VakıfBank Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar

 Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu VakıfBank 18‐25 Ekim 2010
‐Bu Haftaki Yazımız... 2011 yılı Türkiye Ekonomisi‐ Cari İşlemler Dengesi 2011 yılı büyüme ve enflasyon beklentilerinin incelenmesi ardından bu haftaki yazımızda, 2011 yılı trendini tahmin edebilmek amacıyla başladığımız 5 aşamalı çalışmamızın üçüncü aşaması olan dış ticaret ve cari işlemler dengesine yönelik beklentilerimiz yer alacaktır. Açıklanan Ağustos ayı cari işlemler dengesine ait verilerinin incelenmesi ardından kurduğumuz ekonometrik model çerçevesinde 2011 yılı dış ticaret ve cari işlemler dengesi beklentileri değerlendirilecek ve kur, petrol, iç ile dış talebe yönelik hazırladığımız değişik senaryolar altında beklentilerimiz incelenecektir. ‐Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler... Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Cari açık Ağustos ayında 2.966 milyar dolar olarak gerçekleşti... Cari işlemler dengesi Ağustos ayında 2.400 milyar dolar olan piyasa beklentisinin çok üzerinde 2.966 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir (Bizim beklentimiz: 2.700 milyar dolar). Böylece bir önceki yılın ilk sekiz aylık döneminde 14.737 milyar dolar açık veren ödemeler dengesi tablosundaki cari işlemler dengesi, bu yılın aynı döneminde 32.037 milyar dolar tutarında açık vermiştir. İşsizlik oranı Temmuz ayında %10.6 olarak açıklandı... 2010 yılının Haziran‐Temmuz‐Ağustos dönemi işsizlik oranı %10.6 olarak açıklandı. Geçen senenin aynı döneminde %12.8 olan işsizlik oranı böylece geçen yıla göre 2.2 baz puan geriledi. Temmuz ayında mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı aylık bazda değişmeyerek %11.7 seviyesinde gerçekleşirken, 2009 yılı Temmuz ayında %16.3 seviyesinde olan tarım dışı işsizlik oranı ise 2010 yılının aynı döneminde 2.7 puanlık düşüşle %13.6 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2011‐2013 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programa ilişkin karar resmi gazetede yayımlandı... Önümüzdeki 3 yılı kapsayan orta vadeli programa göre, büyümenin 2010'da % 6.8, 2011'de % 4.5, 2012'de % 5, 2013'de %5.5 düzeyine olması bekleniyor. 2011 yılında bütçenin 33 milyar 493 milyon TL, 2012'de 32 milyar 261 milyon TL, 2013'de 24 milyar 359 milyon TL açık vermesi öngörüldü. TCMB politika faiz oranını %7'de bıraktı, o/n borçlanma faizini %6.25'ten %5.75'e indirdi... Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, gecelik faiz oranlarını borçlanmada %6.25'ten %5.75'e indirirken, borç vermede faiz oranını % 8.75'te sabit tuttu. Politika faizi olan 1 hafta vadeli repo ihale faiz oranını %7'de bıraktı. TCMB'nin PPK toplantısı sonrası yaptığı açıklamada son dönemde açıklanan veriler iktisadi faaliyetin toparlanmaya devam ettiğini vurguladı. Eylül'de bütçe 6.9 mlyr TL açık verdi... Maliye Bakanlığı, merkezi yönetim bütçesinin Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %27.1 azalarak 6.9 milyar lira, faiz dışı açığın ise 2.91 milyar lira olduğunu açıkladı. Açıklamaya göre, Ocak‐Eylül döneminde bütçe giderleri yüzde 5.9 artışla 208.8 milyar lira, bütçe gelirleri de yüzde 19.9 artışla 187.5 milyar lira oldu. ‐ Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Veriler... Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi
ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE Tarih Açıklanacak Veri
18.10.2010 Tüketici Güven Endeksi (Eylül)
20.10.2010 Merkezi Yönetim Borç Stoku (Eylül)
Önceki Veri 87.4 Beklenti
87.7
2 3‐2011 YILI TÜRKİYE EKONOMİSİ‐Cari İşlemler Dengesi 2011 yılı büyüme ve enflasyon beklentilerinin incelenmesi ardından bu haftaki yazımızda, 2011 yılı trendini tahmin edebilmek amacıyla başladığımız 5 aşamalı çalışmamızın üçüncü aşaması olan dış ticaret ve cari işlemler dengesine yönelik beklentilerimiz yer alacaktır. Açıklanan Ağustos ayı cari işlemler dengesine ait verilerinin incelenmesi ardından kurduğumuz ekonometrik model çerçevesinde 2011 yılı dış ticaret ve cari işlemler dengesi beklentileri değerlendirilecek ve kur, petrol ve iç ile dış talebe yönelik hazırladığımız değişik senaryolar altında beklentilerimiz incelenecektir. Tablo‐1 Ödemeler Dengesi (Milyar dolar) Cari İşlemler Hesabı Dış Ticaret Dengesi İthalat İhracat Hizmetler Dengesi Gelir Dengesi Cari Transferler Finans Hesabı Doğrudan Yatırımlar Portföy Yatırımları Diğer Yatırımlar Net Hata Noksan Rezerv Varlıklar Kaynak: TCMB 2009
Ağustos
2010
Değ. (%)
2009
‐0.609
‐3.876
‐11.825
8.419
3.658
‐0.555
0.164
1.180
0.866
0.725
2.330
‐0.571
‐2.741
‐2.966
‐5.735
‐15.437
8.833
2.965
‐0.316
0.120
1.801
0.771
3.010
1.372
1.165
‐3.352
387.0
48.0
30.5
4.9
‐18.9
‐43.1
‐26.8
52.6
‐11.0
315.2
‐41.1
‐304.0
22.3
8.735
‐14.737
‐82.563
65.370
10.365
‐5.585
1.222
3.025
5.336
1.598
‐4.547
5.710
0.638
Ocak‐Ağustos 2010 Değ. (%)
