)
e)
Soru: Nizamülmülk, Siyasetname adlı eserinde askerî ve
idari görevlilerin kendilerine verilen iktalarda sürekli
tutulmayıp belirli sürelerle değiştirilmesini önermiştir.
B) Yalnız II
D) I ve II
İldenizoğulları – Azerbaycan
Salgurlular – Şiraz
Börüler – Şam
Zengiler – Musul
Beğtekinler – Erbil
Yorumlar:
a) Karahanlılarda başlayan Türk – İslam kültür birleşimi bu
dönemde tamamlanmıştır.
Nizamülmülk’ün bu önerisiyle,
I. ülkede feodal güçlerin ortaya çıkmasını önlemek,
II. ikta sahiplerinin halka baskı yapmasını engellemek,
III. tarım ürünü çeşitlerini artırmak
durumlarından
hangilerini
amaçladığı
savunulabilir?
A) Yalnız I
Anadolu Selçukluları – İznik-Konya
Suriye Selçukluları – Şam
Irak Selçukluları – Hamedan
Kirman Selçukluları – İran
Horasan Selçukluları – Merv
b)
Anadolu’nun
kapıları
açılarak,
Türkleşmesine zemin hazırlamışlardır.
Anadolu’nun
C) Yalnız III
E) I, II ve III
( 15.06.2013 – LYS )
c) İslam dünyasının liderliği bu dönemde Türklere geçmiş ve
Bizans’ın, Arap-İslam dünyası üzerindeki baskısı ortadan
kaldırılmıştır.
* Batiniler, 1092 tarihinde ilk önce Nizamülmülk'ü daha
sonra da Melikşah'ı öldürdü. ……..……………………..…..
…………………….. 1118'de tahta geçti ve iç karışıklıklara
rağmen devlete eski gücünü kazandırmaya çalıştı.
d) Bağdat’ta açtıkları Nizamiye Medreseleri ile dünya bilim
ve kültür tarihine önemli katkıda bulunmuşlardır.
55
Soru: Selçuklu sultanları, din ve ırk ayırımı gözetmeden
halka toprak dağıtarak boş araziyi değerlendirmeyi devletin
görevi saymışlardır.
Not: Anadolu Selçuklu ile Moğollar arasında tampon görevi
görürken; yıkılması ile Anadolu Moğol İstilasına açık hale
gelmiştir.
Selçuklu Sultanlarının izledikleri bu politika,
öncelikle
aşağıdakilerden
hangisini
sağlamaya
yöneliktir?
A) Vergi toplama düzenini
B) Üretimde artışı
C) Ülkede asayişi
D) Yönetimde sürekliliği
E) Toprak bütünlüğünün korunmasını
( 1995 - ÖSS )
Soru: Selçuklularda resmi yazışmalar Farsça idi.
Medreselerde eğitim Arapça yapılıyordu. Halk ve ordu
kesimi ise Türkçe konuşuyordu.
Bu
durum,
Selçuklularda
hangisine neden olmuştur?
aşağıdakilerden
A) Ordudaki asker sayısının azalmasına
B)Yöneticiler ile halk arasındaki bağların güçlenmesine
C) Türk dilindeki gelişmenin yavaşlamasına
D) Yabancıların siyasal baskılarının önlenmesine
E) Yönetimde bilim adamlarının söz sahibi olmasına
( 1991 – ÖSS )
2. FATİMİLER ( 909 – 1171 )
Soru: Aşağıdakilerden hangisi
Dönemi’nin eğitim kurumudur?
Büyük
* Soylarını Hz. Muhammed’in kızı ve Hz. Ali’nin eşi olan
Hz. Fatma’ya dayandırdıkları için, FATİMİLER adıyla
anılmışlardır.
A) İdadi
C) Medrese
E) Enderun
( 15.06.2013 – LYS )
B) Rüştiye
D) Darülfünun
Harzemşahlar
* Tunus merkezli kurulan bu devlet, İhşitlerin yıkılması ile
Mısır’a hâkim oldu.
Selçuklular
* Şii mezhebini benimsemişlerdir. Şiiliği yaymak için
Mısır’da “DAR’ÜL HİKME” adlı medreseyi açmışlardır.
* Abbasi halifesini tanımamışlar, kendi hükümdarlarını
halife ilan etmişlerdir.
Soru: Büyük Selçuklular Dönemi’nde görülen aşağıdaki
gelişme ve olayların hangisinde, kurulan rasathanede gök
cisimlerinin gözlenmesinin etkisi olduğu savunulabilir?
* Hasan Sabbah’ın
desteklediler.
A) Nizamiye Medresesinin açılmasında
B) Malazgirt Savaşı’nın kazanılmasında
C) Kudüs ve Şam’ın ele geçirilmesinde
D) Atabeylik uygulamasının başlamasında
E) Celâlî Takvimi’nin hazırlanmasında
( 17.06.2012 – LYS )
kurduğu
“BATİNİ”
* 1171 yılında Selahattin Eyyubi tarafından yıkıldı.
3. EYYUBİLER ( 1174 – 1250 )
ÖN ASYA VE YAKIN DOĞU’DA KURULAN DİĞER
DEVLETLER
1. HARZEMŞAHLAR ( 1097 – 1231 )
* Aral gölünün güneyindeki Harzem bölgesinde kuruldu.
Not: Moğollara karşı mücadele eden ilk Türk Devleti’dir.
*Yassı Çimen Savaşı ile Anadolu Selçuklu Devletine
yenildiler.
Eyyubiler
* Selahattin Eyyubi Fatimi Devletine son vermiştir.
56
tarikatını
* 1187 yılında Hittin Savaşı ile Haçlıları mağlup etmiş ve
Kudüs’ü geri almıştır. Bunun üzerine III. Haçlı Seferi
başlamıştır.
5. MOĞOL İMPARATORLUĞU(1196 – 1227)
* Karakurum merkez olmak üzere, CENGİZ unvanını alan
Temuçin tarafından kurulmuştur.
* Ordusunda Kıpçak bozkırlarından getirdiği Türk
gençlerine de yer vermiştir. Bu ordu içerisinde görev yapan
Aybey, 1250’de Mısır’da Eyyubi egemenliğine son
vermiştir.
* Baskı ve şiddete dayanarak yayılmacı bir politika
izlemiştir.
4. MEMLUKLER(1250 – 1517)
* Moğolların batıya yönelmesi ile önlerinden kaçan Türkler
Anadolu’ya girmişlerdir. Bu durum Anadolu’nun Türk
yurdu olmasında etkili olmuştur.
* Aybey tarafından 1250 yılında Eyyübileri yıkarak kuruldu.
* Cengiz Han’ın ölümü ile devlet olmak dörde ayrıldı:
* Sultanlar sülale yolu ile değil, seçimle başa gelirdi. Bütün
komutanların yönetime gelme hakkı vardır. Bundan dolayı
sık sık hükümdar değişikliği görüldü.
a) Kubilay Hanlığı: Pekin merkez olmak üzere
Çin’de kuruldu.
b) Çağatay Hanlığı: Türkistan’da kuruldu.
Yorum: Memluk Devletinin siyasi hayatı Osmanlılardan
daha kısa sürmesine rağmen, tahta çıkan hükümdar sayısı
Osmanlılardan fazla olmuştur.
c) İlhanlılar: Tebriz merkez olmak üzere İran’da
kuruldu. 1243 Kösedağ Savaşı’nı kazanarak
Anadolu’ya egemen oldular ve 1258 yılında Abbasi
Devleti’ni yıktılar.
* Türkçe resmi dildir. Türk kültürü Mısır’a hâkim oldu.
* Memluklu Devleti; Moğolları,
a)
b)
c)
d)
d) Altın Orda Devleti : Karadeniz’in kuzeyinde
kuruldu. Timur’un saldırıları ile beş küçük hanlığa
bölündü;
Ayn-ı Calut Savaşı(1260)
Elbistan Savaşı(1277)
Humus Savaşı(1282)
Merc-i Suffar Savaşı(1303)’nda yenerek,
Moğol istilasını durdurmuşlardır.
-
Ejder(Astırhan) Hanlığı
Kazan Hanlığı
Sibirya Hanlığı
Nogay Hanlığı
Kırım Hanlığı
Not: Moğol istilasını durduran ilk Türk Devletidir.
* Osmanlı Devleti ile Fatih döneminden itibaren “Hicaz Su
Yolları Sorunu” yüzünden arası açılmıştır.
* Memluklular Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim
Döneminde 1516 Mercidabık ve 1517 Ridaniye Savaşlarını
kaybetmişlerdir. Bu savaşlar sonrasında Memluklu Devleti
yıkılmış, halifelik Osmanlıya geçmiştir.
Not: Memluklu Devletinde Türkçe bilmek ayrıcalıktı. Oğuz
lehçesi ile yazılan eserler Kıpçak bozkırlarında, Suriye’de ve
Mısır’da okunmuştur. Böylece Türk kültürünün devamlılığı
sağlanmıştır.
Altın Orda Devletinin yıkılması ile kurulan hanlıklar
Soru: Memluklar Devleti'nin siyasi varlığı Osmanlı
Devleti'nden daha kısa sürdüğü halde, Memluklarda tahta
geçen hükümdar sayısı Osmanlılardan daha çoktur.
Yorum: Moğolların tarihteki olumsuz yönleri; Moğol İstilası
Türk-İslam dünyasında büyük olumsuzluk yaratmıştır.
Kösedağ Savaşı ile Anadolu’da siyasi birliği bozmuşlardır.
Bağdat gibi ilim ve kültür merkezlerini yakmışlardır.
Memluklarda
hükümdar
değişikliklerinin
Osmanlılardan
daha
fazla
olmasının
nedeni
aşağıdakilerden hangisidir?
Yorum: Moğolların tarihteki olumlu yönleri; Anadolu’nun
Türkleşmesi hızlanmış, Bâtıniliği çökertmişler, töreyi yazılı
hale getirmişler ( Cengiz Yasaları ) ve Uygurların etkisi ile
Türkleşmişlerdir.
A) Toplumun çeşitli etnik gruplardan oluşması
B) Her emirin sultan olma hakkına sahip olması
C) Türkçe bilenlerin imtiyazlı olması
D) Osmanlı Devleti'nden önce kurulması
E) Hükümdarlığın, halifenin onayına bağlı olması
( 1991 – ÖSS )
57
6. TİMUR İMPARATORLUĞU (1369 – 1507)
Soru: Akkoyunlu Devleti’yle ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi doğrudur?
