TBMM Plan ve Butce Komisyonu 2013

Plan ve Bütçe Komisyonu Sunumu
Erdem Başçı
Başkan, TCMB
15 Temmuz 2013
Sunum Planı
I.
Küresel Ekonomik Gelişmeler
II.
Enflasyon
III.
Dış Denge
IV.
Büyüme
2
KÜRESEL EKONOMİK GELİŞMELER
3
Sermaye Hareketleri
Gelişmekte Olan Ülkelere Sermaye Akımları
(4 Haftalık Har. Ort., Milyar ABD Doları)
35
30
Tahvil
Hisse Senedi
25
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
-25
-30
-35
4
Dengeleyiciler

Dalgalı Kur Sistemi

Döviz Alım/Satımları

Faiz Koridoru

Rezerv Opsiyonu Mekanizması
5
ABD 10 Yıl Vadeli Tahvil Getirisi
(Yüzde)
3
2.8
2.6
2.4
2.2
2
1.8
1.6
1.4
Kaynak: Bloomberg
6
Hisse Senedi Piyasası
Brezilya
70000
Bernanke’nin
konuşması
65000
60000
55000
50000
45000
40000
Kaynak: Bloomberg
7
Hisse Senedi Piyasası
Endonezya
5600
5400
Bernanke’nin
konuşması
5200
5000
4800
4600
4400
4200
4000
Kaynak: Bloomberg
8
Hisse Senedi Piyasası
Güney Afrika
38000
Bernanke’nin
konuşması
37000
36000
35000
34000
33000
32000
Kaynak: Bloomberg
9
Hisse Senedi Piyasası
Türkiye
100000
Bernanke’nin
konuşması
95000
90000
85000
80000
75000
70000
65000
60000
Kaynak: Bloomberg
10
Tahvil Piyasası*
Brezilya
12
Bernanke’nin
konuşması
11.5
11
10.5
10
9.5
9
8.5
8
Kaynak: Bloomberg
* 10 yıllık yerli para cinsinden tahvilin getirisi alınmıştır.
11
Tahvil Piyasası*
Endonezya
9
8.5
Bernanke’nin
konuşması
8
7.5
7
6.5
6
5.5
5
4.5
4
Kaynak: Bloomberg
* 10 yıllık yerli para cinsinden tahvilin getirisi alınmıştır.
12
Tahvil Piyasası*
Güney Afrika
9
Bernanke’nin
konuşması
8.5
8
7.5
7
6.5
6
5.5
5
Kaynak: Bloomberg
* 10 yıllık yerli para cinsinden tahvilin getirisi alınmıştır.
13
Tahvil Piyasası*
Türkiye
10
9.5
Bernanke’nin
konuşması
9
8.5
8
7.5
7
6.5
6
5.5
5
Kaynak: Bloomberg
* 10 yıllık yerli para cinsinden tahvilin getirisi alınmıştır.
14
Nominal Kurlar
Brezilya (Real)*
2.3
Bernanke’nin
konuşması
2.25
2.2
2.15
2.1
2.05
2
1.95
1.9
Kaynak: Bloomberg
*Real/ABD Doları
15
Nominal Kurlar
Endonezya (Rupi)*
10200
Bernanke’nin
konuşması
10100
10000
9900
9800
9700
9600
9500
Kaynak: Bloomberg
*Rupi/ABD Doları
16
Nominal Kurlar
Güney Afrika (Rand)
11
Bernanke’nin
konuşması
10.5
10
9.5
9
8.5
8
Kaynak: Bloomberg
*Rand/ABD Doları
17
Nominal Kurlar
Türkiye*
2
Bernanke’nin
konuşması
1.95
1.9
1.85
1.8
1.75
1.7
1.65
1.6
Kaynak: Bloomberg
*TL/ABD Doları
18
Nominal Döviz Kurları
01.05.2013 – 12.07.2013
(Yüzde Değişim)
16
14
12
10
8
6
4
2
0
-2
-4
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
*Pozitif değişim ABD Dolarına karşı değer kaybını göstermektedir.
19
ABD Tahvil ve TL/Dolar Kuru
2
2.9
TL/USD Kuru
1.95
ABD 10 Yıl Vadeli Tahvil Getirisi (Sağ)
2.7
2.5
1.9
2.3
1.85
2.1
1.8
1.9
1.75
1.7
1.7
1.5
Kaynak: Bloomberg
20
Küresel Büyüme
(Yıllık Yüzde Değişimler)
8
Euro Bölgesi
ABD
Gelişmekte Olan Ülkeler (Çin ve Hindistan Hariç)
6
4
2
0
-2
-4
-6