27.978 ‐32.037 ‐107.317 75.362 8.223 ‐4.938 0.774 26.826 4.148 13.805 18.906 1.152 ‐10.033 220.3
117.4
30.0
15.3
‐20.7
‐11.6
‐36.7
786.8
‐22.3
763.9
‐515.8
‐79.8
‐1672.6
Grafik‐1 Milyon $
Milyon $
1000
0
0
‐10000
‐1000
‐20000
‐2000
‐3000
‐30000
‐4000
‐40000
‐5000
Cari Açık 12 Aylık Kümülatif
Kaynak:TCMB
Haz.10
Ara.09
Mar.10
Eyl.09
Haz.09
Mar.09
Eyl.08
Ara.08
Haz.08
Mar.08
Eyl.07
Ara.07
Haz.07
Ara.06
‐6000
Mar.07
‐50000
Cari Açık (sağ eksen)
Cari işlemler açığı Ağustos ayında 2.400 milyar dolar olan piyasa beklentisinin üzerinde 2.966 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir (Bizim beklentimiz: 2.700 milyar dolar). Böylece bir önceki yılın ilk sekiz aylık döneminde 8.735 milyar dolar açık veren cari işlemler dengesi, bu yılın aynı döneminde %220 oranında bir artışla 27.978 milyar dolar tutarında açık vermiştir (Bkz. Grafik‐1). 12 aylık kümülatif cari işlemler açığı ise genişlemeye devam ederek Ağustos ayında 33.5 milyar dolara ulaşmıştır. 3 Grafik‐2 Ağustos ayında cari işlemler açığında yaşanan artışta, dış ticaret açığının bir önceki yılın 4000
Ağustos ayına göre %48 oranında artarak 5.735 milyar dolara ulaşması etkili olmuştur. 2000
Dış ticaret açığındaki yükselişte ise ithalatın 0
oransal olarak ihracattan daha sert bir şekilde artması rol oynamıştır. Dış ticaret açığındaki ‐2000
yükseliş yanında hizmetler dengesi ‐4000
kaleminden kaynaklanan net gelirlerin %18.9 oranında azalarak 2.965 milyar dolara ‐6000
gerilemesi de cari işlemler açığındaki ‐8000
yükselişte etkili olmuştur. 2009 yılının Ocak‐
Ağustos döneminde toplam 10.365 milyar dolar fazla veren hizmetler dengesi kalemi, Dış Ticaret Dengesi
Hizmetler Dengesi
2010 yılının aynı döneminde %20.7 azalışla 8.223 milyar dolar fazla vermiştir. Ağustos ayı Gelir Dengesi
Cari Transferler
yaz sezonu olmasıyla turizm gelirleri bir önceki Kaynak:TCMB
seneye göre değişmezken, taşımacılıktan sağlanan net gelirlerin %164 oranında azalması hizmetler dengesinin bir önceki yılın aynı dönemine göre daralmasına neden olmuştur. Gelir dengesindeki açığın ise, yılın ilk sekiz ayında geçen yılın aynı dönemine göre daraldığı dikkati çekmektedir. Gelir dengesi 2009 yılının Ocak‐Ağustos dönemine göre %11.6 azalarak 2010 yılının aynı döneminde 4.938 milyar dolar net çıkış kaydetmiştir. Son olarak cari transferler kaleminin yılın ilk sekiz ayında bir önceki yıla göre %37 oranında gerilemesinin de yine cari açıktaki artışta rol oynadığı görülmektedir. Cari işlemler açığının 2010 yılının sonunda 38.5 milyar dolara ulaşması ve böylece cari açığın GSYİH içindeki payının ‐%5.3 olması beklenmektedir. 6000
Cari İşlemler Dengesinin Alt Kalemleri
Grafik‐3 Ödemeler dengesinin ikinci ana hesabı olan Sermaye ve Finans Hesabının ‐45000
50000
detayları incelendiğinde ise; finans ‐40000
40000
hesabında, bir önceki yılın Ocak‐Ağustos ‐35000
30000
‐30000
döneminde 3.025 milyar dolar net sermaye 20000
‐25000
10000
girişi gerçekleşirken, 2010 yılının aynı ‐20000
0
döneminde toplam net sermaye girişi ‐15000
‐10000
‐10000
26.826 milyar dolar tutarında ‐20000
‐5000
gerçekleşmiştir. Doğrudan yatırımlar ‐30000
0
kalemi altında, Türkiye’deki yabancı 2005
2006
2007
2008
2009 2010 İlk 8 Ay
sermayeli şirketlerin yurtdışındaki Doğrudan Yatırımlar
Portföy Yatırımları
ortaklarından kullandıkları kredileri ve Diğer Yatırımlar
Rezerv Varlıklar
yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’de Cari Açık (Sağ Eksen)
gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını Kaynak: TCMB
da içeren, yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net doğrudan yatırımlar kaleminde ise 2010 yılının Ocak‐Ağustos döneminde gerçekleşen net sermaye girişi, 2009 yılının aynı dönemine oranla %16.1 oranında azalarak 4.148 milyar dolar olmuştur. Öte Cari Açığın Finansman Kalemleri (milyon dolar)
yandan, 2009 yılının Ocak‐Ağustos döneminde 1.598 milyar dolar net sermaye girişi olan portföy yatırımlarında, 2010 yılının aynı döneminde 13.805 milyar dolar tutarı net giriş gerçekleşmesi dikkat çekmiştir. Portföy yatırımlarında yaşanan bu artışın büyük bir kısmının yurtiçi tahvil alımlarından kaynaklandığı gözlenmiştir. Son 4 dönemdee Türk tahvillerine olan ilgini devam etmesi ned
deniyle tahvil alımlarındaki artışın ön
nümüzdeki dönemlerde devam etmesi e
mümkün görülmektedir. Ağusttos ayı cari işlemler hesaabı verileri, ekonomik maya paralel bir görünüm ççizmesine karrşın, Türkiye e
ekonomisinin kırılganlığı da göz önüne alındığında, toparlanm
cari açığın
n finansmanın
nda hala portfföy yatırımlarrının yüksek tu
utarlarda olması ekonomide bir risk unsu
uru olarak karşılanm
maktadır. Grafik‐4 Serm
maye ve Finans hesabı altt kalemlerinin
n detayları ince
elendiğinde is
se, yabancı b
bankaların Tü
ürkiye’deki 10000
mev
vduattan aylı
k bazda 1.8
8 milyar dola
arlık çıkış 0
yapt
tığı izlenirken
n, yılın ilk sek
kiz ayında car
ri işlemler ‐10000