A) Trabzon Rum İmparatorluğu’na son vermiştir.
B) Timur Devleti’ne karşı Osmanlı Devleti’ni
desteklemiştir.
C) Timur Devleti tarafından ortadan kaldırılmıştır.
D) XV. yüzyılda kurulmuş olan Türkmen devletidir.
E) Osmanlı Devleti’ndeki Celâli Ayaklanmalarını
desteklemiştir.
( 15.06. 2013 – LYS )
9. SAFEVİLER (1502 – 1736)
* İran’da kurulmuş Şii Türk Devletidir.
* Çağatay Hanlığına
kurulmuşlardır.
son
vererek
Semerkant’ta
* Kurucusu
etmişlerdir.
* Altın Orda Devletini yıkması Çarlık Rusya’sının
güçlenmesine neden oldu.
Şah
İsmail’dir.
Osmanlı
ile
mücadele
* Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim’in 1514 Çaldıran
Savaşı’nda yenilgiye uğradılar.
* 1402 Ankara Savaşı ile Osmanlıları yenilgiye uğratması
Bizans’ın ömrünün uzamasına neden oldu.
10. BABÜR İMPARATORLUĞU(1526 – 1858)
* Çin Seferine çıktı ve öldü.
Not: Timur Devletinde bilim dili olarak Arapça
kullanılmasına rağmen Çağatay Türkçesi bu dönemde büyük
bir gelişme göstermiştir. Ali Şir Nevai’nin bu dönemde
yazdığı “ MUHAKEMET’ÜL LÜGATEYN ” adlı eserinde
Türkçenin Farsçadan üstün olduğunu savunur.
Not: Timur’un Türk Dünyasına verdiği iki zarar?
a) Altın Orda Devletini yıkması ve Rusların tarih sahnesine
güçlü bir biçimde çıkması
Babür Devleti
b) Ankara Savaşında Osmanlıların Fetret Devrine girmesi
* Timur’un soyundan gelen Babür Şah tarafından
Hindistan’da “AGRA” merkez olmak üzere kurulmuştur.
7. KARAKOYUNLULAR (1365 – 1469)
* Hindistan’da İslamiyet’in yerleşmesini sağladı.
* Doğu Anadolu’da kuruldu.
* 1858 yılında İngiliz sömürgesi oldu.
* Bayram Hoca tarafından önce Erciş, sonra Tebriz merkez
olarak kuruldu.
* Günümüze “TAC MAHAL” adlı anıt mezar ve Babür
Şah’ın yazdığı “BABÜRNAME” adlı eser ulaşmıştır.
* Azerbaycan’ın Türkleşmesinde etkili oldular.
Not: Tac Mahal; Şah Cihan tarafından eşi Mümtaz
Mahal’in ölümü üzerine onun adına yaptırılmış olup,
yapımında Osmanlı mimarlarından Mehmet İsa’da
çalışmıştır.
* Akkoyunlular tarafından yıkıldılar.
8. AKKOYUNLULAR (1378 – 1502)
* Diyarbakır merkez olmak üzere Kara Yülük Osman Bey
tarafından kuruldu.
Not: Türk Devletleri isimlerini;
a) Kuruldukları bölgelerden ( Gazneliler )
* En güçlü dönemlerini Uzun Hasan zamanında yaşadılar.
1473 yılında Osmanlı Devleti ile yaptıkları “OTLUKBELİ
SAVAŞI’nı” kaybedince çöküş başladı.
b) Kuruculardan ( Osmanlı – Selçuklu )
c) Devleti kuran etnik unsurlardan ( Avarlar )
Not: Akkoyunlular ilk kez Dede Korkut Hikâyelerini yazılı
hale getirmişler ve ilk kez Kuran-ı Kerim’i Türkçeye
çevirmişlerdir.
d) Kuruldukları bölgelerdeki ırmaklardan ( İtil – Tuna )
almışlardır.
58
5. Gazne Devleti, Türkler tarafından kurulmasına rağmen
ülke içinde farklı etnik unsurlar bir arada bulunmuştur.
Gazneli yöneticiler bu unsurlar arasında toplumsal
bütünlüğü sağlayamamıştır.
Bu durumun sonucunun aşağıdakilerden hangisi
olduğu savunulabilir?
TÜRK İSLAM DEVLETLERİ TESTİ
1. Büyük Selçuklu Sultanları'nın altın para bastırmış
olmaları;
I. devletin ekonomik yönden güçlü hale geldiği,
II. yapılan savaşlarda başarılı olunduğu,
III. tarıma gereken önemin verilmediği
durumlarından
hangilerini
doğrudan
kanıtlar
niteliktedir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
A) Merkezi yönetimin güçlü hale gelmesi
B) Diğer Türk-İslam devletleriyle savaşlar yapılması
C) Devletin kısa sürede yıkılması
D) Türk kültürünün korunamaması
E) Ortak bir kültür ortaya çıkması
C) Yalnız III
E) II ve III
2. Mısır'da yaklaşık üç yüz sene hüküm süren Memluk
Devleti tahtına 53 hükümdar geçerken, altı yüz sene yaşamış
Osmanlı Devleti tahtına 36 padişah geçmiştir.
6. Karahanlılar'da eğitim hizmetlerinin büyük kısmı vakıf
gelirleri ile yürütülmüş, ilk kez yapılan bir uygulamayla
öğrenciler medreselerde burslu olarak okutulmuştur. Ayrıca
hükümdarlar,
dönemin
üniversitesi
sayılabilecek
medreselerin yönetimlerine müdahale etmemiştir.
Bu farklılığın ortaya çıkmasında, Memluk Devleti'nin
aşağıdaki özelliklerinden hangisi etkili olmuştur?
Karahanlılar’daki eğitim anlayışı ile ilgili olarak
aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) Ülkede birçok ulusun bir arada yaşaması
B) Sınırlarının Osmanlı Devleti kadar genişlememesi
C) Abbasi halifesinin siyasi işlere karışmasının engellenmesi
D) Mısır ve çevresinin korunmasında Osmanlı Devleti ile
mücadele edilmesi
E) Her komutanın Memluk tahtına geçme hakkının
olması
A) Eğitim harcamaları devlet hazinesine yük olmadan
karşılanmıştır.
B) Medreselerde özerk bir yönetim anlayışı vardır.
C) Öğrencilere eğitimleri için maddi destek verilmiştir.
D) Medreselerde yalnızca dini ilimler okutulmuştur.
E) Yöneticilerin medreselere karışması engellenmiştir.
3. Büyük Selçuklu Devleti'nin zayıfladığı dönemlerde bağlı
beylik ve devletler Selçuklu Devleti'nin otoritesine karşı
çıkan uygulamalar yapmıştır.
7. İlk Türk-İslam devletlerindeki mahkemelerde kadıların
verdikleri karara itirazı olanların davaları üst mahkemede
görüşülmüştür. Ayrıca yöneticilerin kadılara baskı yapmaları
engellenmiştir.
Aşağıdaki gelişmelerden hangisi bu duruma kanıt olarak
gösterilebilir?
Bu bilgiye bakarak, aşağıdaki yargılardan hangisine
ulaşılamaz?
A) Suriye Selçukluları'nın Haçlılarla savaşması
B) Anadolu Selçukluları'nın kendine ait para bastırması
C) Danişmentlilerin Bizans'a karşı başarı kazanmaları
D) Karahanlılar ve Gazneliler'in Selçuklu hâkimiyeti altına
alınması
E) Anadolu'da Alparslan'ın emriyle ilk beyliklerin kurulması
A) Adil kararlar alınmasına önem verilmiştir.
B) Üst mahkeme kurularak haksızlıklar giderilmeye
çalışılmıştır.
C) Yargının bağımsız olması hedeflenmiştir.
D) Kadıların seçimi ve ataması halkın görüşlerine görev
yapılmıştır.
E) Halka haklarını arama yolu açık tutulmuştur.
4. Büyük çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu bir bölgede
kurulan Karahanlılar resmi dil olarak Türkçeyi
kullanmışlardır. Çeşitli etnik gruplardan oluşan Gazneliler
de ise saray ve orduda Türkçe konuşulurken resmi dil
Arapça, yazışma dili Farsça idi.
8. Türkler, İslamiyet'i kabul etmelerinin ardından
mezarlarını Orta Asya'daki Türkmen çadırlarına benzer
biçimde kubbeli olarak yapmışlardır. Kümbet denilen bu
mezar tipinden birçok örneğe Türklerin yaşadığı bölgelerde
rastlanmaktadır.
Bu bilgiye göre Türkler için,
I. Türkmen çadırına benzer mezarlar yapmışlardır.
II. Dini inançlarına ters düşen yapılar inşa etmişlerdir.
III. İslamiyet öncesi yaşam tarzının izleri mimaride
görülmektedir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
Aşağıdakilerden hangisi Gaznelilerdeki bu durumun bir
sonucudur?
A) Fetihlerin durması
B) Türk kültürünün yayılması
C) Moğol istilasının başlaması
D) Türk dilindeki gelişmelerin yavaşlaması
E) Türklerin İslam dünyasının koruyuculuğunu üstlenmesi
A) Yalnız I
D) I ve II
59
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I ve III
9. Türkler; Ön Asya'ya geldiklerinde karşılaştıkları
Müslümanların tevhit inancının, cihad anlayışının, toplumsal
değer yargılarının, Orta Asya Türklerinin inanç yapısı ve
kültürel değerleriyle uyuşması ve Abbasi Devletinin
hoşgörülü tutumu üzerine İslam dinini kabul etmişlerdir.
13. İlk Türk-İslam devletlerinin siyasi yapılarına
bakıldığında merkeziyetçilikten uzak federatif bir yapı
görülmektedir.
Bu bilgilerden hareketle, aşağıdakilerden hangisi
Türklerin İslam'a girişini kolaylaştıran etkenler
arasında gösterilemez?
I. devlet otoritesinin giderek zayıflaması
II. komutanlara kendi beyliklerini kurmaları için izin
verilmesi,
III. Halife adına hutbe okutulması
Buna kanıt olarak,
A) Göktürk inancının İslamiyet'e benzemesi
B) Türk geleneklerinin İslam'a uygun olması
C) Türklerin Müslümanlar gibi fetih anlayışına sahip olması
D) Müslümanların hoşgörülü yaklaşması
E) Emeviler'in Mevali politikasını uygulaması
durumlarından hangileri gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
10. Türklerin Müslüman olmalarında Gök-Tanrı dini ile
İslamiyet arasındaki dini, askeri ve sosyal benzerlikler etkili
olmuştur.