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
21
Nominal Faizler
10 Yıllık Devlet Tahvili Faizleri
(Alman Tahvilinden Farkı, Yüzde)
7
İspanya
İtalya
6
5
4
3
2
1
0
Kaynak: Bloomberg.
22
Gelişmiş Ülkeler: İşsizlik
İşsizlik Oranları
(Yüzde)
14
ABD
Euro Bölgesi
İngiltere
12
10
8
6
4
2
0
Kaynak: Bloomberg.
23
Borç Sorunu Yaşayan Avrupa Ülkeleri: İşsizlik
İşsizlik Oranları
(Yüzde)
30
Portekiz
İrlanda
İspanya
İtalya
Yunanistan
25
20
15
10
5
0
Kaynak: Bloomberg.
24
Kamu Borç Yükü*
(2012 Yılı, GSYH’ye Oran, Yüzde)
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Brezilya
Hindistan
Kaynak: IMF Fiscal Monitor.
Arjantin
Meksika
Güney Afrika
Türkiye
Endonezya
Çin
Rusya
Suudi
Arabistan
*Genel Hükümet Brüt Borcu
25
Kamu Borç Yükü*
(2012 Yılı, GSYH’ye Oran, Yüzde)
250
200
150
Maastricht Kriteri
100
50
0
Japonya
Kaynak: IMF Fiscal Monitor.
İtalya
ABD
İngiltere
Fransa
Kanada
Almanya
Kore
Avustralya
*Genel Hükümet Brüt Borcu
26
Bütçe Açığı*
(2012 Yılı, GSYH’ye Oran, Yüzde)
11
9
7
5
3
1
-1
-3
Japonya
Kaynak: IMF Fiscal Monitor.
ABD
İngiltere
Fransa
Kanada
İtalya
Avustralya
Almanya
Kore
*Genel Hükümet Bütçe Açığı
27
Yatırımlar
Brüt Sermaye Oluşumu
(Yüzde, GSYH’ye Oran)
39
Avrupa Birliği
ABD
Japonya
34
29
24
19
14
1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012
Kaynak: Dünya Bankası, FED.
28
ENFLASYON
29
Enflasyon
80
Gerçekleşme
Hedef
70
60
50
40
30
20
10
0
Kaynak: TCMB.
30
Enflasyon Karşılaştırması
Türkiye ve Diğer Gelişmekte Olan Ülkeler Karşılaştırması
(Yüzde)
30.00
Türkiye
Gelişmekte Olan Ülkeler (Ağırlıklı Ortalama)
25.00
20.00
15.00
10.00
5.00
0.00
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
Gelişmekte olan ülkeler: Brezilya, Meksika, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Güney Afrika, Çin, Hindistan,
Rusya, Türkiye, Endonezya, Arjantin, Tayland, Kolombiya, Romanya, Ukrayna, Vietnam, Şili, Peru, Mısır ve Fas.
*2013 ve 2014 yıl sonu tahminleri "Consensus Forecast " ten alınmıştır.
31
Enflasyonu Düşüren Unsurlar
1)
Mali Disiplin
2)
Parasal Disiplin
32
Mali Disiplin
Merkezi Yönetim Bütçe Açığı
(GSYH’ye Oran, Yüzde)
12
9
6
3
0
2001
2002
Kaynak: Maliye Bakanlığı.
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013*
2014*
2015*
*Orta Vadeli Program (2013-2015) hedefleri.
33
Parasal Genişleme (Japonya)
Parasal Taban
(Trilyon Yen)
Kaynak: Kuroda (2013), orijinal sunumdan alınmıştır, Japon Merkez Bankası
34
Parasal Genişleme (ABD)
Fazla Kaydi Para*
(FED, Milyar Dolar)
2500
2000
1500
1000
500
0
Kaynak: Amerika Merkez Bankası, TCMB.
*Fazla Kaydi Para = Federal Reserve Bilançosu Fazla Rezerv Kalemi
35
Etkili Bir Araç: Faiz Koridoru
Faiz Koridoru ve Ortalama Fonlama Maliyeti
(TCMB, Yüzde)
20
QE2
Euro
Bölgesi
Borç Krizi
OMT QE3
18
16
14
Lehman
Krizi
12
10
8
6
Faiz Koridoru
4
1 Hafta Vadeli Repo Faiz Oranı
2