hesaabının finansm
manında bankka mevduatlaarının %40 ‐20000
oran
nında bir payya sahip olmaası dikkat çekkmektedir. ‐30000
Cari açık ve bankka mevduatlarrının 12 aylık kümülatif ‐40000
inccelendiğinde, toplamları Ağustos ayında ‐50000
s
spreadin aaçıldığı gözzlenmiştir. aralarındaki ‐60000
üksek paya sahip olan yabancı Finaansmanda yü
bankaların Türkiiye’deki mevvduatlarının, kalıcı bir finansman kaynaağı olmadığı ggöz önüne allındığında, Yabancı Bankalaarın Türkiye'deki Mevduatları (12
2 bu durum geelecek dönemler için ödemeler aylık milyon dolaar)
dengesinde bir riisk unsuru oluşturduğu söylenebilir. Cari Denge (12 aaylık milyon dolar)
ervlerdeki iyileşmeye rağm
men cari açığın ilk sekiz Reze
Kaynak: TCMB
B, Vakıfbank
ayın
ndaki finansm
manı geçmiş yyılların aynı dönemine d
göre kıyaslandığında, dış açığın finansman kalitesinde k
bozulmalar olduğu gözlenmiştir. Finan
nsmandaki ncı yatırımların
n payının artırrılması gerektiiği söylenebilir. bozuklukların giderilmesi için ise doğğrudan yaban
mi ise, Haziran
n ayında yaşan
nan düşüşün aardından yüksselmeye başlaamış, açıklanan Ağustos Net hata noksan kalem
mında da bu trendi koruduğğu gözlenmiş ve 1.2 milyarr dolarlık kayıtt dışı sermayee girişi yaşanm
mıştır. Net ayı rakam
hata nokksan kalemin
nde yaşanan pozitif bakiyyenin özel sektörün yurttdışında tuttu
uğu yabancı varlıkları, ekonomid
de görülen to
oparlanma vee buna paraleel olarak artaan güven neticesinde yurtiçine getirme
esi sonucu oluştuğu söylenebilir. Ödemeler deengesinde teo
oride olması gereken; cari işlemler hessabı ile rezervv varlıklar maye ve finan
ns hesapları to
oplamının ‘sıffır’ olmasıdır. Ancak Ağusto
os ayında net hata noksan kaleminin dahil serm
cari açığı %40 oranındaa finansa ettiğği dikkat çekm
mektedir. Ara.09
Grafik‐6 İhraccat (y/y,%)
AB Ü
Ülkelerine İhracat (y/y,%)
Kaynak: TCMB
Kaynak: TÜİK
T
Nis.10
Tem.10
Eki.09
Oca.10
Oca 10
Nis.09
Tem.09
Eki.08
Oca 09
Oca.09
Tem.08
Nis.08
Oca.08
‐8000
00
‐
‐
‐
‐
‐
50
40
30
20
10
0
10
20
30
40
50
Oca.07
‐7000
00
‐40
May.10
‐30
Oca 10
Oca.10
‐6000
00
Eyl.09
‐20
May.09
‐5000
00
Oca.09
‐4000
00
‐10
Eyl.08
‐3000
00
0
May.08
‐2000
00
10
Oca.08
‐1000
00
20
Eyl.07
30
May.07
0
Oca.07
40
Eki.07
İthalatt (y/y,%)
Nis.07
Dış Ticaret (milyon dolaar)
Tem.10
Eki.08
May.09
Mar.08
Oca.07
Ağu.07
Kas.05
Haz.06
Eyl.04
Tem.07
Nis.05
Şub.04
Ara.02
Tem.03
Eki.01
Grafik‐5 May.02
Mar.01
Oca.00
Ağu.00
20000
May.10
Eyl.09
Oca.10
May.09
Eyl.08
Oca.09
May.08
Eyl.07
Oca.08
Oca.07
May.07
Eyl.06
May.06
Eyl.05
Oca.06
Oca.05
May.05
5 TÜİK tarafından açıklanan dış ticaret rakamları ile cari işlemler hesabının altında yer alan dış ticaret rakamları kapsam bakımından farklılık göstermelerine karşın, TÜİK’in açıkladığı dış ticaret rakamları ile cari işlemler açığının yüksek korelasyona sahip olduğu değerlendirildiğinde, açıklanan Ağustos ayı cari işlemlerde dengesi yanında TÜİK’in açıkladığı dış ticaret rakamlarını da incelemenin faydalı olacağını düşünüyoruz. Geçen yılın ilk 8 ayında 23.425 milyar dolar açık veren dış ticaret dengesi bu yılın ilk 8 ayında %78.9 artışla 41.817 milyar dolar açık verdi. Dış ticaret açığının geçen yıla göre sert şekilde açılması iç talebin dış talebe göre daha güçlü bir görünüm çizdiğine işaret etmektedir. İhracatımız içinde ortalama %50 ile en yüksek paya sahip olan Euro Bölgesi’nde 2010 yılının başından itibaren borç krizinin sertleşmesi 2010 yılında ihracatta beklenen artışı sınırlandırdı. Grafik‐6‘den de görüldüğü gibi 2010 yılında Euro Bölgesi’ne yapılan ihracatın artış hızı yavaşlama Grafik‐8 eğilimine girmiştir. 2010 yılının ilk 8 ayında ithalatın ihracattan daha hızlı arttığı İhracatın İthalatı Karşılama oranı(%)
100
görülürken, ihracatın ithalatı karşılama oranı 95
%55.4 ile son 5 yılın en düşük seviyesine 90
gerilemiştir. Euro Bölgesi ekonomilerindeki 85
talep belirsizliğinin devam etmesi önümüzdeki 80
dönemde de ihracatımız için risklerin 75
sürebileceğini yansıtırken, söz konusu %55.4
70
rasyonun önümüzdeki dönemde daha da 65
gerilemesi mümkün görülmektedir. Bununla 60
birlikte ithalatın ihracattan daha hızlı artıyor 55
olması cari açığın daha da artması açısından 50
önemli bir risk unsuru olarak dikkat çekmektedir. Yukarıda yer alan değerlendirmeler ışığında 2010 yılı dış ticaret Kaynak: TCMB
açığı tahminimiz 62 milyar dolar yönündedir. Böylece dış ticaret açığının GSYİH içindeki payının %8.6 olması beklenmektedir. 2011 yılına ilişkin dış ticaret açığı beklentileri cari işlemler açığı beklentileri ile birlikte bir sonraki bölümde değerlendirilecektir. Grafik‐9 Cari işlemler dengesinin 2011 yılındaki seyrini (milyon $)
tahmin edebilmek için öncelikle cari denge ile yüksek korelasyonsa sahip dış ticaret dengesini 0
‐10000
tahmin edebilmenin önemli görünmektedir. Bu ‐20000
çerçevede, 2011 yılında dış ticaret açığının ‐30000
‐40000
seyrini öngörebilmek için oluşturduğumuz ‐50000