Bu bilgilere bakılarak
hangilerine ulaşılamaz?
A) Kurban kesme adetlerinin olması
B) Cihad anlayışı ile cihan hâkimiyeti düşüncesinin
benzeşmesi
C) Tek tanrı inancının olması
D) Hükümdarlığın babadan oğula geçmesi
E) Türklerde ailenin kutsal sayılması
yargılardan
15. Büyük Selçuklu Devleti'nin zayıfladığı dönemlerde bağlı
beylik ve devletler Selçuklu Devleti'nin otoritesine karşı
çıkan uygulamalar yapmıştır.
Bu durum,
I. Müslüman olmayanlara ayrıcalık tanınması,
II. halk arasında birliğin sağlanması,
III. ülke sınırlarının hızla genişlemesi
Aşağıdaki gelişmelerden hangisi bu duruma kanıt
olarak gösterilebilir?
A) Suriye Selçukluları'nın Haçlılarla savaşması
B) Anadolu'da Alparslan'ın emriyle ilk beyliklerin kurulması
C) Danişmentlilerin Bizans'a karşı başarı kazanmaları
D) Karahanlılar ve Gazneliler'in Selçuklu hâkimiyeti altına
alınması
E) Anadolu Selçuklu Sultanlarının kendi adlarına hutbe
okutması
gelişmelerinden hangilerine zemin hazırlamıştır?
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
12. Büyük Selçuklu Devleti;
– Kısa sürede Anadolu'ya hâkim olmuş
– Birçok şehirde medreseler açmış
– Bizans ve Haçlı kuvvetleriyle mücadele etmiş
– Müslüman dünyasının koruyuculuğunu üslenmiştir.
ilgili
aşağıdaki
A) Türkler ulusal benliklerini korumuştur.
B) Müslüman olan devletlere karşı hoşgörülü bir siyaset
uygulanmıştır.
C)
Türkler
eski
gelenekleriyle
yeni
dinlerini
bütünleştirmiştir.
D) İslam’a aykırı gelenekleri sürdürenler cezalandırılmıştır.
E) Eski gelenek ve adetler yeni dinle birlikte yaşatılmaya
devam edilmiştir.
11. Mısır'da kurulan Tolunoğulları Müslümanlar ile
gayrimüslimlere eşit davranmış ve aralarında fark
gözetmeksizin her iki halka da eşit hizmet vermiştir.
Bu bilgilere göre, Selçuklularla
verilenlerden hangisi söylenemez?
C) I ve II
E) I, II ve III
14. İslamiyet’i kabul ettikten sonra Türk halkının yaşam
tarzına müdahale edilmemiştir. İslam Dini'ne ters
düşmeyecek bütün geleneklerin yaşatılmasına özen
gösterilmiştir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi Türklerin
İslamiyet'e girişini kolaylaştıran nedenlerden değildir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
16. Büyük çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu bir bölgede
kurulan Karahanlılar resmi dil olarak Türkçeyi
kullanmışlardır. Çeşitli etnik gruplardan oluşan Gazneliler
de ise saray ve orduda Türkçe konuşulurken resmi dil
Arapça, yazışma dili Farsça idi.
aşağıda
Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Eğitim faaliyetlerine önem verdiği
B) İlk Müslüman Türk devleti olduğu
C) Askeri güçlerinin kuvveti olduğu
D) Müslümanları Hıristiyanlara karşı koruduğu
E) Anadolu'nun Türkleşmesine katkıda bulunduğu
A) Karahanlıların resmi dili Türkçe’dir.
B) Gazneli Devleti çok ulusludur.
C) Gazneli Devletinde sarayda Türkçe konuşulur.
D) Gaznelilerde yazışma dili Farsçadır.
E) Karahanlılar çok uluslu bir bölgede kurulmuştur.
60
VI. ÜNİTE: TÜRKİYE TARİHİ
Soru: Malazgirt Savaşı’ndan sonra merkezi Sivas olmak
üzere Orta Anadolu’da kurulan ve dönemin önemli eğitim
kurumlarından biri olan Niksar’daki Yağıbasan
Medresesini kuran beylik aşağıdakilerden hangisidir?
1. KONU: MALAZGİRT SAVAŞINDAN SONRA
ANADOLUDA KURULAN İLK TÜRK DEVLET VE
BEYLİKLERİ
A) Danişmentliler B) Saltuklular
D) Artuklular
E) Hamitoğulları
C) Mengücekliler
( 17.06.2012 – LYS )
2.
Saltuklular
* Saltuklular, 1072'de ……………………….…….. merkez
olmak üzere kurulmuştur.
* Kurucusu Alp Arslan'ın komutanlarından ……..………….
…………………………………………………....…….. 'tur.
* Haçlılar ve Gürcülerle mücadele etmişlerdir.
* Saltukluların varlığına 1202'de Anadolu Selçuklu
hükümdarı Rükneddin Süleyman Şah son vermiştir.
İlk Beylikler
Önemi: Anadolu’da kurulan ilk Türk Beyliğidir.
Soru: XIII yüzyıl sonlarına doğru Anadolu'da Moğol
baskısının zayıflaması üzerine, sınırlara yerleştirilmiş
Türkmen beyleri ve halk üzerindeki Selçuklu otoritesi de
zayıflamıştır.
Bu
durum,
kazandırmıştır?
aşağıdakilerden
hangisine
Not: Kale Cami, Tepsi Minare, Ulu Cami, Üç Kümbetler,
Mama Hatun Türbesi günümüze gelen önemli eserlerdir.
hız
3.
A) Anadolu'da ticaretin gelişmesine
B) Bizans'ta entrikaların başlamasına
C) Anadolu'da nüfusun artmasına
D) Anadolu'daki karışıklıkların ortadan kalkmasına
E) Beyliklerin ortaya çıkmasına
( 1992 – ÖSS )
Mengücekliler
* Mengücekliler, 1080 tarihinde ………………………….
merkez olmak üzere kurulmuştur.
*
Kurucusu
Alp
Arslan'ın
komutanlarından
………………………………….………………….. Gazi'dir.
* Gürcülere ve Rumlara karşı mücadele etmişlerdir.
1.
Danişmentliler
* Mengüceklerin varlığına 1228 tarihinde Anadolu Selçuklu
Hükümdarı Alaaddin Keykubat son vermiştir.
*
Danişmentliler
1080
yılında
…………………...………….. merkez olmak üzere kuruldu.
* Kurucusu Melikşah'ın komutanlarından Danişmentoğlu
……………………….….. ……..…………………….....'dir.
Not: Muvaffakuddin Abdüllatif; tıp, fizik ve felsefe
alanlarında eserler vermiştir.
Not: Anadolu’da kurulan ilk Türk Beylikleri arasında en
güçlü olanıdır. Kendi adına para bastıran ilk hükümdar
Danişment Ahmet Gazi’dir.
Not: Ulu Cami önemli eserdir.
* Bizanslılara ve Haçlılara karşı mücadele etmişlerdir.
* Artuklular, 1102'de …………………., ……………….….
ve ………………………………...… civarında kurulmuştur.
4.
* Danişmentlilerin varlığına 1178 tarihinde Anadolu
Selçuklu hükümdarı II. Kılıç Arslan son vermiştir.
Artuklular
* Bu beyliğin …………………...…………….. kolu 1102'de
Diyarbakır'da kurulmuştur ve 1231'de Eyyubiler tarafından
yıkılmıştır.
Not:
Danişmentlilerden
Kayseri
Ulu
Cami
ve
Danişmentname kalmıştır. Ayrıca Yağıbasan Medresesi
dönemin en önemli eğitim kurumlarındandır.
* Diğer kolu olan ……………………….…….. kolu 1112'de
Harput'ta kurulmuştur ve 1234'te Anadolu Selçuklu Devleti
tarafından yıkılmıştır.
61
* Diğer bir kolu olan ……………………………… kolu ise,
1108'de Mardin'de kurulmuştur ve 1409'da Karakoyunlular
tarafından yıkılmıştır.
* Büyük Selçuklu Hükümdarı Melikşah tarafından Anadolu
hükümdarlığına
tayin
edilen
Kutalmış
oğlu
………………..………………..……… Şah tarafından 1077
tarihinde kuruldu.
Not: Haberleşme, denge kurma ve ayarlama ilmi
sibernetiğin kurucusu El-Cezeri bu beyliktedir. Su saatleri,
kendiliğinden kesilip akan fıskiye, müzik aletleri, tulumbalar
ve şifreli kilitler yapmıştır.
* Büyük Selçuklulara bağlı olan bu devletin başkenti
…………………………………………………..………. idi.
* 1077 tarihinde Anadolu Selçuklu Devleti'ni kurdu.
* İlk önce Konya, Afyon, Kütahya'yı alarak İznik'e kadar
ilerledi.
Not: Malabadi Köprüsü, Hatuniye, Semanin, Şehidiye ve
Hüsamiye medreseleri bu döneme ait eserlerdir.
5.
Uyarı: Tarihte ilk kez Boğaz'ın Anadolu yakası Türkler
tarafından kontrol altına alındı. Boğaz'dan geçen
gemilerden gümrük alınmıştır.
Çaka Beyliği
* Çaka Bey Devleti 1081 tarihinde ………...…………….'de
kurulmuştur.
* 1086 yılında yapılan Habur Savaşı'nda Suriye Selçuklu
hükümdarı Tutuş’a yenildi ve öldü.
* Kurucusu ………………………………………… Bey'dir.
Uyarı: İlk denizci Türk devletidir. Çaka Bey ilk Türk
denizcisidir.
* Melikşah'ın ölümü üzerine tahta geçen Berkyaruk,
Süleyman Şah'ın oğlu I. Kılıç Arslan'ı 1092'de Anadolu
hükümdarlığına tayin etti.
* Beyliğin kurucusu Çaka Bey, İstanbul'u kuşatmak
isteyince, Bizans'ın kışkırtmaları sonucu I. Kılıç Arslan
tarafından öldürülmüştür.
* 1096 yılında başlayan I. ………………… Seferi'nde, İznik
ve Batı Anadolu Bizanslılara verildi.
