haftanın ekonomik görünümü - İstanbul Kültür Üniversitesi

EKONOMİK GÖRÜNÜM
Haftalık Ekonomi Bülteni
İktisat Bölümü|EKOMER
14 Aralık- 20 ARALIK 2015/23
GEÇEN HAFTADAN...
Yurtiçi Gelişmeler
Sanayi üretimi bir önceki aya göre binde bir arttı
Mevsim
ve
takvim
etkisinden
arındırılmış
sanayi üretiminde bir önceki aya göre binde
birlik artışla endeks 126,6 seviyesine ulaştı.
Sanayinin alt sektörleri (2010=100 temel yıllı)
incelendiğinde, 2015 yılı Ekim ayında bir
.
önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı
sektörü endeksi yüzde 4,1 ve imalat sanayi
sektörü endeksi binde 3 artarken elektrik, gaz,
buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı
Kaynak: TÜİK
sektörü endeksi ise yüzde 2,8 azaldı. (TÜİK)
Perakende satış hacmi bir önceki aya göre yüzde 1,4 arttı
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sabit
fiyatlarla perakende satış hacmi 2015 yılı Ekim
ayında bir önceki aya göre yüzde 1,4 arttı. Aynı
ayda; gıda, içecek ve tütün satışları binde 2, gıda
dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 2,7,
otomotiv yakıtı satışları binde 2 arttı.
Takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla
perakende satış hacmi 2015 yılı Ekim ayında bir
önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3,4 arttı. Aynı
ayda; gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 8,6
Kaynak: TÜİK
artarken, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç)
yüzde 1,1 azaldı, otomotiv yakıtı satışları ise
1
yüzde 7 arttı. (TÜİK)
Dış Ticaret Endeksleri
İhracat birim değer endeksi yüzde 10,3 azaldı
İhracat birim değer endeksi Ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 10,3 azaldı. Endeks
bir önceki yılın aynı ayına göre, “gıda, içecek ve tütün”de yüzde 11,1, “ham maddelerde (yakıt
hariç)” yüzde 13,3, “yakıtlar”da yüzde 44,8 ve “imalat (gıda, içecek, tütün hariç) sanayi”nde yüzde
8,4 azaldı.
İthalat birim değer endeksi yüzde 16,8 azaldı
İthalat birim değer endeksi Ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 16,8 azaldı.
Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, “gıda, içecek ve tütün”de yüzde 8,9, “ham maddelerde (yakıt
hariç)” yüzde 23,6, “yakıtlar”da yüzde 42,5 ve “imalat (gıda, içecek, tütün hariç) sanayi”nde yüzde 6,8
azaldı.
Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla (GSYH) değeri 3. Çeyrekte Türk Lirası sabit fiyatlarla yüzde 4 arttı
Üretim yöntemiyle gayrisafi yurtiçi hasıla
tahmininde, 2015 yılının üçüncü çeyreği bir
önceki yılın aynı çeyreğine göre sabit fiyatlarla
yüzde 4’lük artışla 34 milyar 934 milyon TL
oldu.
Tarım, sanayi ve hizmetler sektörünü oluşturan
faaliyetlerin toplam katma değeri, 2015 yılının
üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı
çeyreğine göre, sabit fiyatlarla sırasıyla, yüzde
11,1, yüzde 1,5 ve yüzde 5 arttı.
Kaynak: TÜİK
2015 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir
önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla
gayrisafi yurtiçi hasıla yüzde 3,4’lük artışla 97 milyar 235 milyon TL oldu.
Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH değeri, 2015 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki
yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5,4’lük artış gösterirken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış
GSYH değeri bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,3 oldu. (TÜİK)
3. çeyrek büyüme oranının yüzde 1 düzeyinde beklenmesine karşın, TÜİK
tarafından yüzde 4 olarak açıklanması, ekonomi uzmanlarını şaşırtırken, 3. Çeyrek
büyümesinin dış ticaret hacmindeki daralmaya paralel yurt içi taleple beslendiği
anlaşılmaktadır. TL’nin dolar karşısındaki değer kaybı, GSYH’ın dolar cinsi
hesabında ise küçülmeye işaret etmektedir.
2
Yurt dışı Gelişmeler
Almanya’da sanayi üretimi beklentilerin altında kaldı
Mevsim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 0,2 arttı.