model kapsamında iç ve dış talep göstergeleri ‐60000
ile kur ve petrol fiyatlarının istatistiksel olarak ‐70000
‐80000
anlamlı olduğu görülmüştür. Yılın ilk 8 ayında ‐90000
bir önceki yılın aynı dönemine göre sert şekilde %78.9 oranında genişleyen dış ticaret açığının, iç talebin dış talebe göre daha olumlu bir Gerçekleşen
Tahmin
görünüm sergilemesi ve beklentilerin de dış Kaynak: TCMB, Vakıfbank
talebe ilişkin kırılganlıkların devam edeceğine işaret etmesi ile önümüzdeki yıl daha da genişlemesi mümkün görünmektedir. Oluşturduğumuz ekonometrik model de dış ticaret açığının 2011 yılında genişlemeye devam edeceği yönündeki görüşümüzü desteklerken, 4‐
11 Ekim 2010 tarihli raporumuzda yer alan büyüme analizimizdeki rakamlara paralel olarak 2011 yılında dış ticaretin 77.5 milyar dolar açık vermesini bekliyoruz. Böylece dış ticaret açığının GSYİH içindeki payının ‐%6.7 olması öngörülmektedir. 2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
Dış Ticaret Dengesi
6 Grafik‐10 Cari işlemler hesabında önemli bir paya sahip olan dış ticaret tahminleri ışığında cari işlemler (milyon $)
açığı tahmin edilmiştir. Oluşturduğumuz 10000
ekonometrik modelimizde gerçekleşen cari 0
işlemler açığı ile tahmin edilen cari işlemler ‐10000
açığı arasındaki uyum dikkat çekerken, 2011 ‐20000
yılında cari işlemler açığındaki genişleme ‐30000
trendinin devam etmekle birlikte bir miktar hız ‐40000
kesmesi mümkün görünmektedir (Bkz. Grafik‐
‐50000
10). 2011 yılında dış ticaret açığının 77.5 milyar dolar olacağı beklentisi altında cari işlemler dengesinin 45.5 milyar dolar açık vermesi ve Gerçekleşen
Tahmin
böylece cari işlemler açığının GSYİH içindeki Kaynak: TCMB, Vakıfbank
payının ‐%5.6 olması beklenmektedir. 2011 yılında Bu beklentimiz baz senaryo altında tahmin edilirken, gerek dış ticaret açığı gerekse cari işlemler açığı tahminlerimizde kur ve petrol fiyatlarının seyrindeki değişmelerin ve Türkiye ekonomisi ile dış ticaretimizde önemli bir paya sahip olan Euro Bölgesi ekonomisinin büyümesine ilişkin risklerin beraber değerlendirilmesinin faydalı olacağını düşünüyoruz. 2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
Cari İşlemler Dengesi
Tablo‐2 2011 yılına ilişkin Beklentiler Kur Petrol Türkiye Büyüme Euro Bölgesi Reel Büyüme(%yoy) Dış Ticaret Dengesi Cari İşlemler Dengesi Model Model Baz Senaryo 1.50 85 3.5
1.4
‐77.5 milyar $ ‐45.5 milyar $
Senaryo‐1 1.40 90 4.7
2.2
‐81.9 milyar $ ‐48.9 milyar $
Senaryo‐2 1.55 80 2.1
1.0
‐73.3 milyar $ ‐42.3 milyar $
Kaynak: Vakıfbank Bu çerçevede, hazırladığımız değişik senaryolar altında dış ticaret ve cari açığı ilişkin beklentilerimiz Tablo‐2’de yer almaktadır. Baz senaryoda 2011 yılında büyüme beklentimiz %3.5 yönündeyken, 2011 yılı Euro Bölgesi büyümesi için ortalama piyasa beklentisi analize dahil edilmiştir. Finansal piyasalar ilişkin olarak 2011 yılında 1.50 olan kur beklentimizin yanı sıra petrol fiyatlarında TCMB’nin yıl sonu beklentisi baz alınmıştır. Bu beklentiler ışığında dış ticaret açığı ve cari işlemler açığına ilişkin beklentilerimizi yukarıda belirtmiştik. Finansal verilerdeki değişkenlikler beraberinde büyüme yönlü riskler alternatif 2. senaryo altında incelenmiştir. İlk senaryo analizi, USD/TL kurunun beklentimizin altında kalacağı, diğer bir ifade ile TL’nin USD karşısındaki değerlenmesinin devam edeceği ve gerek yurtiçinde gerekse yurtdışında daha güçlü bir büyüme performansının yakalanacağı varsayımı altında ele alınmıştır. 4‐11 Ekim 2010 tarihli haftalık analizimizde olumlu senaryo ile 2011 yılında Türkiye ekonomisinin %4.7 oranında büyüyeceği yönünde olan beklentimizin yanı sıra piyasa beklentilerinde olumlu performansı yansıtan Euro Bölgesi büyümesi baz alınmıştır. Söz konusu senaryo altında dış ticaret açığının 81.9 milyar dolara ulaşacağı beklenirken, cari işlemler açığının 48.9 milyar dolar olacağı tahmin edilmektedir. Diğer yandan USD/TL kurunun beklentilerin üzerinde yükseleceği, petrol fiyatlarının ise beklentilerin altında kalacağı senaryo altında hem yurtiçi hem de Euro Bölgesi büyümesinin görece daha olumsuz bir performans yaşayacağı dikkate alınmıştır. Bu senaryo altında ise dış ticaret ve cari işlemler açığının artış hızının yavaşlayacağı beklenirken, dış ticaret açığının 73.3 milyar dolar, cari işlemler açığının ise 42.3 milyar dolar olması mümkün olabilir. 7 TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek) 15.0
Reel GSYİH (Yıllık % Değişim)
10.3
15
10.3
10
10.0
5.0
3.7
5
0.0
0
‐5.0
‐5
‐10
‐10.0
‐15
‐15.0
2010Q2
2009Q3
2008Q4
2008Q1
2007Q2
2006Q3
2005Q4
2005Q1
2004Q2
2003Q3
2002Q4
2002Q1
2001Q2
2000Q3
1999Q4
1999Q1
‐20
Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış GSYİH (% q‐q)
Takvim Etkisinden Arındırılmış GSYİH (% y‐y)
Kaynak:TÜİK Sektörel Büyüme Hızları (%) Sektörler Sektör 2009 2009 2009
2010
2010
Payları II. III. IV.
I.
II.