Soru: Anadolu Türk Beyliklerinin genel özelliklerini
yazınız?
Uyarı: Bu durum Bizans'ın işine gelmiş, Türklere karşı
savunmayı bırakıp taarruza geçmiştir.
a) Malazgirt Savaşından sonra kuruldular.
* I. Kılıç Arslan, 1107 tarihinde Büyük Selçuklularla yaptığı
savaşta Habur Irmağı'nda boğularak öldü.
b) Çoğu Anadolu Selçuklu hâkimiyetine girdi.
c) Haçlılara karşı başarılı savaşlar yaptılar.
Uyarı: İznik 'in kaybedilmesi üzerine devletin merkezi
Konya'ya taşınmıştır. Bu durum Türklerin Batı'ya ilerleyişini
bir süre engellemiştir.
d) Anadolu’da kültür ve sanat eseri bıraktılar.
e) Anadolu’nun
sağladılar.
Türkleşmesini
ve
İslamlaşmasını
* I. Mesut 1116 tarihinde Anadolu Selçuklu Devleti'nin
başına geçti.
2. KONU: TÜRKİYE ( ANADOLU ) SELÇUKLU
DEVLETİ
* Bir süre Danişmentlilere bağlı olarak hareket etmek
zorunda kaldı.
* 1147 tarihinde II. Haçlı Seferi başladı. Haçlılar bozguna
uğratıldı.
* Sultan I. Mesut 1155 tarihinde vefat etti.
Uyarı: Anadolu’daki ilk bayındırlık ve kurumlaşma
hareketleri bu dönemde başlamıştır.
* I. Mesut'un 1155 tarihinde ölümü üzerine oğlu II. Kılıç
Arslan başa geçti.
* 1176 tarihinde …………………………..……. Savaşında
Bizanslılar bozguna uğratıldı.
Anadolu Selçuklu Devleti
62
Uyarı: Bir daha Anadolu için "Türklerin işgali altındaki
ülke" deyimi kullanılmadı. Türklerin Anadolu'ya yerleşmesi
kesinleşti.
Soru: "Anadolu Selçuklu Devleti zamanında ve Osmanlı
İmparatorluğu’nun Yükselme Dönemi'nde Anadolu'daki
zanaatkarlar "lonca" denilen zanaat gruplarına ayrılarak
yöneticilerini kendileri seçmişlerdir."
* 1178 tarihinde Danişmentliler Beyliği'ne son verildi.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisini gösteren bir
kanıt olabilir?
* II. Kılıç Arslan, 1192 yılında öldü. Selçuklu tahtına
Gıyaseddin Keyhüsrev geçti.
A) Loncaların ticari alanda basarılı olduklarını
B) Devletin zanaatkarları desteklediğini
C) Halkın çoğunluğunun zanaatkar olduğunu
D) Zanaatkarlar arasında dayanışma olduğunu
E) El sanatlarının Anadolu'da başlıca gelir kaynağı olduğunu
( 1985 - ÖSS )
* Rükneddin Süleyman, 1192 tarihinde tahta geçen
Gıyaseddin Keyhüsrev'i tanımayarak, 1196 tarihinde başa
geçti.
* Bizans'ı vergiye bağladı, Çukurova
Torosların güneyine çekilmeye zorladı.
Ermenilerini
Uyarı: Anadolu Selçuklu Devleti böylece ilk deniz aşırı
sefer yapmış oldu. Karadeniz ticareti tam güvenliğe kavuştu.
* Saltuklu Beyliği'ne son verdi. Süleyman Şah, 1204
tarihinde öldü.
* 1228'de Mengücek Beyliğine son verdi.
Uyarı: Bu tarihten
Gürcülerle komşu oldu.
itibaren
Anadolu
Selçukluları
*
1230
tarihinde
Yassı
Çimen
Savaşı'nda
……………………………………………………..… yendi.
* Süleyman Şah'ın 1204 yılında ölümü üzerine tahta
Gıyaseddin Keyhüsrev yeniden geçti.
Uyarı: Bu savaşın tek olumsuz yönü Anadolu'yu Moğol
istilasına açık hale getirmesidir. Bunun nedeni
Harezmşahların Anadolu Selçukluları ile Moğollar arasında
tampon bölge olmasıdır. Bu tampon bölge ortadan kalkınca
Anadolu Moğollarla komşu oldu.
* Karadeniz seferi sonunda …………………..………. Rum
Devleti'ni yendi.
* Akdeniz seferi sonunda …………………………………'yı
aldı.
Soru: Anadolu Selçuklu Devleti döneminde İtalyan, Fransız,
İranlı, Suriyeli ve Yahudilerden bazı gruplar Antalya,
Konya, Kayseri ve Sivas gibi şehirlere, bazı Türkler ise
Kıbrıs, Suriye ve Kırım’a yerleşmişlerdi.
Uyarı: Anadolu Selçukluları ilk kez Akdeniz'e indi. Antalya
ithalat ve ihracat yapılan yer haline geldi. Ticareti
geliştirmek amacıyla Venedik'le ilk defa ticaret anlaşması
yaptı.
Bu durumun başlıca nedeni aşağıdaki alanlardan
hangisinde görülen gelişmelerdir?
A) Ticaret
* Gıyaseddin Keyhüsrev 1211 tarihinde öldü.
B) Savunma
D) Mimari
* I. İzzeddin Keykavus, Trabzon Rum İmparatorluğu'nu
yenerek ………………………………………..…..'u fethetti.
C) Eğitim
E) Tarım
( 1988 - ÖSS )
* I. Alaaddin Keykubat 1237 yılında bir ziyafet esnasında
zehirlenerek öldü. Alaaddin Keykubat'ın ölümü üzerine oğlu
II. Gıyaseddin Keyhüsrev tahta geçti.
Uyarı: Böylece Anadolu Selçukluları ilk defa Karadeniz'e
ulaştı.
* Asya'da başlayan Moğol istilası birçok Türkmen boyunun
Anadolu'ya göç etmesine neden oldu.
* …………..…….. ………………………, ( BABAİLER )
1240 tarihinde devlete karşı ayaklandı.
* Kıbrıs Krallığı ve Venedik Cumhuriyeti ile ticaret
antlaşmaları imzaladı.
Not: Babailer ayaklanması; Anadolu’da çıkan ilk dini
nitelikli ayaklanmadır.
* İzzettin Keykavus'un 1220 yılında ölümü üzerine Alaaddin
Keykubat tahta geçti.
* 1242 yılında Moğollar, Anadolu'ya girdi.
*
Kırım'a
bir
donanma
göndererek
Kırım'ın
………………………………...………… Limanı'nı fethetti.
* 1243 yılında ………….................................…. Savaşı'nda
Selçuklular yenildi.
63
* II. Gıyaseddin'in ölümü üzerine Rükneddin Kılıç Aslan
tahta geçti.
Soru:
Haçlı
Seferlerinin
Sebeplerini
yazınız?
a) Dini Sebepleri:
Uyarı: Memluk hükümdarı BAYBARS Anadolu'yu Moğol
baskısından kurtarmak için Anadolu'ya gelerek Moğolları
yenilgiye uğrattı.
* Hıristiyanlığı yayma düşüncesi.
* Kutsal yerleri geri alma düşüncesi.
* Kluni tarikatının çalışmaları.
HAÇLI SEFERLERİ
b) Siyasi Sebepleri:
* Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’daki Türk ilerleyişi
karşısında Bizans’ın yardım isteği.
* Fatımilerin Haçlıları davet etmesi.
* Kralların yetkilerini artırmak istemesi
* Avrupalıların Türkleri Anadolu, Suriye, Filistin ve
Akdeniz’den uzaklaştırmak istemeleri
c) Ekonomik Sebepleri:
Haçlı Şövalyesi
* Derebeylerin yeni topraklar elde etmek istemesi
*Doğu ticaret yollarının Müslümanların elinde bulunması.
*Doğunun zenginliklerine ulaşma isteği
d) Sosyal Sebepleri:
* Papa’nın siyasi etkinliğini artırmak için halkı
tahrik etmesi.
* Şövalyelerin ve bazı prenslerin macera aramaları
I. HAÇLI SEFERİ (1096) :
Haçlı Seferleri
* Papa ve Keşiş Piyer, Avrupa’da büyük ordular
oluşturmuşlardır.
1096 yılında başlayan 1270 yılına kadar devam eden
Hıristiyan dünyasının İslam alemi üzerine yaptığı seferlere
………………..…………. ……………….………….. denir.
* İlk gelen Haçlılar I. Kılıçarslan tarafından imha edilmiş.
Daha sonra gelen Haçlılar Bizans’la bir antlaşma yaparak
Anadolu’ya geçmişler, İznik’i alarak yollarına devam
etmişlerdir.
Soru: Voltaire “Eğer ki biri, dünya üzerinde olup biteni
anlamak istiyorsa önce bütün sanatların beşiği, Batı’nın her
şeyini borçlu olduğu Doğu’ya bakmalıdır.” demiştir.
* I. Kılıçarslan’ın vur kaç taktiğiyle çok büyük kayıplar
vermelerine rağmen Urfa, Antakya ve Kudüs’ü ele
geçirmişler, buralarda birer derebeylik kurmuşlardır. İznik’i
kaybeden Anadolu Selçuklu Devleti’nin başkenti
…………………………………………...……….. olmuştur.
Aşağıdakilerden hangisi, bu duruma bir örnek olarak
gösterilebilir?
A) Talas Savaşı’nın ardından Türkler arasında İslamiyet’in
yayılması
B) Avrupa’da kralların papalara karşı güçlenmesi
C) Anadolu Selçuklularındaki ikta sisteminin Osmanlılar
tarafından geliştirilerek timar sistemi adıyla uygulanması
D) Haçlı Seferleriyle, İslam dünyasından birçok buluşun
Avrupa’ya taşınması
E) İngiltere’de İki Gül Savaşı sonrasında feodalitenin
zayıflayarak mutlakiyet rejiminin ortaya çıkması.
( 17.06.2012 – LYS )
Not: Bu seferle Batı Anadolu’daki siyasi üstünlük Bizans’ın
eline geçmiştir.
Not: I. Haçlı Seferi amacına ulaşan tek seferdir.
Not:
64
Derebeylik
rejimi
Ortadoğu’ya
taşınmıştır.