BİST Gecelik Faiz (10 günlük ortalama)
TCMB Ortalama Fonlama Maliyeti
0
Kaynak: BIST, TCMB.
36
Enflasyonun Ana Eğilimi
TÜFE ve Çekirdek Enflasyon
(Yıllık Yüzde Değişim)
14
TÜFE
Çekirdek Enflasyon (I)
12
10
8
6
4
2
0
Kaynak: TCMB, TÜİK.
37
Enflasyon Tahminleri ve Gerçekleşmeler
Enflasyon Gerçekleşmeleri ve Tahminleri*
(Yüzde)
Tahmin Aralığı*
Belirsizlik Aralığı
Çıktı Açığı
Yıl Sonu Enflasyon Hedefleri
12
10
8
6
4
2
0
-2
-4
Kaynak: TCMB.
*Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 70’tir.
38
Enflasyon Beklentileri
%
12 ve 24-Ay Sonrası TÜFE Beklentileri*
10
12 ay
24 ay
9
8
7
6
5
4
3
Kaynak: TCMB, TÜİK.
*TCMB Beklenti Anketi.
39
DIŞ DENGE
40
Türkiye: Risk Primi
Türkiye’nin 5 Yıllık CDS* Rakamları
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
*Credit Default Swap: Ülkenin iflas etme riskine karşılık ödenen prim.
41
Türkiye: Risk Primi
Türkiye-ABD 10 Yıllık Tahvil Faiz Farkları
(Yüzde)
12
10
8
6
4
2
0
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
42
Reel Faiz (Piyasa)
Beklenen DİBS Reel Faizi
(Yüzde)
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
-5
Kaynak: TCMB.
43
AB Tanımlı Kamu Borç Yükü
(GSYH’ye Oran, Yüzde)
80
74
68
70
60
60
53
50
47
46
40
40
42
40
39
36
35
33
31
30
20
10
00
2002
2003
Kaynak: Maliye Bakanlığı.
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013*
2014*
2015*
*Orta Vadeli Program (2013-2015) hedefleri.
44
Cari Denge Bileşenleri
Yatırım ve Tasarruflar*
(Yüzde, Cari Fiyatlar)
30
Cari Açık/GSYH
Sabit Sermaye Oluşumu/GSYH
Toplam Tasarruflar/GSYH
25
20
15
10
5
0
-5
1998
1999
2000
Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, TCMB.
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
*2011 - 2012 tasarruf ve yatırım verisi geçicidir.
45
İhracat-İthalat
Nominal İhracat ve İthalatın Yıllık Büyümesi
(12 aylık hareketli ortalama, yüzde)
50
İthalat
İhracat
40
30
20
10
0
-10
-20
-30
-40
Kaynak: TÜİK.
46
Kredi ve Mevduat Büyümesi
Toplam Krediler ve Mevduat*
(Yıllık Değişim, Yüzde)
45
Kredi
Mevduat
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Kaynak: TCMB.
*Katılım bankaları dahil, bankalararası mevduat hariç, kur etkisinden
arındırılmamış.
47
Cari Açık
Cari İşlemler Açığı
(12-Aylık Kümülatif, Milyar Dolar)
80
Cari İşlemler Dengesi
Cari İşlemler Dengesi (Enerji hariç)
60
40
20
0
-20
-40
Kaynak: TCMB.
48
Cari Açığın Finansmanı
Cari Açığın Temel Finansman Kaynakları
(12-aylık kümülatif, Milyar Dolar)
100
Portföy ve Kısa Vadeli
DYY ve Uzun Vadeli
CA
80
60
40
20
0
-20
Kaynak: TCMB.
*Portföy ve kısa vadeli sermaye hareketleri; hisse senetleri, hükümetin yurtiçi borç senetleri, bankalar ve diğer sektörlerin kısa vadeli kredileri ile bankalardaki mevduat
kaleminin toplamından oluşmaktadır.
**Uzun vadeli sermaye hareketleri; bankalar ve diğer sektörlerin uzun vadeli net kredileri ile bankalar ve Hazine’nin yurtdışına ihraç ettikleri tahvilleri kapsamaktadır.
49