(%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek
Tarım 4.1 6.5 3.6 1.5
‐3.8
0.05
Sanayi 25.4 ‐11.7 ‐4.5 12.8
20.6
3.79
İnşaat 5.6 ‐21.1 ‐18.3 ‐6.6
8.0
1.15
Ticaret 13.3 ‐15.2 ‐7.2 10.3
22.4
1.77
Ulaş. ve Haber. 14.9 ‐10.3 ‐5.0 3.6
11.3
1.51
Mali Kur. 12.5 7.5 7.8 8.1
4.7
0.99
Konut Sah. 5.5 4.8 3.8 3.4
0.6
Eğitim 2.4 1.3 3.3 3.1
1.8
Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1.5 2.9 4.5 4.9
5.2
Vergi‐Süb. 8.6 ‐7.8 ‐8.1 6.3
16.9
‐7.7 ‐2.9 6.0
11.7
GSYİH Sektörel Büyüme Hızları (%)
30.0
20.0
10.0
0.0
‐10.0
‐20.0
‐30.0
2009‐I
10.3
Tarım
Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK
2009‐II 2009‐III 2009‐IV 2010‐I
Sanayi
İnşaat Ticaret
2010‐II
Ulaştırma
8 Harcama Bileşenlerinin Yıllık Büyüme Oranları (%) Harcama Bileşenleri Sektör Payları (%) 2009 II. Çey 2009 III. Çey 2009
IV. Çey 2010
I. Çey 2010
II. Çey Yer. Hanehalkı Tük. Har. 74.0 ‐1.8 ‐1.9 4.7
9.9
4.47
Dev. Nihai Tük. Har. 10.1 0.5 5.2 17.9
1.0
0.38
Gay. Safi Ser. Oluş. 21.6 ‐24.4 ‐18.5 ‐4.7
14.4
5.80
Kamu Sektörü 2.3 0.2 ‐5.7 ‐8.6
‐25.6
0.58
Özel Sektör 19.3 ‐28.7 ‐21.0 ‐3.5
22.1
5.22
Mal ve Hiz. İhracatı 23.6 ‐11.0 ‐5.4 6.4
‐0.1
2.91
Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%)
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
‐10.0
‐20.0
‐30.0
‐40.0
Mal ve Hiz. İthalatı GSYİH 27.1 ‐20.6 ‐11.7 10.5
21.1
4.52
‐7.7 ‐2.9 6.0
11.7
10.30
2009‐I
Tüketim
Kaynak:TÜİK Devlet
Yatırım
İhracat
İthalat
Kaynak:TÜİK
2009‐II 2009‐III 2009‐IV 2010‐I 2010‐II
Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi 5.0
4.0
3.0
2.0
1.0
0.0
‐1.0
‐2.0
‐3.0
‐4.0
‐5.0
‐6.0
30
20
10
0
‐10
‐20
‐30
30.00
20.00
10.00
0.00
‐10.00
‐20.00
Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (Bir Önceki Aya Göre % Değ.)
Kaynak:TÜİK Haz.10
Ara.09
Mar.10
Eyl.09
Haz.09
Mar.09
Eyl.08
Ara.08
Haz.08
Mar.08
Ara.07
Eyl.07
Haz.07
Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık % Değişim)
Mar.07
‐30.00
İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. Yıllık Değ.
Kaynak:TÜİK
9 Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi Sektörler
40
30
20
10
0
‐10
‐20
‐30
‐40
‐50
Temmuz Ayı
Petrol Ürünleri
2009 ‐2.5 2010
‐12.1
Tekstil
‐7.6 10.6
Gıda
‐2.4 8.7
Kimyasal Madde
‐1.7 7.7
Ana Metal Sanayi
‐17.1 6.9
Metalik Olm. Diğ. Mineral
‐13.4 12.8
Aramalı İmalatı (Yıllık % Değ.)
Taşıt Araçları
‐27.9 6.0
Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.)
Elektrikli Teçhizat
‐1.6 21.7
Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.)
Giyim
‐5.9 10.1
Sermaye Mali İmalati (Yıllık % Değ.)
Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK
Aylık Sanayi Sipariş Endeksi Aylık Sanayi Ciro Endeksi Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü)
Kaynak:TÜİK Tem.10
May.10
Oca.10
Mar.10
Eyl.09
Kas.09
Tem.09
May.09
Oca.09
Mar.09
Eyl.08
Kas.08
Tem.08
Aylık Sanayi Ciro Endeksi
Kaynak:TÜİK
Toplam Otomobil Üretimi 70000
May.08
Oca.08
Mar.08
Tem.10
May.10
Oca.10
Mar.10
Eyl.09
Kas.09
Tem.09
May.09
Oca.09
Mar.09
Eyl.08
Kas.08
Tem.08
May.08
Oca.08
180.0
170.0
160.0
150.0
140.0
130.0
120.0
110.0
100.0
Mar.08
180.0
170.0
160.0
150.0
140.0
130.0
120.0
110.0
100.0
Beyaz Eşya Üretimi 1800000
1600000
1400000
1200000
1000000
800000
600000
400000
200000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
Oca.01
Tem.01
Oca.02
Tem.02
Oca.03
Tem.03
Oca.04
Tem.04
Oca.05
Tem.05
Oca.06
Tem.06
Oca.07
Tem.07
Oca.08
Tem.08
Oca.09
Tem.09
Oca.10
Tem.10
0
Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.)
Kaynak:OSD,Vakıfbank Oca.08
Mar.08
May.08
Tem.08
Eyl.08
Kas.08
Oca.09
Mar.09
May.09
Tem.09
Eyl.09
Kas.09
Oca.10
Mar.10
May.10
Tem.10
Yıllık Değişim Oranı (%)
Beyaz Eşya Üretimi (Adet)
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
10 Kapasite Kullanım Oranı 85
80
75
70
65
60
55
50
95
85
73.4
75
65
55
Nis.10
Tem.10
Eki.09
Oca.10
Nis.09
Tem.09
Oca.09
Eki.08
Tem.08
Nis.08
Eki.07
Oca.08
Nis.07
Tem.07
Oca.07
Eyl.10
May.10
Oca.10
Eyl.09
May.09
Oca.09
Eyl.08
May.08
Oca.08
Eyl.07
May.07
Oca.07
45
Dayanıklı Tüketim Malları
Dayanıksız Tüketim Malları
Ara Malları
Yatırım Malları
Kapasite Kullanım Oranı (%)
Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK
Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı Verilen İnşaat Ruhsatları 19,950.0
17,950.0
15,950.0
13,950.0
11,950.0
9,950.0
7,950.0
5,950.0
3,950.0
1,950.0
‐50.0
2003‐I
2003‐III
2004‐I
2004‐III
2005‐I
2005‐III
2006‐I
2006‐III
2007‐I
2007‐III
2008‐I
2008‐III
2009‐I
2009‐III
2010‐I
40,000.0
35,000.0
30,000.0
25,000.0
20,000.0
15,000.0
10,000.0
5,000.0
0.0
Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı (milyon TL)
Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1000 m2)
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
Toplam Sanayide Verimlilik PMI Endeksi 120.0
60
115.0
55
110.0
50
105.0
45
100.0
40
95.0
35
90.0
PMI Imalat Endeksi
Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Reuters
Haziran 10
Ekim 09
Şubat 10
Haziran 09
Şubat 09
Ekim 08
Şubat 08
Haziran 08
Ekim 07
Haziran 07
Ekim 06
Şubat 07
Şubat 06
Haziran 05
80.0
Haziran 06
30
85.0
Ekim 05
11 ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu 14
ÜFE 25
12
20
9.24
10
8
15
8.91
10
6
5
4
3.70
2
TÜFE (yıllık‐% değ.)
Oca.10
Tem.10
Tem.09
Oca.09
Oca.08
Tem.08
Oca.07
Tem.07
Tem.06
Oca.06
Tem.05
Oca.05
Oca.04
Çekirdek‐I Endeksi
ÜFE (yıllık‐%değ.)