II. HAÇLI SEFERİ (1147-1149) :
b) Siyasi Sonuçlar:
* Urfa’nın 1144’te Zengiler tarafından geri alınması II.
Haçlı Seferi’ne sebep olmuştur.
*Skolâstik düşünce zayıflamaya başladı, Derebeylik rejimi
sarsılmıştır.
* Alman Kralı III. Kontrat ve Fransa Kralı VII. Lui
komutasındaki Haçlılar, Danişmentlerden yardım alan I.
Mesut ile yaptıkları savaşta büyük bir bozguna uğramıştır.
Böylece sefer başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
*Türklerin İslam dünyası içinde değeri artmıştır.
*Türkler ileri harekâtı kesintiye uğramıştır.
c) Ekonomik Sonuçları:
Not: II. Haçlı Seferi’nden sonra Haçlılar daha çok deniz
yolunu tercih etmişlerdir.
*Akdeniz limanları (Venedik ve Ceneviz, Marsilya gibi) ve
Akdeniz ticareti önem kazanmıştır.
Not: Haçlılar vasıtasıyla Anadolu’yu geri alamayacağını
anlayan Bizans kendi ordularıyla bunu gerçekleştirmek
istemişse de başarılı olamamıştır.
( 1176 Miryokefalon Savaşı )
*Venedik ve Ceneviz gibi İtalyan şehir devletleri Akdeniz
ticaretini ele geçirerek, zenginleşmişlerdir.
* Ticaretle uğraşan Burjuva Sınıfı ortaya çıktı.
III. HAÇLI SEFERİ (1189 – 1192) :
*Anadolu, Suriye, Filistin, İstanbul gibi bölgeler harap
olmuştur.
* Selahattin Eyyubi’nin 1187 – Hıttin Savaşı’yla Kudüs’ü
Haçlılar’dan geri alması üzerine İngiltere Kralı Aslan
Yürekli Rişar, Fransa Kralı Flip Ogüst ve Alman Kralı
Frederik Barbaros’un da katıldığı yeni bir sefer
düzenlenmiştir.
d) Bilim Alanında Sonuçları:
*İslam dünyasındaki (doğudaki) teknik buluşlar (kâğıt,
matbaa, pusula, barut, dokuma, cam, deri işleme v.b.)
Avrupa’ya taşınmış, Avrupa’da kültür hayatı canlanmıştır.
* İngiliz ve Fransızlar deniz yoluyla Kudüs önlerine gelmiş,
Almanlar ise Anadolu’dan geçmek istemiş, II. Kılıçarslan’ın
çocukları arasındaki taht kavgalarından faydalanarak ve
antlaşmaya uymayarak Konya’yı yağmalamışlarsa da
krallarının ölümüyle orduları dağılmıştır.
*Bazı Müslüman âlimlerin eserleri (İbn-i Sina, Farabi) ve
antikide eserleri Avrupa’ya taşınmıştır.
*Avrupalılar İslam medeniyetini yakından tanımışlar,
önyargıları yıkılmıştır.
* Selahattin Eyyubi ile uzun süre mücadele eden Haçlılar
başarılı olamayarak geri dönmüşlerdir.
Haçlı Seferleri’nden etkilenen devletler: Anadolu Selçuklu
Devleti, Büyük Selçuklu Devleti, Eyyubiler, Zengiler,
Danişmentliler, Memlukler, Fatımiler, Bizans
IV. HAÇLI SEFERİ (1200 - 1204) :
* Eyyubiler’in Filistin sahil şeridini haçlılardan temizlemesi
üzerine IV. Haçlı seferi düzenlenmiştir.
* İstanbul’da karışıklık çıktığını öğrenen Haçlılar yollarını
değiştirerek İstanbul’u ele geçirmişler ve bir Latin Krallığı
kurmuşlardır. İznik ve Trabzon’da da Rum İmparatorlukları
kurulmuştur.
Soru: Aşağıdakilerden hangisi, Haçlılara karşı mücadele
eden Türk devlet ve beyliklerinden biri değildir?
A) Danişmentliler B) Saltuklular C) Anadolu Selçukluları
D) Mardin Artukluları
E) İhşitoğulları
Not: Seferin amacından saptığını gösterir.
( 15.06.2013 – LYS )
HAÇLI SEFERLERİNİN SONUÇLARI
Soru: Aşağıdakilerden hangisi, Ortaçağ’da kiliseyi temsil
eden Papalığın siyasal bir güç olduğuna kanıt olarak
gösterilemez?
a) Dini Sonuçlar:
* Kiliseye ve din adamlarına duyulan güven azalmıştır.
A) Kendi hâkimiyetinde toprakları olması
B) Çok sayıda din adamı yetiştirmesi
C) Kralları aforoz etme yetkisinin bulunması
D) Haçlı Savaşlarını düzenlemesi
E) Krallara taç giydirmesi
* Hıristiyanlarca kutsal kabul edilen yerler, Müslümanların
elinde kaldı.
* Katolik ve Ortodoks kiliseleri arasında ayrılıklar derinleşti.
( 1990 – ÖSS )
65
Soru: Avrupa toplumlarında-Katolik Kilisesi'ne bağlılık,
Haçlı Savaşlarından sonra eski gücünü kaybetmiştir.
Bu durum
olmuştur?
aşağıdakilerin
hangisinde
MAGNA CARTA (BÜYÜK ŞART 1215)
* Aslan Yürekli Rişar’ın kardeşi Yurtsuz Jan İngiltere Kralı
olunca soyluların baskısıyla karşılaşmıştır. Bu baskı
neticesinde Magna Carta’yı (büyük şart) imzalamak zorunda
kalmıştır.
etkili
A) Hıristiyanların Kudüs'ü kutsal yer saymasında
B) Feodal rejimlerin kurulmasında
C) Kavimlerin yer değiştirmesinde
D) Mezhep Savaşlarının sona ermesinde
E) Özgür düşünce ortamının oluşmasında
( 1993 - ÖSS )
* İngiltere’de
hazırlamıştır.
parlamentonun
kurulmasına
zemin
Not: Avrupa’da demokrasi çalışmalarının başlangıcıdır.
Not: İlk kez hükümdarın yetkilerinin sınırlandırılması
açısından Sened-i İttifak’a kanun üstünlüğünün kabul
edilmesi açısından Tanzimat Fermanı’na benzer.
Soru: Ortaçağ’da Avrupa toplumlarının soylular, rahipler,
burjuvalar ve köylüler olmak üzere sınıflara ayrılması
aşağıdakilerden hangisini göstermektedir?
A) Şehirli sınıfın ticaretle uğraştığını
B) Halk arasında eşitsizlik olduğunu
c)Din adamlarının yetkilerine göre sınıflara ayrıldığını
D) Halkın yasam düzeyinin yüksek olduğunu
E) Halk arasında belli mesleklere önem verildiğini
( 1993 – ÖSS )
Soru: Ortaçağ’da kurulan devletlerin birçoğunda
hükümdarlar egemenliklerini dine dayandırmışlar ve din
adamları devlet yönetiminde etkili olmuşlardır
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir
göstergesidir?
A) Laik olmayan devlet anlayışı
C) Tutsaklık uygulamasının
E) Şehir devleti anlayışının
Magna Carta
B) Lonca sisteminin
D) Feodal sistemin
YÜZYIL SAVAŞLARI (1337-1453)
( 1994 – ÖSS )
* İngiltere kralının Fransız tahtına göz dikmesi sonucu
başlayan mücadeleler yaklaşık 100 yıl devam ettiği için bu
adı almıştır.
Soru: Ortaçağ’ın sonlarına doğru Batı Avrupa’da toplumsal,
ekonomik, düşünsel, yönetsel alanlarda değişme ve
gelişmeler görülmüştür.
Bu değişme ve gelişmeler
hangisinin bir sonucudur?
* 1346 Kresy Savaşı’nda İngilizler, Fransa’nın önemli bir
bölümünü ele geçirmişlerse de sonradan, Jan Dark’ın da
etkisiyle, Fransızların toparlanması üzerine mağlup
olmuşlardır.
aşağıdakilerden
A) Toplumlara tek tanrılı dinlerin egemen olmaya
başlamasının
B) Şehir devletlerinin ortaya çıkmasının
C) Toplumların sınıflara ayrılmasının
D) Dünya görüsünün değişmesinin
E) İlk imparatorlukların kurulmaya başlamasının
( 1997 – ÖSS )
-
Sonuçları :
a) Fransa galip gelerek topraklarını İngiliz işgalinden
kurtarmıştır.
b) Avrupa’da bir ülkenin sömürge altına alınamayacağı
anlaşılmıştır.
Soru: Anadolu Selçuklu Dönemi’yle ilgili olarak aşağıda
verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?
c) Top ilk kez 1346 Kresy Savaşı’nda İngilizler tarafından
kullanılmıştır.
A) İlk altın para II. Kılıç Arslan Dönemi’nde bastırılmıştır.
B) Anadolu’daki ilk kervansaray II. Kılıç Arslan
Dönemi’nde yapılmıştır.
C) Gevher Nesibe Darüşşifası I. Gıyaseddin Keyhüsrev
Dönemi’nde açılmıştır.
D) Yazlık saray olarak kullanılan Kubadabat, Alaaddin
Keykubat Dönemi’nde yapılmıştır.
E) Türkçe resmî dil olarak Alaaddin Keykubat Dönemi’nde
kabul edilmiştir.
( 17.06.2012 – LYS )
d) Fransa’da milli duyguların gelişmesine sebep olmuştur.
e) İki büyük Avrupa ülkesinin mücadeleleri Osmanlı
Devleti’nin Balkanlarda daha rahat ilerlemesine ve Fetret
devrinde saldırıya uğramamasına sebep olmuştur.
f) İngiltere’de Çifte Gül adı verilen iç savaşlara neden
olmuştur. (1455-1485)
66
MÜSLÜMAN –TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE
UYGARLIK
1.
Hükümdar ve Saray
* Devlet hanedanın ortak malı olarak kabul edilirdi.
* Bu durum hükümdarın ölümünden sonra taht kavgalarına
sebep olur, devleti zayıflatırdı.
*
Bazı
Türk-İslam
Devletleri'nde
hükümdar,
…………………………………...…………. sanını kullandı.
* İlk Türk-İslam Devletleri'nde hükümdar tahta çıkınca
Abbasi halifelerinin onayını istedi.