Dalgalı seyreden endeks ekim ayında, son üç ayki ilk artışı kaydetmesine rağmen beklentilerin altında
kaldı. (bloomberght.com)
Almanya Dış Ticaret Dengesi ve Enflasyon Oranı
Almanya enflasyon oranı kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 0,4 yükselerek mayıs ayından beri
kaydedilen en yüksek oranı oldu. Gıda fiyatlarındaki nispeten hızlı artış ve enerji fiyatlarındaki düşüşün
yavaşlaması enflasyondaki artışın nedeni olarak belirtiliyor. (tradingeconomics.com)
Dış ticaret dengesi ise 2015 yılının Ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre artış göstererek 22.5
milyar Avro olarak gerçekleşti. İhracat yüzde 3,3 büyürken, ithalat yüzde 3,0 seviyesinde kaydedildi.
(tradingeconomics.com)
ABD perakende satışlarında yükselme
ABD perakende satışları 2015 yılının Kasım ayında beklentilerin atından arttı ancak bu rakam dört ayın
en yüksek seviyesi olarak kaydedildi. Bu artış, büyümenin gelecek aylardaki seyri ile ilgili olumlu
sinyaller veriyor. (bloomberght.com)
İngiltere sanayi üretim endeksi
İngiltere sanayi üretim endeksi, 2015 yılının Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 0,1 artış kaydetti.
Yılın sonuna doğru ağırlaşan ortamdan İngiltere sanayi üretiminin de etkilendiği belirtiliyor.
(tradingeconomics.com)
Çin’de enflasyon baskısı sürüyor
Çin ekonomisi enflasyon oranı kasım ayında yavaş bir yükseliş kaydetmesine rağmen hükümetin yüzde
3’lük hedefinin altında kaldı. Dünyanın ikinci büyük ekonomisindeki deflasyon baskısının, emtia ve
enerji fiyatlarının düşük seyretmesi ve zayıf talep nedeni ile yakın gelecekte de bir sorun teşkil edeceği
öngörülüyor. (reuters.com)
BU HAFTANIN EKONOMİK GÜNDEMİ
Haftanın en önemli ekonomik olayı Fed’in Çarşamba günü 21:00’de (TSİ) açıklayacağı faiz kararı
olacak. Geçtiğimiz haftalarda Fed Başkanı Yellen’in faiz artırımı konusundaki güçlü sinyali, bu ayki Fed
faiz kararını kritik düzeye taşıyor.
TBMM’de bu hafta Çarşamba gününden itibaren 2016 yılı merkezi yönetim geçici bütçe tasarısı
görüşülmeye başlanacak. Tasarının Cuma günü oylanarak yasalaştırılması bekleniyor.
23. sayısına ulaştığımız Ekonomik Görünüm Haftalık Ekonomi Bülteni’nin biçimini bu hafta ile birlikte
değiştiriyoruz. Bundan böyle Ekonomik Görünüm, “haftalık bülten” yerine dönem dönem yayımlanacak
ekonomik analiz formuna kavuşacak. İlgi ve desteğiniz için teşekkür ediyoruz. Saygılarımızla…
3
HAFTANIN YORUMU
Pariteler
Öğr.Gör.Raif Bakova
r.bakova@iku.edu.tr
Önceki
Değ(%)
hafta fiyatı
2,9583
2,8900 2,36▲
Fiyat
DOLAR/TL
Büyüdüm TÜİK’le Büyüdüm
EURO/TL
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 10 Aralık 2015 günü Gayrisafi Yurtiçi
Hasıla (GSYH)’nın III. Çeyrek değerini açıkladı. Yılın Temmuz, Ağustos ve
Eylül aylarında ekonomi yaz mevsimine karşın yüzde 4 büyüyerek büyük
sürpriz yaptı.
EUR/USD
1,0986
1,0885 0,92▲
USD/JPY
121,01
123,11 -1,70▼
GBP/USD
1,5223
1,5108 0,76 ▲
Oysa aynı dönemde sanayi üretim endeksinde artışlar sınırlı gerçekleşmiş
ve mal ve hizmet ihracatında yüzde 0.6 gerileme yaşanmıştır. Aslında
yılbaşından bu yana ihracatın milli gelire hiçbir olumlu katkısı olmamıştı.
GSYH’na en büyük desteği hane halklarının nihai tüketim harcamaları ile
Devletin nihai tüketim harcamaları oluşturulmuştu. (Bilgi: TÜİK 10.12.2015
günkü GSYH bülteni)
EUR/JPY
132,93
133,99 -0,79▼
USD/CHF
0,9826
0,9962 -1,36▼
Ekonominin yaşanan iki seçim süreci ve Ortadoğu’daki siyasal sorunlar
nedeniyle iyi bir gelişim göstermediği bir gerçek. İhracattaki zafiyet ise yılı
yüzde 10 gerileme ile noktalayacak. Daha birçok olumsuzluk milli gelir ve
büyümenin önündeki diğer engelleri oluşturuyor. Bu tabloya yılbaşından bu
yana döviz kurlarındaki artışları da eklediğinizde 2015 yılı GSYH’nın
tahminlerin (%3-4 arası ) altında gerçekleşmesi bekleniyor.