Kaynak:TCMB
Kaynak:TCMB TÜFE Harcama Grupları Tem.04
Tem.10
Oca.10
Tem.09
Oca.09
Tem.08
Oca.08
Oca.07
Tem.07
Oca.06
Tem.06
Tem.05
Tem.04
Oca.05
‐5
Oca.04
0
0
Gıda ve Enerji Enflasyonu (yıllık‐% değ.) 35
30
Haberleşme
25
Eğlence ve kültür
20
Konut
Yıllık
Lokanta ve Oteller
Aylık
Giyim ve Ayakkabı
5
1
2
3
Oca.08
Mar.08
May.08
Tem.08
Eyl.08
Kas.08
Oca.09
Mar.09
May.09
Tem.09
Eyl.09
Kas.09
Oca.10
Mar.10
May.10
Tem.10
Eyl.10
0
4
Gıda
Enerji
Tüfe
Kaynak:TCMB
Kaynak:TCMB, Vakıfbank ÜFE Alt Sektörler Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi 230
210
190
170
150
130
110
90
70
50
Tarım
Kaynak:TCMB Sanayi
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
Eyl.10
Oca.10
May.10
Eyl.09
May.09
Eyl.08
Oca.09
Oca.08
May.08
Eyl.07
Oca.07
May.07
Eyl.06
May.06
Oca.06
35
30
25
20
15
10
5
0
‐5
‐10
10
0
Gıda ve Alkolsüz …
‐1
15
UN Dünya Gıda Fiyat Endeksi
İmalat Sanayi
UBS Emtia Fiyat Endeksi
Kaynak:Bloomberg
12 İTO Enflasyon Göstergeleri Türk‐ İş Mutfak Enflasyonu 90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
‐10
8
6
4
2
0
‐2
2006M01
2006M04
2006M07
2006M10
2007M01
2007M04
2007M07
2007M10
2008M01
2008M04
2008M07
2008M10
2009M01
2009M04
2009M07
2009M10
2010M01
2010M04
2010M07
Oca.10
Eyl.08
May.09
Oca.08
Eyl.06
May.07
Oca.06
Eyl.04
May.05
Oca.04
Eyl.02
May.03
Oca.02
May.01
Eyl.00
Oca.00
‐4
İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi
Türk‐İş Gıda Enflasyonu( Bir önceki aya göre Değ.)
İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi
Kaynak:TCMB Kaynak:Türk‐İş
Enflasyon Beklentileri Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti 10
100
9
90
8
80
7
70
6
60
5
50
24 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi
Kaynak:TCMB Nis.10
Kas.09
Haz.09
Oca.09
Ağu.08
Eki.07
Mar.08
Ara.06
May.07
Eyl.05
Şub.06
Nis.05
Tem.06
12 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi
Kas.04
Haz.04
40
Oca.04
Ağu.10
Nis.10
Ara.09
Ağu.09
Nis.09
Ara.08
Ağu.08
Nis.08
Ara.07
Ağu.07
Nis.07
Ara.06
Ağu.06
Nis.06
4
Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti Kaynak:TCMB
13 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücü Durumu 17.0
16.0
15.0
14.0
13.0
12.0
11.0
10.0
9.0
8.0
27,000
26,000
25,000
11.7
24,000
23,000
10.6
22,000
21,000
2005M01
2005M05
2005M09
2006M01
2006M05
2006M09
2007M01
2007M05
2007M09
2008M01
2008M05
2008M09
2009M01
2009M05
2009M09
2010M01
2010M05
20,000
Kaynak:TCMB, Vakıfbank İstihdam Edilenler Kaynak:TCMB
İşgücüne Katılım Oranı Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı 30
55.0
53
52
51
50
49
48
47
46
45
44
25
50.0
20
45.0
15
40.0
10
35.0
5
Tarım
İstihdam Oranı
Kaynak:TCMB Sanayi
İnşaat
İşkur İstatistikleri Mar.10
Sanayi İstihdam Endeksi (2005=100) 110
200,000
180,000
160,000
140,000
120,000
100,000
80,000
60,000
40,000
20,000
0
105
100
95
90
İş Arayanların Sayısı
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Mar.10
Oca.10
Eyl.09
Kas.09
Tem.09
Mar.09
May.09
Oca.09
Kas.08
Eyl.08
Tem.08
May.08
Mar.08
85
Sanayi İstihdam Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
Tem.10
Hizmetler
Kaynak:TCMB
Oca.08
May.10
Oca.10
Eyl.09
Kas.09
Tem.09
May.09
Oca.09
Mar.09
Kas.08
Eyl.08
Tem.08
May.08
Oca.08
Tem.10
Nis.10
Oca.10
Eki.09
Tem.09
Nis.09
Oca.09
Eki.08
Tem.08
Nis.08
Oca.08
İşgücüne Katılma Oranı
Mar.08
0
30.0
Tem.10
Nis.10
Oca.10
Eki.09
Nis.09
Oca.09
Eki.08
İşgücü Arzı
İşsizlik Oranı
Tem.09
Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı
Tem.08
Nis.08
Oca.08
19,000
14 Kurulan‐Kapanan Şirket Sayısı 5,000
Reel Brüt Ücret ‐ Maaş Endeksleri
115.0
113.0
111.0
109.0
107.0
105.0
103.0
101.0
99.0
97.0
95.0
4,500
4,000
3,500
3,000
2,500
2,000
1,500
Oca.08
Mar.08
May.08
Tem.08
Eyl.08
Kas.08
Oca.09
Mar.09
May.09
Tem.09
Eyl.09
Kas.09
Oca.10
Mar.10
May.10
Tem.10
1,000
Kurulan‐Kapanan Şirket Sayısı (Adet)
Kaynak:TÜİK Reel Brüt Ücret ‐ Maaş Endeksleri
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
15 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat‐İhracat Dış Ticaret Dengesi 25000
0
‐1000
‐2000
‐3000
‐4000
‐5000
‐6000
‐7000
‐8000
‐9000
20000
15000
10000
5000
Oca.03
Haz.03
Kas.03
Nis.04
Eyl.04
Şub.05
Tem.05
Ara.05
May.06
Eki.06
Mar.07
Ağu.07
Oca.08
Haz.08
Kas.08
Nis.09
Eyl.09
Şub.10
Tem.10
Oca.10
Tem.10
Oca.09
Tem.09
Oca.08
Tem.08
Oca.07
Tem.07
Oca.06
Tem.06
Oca.05
Tem.05
Oca.04
Tem.04
Oca.03
Tem.03
0
İhracat (milyon dolar)
İthalat (milyon dolar)
Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar)
Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB
İthalat İhracat 140
120
100
80
60
40
20
0
‐20
‐40
‐60
Tem.10
Oca.10
Tem.09
Oca.09
Tem.08
Oca.08
Tem.07
Oca.07
Oca.06
Tem.06
Oca.05
Tem.05
Oca.04
Tem.04
Ara Malları (y/y)
Sermaye Malları (y/y)
Tüketim Malları (y/y)
Ara Malları (y/y)
Sermaye Malları (y/y)
Tüketim Malları(y/y)