SARAY TEŞKİLATI
1. Emir-i Alem: ………………………………….………….
……………………………………………………..………...
2. Emir-i Candar: …………………………………………..
…………………………………..…………………………...
3.
Taşra Teşkilatı
3. Hacibü’l Hüccab: ………………………..……………...
* Başkent dışındaki idari birimlere vilayet denirdi.
…………………………………………………..…………...
4. Emir-i Çeşnigir: …………………………………………
* Vilayetlerin başında şehzadeler veya vali statüsünde
naipler bulunurdu.
…………………..…………………………………………...
* Anadolu Selçuklularında üç tip vilayet bulunurdu.
5. Şerabdar-ı Has: ………………………………………….
* Meliklerin yönettiği vilayetler; bunlar hanedan tarafından
gönderilen meliklerin doğrudan hükümdara bağlı olduğu
vilayetlerdi.
……………………………………..………………………...
6. Serhenk: ……………………………………….…………
* Divan Dairesi vilayetleri; yönetimi divana ait olan
vilayetlerdi.
…………………………………………………………..…...
* Bizans sınırında bulunan vilayetler; başında uç beyi
denilen sınır koruyucu beylerin bulunduğu vilayetlerdi.
7. Emir-i Ahur: …………………….……………………….
………………………………………………..……………...
4.
Hukuk
8. Emir-i Silahdar: …………………………………………
* İslamiyet'in kabulü ile hukuk kuralları değişikliğe uğradı,
Türk töresi ile İslami kurallar bir sentez haline getirildi.
………………………...……………………………………..
9. Emir-i Meclis: ……………………….…………………...
……………………………………………………………….
2.
* Adli teşkilat; Şeri Yargı ve Örfi Yargı olmak üzere ikiye
ayrılırdı:
Merkez Teşkilatı
a) ………………………….………………. Yargı; kadıların
başkanlığındaki mahkemeler tarafından yürütülürdü.
* Hükümet, Divan-ı …………….. denilen Büyük Divan'dan
meydana gelirdi.
b) ……………………………. Yargı; vergilere, askeriye ile,
ikta sahipleri ve ticarete ilişkin kanunlarla ilgilenirdi.
* Hükümdarların halkın şikâyetlerini dinlemek amacıyla
düzenlediği …………………...……. divanları da görülürdü.
* Divanın başkanı hükümdardı.
* Selçuklular bu kurumu Abbasilerden almışlardır.
67
* Askeri davalara ……………..…… askerler denilen kadılar
bakardı.
b) ………………………. arazi; Gelirlerine göre önemli devlet
görevlilerine dağıtılan arazilerdi.
Türkmenlerden
c) ……………………………. arazi; Başarılı devlet adamlarına
verilen arazi idi. Bu topraklara sahip olanlar toprak hakkında
her türlü tasarrufa sahipti.
* Karahanlılarda ordu Hassa ordusu, Eyalet askerleri ve
Türkmen kuvvetleri olmak üzere üç bölüme ayrılmıştı.
d) ………………...………… arazi; İlmi ve sosyal kuruluşların
masraflarını karşılamak amacıyla bu kuruluşlara tahsis
edilen arazilerdi.
* Selçuklularda, Karahanlılardan farklı olarak ikta askerleri,
bağlı devletlerin askerleri ve gönüllü askerler vardı.
Uyarı: …………………..….. arazi; Müslüman olmayan halka
ait arazilerdi.
* Hassa Ordusunda, askerlik için ayrılan çocuklar belirli
merkezlerde yetiştirilir, sultanlar Hassa Birliklerini burada
yetişen askerler arasından seçerlerdi.
7.
5.
Ordu
* İlk Türk-İslam
oluşurdu.
Devletleri'nde
ordu
Din
* İslamiyet'in kabulünden sonra İslam dinini yaymak için
önemli çalışmalar yapmışlardı.
* Eyalet askerleri; Şehzadelerin ve valilerin yönetimindeki
askerlerdi.
* İslamiyet'te ……………………..…….. denilen Müslüman
olmayan ülkelere yönelik savaşlar ile önemli fetihler
gerçekleştirmişlerdi.
* Türkmen birlikleri; Göçebe Türkmen boylarının savaş
anında orduya katılmaları ile oluşan birliklerdi.
* İslam dini ile İslamiyet’ten önceki kültürlerin birleşmesi
ile Babalik, ……………………………..…….., Ekberilik ve
……………………….. gibi çeşitli tarikatlar oluşturulmuştu.
* İslamiyet’i yaymak amacıyla eserler yazılmış, Kuran’ın
yayılması amacıyla çalışmalar yapılmıştı.
8.
Ekonomik Hayat
* Tolunoğulları ve İhşitler, doğu ve batı ticaret yolları
arasında oldukları için ticarette oldukça gelişmişti.
* Eyyubiler ve Memlüklüler'de ise Mısır'la ticaret çok
gelişmişti.
* Memluklular döneminde Trablus, Şam, İskenderiye,
Dimyat, Yafa ve Akka önemli ticaret merkezleri haline
geldi.
* Ümit Burnu'nun bulunması ile bu ticaret merkezleri
önemini yitirdi.
* Gazneliler, Hindistan topraklarını
ekonomilerini canlandırmıştı.
ele
geçirerek
* Büyük Selçuklularda, Orta Asya ve Hindistan'dan gelen
ticaret yollarının geçmesi ülkeyi zengin bir hale getirmişti.
* Anadolu Selçuklu Devleti, ticaret yolları üzerinde yaptığı
vakıf kuruluşları, han ve kervansaraylarla ticari alanda
gelişmişti.
6.
Toprak Yönetimi
9.
* Devlete ait ve miri arazi olarak adlandırılan topraklar
dört bölüme ayrılmıştı:
Sosyal Hayat
* Türk-İslam Devletleri'nde göçebe bir hayat görülmüş,
göçebecilikten dolayı hayvancılık gelişmişti.
a) ……………..... arazi ; Geliri hükümdara ait olan arazilerdi.
68
* Yerleşik hayata geçildikçe köylerde oturanlar tarımla,
şehirlerde yaşayanlar ise ticaret ve el sanatlarıyla
uğraşmışlardı.
* Şehirlerde ticaretle uğraşanlar …………….…… teşkilatını
oluşturmuşlardı.
* Anadolu Selçukluları zamanında Türkler zengin ve mutlu
bir hayat sürmüşlerdir.
Soru: Anadolu Selçukluları Antalya, Alanya ve Sinop gibi
limanları ele geçirdikten sonra bu limanlarda Avrupalı
tüccarlara düşük gümrük tarifesi uygulamışlardır.
Anadolu Selçuklularındaki bu uygulamanın amacı
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ticari ilişkileri geliştirmek
B) Avrupa’nın Türklere karsı birleşmesini önlemek
C) Avrupa'da nüfuz bölgeleri kurmak
D) Denizlerde üstünlük sağlamak
E) Anadolu'da siyasal birliği sağlamak
( 1991 - ÖSS )
Tolunuoğlu Camii
Soru: Anadolu Selçuklu Devleti’nde hükümdarların
Keyhüsrev, Keykubat ve Keykavus gibi
adlar
kullanmalarının aşağıdakilerden hangisini gösterdiği
savunulabilir?
A) İlk Türk devletlerine ait gelenekleri devam ettirdiklerini
B) Fars kültürünün etkisinde kaldıklarını
C) Anadolu’nun eski kültürlerinden etkilendiklerini
D) Arapça unvanları öne çıkardıklarını
E) Bizans’ın hükümdarlık unvanlarını kullandıklarını
( 24.03.2013 – YGS )
10. Bilim
* Türk İslam Devletleri'nde medreseler bilim merkezi idi.
* Büyük Selçuklu Devleti zamanında, dünyanın ilk
üniversitesi olarak kabul edilen …………………………….
Medresesi yapıldı.
* Medreselerde Kur'an, hadis, kelam, fıkıh, Arap dili ve
edebiyatı, matematik, mantık geometri ve tarih okutulurdu.
* Önemli bilim adamlarının başlıcaları; Farabi, Biruni, İbn-i
Türk, İbn-i Sina, Gazali, Ömer Hayyam'dır.
11. Sanat
*
Türk-İslam
devletlerindeki
sanat
eserlerinde
……………………………………………….… ağırlıkta idi.
* Türk-İslam Devletleri tarafından yapılan ve günümüzde
hala ayakta duran sanat eserlerinden bazıları şunlardır:
Tolunoğlu Camii, Baybars Camii, Mescid-i Cuma, Sultan
Sencer Türbesi, Alaaddin Camii, Burmalı Minare
Ömer Hayyam üçgeni
69
5. Aşağıdaki cümlelerin (ifadelerin) “YANLIŞ” ya da
“DOĞRU” olduğunu belirtiniz?
SINAVA ÇALIŞMA ETKİNLİĞİ
1. 9 A sınıfı öğrencileri Tarih yazılısına çalışmaktadır.
-- Ayşe : Saltuklular Erzurum’da kurulmuştur.
-- Büşra : Mengücekliler Erzincan’da kurulmuştur.
-- Huriye : Çaka Beyliği İzmir’de kurulmuştur.
-- Gamze : Artuklular Şanlıurfa’da kurulmuştur.
-- Gizem : Danişmentliler Tokat ve Sivas’ta kurulmuştur.
Cümle---İfade
a) Sinop Anadolu Selçuklularına başkentlik
etmiştir.
b) İldeniz oğullarının merkezi Azerbaycan’dır.
B) Büşra
C) Huriye
D) Gamze
d) Malazgirt Savaşından sonra Anadolu
tamamen Türklerin eline geçti.
e) Talas Savaşında Bulgarlar, Araplara yardım
etmemişlerdir.
E) Gizem
…………………………………..………………………..
2.
6. Aşağıda verilen cümlelerde eksik kalmış kelime ya da
kelime gruplarını aşağıda verilen kelimelerle tamamlayınız?
Anadolu Selçuklu Devleti ile Bizans arasında 1176
yılında yapılmıştır. Bunun sonucunda Anadolu’nun
sonsuza dek Türk Yurdu kalacağı anlaşılmıştır. Bizans’ın
Türkleri Anadolu’dan atma ümidi bitmiştir.