Ne var ki TÜİK üç ayda bir yayınladığı GSYH bültenlerindeki
güncellemelerle bu olumsuz gelişmeleri de gidermeyi başarıyor. Örneğin,
10 Eylül 2015 günü açıkladığı II. Çeyrek (Nisan-Haziran 2015) gelirinin
hesabında, cari fiyatlarla GSYH’da birinci çeyrekte yüzde 8.1 olan
büyümeyi yüzde 8.2 ve ikinci çeyrekteki büyümeyi ise yüzde 12.6’dan
12.8’e yükseltmiş bulunuyor.
3,2514
3,1430 3,44▲
Hisse Senedi Piyasaları
Seviye
BIST 100
70.280
BIST 30
86.196
2.012
90.902 -5,17▼
Önceki
hafta
Değ(%)
seviyesi
2.091 -3,77▼
Seviye
S&P 500
Önceki
hafta Değ(%)
seviyesi
74.265 -5,36▼
Nikkei
TÜİK 3. Çeyrek bülteninde “ilgili çeyreklerde güncelleme yapılmıştır”
dipnotu ile yaptığı açıklamanın ne kadar gerçeği yansıttığı tartışmaya
açıktır. GSYH hesabında yapılan bu düzeltmelerin yanı sıra sanayi, ticaret
ve turizm sektörü temsilcilerinin yılı “kayıp yılı” olarak nitelendirerek
2016’dan umutlu söylemleri de kamuoyuna yansımış durumdadır. (Ekim
ayında sanayi üretimi binde bir arttı.)
19.230
19.504 -1,4▼
BOVESPA
Shanghai
300
CAC Paris
45.262
45.360 -0,21▼
3.434
3.661 -6,20▼
4.549
4.714 -3,5▼
GSYH’nın 2015 yılı son çeyreğinde yapılması planlanan yatırım ve
harcamalarla ne kadar artacağını kestirmek güç de olsa, TÜİK’in
becerisinin büyümeyi belirlemede çok büyük katkısı olduğu göz ardı
edilmemelidir. Türkiye ekonomisi için yüzde 3 ve üzeri büyüme her zaman
tartışılmağa değer bir rakam olarak gündemde kalacaktır.
Emtia
Haftanın Veri Takvimi
14.12.2015
12:00
Sanayi Üretimi (Ekim) – Avro Bölgesi
15.12.2015
15.12.2015
16.12.2015
16.12.2015
12:00
15:30
11:30
12:00
ZEW Ekonomik Koşullar Endeksi (Aralık) – Almanya
Enflasyon Oranı (Kasım) – ABD
İşsizlik Oranı (Ekim) – İngiltere
16.12.2015
12:00
Enflasyon Oranı (Kasım) – Avro Bölgesi
16.12.2015
16.12.2015
17.12.2015
17.12.2015
16:15
21:00
01:50
11:00
Kapasite Kullanımı (Kasım) – ABD
Fed Faiz Oranı Kararı – ABD
Dış Ticaret Dengesi (Kasım) – Japonya
IFO İş İklimi (Aralık) – Almanya
Dış Ticaret Dengesi (Ekim) – Avro Bölgesi
Fiyat
ALTIN ONS 1.075,29
Önceki
Değ(%)
hafta fiyatı
1.086,21
-1▼
HAM
PETROL
35,35
40,13 -11,9▼
BAKIR
95,85
95,85
BRENT
37,93
43,20 -12,1▼
GUMÜŞ
13,90
14,55 -4,46▼
-
Ekonomik Görünüm Haftalık Ekonomi Bülteni, TC İstanbul Kültür Üniversitesi, İktisat Bölümü ve Ekonomik ve Finansal Araştırmalar Merkezi
(EKOMER) tarafından hazırlanmaktadır. Bültende yer alan değerlendirmeler herhangi bir yatırım önerisi olmayıp görüş niteliğindedir.
4
Yayın Koordinatörü: Doç.Dr. Sinan Alçın
Editörler: Ar.Gör. Zehra Atik, Ar.Gör. Derya Zayim, Ar.Gör. Ady. Tuğba Aynacı
Yayın Kurulu: Prof.Dr. Durmuş Dündar, Prof.Dr. Zafer Tunca, Yrd.Doç.Dr.Nebile Korucu Gümüşoğlu,
Öğr.Gör.Dr. Deniz Dereli, Öğr.Gör. Raif Bakova, Ar.Gör. Özgür Atılgan, Ar.Gör. Ady. Deniz Çolak
İletişim: ekonomikgorunum@iku.edu.tr