TCMB Döviz Rezervi
TCMB Döviz Rezervi
(Altın Dahil, Milyon Dolar)
150000
140000
130000
120000
110000
100000
90000
80000
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
Kaynak: TCMB.
50
TCMB Altın Rezervi
TCMB Altın Rezervi
(Milyon Dolar)
25000
20000
15000
10000
5000
0
Kaynak: TCMB.
51
Döviz Rezervlerindeki Artışın Kaynakları
1. İhracat Reeskont Kredileri
2. Rezerv Opsiyonu Mekanizması
52
Bireysel Emeklilik Reformu
Bireysel Emeklilik Fonları Portföy Değeri
(Milyar TL)
26
24
22
20
18
16
14
12
10
Kaynak: SPK.
53
Bireysel Emeklilik Reformu
Yıllık Büyüme
(10 Günlük Ortalama)
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Kaynak: SPK.
54
BÜYÜME
55
Ana Ticaret Ortağımızın İthalatı
Euro Bölgesi İthalatı
(Nominal, Endeks, 2011Ç1=100)
102
100
98
96
94
92
90
1
2
3
2011
Kaynak: CPB Hollanda Ekonomik Politika Analiz Bürosu
4
1
2
3
2012
4
1
2*
2013
*Nisan 2013 verisi
56
Gelişmekte Olan Ekonomilerde İhracat
İhracat
İhracat
(12-Aylık Kümülatif, yıllık % değişim*)
(12-Aylık Kümülatif, yıllık % değişim*)
50
60
40
40
30
20
20
10
0
0
-20
-10
Çin
Malezya
Brezilya
-20
Meksika
Endonezya
-40
Rusya
Polonya
-30
Türkiye
-40
-60
2006
2007
Kaynak: Bloomberg
2008
2009
2010
2011
2012
2013
*12 Aylık kümülatif rakamların yıllık % değişimleri
alınmıştır. Ör: 2012 Aralık ayı rakamı 2012’de ihracatın
yıllık olarak ne kadar arttığını göstermektedir.
2006
2007
Kaynak: Bloomberg
2008
2009
2010
2011
2012
2013
*12 Aylık kümülatif rakamların yıllık % değişimleri
alınmıştır. Ör: 2012 Aralık ayı rakamı 2012’de ihracatın
yıllık olarak ne kadar arttığını göstermektedir.
17
Ana Ticaret Ortaklarımızın İthalatları
İthalat
(Nominal, Endeks, 2011Ç1=100)
120
Euro Bölgesi
Afrika ve Ortadoğu
115
110
105
100
95
90
1
2
3
2011
Kaynak: CPB Hollanda Ekonomik Politika Analiz Bürosu
4
1
2
3
2012
4
1
2*
2013
*Nisan 2013 verisi
58
İhracat Pazar Çeşitlenmesi
İhracat Pazar Payı*
(6 Aylık Kümülatif, Yüzde)
60
AB-27
50
40
Avrupa (AB Hariç)
30
Kuzey Amerika
Asya
ODKA
20
10
0
Kaynak: TÜİK.
*Altın hariç.
59
Büyüme Karşılaştırmaları
Türkiye ve Gelişmiş Ülkeler
120
ABD
Almanya
Japonya
İngiltere
Fransa
Hollanda
Türkiye
110
100
90
80
2008
Kaynak: IMF.
2009
2010
2011
2012
2008 GSYH=100 olarak endeksleştirilmiştir.
60
Büyüme Karşılaştırmaları
Türkiye ve AB Çevre Ülkeleri
120
Yunanistan
İrlanda
İtalya
Portekiz
İspanya
Türkiye
110
100
90
80
70
2008
Kaynak: IMF.
2009
2010
2011
2012
. 2008 GSYH=100 olarak endeksleştirilmiştir.
61
Büyüme Karşılaştırmaları
Türkiye ve Doğu Avrupa Ülkeleri
120
Çek Cumh.
Macaristan
Polonya
Türkiye
110
100
90
80
70
2008
Kaynak: IMF.
2009
2010
2011
2012
2008 GSYH=100 olarak endeksleştirilmiştir.
*Kişi başına gelir seviyesi Türkiye ile karşılaştırabilir ülkeler alınmıştır.
.
62