Kaynak:TCMB Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı Cari İşlemler Dengesi (Yıllık‐milyon dolar)
Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar‐sağ eksen)
Doğrudan Yatırımlar (12 aylık‐milyon dolar)
Portföy Yatırımları (12 aylık‐milyon dolar)
Diğer Yatırımlar(12 aylık‐milyon dolar)
Kaynak:TCMB
Tem.10
Oca.10
Oca.09
Tem.09
Oca.08
Tem.08
Oca.07
Oca.10
Ağu.10
Kas.08
Haz.09
Eyl.07
Nis.08
Şub.07
Tem.06
Ara.05
May.05
Mar.04
Ağu.03
Oca.03
‐54000
Tem.07
‐44000
Oca.06
‐34000
Tem.06
‐24000
Oca.05
‐14000
50000
40000
30000
20000
10000
0
‐10000
‐20000
Tem.05
‐4000
Oca.04
3000
2000
1000
0
‐1000
‐2000
‐3000
‐4000
‐5000
‐6000
Tem.03
6000
Oca.03
Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB
Eki.04
Tem.04
Tem.03
Oca.03
140
120
100
80
60
40
20
0
‐20
‐40
‐60
Oca.03
Haz.03
Kas.03
Nis.04
Eyl.04
Şub.05
Tem.05
Ara.05
May.06
Eki.06
Mar.07
Ağu.07
Oca.08
Haz.08
Kas.08
Nis.09
Eyl.09
Şub.10
16 TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları 20
15
10
5
0
‐5
‐10
2010Q2
2009Q3
2008Q4
2008Q1
2007Q2
2006Q3
2005Q4
2005Q1
2004Q2
2003Q3
2002Q4
2002Q1
1999Q1
Tüketici Güven Endeksi
Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen)
2000Q3
‐15
Haz.10
Ara.09
Haz.09
Ara.08
Ara.07
Haz.08
Ara.06
Haz.07
Ara.05
Haz.06
Ara.04
Haz.05
Haz.04
Ara.03
130
120
110
100
90
80
70
60
50
40
1999Q4
115
110
105
100
95
90
85
80
75
70
65
2001Q2
Reel Hanehalkı Tüketimi (Yıllık % Değişim)
Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB
CNBC‐e Güven Endeksleri Krediler 250.0
80
200.0
70
150.0
50
60
40
100.0
30
20
50.0
10
0.0
CNBC‐e Tüketim Endeksi
Kaynak:BDDK
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
Bireysel ve Ticari Krediler Nis.10
Kas.09
Haz.09
Oca.09
Ağu.08
Mar.08
Eki.07
May.07
Ara.06
Tem.06
Eyl.05
Şub.06
Nis.05
Kas.04
Haz.04
Oca.04
175
155
135
115
95
75
55
35
15
‐5
Bireysel Krediler (Yıllık %Değişim)
Ticari Krediler (Yıllık % Değişim)
Kaynak:BDDK Kas.09
Haz.09
Oca.09
Ağu.08
Mar.08
Eki.07
May.07
Ara.06
Tem.06
Şub.06
Eyl.05
Nis.05
Krediler (Yıllık % Değişim)
CNBC‐e Tüketici Güven Endeksi
Kas.04
Haz.04
Oca.04
Nis.10
Tem.09
Eki.08
Oca.08
Nis.07
Tem.06
Eki.05
Oca.05
Nis.04
Tem.03
Eki.02
Oca.02
0
17 KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ Bütçe Dengesi Bütçe Gelirleri ve Harcamaları 0
Haz.10
Mar.10
Eyl.09
Ara.09
Haz.09
Mar.09
Eyl.08
Ara.08
Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam‐milyar TL)
Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam‐milyar TL)
Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam‐milyar TL)
Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB
Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge 58
45
35
25
15
5
‐5
‐15
‐25
‐35
48
38
28
18
Tem.10
Vergi Gelirleri (Reel yıllık %)
Haz.10
Mar.10
Ara.09
Eyl.09
Haz.09
Mar.09
Eyl.08
Ara.08
Haz.08
Mar.08
Ara.07
Eyl.07
Haz.07
Mar.07
‐2
Ara.06
Nis.10
Oca.10
Eki.09
Tem.09
Nis.09
Oca.09
Eki.08
Tem.08
Nis.08
Oca.08
Eki.07
Nis.07
Tem.07
Oca.07
8
Vergi Gelirleri (Nominal yıllık %)
Haz.08
Haz.10
Mar.10
Eyl.09
Ara.09
Haz.09
Mar.09
Eyl.08
Ara.08
Haz.08
Mar.08
Eyl.07
Ara.07
Haz.07
Ara.06
Mar.07
‐60
Ara.07
Ara.06
‐50
Mar.08
‐40
Eyl.07
‐30
Haz.07
‐20
Mar.07
290
270
250
230
210
190
170
150
‐10
Faiz Dışı Denge (12 aylık‐milyar TL)
Kaynak:TCMB,Vakıfbank Kaynak:TCMB
Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku 480.0
360.0
460.0
340.0
440.0
320.0
420.0
300.0
400.0
280.0
380.0
120.0
110.0
100.0
90.0
260.0
360.0
80.0
240.0
340.0
70.0
220.0
320.0
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Haz.10
Oca.10
Ağu.09
Mar.09
Eki.08
Ara.07
May.08
Tem.07
Şub.07
Eyl.06
Nis.06
Kas.05
Haz.05
Haz.10
Oca.10
Ağu.09
Mar.09
Eki.08
May.08
Ara.07
Tem.07
Şub.07
Eyl.06
Nis.06
Kas.05
Haz.05
Oca.05
Toplam Borç Stoku (milyar TL)
60.0
Oca.05
200.0
300.0
İç Borç Stoku (milyar TL)
Dış Borç Stoku (milyar TL‐sağ eksen)
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 18 Türkiye’nin Net Dış Borç Stoku Türkiye’nin Dış Borç Stoku Profili 45
30
40
25
35
200.0
150.0
20
30
25
15
20
10
100.0
50.0
15
5
10
5
0.0
0
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
TCMB (milyar TL‐sol eksen)
Kamu Sektörü (milyar TL)
Özel Sektör (milyar TL)
Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%)
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz 35
30
25
25
20
20
15
15
10
10
5
5
0
0
Para Arzı 12000000
60000000
55000000
50000000
45000000
40000000
35000000
30000000
25000000
20000000
15000000
10000000
11000000
10000000
90000000
80000000
70000000
60000000
May.10
Eyl.09
M2 (milyar TL)
M3 (milyar TL)
M1 (milyar TL‐sağ eksen)
Oca.10
May.09
Eyl.08
Oca.09
Oca.08
May.08
Eyl.07
Oca.07
May.07
Eyl.06
50000000
May.06
Nominal Faiz
Ağustos 10
Ekim 09
Mart 10
Aralık 08
Mayıs 09
Temmuz 08
Eylül 07
Şubat 08
Nisan 07
Kasım 06
Haziran 06
Eylül 05
Şubat 06
Kaynak:TCMB,Vakıfbank
Oca.06
Nisan 05
Reel Faiz
Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB Kasım 04
Ocak 2004
Borç alma Faiz Oranı (%)
Borç Verme Faiz Oranı (%)
Haziran 04
Ocak 2004
Mayıs 04
Eylül 04
Ocak 05
Mayıs 05
Eylül 05
Ocak 06
Mayıs 06
Ağustos 06
Aralık 06
Nisan 07
Ağustos 07
Aralık 07
Nisan 08
Ağustos 08
Aralık 08
Nisan 09
Ağustos 09
Aralık 09
Nisan 10
Temmuz 10
‐5
19 Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y/y) (Çeyreklik) (%) Enflasyon (y/y) (Aylık) (%) Cari Denge/GSYİH (%) 3 1.9 3.7 1.7 1.50 1.00 1.50 1.70 2.40 10.30 5.20 8.80 8.81 3.00 10.3 0.3 1.6 1.3 1.40 1.60 3.7 1.90 3.10 ‐0.90 3.50 7.00 9.88 4.49 3.50 9.24 ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika Türkiye Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ‐2.95 ‐0.52 5.31 ‐2.2 ‐3.61 0.10 ‐10.29 ‐1.56 3.37 7.29 3.94 ‐3.61 ‐2.32 ‐2.50 ‐4.01 0.25 1.00 1 1.00 1.00 5.25 1.00 0.50 0.10 5.31 7.75 5.00 10.75 6.00 6.25 48.5 ‐11.00 106.8 ‐35.00 107.20 ‐25.00 ‐33.90 ‐20.00 42.50 107.30 ‐ ‐ 118.30 15.00 87.37 Beklentiler 2010‐IMF Beklentisi Reel Büyüme (y/y) Enflasyon (y/y) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH 2.708 7.073 4.766 2.639 1.682 3.332 1.565 1.003 0.573 1.122 1.702 2.824 10.456 3.966 9.668 7.54 2.991 7.8 1.428
6.25
3.67
1.417
1.561
1.321
1.64
1.627
4.67
0.928
3.078
‐0.99
3.524
6.559
13.187
4.992
5.564
8.68
‐0.267
1.504
‐
‐3.19
0.177
6.055
‐1.79
‐2.861
0.512
‐9.982
‐2.228
3.088
4.697
4.728
‐3.083
‐2.561
‐4.286
‐5.214
8.289 ‐ ‐ 9.73 10.067 7.053 9.814 8.70 10.825 10.738 7.876 5.145 4.1 7.5 ‐ 7.2 24.8 11 ‐
‐
‐
92.715
‐
75.342
84.196
118.358
78.358
83.134
76.661
225.853
19.148
11.075
71.841
66.8
34.123
43.375
(Nisan‐2010) Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Tüm dünya ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika TÜRKİYE 20 Türkiye Makro Ekonomik Görünüm MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER 2008 2009 En Son Yayımlanan 2010 Yılsonu Beklentimiz Açıklanacak İlk Veriye Ait Beklentimiz Reel Ekonomi GSYİH (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) 950 144 953 974 268 495 (2010 2. Çeyrek) 0.7 ‐4.7 11.7 (2010 2. Çeyrek) %6.8 ‐17.8 ‐9.5 8.6 (Temmuz 2010) %7. 75 %5.5 (2010‐III.Çey) ‐‐ Kapasite Kullanım Oranı (%) 64.7 67.6 74.7 (Temmuz 2010) %70.5 ‐‐ İşsizlik Oranı (%) 13.6 13.5 10.6 (Temmuz 2010) %11.2 %11.0 GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla, %) Sanayi Üretim Endeksi Yıllık Değ. Oranı (%) Fiyat Gelişmeleri TÜFE (Yıllık % Değişim) ÜFE (Yıllık % Değişim) 10.06 6.52 9.24 (Eylül 2010) %7.9 ‐‐ 8.11 5.93 8.91 (Eylül 2010) %8.7 ‐‐ Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 83,380 107,051 120,728
(01.10.2010) M2 434,205 494,024 545,328 (01.10.2010) M3 458,383 520,674 573,345 (01.10.2010) Emisyon 30,468 34,289 42,324 (01.10.2010) TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $)
70,075 70,689 78,370 (08.10.2010) Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma) 15.00 6.50 5.75 (18.10.2010) TRILIBOR O/N 15.00 6.50 6.73 (15.10.2010) Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı ‐41,947 ‐13,854 ‐2.966 (Ağustos 2010) ‐38,500 ‐‐ İthalat ‐193,821 ‐134,401 15,228 (Ağustos 2010) 170,000
‐‐
İhracat 140,799 109,672 8,557 (Ağustos 2010) 113,000
‐‐
Dış Ticaret Açığı ‐53,022 ‐24,729 6.880 (Ağustos 2010) ‐57,000 ‐‐ Kamu Ekonomisi (Milyon TL) Bütçe Gelirleri 208.898 215,060 18,493 (Eylül 2010) Bütçe Giderleri 225.967 267,275 25,395 (Eylül 2010) Bütçe Dengesi ‐17.069 ‐52,215 6,903 (Eylül 2010) ‐50,000 Faiz Dışı Denge 33.592 986 ‐2,906 (Eylül 2010) ‐3,5 Borç Stoku Göstergeleri Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Milyar TL)
274.8 330.0 347.3 (Ağustos 2010) Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Milyar TL) 105.5 111.4 115.6 (Ağustos 2010) Kamu Net Borç Stoku 268.0 309.8 313.1 (2010 II. Çeyrek) Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr
0312‐455 70 87 Serkan Özcan Baş Ekonomist serkan.ozcan@vakifbank.com.tr Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr
Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr
Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist bilge.ozalpturkars@vakifbank.com.tr
Zeynep Burcu Çevik Ekonomist zeynepburcu.cevik@vakifbank.com.tr
Seda Meyveci Ekonomist seda.meyveci@vakifbank.com.tr
Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 87 Selin Düz Araştırmacı selin.duz@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 93 Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 86 Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr
Elif Artman Araştırmacı elif.artman@vakifbank.com.tr Halide Pelin Kaptan Araştırmacı halidepelin.kaptan@vakifbank.com.tr
0312‐455 84 80 0312‐455 84 89 0312‐455 84 88 0312‐455 84 93 0312‐455 84 85 0312‐455 84 82 0312‐455 84 90 0312‐455 84 83 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar