ekonomik görünüm - İstanbul Kültür Üniversitesi

EKONOMİK GÖRÜNÜM
İktisat Bölümü|EKOMER
Haftalık Ekonomi Bülteni
15-21 Haziran 2015/13
GEÇEN HAFTADAN...
Yurtiçi Gelişmeler
Sanayi Üretim Endeksi Açıklandı
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki aya göre aynı kaldı
Sanayinin alt sektörleri (2010=100 temel
yılı) incelendiğinde, 2015 yılı Nisan
ayında bir önceki aya göre madencilik
ve taş ocakçılığı sektörü endeksi %4,5
azalırken, imalat sanayi sektörü endeksi
aynı kaldı ve elektrik, gaz, buhar ve
iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü
endeksi %2,1 arttı.
Takvim etkisinden arındırılmış sanayi
üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre
%3,8 arttı. (TÜİK)
Sanayi üretimine ilişkin nisan ayı verileri imalat sanayindeki durgunluğun
bahar aylarında devam ettiğini göstermektedir. TÜİK’in geçen hafta
açıkladığı birinci çeyrek büyüme oranları da dikkate alındığında, 2014
yılının ilk çeyreğindeki revize edilmiş yüzde 4.9’luk büyüme oranının
oldukça gerisinde kalındığı (yüzde 2.3) anlaşılmaktadır. Mevcut sanayi
üretim potansiyeli ve ilk çeyrek büyüme oranı dikkate alındığında, Orta
Vadeli Programdaki (OVP 2015-2017) 2015 yılına ilişkin yüzde 5’lik
büyüme tahmininin oldukça gerisinde bir yılsonu büyüme beklentisinin
(yüzde 2’yi aşmayan) gerçekçi olduğu söylenebilir.
1
2015 Yılı 1. Çeyrek Büyüme Oranı Açıklandı
Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) değeri sabit fiyatlarla %2,3 arttı
Üretim yöntemiyle gayrisafi yurtiçi hasıla tahmininde, 2015 yılının birinci çeyreği bir önceki yılın aynı
çeyreğine göre sabit fiyatlarla %2,3’lük artışla 30 milyar 89 milyon TL oldu.
Üretim yöntemiyle gayrisafi yurtiçi hasıla tahmininde, 2015 yılının birinci çeyreği bir önceki yılın aynı
çeyreğine göre, cari fiyatlarla %7,8’lik artışla 443 milyar 189 milyon TL oldu.
Tarım sektörünü oluşturan faaliyetlerin
toplam katma değeri, 2015 yılının birinci
çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine
göre, sabit fiyatlarla %2,7’lik artışla 1 milyar
390 milyon TL, cari fiyatlarla %17’lik artışla
17 milyar 458 milyon TL oldu.
Sanayi sektörünü oluşturan faaliyetlerin
toplam katma değeri, 2015 yılının birinci
çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine
göre, sabit fiyatlarla değişmedi, cari
fiyatlarla %3’lük artışla 106 milyar 192
milyon TL oldu.
Kaynak: TÜİK
Hizmet sektörünü oluşturan faaliyetlerin toplam katma değeri, 2015 yılının birinci çeyreğinde bir önceki
yılın aynı çeyreğine göre, sabit fiyatlarla %4,1’lik artışla 18 milyar 873 milyon TL, cari fiyatlarla %9’luk
artışla 268 milyar 473 milyon TL oldu.
Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH tahmininde, 2015 yılı birinci çeyreği bir önceki yılın
aynı çeyreğine göre %2,4’lük artış gösterirken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri
bir önceki çeyreğe göre %1,3 oldu. (TÜİK)
Dış Ticaret Endeksleri Yayımlandı
İhracat birim değer endeksi %9,6, ithalat birim değer endeksi %15,4 azaldı
İhracat birim değer endeksi Nisan ayında bir
önceki yılın aynı ayına göre %9,6 azaldı. Endeks
bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve
tütünde %5,2 artarken, ham maddelerde (yakıt
hariç) %7,3, yakıtlarda %40,3 ve imalat (gıda,
içecek, tütün hariç) sanayinde %9,7 azaldı.
Kaynak: TÜİK
2
İthalat birim değer endeksi Nisan ayında bir
önceki yılın aynı ayına göre %15,4 azaldı.
Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda,
içecek ve tütünde %8, “ham maddelerde (yakıt
hariç)” %19,5, yakıtlarda %36,1 ve imalat (gıda,
içecek, tütün hariç) sanayinde %7,8 azaldı.