Harzemşahlar – Karahanlılar – Gazneliler – Konargöçerler
– Köylüler – İlhanlılar – Emiri Meclis, Serhenk,
Muvaffakuddin Abdüllatif, El Cezeri
9 D sınıfında ders anlatan Garip Hoca, tahtaya
yukarıdaki yazıyı yazmıştır. Tahtada yazan bilgiye göre;
Garip Hoca başlığa ne yazmalıdır? Noktalı kısma yazınız.
a)
Moğollar,
…………………………..
yıkılmasına kadar Türkiye Selçuklularını
gönderdikleri valiler aracılığı ile yönettiler.
3.
ABBASİLER
TOLUNOĞULLARI
c) ………… ………………………. Artuklularda Sibernetik
ilminin ilk kurucusudur.
B.SELÇUKLU DEV.
GAZNELİLER
d)
……………………….
törenlerde
seyahatlerinde yol düzenini sağlar.
BİZANS İMPARATORLUĞU
750
850
950
1050
1150
MİLATTAN SONRA
ve
sultanın
1250
e)
Alp
Tigin
……………………….……………….
Devletinin kurucusudur.
Yukarıda verilen tarih şeridine göre Tolunoğulları ile
çağdaş olmayan devletleri yazınız?
7. Aşağıdaki ifadeleri uygun olan açıklamalarla eşleştiriniz?
(Parantez içine yazınız)
a) ……………………………………………………….
b) …………………………………………………………
4.
Devletinin
merkezden
b)
……………………………………,
başında
Köy
Kethüdası bulunur. İkta sahipleri güvenliği sağlar. Devlete
ait toprağın işleticisi konumundadırlar.
KARAHANLILAR
ENDÜLÜS EMEVİLERİ
Y
c) Divan-ı Hikmet’i, Ahmet Yesevi yazmıştır.
Anadolu’da kurulan ilk Türk Beyliklerinin kurulduğu yeri
yanlış söyleyen öğrencimiz aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ayşe
D
(
) 1. İnaloğulları
A) Cehennem
Soru: …………………………….……………..…………
……………………………………………………………
……………………………………………………………?
(
) 2. Kudüs Latin Krallığı
B) Maristan
(
) 3. Tamu
C) I. Haçlı Seferi
Cevap:
a) Soyluların toprak elde etmek istemeleri
b) Doğunun zenginliklerini ele geçirmek istemeleri
c) Ticaret yollarını ele geçirme
(
) 4. Tolunoğulları
D) Tuğrul Bey
(
) 5. Nişabur Medresesi
E) Diyarbakır
8. Tolunoğulları Devletinin önemini yazınız?
9 C sınıfında ders anlatan Garip Hoca, tahtaya
yukarıdaki cevapları yazmıştır. Cevaplara göre; Garip
Hoca hangi soruyu sormuştur? Noktalı kısma yazınız.
70
9. Türklerin İslamiyet’e girişlerini kolaylaştıran sebepleri
yazınız?
15. Soru: Haçlı Seferlerinin bilim alanındaki sonuçlarını
söyleyiniz?
a)
Ayşe
Fatma
Hayriye
Hediye
Teslime
b)
10. Hürrem Sultan: “ Orta Asya’da kurulan ilk Müslüman
Türk Devleti …………………..………” demiştir.
Yukarıda boşluk yere ne yazarsak; Hürrem Sultan doğru
söylemiş olacaktır?
11.
Hayat standartları yükseldi.
Pusula, kâğıt, barut yapımı öğrenildi.
Akdeniz limanları önem kazandı.
Dokuma, cam ve deri yapımı öğrenildi.
Kiliseye duyulan güven azaldı.
Yukarıda verilen soruyu, hangi öğrenciler doğru olarak
cevap vermişlerdir?
A) Yalnız Ayşe
B) Yalnız Fatma C) Hediye ve Teslime
D) Fatma ve Hediye
E) Ayşe, Fatma ve Hayriye
…………………………...…………………………..
16. Bizans ile Büyük Selçuklu Devleti ile yapılan ilk önemli
savaşın adını yazınız?
Bir önsözle sözlük kısmından meydana gelmiştir.
Türkçenin Arapçadan daha üstün olduğunu anlatır.
Türk Dünyası haritası bulunan eser, Türkçeden
Arapçaya sözlüktür.
9 - B sınıfında ders anlatan Garip Hoca, tahtaya
17. İlhanlılar ile Anadolu Selçuklu Devleti arasında yapılan
1243 Kösedağ Savaşının önemini yazınız?
yukarıdaki yazıyı yazmıştır. Tahtada yazan bilgiye göre;
Garip Hoca başlığa ne yazmalıdır? Noktalı kısma yazınız.
12. Türk tarihinde ilk kez “Sultan” unvanını kullanan
hükümdarın adını yazınız?
18. Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurulan ilk
Türk Beyliğinin adını yazınız?
13. 1071 Malazgirt Meydan Muharebesinin önemini
yazınız?
19. İlk Türk Beyliklerinin genel özelliklerini yazınız?
a)
b)
14. Merhaba. Ben Ahmet. Bu yaz tatilinde Anadolu’da
kurulan ilk Türk Beyliklerinden kalan tarihi eserleri gezdim.
Bu eserler Kale Cami, Tepsi Minare, Ulu Cami, Üç
Kümbetler, Mama Hatun Türbesi. Aman Allahım ! Ne güzel
yerlerdi öyle… Mutlaka görmelisiniz…
20. “Alanya, Alâeddin Keykubat, Kış Mevsimi, Deniz Kıyısı,
Konya Şehri ” kelimelerini kullanarak bir paragraflık
anlamlı bir metin oluşturunuz?
Yukarıda verilen bilgilere göre; Ahmet bu yaz hangi
beylikten kalan eserleri gezmiştir? Yazınız.
………………………………………………….……………
………………………………………………….……………
71
5. Anadolu Selçuklu Devleti'nde II. Kılıçarslan, babası I.
Mesut'un ölümü üzerine devlet tecrübesi kazanması için
gönderildiği Elbistan'dan Konya'ya gelmiş, kardeşleri ile
yaptığı taht mücadelesini kazanarak hükümdar olmuştur.
TÜRKİYE TARİHİ TESTİ
1. Anadolu Selçuklu Devleti, Yassıçemen Savaşı'nda
kendileri için tampon bölge görevi yapan Harzemşah
Devleti'ni yenmiş, ancak bu zafer daha sonra devlet için
olumsuz sonuçlara neden olmuştur.
Bu bilgiye göre Anadolu Selçukluları'nın yönetim
anlayışı ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine
ulaşılamaz?
Sözü edilen bu olumsuz sonuç aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Devlet saltanatla yönetilmektedir.
B) İkili teşkilat anlayışı sürdürülmüştür.
C) Meliklerin eğitimine önem verilmiştir.
D)Ülkede hükümdar olma mücadeleleri yaşanmıştır.
E) Her meliğe tahta geçme hakkı tanınmıştır.
A) Selçukluların Doğu Anadolu'yu ele geçirmesi
B) Anadolu'daki Selçuklu gücünün artması
C) Anadolu'nun Moğol istilasına açık hale gelmesi
D) Anadolu'yu tehdit eden bir gücün mağlup edilmesi
E) Harzemşah Devleti'nin yıkılış sürecine girmesi
6. 1071 Malazgirt Zaferi'nin ardından Selçuklular
Anadolu'ya hakim olmuşlar, Türklerin yanında Hıristiyan ve
Musevilerin de bölgeye yerleşmelerine izin vermişler, onlara
kültürel ve ticari ayrıcalıklar tanımışlardır.
2. Anadolu Selçuklu Devleti'nde;
– Sinop, Alanya, Antalya limanları ele geçirilmiş, bu
bölgelere tersaneler yapılmıştır.
– Ülkenin çeşitli yerlerine hanlar ve kervansaraylar
inşa edilmiştir.
– Yabancı tüccarlardan düşük gümrük vergisi alınmıştır.
Bu durum Selçuklular için aşağıdakilerden hangisinin
göstergesidir?
A) Bizans'a karşı gayr-i müslimlerden yardım aldıklarının
B) Avrupalı devletlerin baskısından çekindiklerinin
C) Hıristiyan ve Musevileri yönetime ortak ettiklerinin
D) Hoşgörüye dayalı bir politika izlediklerinin
E) Gayr-i müslimlerden vergi almadıklarının
Bu uygulamaların aşağıdaki alanlardan hangisinde
gelişmeye neden olduğu savunulamaz?
A) Eğitim
D) Ticaret
B) Ekonomi
C) Mimari
E) Ulaşım
7. Anadolu Selçuklu Devleti'nde bir bölgenin yönetimine
tayin edilen meliklerin para bastırma ya da diğer devletlerle
antlaşma imzalama hakları yoktu.
3. Anadolu Selçukluları Moğolların hâkimiyeti altına
girdikten sonra Selçuklu paraları Moğolca basılmaya
başlanmıştır. Anadolu'da Moğol baskısının azalmasıyla
bağımsızlıklarını ilan eden Anadolu Beylikleri de kendi
paralarını kullanmaya başlamışlardır.
Bu uygulamayla,
I. ülke bütünlüğünü korumak,
II. melikler arasındaki taht kavgalarını önlemek,
III. merkezi yönetimin otoritesini güçlendirmek
Bu durumun aşağıdakilerden hangisinin kanıtı
olduğu savunulabilir?
amaçlarından hangilerinin gerçekleştirilmek istendiği
savunulabilir?
A) Ticarete çok önem verildiğinin
B) Ekonominin siyasi yapıdan bağımsız olduğunun
C) Komşu ülkelerle ticaretin geliştirildiğinin
D) Paranın egemenlik sembolü olduğunun
E)Anadolu'daki ticaret yollarının önemini artırdığının
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
E) II ve III
8. Türkiye Selçukluları Anadolu'ya hanlar ve kervansaraylar
inşa etmişler, yolların güvenliğini sağlamışlardır. Bunun
yanında köylüye ihtiyacı olan tohum ve toprağı ekip
biçmeleri için araçlar devlet tarafından verilmiş, köylüden
ürünün onda biri oranında vergi alınmıştır.
4. Anadolu Selçuklu Devleti'nde esnaf ve zanaatkarlar
arasında dayanışmayı sağlamak, üretilen malların kalitesini
kontrol etmek, fiyatını belirlemek ve mesleki eğitim vermek
amacıyla Ahi denilen esnaf teşkilatları kurulmuştur.