Büyüme Karşılaştırmaları
Türkiye ve Latin Amerika Ülkeleri*
120
Brezilya
Meksika
Türkiye
110
100
90
80
2008
Kaynak: IMF.
2009
2010
2011
2012
2008 GSYH=100 olarak endeksleştirilmiştir.
.
*Kişi başına gelir seviyesi Türkiye ile karşılaştırabilir ülkeler alınmıştır.
63
Büyüme Karşılaştırmaları
Türkiye ve Asya Ülkeleri*
120
Malezya
Kore
Rusya
Türkiye
110
100
90
80
2008
Kaynak: IMF.
2009
2010
2011
2012
2008 GSYH=100 olarak endeksleştirilmiştir.
.
*Kişi başına gelir seviyesi Türkiye ile karşılaştırabilir ülkeler alınmıştır.
64
Sermaye
Sermaye Stoku
Sabit Sermaye Oluşumu*
(Sabit Fiyat, 2007=100)
(Yüzde, GSYH’ye Oran, Cari Fiyatlar)
130
24
120
22
110
20
100
90
Trend
18
Sermaye Stoku
80
16
70
14
60
50
12
123412341234123412341234123412341234123412341
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 20122013
Kaynak: TÜİK, TCMB.
Son veri: 2013 Ç1
Kaynak: TÜİK, TCMB.
*Yıllıklandırılmış
Son veri: 2013 Ç1
65
İstihdam
Yıllık Ortalama İstihdam Artışı*
(Yüzde Büyüme, 2007-2012)
5
5
4
4
3
3
2
2
1
1
0
0
-1
-1
-2
-2
-3
-3
-4
-4
-5
-5
Kaynak: IMF WEO, TÜİK.
*Doğal logaritma farkları
66
İstihdam: Türkiye, ABD ve Euro Bölgesi
Toplam İstihdam*
(Milyon Kişi)
155
28
ABD
Euro Bölgesi
Türkiye (sağ)
26
150
24
145
140
22
20
18
135
16
130
Kaynak: Bloomberg, TÜİK.
14
*Mevsimsellikten arındırılmış
67
İşsizlik: Türkiye
İşsizlik Oranı
(Mevsimsellikten Arındırılmış, Yüzde)
20
İşsizlik Oranı (%)
Tarım Dışı İşsizlik Oranı (%)
18
16
14
12
10
8
6
68
Büyümenin Talep Bileşenleri
Büyümeye Katkılar
(Yüzde)
25
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
Stok Değişimi
Net İhracat
Nihai Yurt İçi Talep
GSYİH
-25
Kaynak: TÜİK
69
Büyüme Görünümü
GSYH
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
4.80
4.75
4.70
4.65
4.60
4.55
4.50
4.45
4.40
1
2
3
2005
4
1
2
3
2006
4
1
2
3
2007
4
1
2
3
2008
4
1
2
3
2009
4
1
2
3
2010
4
1
2
3
2011
4
1
2
3
2012
4
1
2013
Kaynak: TÜİK, TCMB.
70
Kredi Faiz Oranları
(4 Haftalık Ortalama, Yıllık Faizler, Yüzde)
18
Nakit
Taşıt
Konut
Ticari
16
14
12
10
8
6
Kaynak: TCMB.
*Ticari kredilerde KMH ve KK faiz oranları hariç.
71
2. Çeyreğe Dair Öncü Göstergeler
Reel Kesim ve Tüketici
Güven Endeksleri
Sipariş Beklentileri*
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
40
Gelecek üç ay ihracat sipariş beklentisi (artacak-azalacak)
120
90
Gelecek üç ay iç piyasa sipariş beklentisi (artacak-azalacak)
80
110
30
70
100
20
60
10
90
50
0
80
40
-10
70
-20
60
-30
50
Kaynak: TCMB.
*Gelecek 3 ay, İktisadi Yönelim Anketi
Reel Kesim Güven Endeksi
30
CNBC-e Tüketici Güven Endeksi
20
Tüketici Güven Endeksi (sağ
eksen)
10
0
Kaynak: TCMB.
72
PMI: Türkiye, Euro Bölgesi ve Küresel
PMI (İmalat Sanayi)
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
60
Küresel
Türkiye
Euro Bölgesi
58
56
54
52
50
48
46
44
42
40
Kaynak: MARKIT.
73
Büyümenin Üçlü Sacayağı