(TÜİK)
Cari İşlemler Hesabı Açıklandı
Cari işlemler açığı, bir önceki yılın Nisan ayına göre 1.519 milyon ABD doları azalarak 3.408 milyon
ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda on iki aylık cari işlemler açığı, 45.776 milyon ABD
dolarından 44.257 milyon ABD dolarına gerilemiştir. Ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının
bir önceki yılın aynı ayına göre 2.248 milyon ABD doları azalarak 3.332 milyon ABD dolarına
düşmesine rağmen, birincil gelir dengesi kalemi altında kâr transferlerini içeren doğrudan yatırım
giderlerinin 595 milyon ABD doları artarak 892 milyon ABD dolarına yükselmesi, söz konusu aya göre
cari açığın daha fazla düşmesini engelleyen en önemli unsur olmuştur. (TCMB)
Yurtdışı Gelişmeler
Almanya Dış Ticaret Dengesi ile Sanayi Üretimi Açıklandı
Geçen yıl 17.3 milyar avro ticaret fazlası veren Almanya, yıllık ihracatında yüzde 7,5, ithalatında ise
yüzde 2,8 artış kaydederek, 2015 yılının Nisan ayında 22.1 milyar avro ticaret fazlası vermiştir. Nisan
ayında ihracatı 100.4 milyar avro olarak gerçekleşirken, ithalatı 78.3 milyar avro değerindedir. Aylık
bazda bakıldığında ise ihracatı Nisanda %1,9 artarken, ithalatı %1,3 düşmüştür. (Destatis)
Nisan 2015’te Almanya’nın sanayideki üretimi bir önceki aya göre %0,9 artmıştır. Enerji ve inşaatın
dâhil edilmediği sanayi üretimi %0,7 büyümüştür. Sanayi bileşimi incelendiğinde, sermaye mallarının
üretimi %1,5 ve ara mallarının üretimi %0,7 artmıştır. Tüketim mallarında ise %0,9 düşüş yaşanmıştır.
Enerji üretiminde Nisan ayında %1,4 artış gerçekleşirken, inşaattaki üretim %1,3 artmıştır. (Destatis)
Avro Bölgesi Sanayi Üretimi Açıklandı
Avro bölgesi sanayi üretimi Nisan ayında beklentilerin altında gerçekleşmiştir. Aylık üretim sadece %0,1
oranında artmıştır. Yaşanan bu artış, Avrupa ekonomilerinde imalattan ziyade hizmetler sektöründe
hissedilmiştir. (businessinsider.com)
BU HAFTANIN EKONOMİK GÜNDEMİ
Uluslararası piyasalar Fed’in Çarşamba günkü faiz oranı kararına odaklanmış durumda. Her ne kadar
Haziran ayında Fed’in faiz oranında bir artışa gitmesi yönünde beklentiler çok düşük olsa da, belirsizlik
doların küresel döviz piyasalarındaki değerindeki oynaklığı artırıyor. Hafta ortasına kadar dolarda
meydana gelebilecek düşük ivmeli yukarı yönlü hareketin Fed kararı sonrası geriye doğru
toparlanmasını bekliyoruz.
Yurtiçinde bu haftanın en önemli verisi pazartesi açıklanacak işsizlik oranı olacak. Geçen hafta
açıklanan verilerle sanayideki duraksamanın kalıcı görüntüsünün işsizlik verisiyle de desteklenmesini
bekleyebiliriz. Ekonomideki durgunluğun temel sebebi olarak göze çarpan sanayi üretimindeki
hareketsizliğin ağırlıklı olarak dış ticaret hacmindeki –ve potansiyelindeki- daralmadan beslendiği
söylenebilir. Önümüzdeki dönemde de uluslararası siyasi ilişkilerde ortaya çıkacak eğilimlerin ekonomik
yapı üzerindeki etkilerini doğrudan gözlemleyeceğiz.
3
HAFTANIN YORUMU
Pariteler
Önceki
Değ(%)
hafta fiyatı
2,7136
2,8054 -3,3▼
Fiyat
Prof.Dr Zafer Tunca
z.tunca@iku.edu.tr
DOLAR/TL
EURO/TL
3,0565
3,1152
-1,9▼
Ekonomik Büyüme ve Nüfus Artışı
EUR/USD
1,1261
1,1104 1,41▲
Ekonomik gelişme ve ekonomik büyüme çoğu kez birbiri ile karıştırılan iki
USD/JPY
123,42
125,438 -1,6▼
kavramdır. Gelişmekte olan ekonomiler için iktisadi gelişme, gelişmiş
GBP/USD
1,5558
1,5266 1,91▲
ülkeler için de büyüme deyimlerini kullanıyoruz. Gelişme hızı ülkedeki
EUR/JPY
138,9770
139,284 -0,2▼
toplam mal ve hizmet üretiminin TL olarak değerini göstermektedir ve buna
USD/CHF
0,9283
0,9413 -1,4▼
gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) diyoruz. Bulunan bu değerden fiyat artışları
düşüldüğünde sabit fiyatlarla GSYH rakamı elde edilir ki; bundaki artış oranı
da bize gelişme hızını verir. Türkiye 2012, 2013 ve 2014 yıllarında sırasıyla
Hisse Senedi Piyasaları
%2,2; %4,2 ve %2,9 oranında gelişme göstermiştir. Bu demektir ki anılan
yıllarda ülkemizde üretilen mal ve hizmet miktarı yukarıda verilen oranlarda
artış göstermiştir.
Şimdi başka bir soru geliyor akla, toplumdaki herkesin geliri, ya da herkese
Seviye
BIST 100
80.533
BIST 30
98.375
sunulan mal ve hizmet miktarı aynı oranda mı artmıştır? Kuşkusuz bu artış
Seviye
eşit miktarda bölüşülmediği için herkese düşen pay farklıdır. Bunun yanı
sıra bir diğer soru da, topluma yeni katılan bireylerin bu artıştan pay
almalarıdır. Bu durumda net gelişme hızını hesaplamak gerekir. Bunun için
de örneğin 2014 yılı gelişme hızından o yılki nüfus artış hızını düşmek
gerekecektir. Türkiye’de nüfus artış hızı %1,5 olduğuna göre bunu %
2,9’dan düştüğümüzde geriye %1,4 kalır. Bu da kişi başına ortalama net
S&P 500
Nikkei
2.094,11
Önceki
hafta Değ(%)
seviyesi
81.943 -1,7▼
100.259 -1,9▼
Önceki
hafta
Değ(%)
seviyesi
2.092,83 0,06▲
20.407,08
20.460,90 -0,3▼
BOVESPA 53.347,53
Shanghai
3.478,52
300
CAC Paris 4.901,19
52.973,38 0,71▲
3.478,52
-
4.920,74 -0,4▼
gelir artış hızıdır. İşin bir de uluslararası karşılaştırma yönü var ki; o da bir
başka yazıda.
Emtia
Haftanın Veri Takvimi
15.06.2015
15.06.2015
15.06.2015
16.06.2015
16.06.2015
17.06.2015
17.06.2015
18.05.2015
10:00
12:00
16:15
09:00
11:30
02:50
21:00
04:30
18.06.2015
15:30
İşsizlik Oranı (Mart) – Türkiye
Dış Ticaret Dengesi (Nisan) – Avro Bölgesi
Sanayi Üretimi (Mayıs) – ABD
Enflasyon Oranı (Mayıs) – Almanya
Enflasyon Oranı (Mayıs) – İngiltere
Dış Ticaret Dengesi (Mayıs) – Japonya
Fed Faiz Oranı Kararı – ABD
Konut Fiyatları Endeksi (Mayıs) – Çin Halk
Cumhuriyeti
Çekirdek Enflasyon Oranı (Mayıs) – ABD
Önceki
Değ(%)
hafta fiyatı
ALTIN ONS 1.181,64
1.174,33 0,62▲
HAM
60,40
58,57 3,12▲
PETROL
Fiyat
-
BAKIR
95,85
95,85
BRENT
64,65
62,71 3,09▲
GUMÜŞ
15,920
16,13 -1,3▼
Ekonomik Görünüm Haftalık Ekonomi Bülteni, TC İstanbul Kültür Üniversitesi, İktisat Bölümü ve Ekonomik ve Finansal Araştırmalar Merkezi
(EKOMER) tarafından hazırlanmaktadır. Bültende yer alan değerlendirmeler herhangi bir yatırım önerisi olmayıp görüş niteliğindedir.
4
Yayın Koordinatörü: Doç.Dr. Sinan Alçın
Editörler: Ar.Gör. Zehra Atik, Ar.Gör. Ady. Tuğba Aynacı
Yayın Kurulu: Prof.Dr. Durmuş Dündar, Prof.Dr. Zafer Tunca, Yrd.Doç.Dr. Mesut Eren, Yrd.Doç.Dr. Billur
Güner, Öğr.Gör.Dr. Deniz Dereli, Öğr.Gör. Raif Bakova, Ar.Gör. Özgür Atılgan, Ar.Gör. Ady. Deniz Çolak,
Ar.Gör.Ady. Nurdan Bozkurt Çakır, Nur Cin
İletişim: ekonomikgorunum@iku.edu.tr