Bu bilgiye göre Selçuklular için;
I. tüketici haklarını korumak,
II. gayr-i müslimlerin üretim yapmasını sağlamak,
III. uluslararası ticarete katılmak
I. Devlet tarım ve ticaretin gelişmesine katkı sağlamıştır.
II. Köylüye yapılan yardımlar, devletin vergi gelirlerinin
artmasına neden olmuştur.
III. Devletin sağladığı imkânlardan yalnızca Müslümanlar
yararlanmıştır.
amaçlarından hangileriyle ilişkili olduğu savunulabilir?
yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
A) Yalnız I
Buna göre Ahi teşkilatının ortaya çıkmasının,
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I ve III
D) I ve II
72
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
9. – Saltuklular Erzurum'da kervansaray, han ve camiler,
– Artuklular Diyarbakır ve Mardin'de camiler ve köprüler,
– Danişmentliler Amasya ile Kayseri'de cami ve kümbetler,
– Mengücekliler Sivas'ta kale, cami ve darüşşifalar inşa
etmişlerdir.
13. I. Alaaddin Keykubad zamanında İpek Yolu'nun
Karadeniz'e açılan bir liman şehri olan Suğdak
fethedilmiştir. Bu gelişmeye bağlı olarak bu bölgede birçok
Rus prensliği ve Kıpçak beyleri de itaat altına alınmıştır.
Bu bilgiler ışığında,
Anadolu'da kurulan ilk Türk beyliklerinin bu
özelliklerine
bakılarak
aşağıdakilerden
hangisi
söylenemez?
I. devletin ticarete önem verdiği,
II. devletin egemenlik sahasının genişlediği,
III. Karadeniz'in Türk gölü haline geldiği
A) Kuruldukları bölgelerde dini ve sivil mimariye
önem vermişlerdir.
B) Anadolu'ya Türk-İslam kimliğini kazandırmada etkili
olmuşlardır.
C) Kuruldukları bölgelerde imar faaliyetleri yürütmüşlerdir.
D) Anadolu Türk siyasi birliğini sağlamaya çalışmışlardır.
E) Yerleştikleri bölgelere ulaşım ve ticaret ile ilgili
eserler yapmışlardır.
durumlarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
14. Anadolu Selçuklu Devleti'nde,
I. konuklarından ücret alınmaması,
II. mimari çeşitliliğe katkıda bulunması,
III. belirli aralıklarla inşa edilmesi
10. Kösedağ Savaşı'ndan sonra Anadolu'da Moğol istilası
başlamış, Anadolu Selçuklu sultanlarının güçleri iyice
azalmıştır. Türkmenler bunun üzerine Moğol baskısının
daha az olduğu batıya göç etmeye başlamışlardır.
durumlarından hangileri kervansarayların devlet
tarafından ticaretin gelişmesi amacına yönelik olarak
yapıldığını kanıtlar?
Bu durumun aşağıdaki gelişmelerden hangisini
hızlandırdığı savunulabilir?
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I ve III
A) Halktan ağır vergilerin alınmasını
B) Anadolu'da Moğol kültürünün yayılmasını
C) Moğolların egemenlik alanını genişletmesini
D) Anadolu'da ticaretin gelişmesini
E) Batı Anadolu'nun Türkleşmesini
C) I ve II
E) I, II ve III
15. Anadolu Selçuklu Devleti'nde;
I. zor durumdaki çiftçiye vergi affı getirilmesi,
II. çiftçiye tohumluk ve araç-gereç yardımında bulunulması,
III. zarar eden çiftçinin zararının karşılanması
11. Selçuklu Sultanları ticaretlerini geliştirmek için,
durumlarından hangileri üreticinin devlet tarafından
korunduğunun göstergesidir?
I. kervansaray yapma,
II. yabancılardan düşük gümrük vergisi alma,
III. Antalya, Sinop ve Alanya liman kentlerini fethetme
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
çalışmalarından hangilerini yapmışlardır?
ORTAÇAĞDA AVRUPA
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
1. Orta Çağ'da kilisenin,
– kendine ait topraklarının olması
– Haçlı Seferleri'nin düzenlenmesine öncülük etmesi
– kralları aforoz etme,
– krallara taç giydirme,
12. Anadolu Selçuklu Devleti'nde hemen hemen tüm
hükümdarlar döneminde ticari önemi olan bölgeler
fethedilmiştir.
gibi yetkileri elinde bulundurması,
Bu durum göz önünde bulundurulduğunda
aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
I. Siyasî
III. Ekonomik
A)Ticaretin en önemli geçim kaynağı olduğu
B)Ticaretin geliştirmenin devlet politikası haline geldiği
C) Halkın çoğunluğunun göçebe olarak yaşadığı
D) Yerli üretimin çok fazla olduğu
E) Uluslar arası ticaretin canlandırılmak istendiği
II. Dini
IV. Bilimsel
güçlerden hangilerini elinde bulundurduğuna kanıt
olarak gösterilebilir?
A) I ve IV
D) I, III ve IV
73
B) II ve III
C) I, II ve III
E) II, III ve IV
2. Ortaçağ Avrupa’sında, Batı Hıristiyanlığını temsil eden
Katolik Kilisesi dini hakların yanında siyasi, sosyal,
ekonomik ve kültürel haklara da sahipti. Düşünce alanında
kilisenin koyduğu kurallara karşı çıkanlar şiddetli cezalara
çarptırılırdı.
6. Orta Çağ'da Bizans İmparatorları Ortodoks Kilisesi'nin iç
düzenini sağlayan kuralları değiştirebilir, kilisenin başına
istedikleri Patrik'i atayabilirlerdi.
Bu bilgi aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak
gösterilebilir?
Bu durumun Avrupa'da aşağıdakilerden hangisine
neden olduğu savunulamaz?
A) Bizans'ın laik bir anlayışla yönetildiğine
B) Ortodoks Kilisesi'nin devlet denetiminde olduğuna
C) Dünya hayatının dini kurallara göre düzenlendiğine
D) Ortodoksların Katoliklerin aksine yenileşmeye açık
olduğuna
E) İmparatorların Kilise'yi güçlendirmeye çalıştığına
A) Skolâstik düşüncenin yaygınlaşmasına
B) Özgür düşüncenin engellenmesine
C) Bilimsel gelişmelerin durmasına
D) Derebeylik rejiminin zayıflamasına
E) Din adamlarının ayrıcalıklı bir sınıf haline gelmesine
3. Orta Çağ'ın en önemli siyasi güçlerinden biri olan
Bizans'ta imparatorluk babadan oğula geçerken egemenlik
ülkedeki güçlü aileler arasında sık sık el değiştirmiştir.
7. Orta Çağ Avrupa’sında derebeylerin dışa kapalı tarım
ekonomisini benimsemeleri ile birlikte alış-veriş ve para
günlük yaşamdaki değerini yitirmeye başlamış, toprak sahibi
olmak önemli kabul edilmiştir.
Bu bilgiye göre Bizans ile ilgili;
Bu durumun aşağıdaki gelişmelerden hangisine
neden olduğu savunulabilir?
I. Siyasi istikrar tam olarak sağlanamamıştır.
II. Ülke yönetiminde birden fazla hanedan etkili olmuştur.
III. Ülke taht kavgaları nedeniyle kısa sürede yıkılmıştır.
A) Köylülerin sahip olduğu hakların genişletilmesine
B) Kralların güçlerini artırmaya başlamasına
C) Toplumda sosyal adaletin sağlanmasına
D) Kilisenin topraklarının halka dağıtılmasına
E) Ticari faaliyetlerin azalmasına
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I ve III
8. Türklerin yaptıkları akınlar yüzünden Katolik Avrupa’dan
yardım isteyen Ortodoks Bizans, Haçlı Seferleri'nin
düzenlemesine neden olmuştur.
4. Orta Çağ Avrupa’sında en önemli geçim kaynağının tarım
olması nedeniyle toprak sahibi derebeyler bulundukları
bölgenin mutlak hâkimiydi. Bu topraklarda üretimi
gerçekleştiren köylünün ise hakları çok sınırlıydı.
Bizans ile arasındaki bu mezhep farklılığına rağmen
Avrupa'nın
yardım
göndermesi
öncelikle
aşağıdakilerden hangisini önlemeye yöneliktir?
Buna göre Ortaçağ Avrupa’sı için aşağıdaki
yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) Ortodoksların Türklerle ortak hareket etmesini
B) İslamiyet'in Avrupa'da yayılmasını
C) Selçukluların İslam dünyasının lideri olmasını
D) Türklerin Bizans'ı aşarak Batı'ya ilerlemesini
E) İstanbul'un Türklerin eline geçmesini
A) Toprağa bağlı bir düzen kurulmuştur.
B) Köylü zorunlu olarak derebeyler için çalışmıştır.
C) Halk sosyal sınıflara ayrılmıştır.
D)Ekonomik ve sosyal yapıda adaletsizlik hâkimdir.
E)Derebeyler, köylüleri kilisenin baskısından korumuştur.
5. "Haçlı Seferleri'nin sonuçları Avrupa'da önemli
değişikliklere neden olmuş, Avrupalılara uygarlık alanında
yepyeni ufuklar açmıştır." diyen Garip Hoca bu görüşüne
seferlerden sonra yaşanan aşağıdaki gelişmelerden
hangisini kanıt olarak göstermez?
9. “ Haçlı Seferleri'ne katılan Hıristiyanların seferlere
katılma amacının sadece Doğu'daki din kardeşlerine yardım
etmek ve kutsal yerleri Müslümanlardan almak olmadığı
kısa zamanda ortaya çıkmıştır.” diyen Garip Hoca bu
duruma kanıt olarak aşağıdakilerden hangisini
gösterilebilir?
A) Skolâstik düşüncenin varlığını sürdürmesi
B) Matbaanın kullanılmasıyla okur-yazar oranının artması
C) Derebeylik rejiminin barutun kullanımı ile zayıflaması
D) Dünyanın değişik bölgelerine pusula sayesinde ulaşılması
E) Kilisenin halk üzerindeki baskısının azalmaya başlaması
A) Haçlı Seferleri'ne Papa'nın destek vermesi
B) Kudüs'ün Müslümanlardan geri alınması
C) Derebeylerin Haçlı Seferleri'ne katılması
D) IV. Haçlı Seferi'nde İstanbul'un işgal edilmesi
E) Seferlerin sonunda kiliseye olan güvenin azalması
74