FİİL ( EYLEM) İsimler varlıkları, kavramları karşılayan sözcüklerdir

www.edebiyatbilgihanesi.com
FİİL ( EYLEM)
İsimler varlıkları, kavramları karşılayan sözcüklerdir. Fiiller ise hareketleri, oluşları, durumları karşılar. Bir
oluşu, bir durumu veya bir kılışı kip ve kişiye bağlı olarak anlatan sözcüklere fiil denir. Fiiller genel olarak
mastar hâlinde ifade edilir. Mastar hâlinde bir hareketin adı olurlar: "söylemek, yazmak, olmak,
düşürmek vs."
Fiiller anlam niteliklerine göre kılış, durum ve oluş olmak üzere üçe ayrılır:
a ) Kılış Fiilleri
 Öznenin iradesiyle, bir nesne üzerinde gerçekleşen, öznenin nesneyi etkilediğini ve o nesnenin de
etkilendiğini gösteren fiillerdir.
 Bu fiiller geçişlidir, yani nesne alarak kullanılırlar.
 Yapma ifade eder.
 Eylem yapıldığı sürece devam eder.
Örnek:
Taşı-, aç-, gör-, sil-, oku – , yaz -, git -, gez -, yürü -, kır -, kes -, iç – vs.
b) Durum Fiilleri
 Öznenin süreklilik gösteren bir durumunu anlatan fiillerdir.
 Bu fiillerin bitmeleri için başka herhangi bir fiilin başlaması gerekir.
 Durum fiillerinde özne durağan hâldedir.
 Birçoğu, öznenin iradesi dışında gerçekleşir.
 Bir anlık eylemlerdir. Eylem olur ve biter. Eylemin arkası hareketsizdir.
 Bunlar genellikle geçişsizdir, yani çoğunlukla nesne almazlar.
Örnek:
kalk -, sus -,uyu-, öl-, otur-,yat-, otur -, yat -, bekle -, uzan -, dur – vs.
c) Oluş Fiilleri
 Olma ifade eder. Bunlar da bir nitelik değişikliği, yani bir durumdan başka bir duruma geçildiğini veya
geçilmekte olduğunu bildirirler.
 Gerçekleşmelerinde öznenin doğrudan etkisi yoktur.
 Daha çok “kendiliğinden olma” söz konusudur.
 Geçişsizdirler, yani çoğunlukla nesne almazlar.
Örnek:
Sarar -, büyü-, bayat-, yeşer-, uza-, zayıfla -, yaşlan -, doy -, acık -, geliş – vs.