Fiyat İstikrarı

Finansal İstikrar

Verimlilik Artışları (Yapısal Reformlar)
74
Yapısal Reformlar
Rekabet Gücünü ve Verimliliği Artırıcı Reform Gündemi (OVP):

Kayıtdışı Ekonomi İle Mücadele Stratejisi Eylem Planı

Tasarrufların Artırılması

Enerji ve Ulaştırma Altyapısının Geliştirilmesi

ARGE ve Yenilikçiliğin Geliştirilmesi

Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Yaygınlaştırılması
75
Yapısal Reformlar
Rekabet Gücünü ve Verimliliği Artırıcı Reform Gündemi (OVP):

Tarımsal Yapının Geliştirilmesi

Yüksek Katma Değerli Üretim Yapısına Geçiş Sağlanması

Aktif İşgücü Politikalarının Geliştirilmesi

Eğitimin İşgücü Talebine Duyarlılığının Artırılması
76
Gündemdeki Konular

Risk Merkezi (İstanbul, Bankalar Birliği)

Ödeme Sistemleri (PÖS, EFT3, EMKT2)

Ödeme Sistemleri Kanunu, İkincil Mevzuat

İstanbul Merkez Bankacılığı Araştırma ve Eğitim Merkezi

İhracat Reeskont Kredileri
77
Genel Değerlendirme

Yakın dönemde küresel ölçekte para politikalarına ilişkin artan belirsizlik
nedeniyle sermaye akımlarında zayıflama gözlenmiştir.

Türkiye’de kredi artış oranları referans değerin üzerinde seyretmeye devam
etmektedir.

Haziran ayında enflasyonda gözlenen belirgin yükseliş, gıda fiyatlarındaki
oynaklıktan ve baz etkilerinden kaynaklanmıştır.

Çekirdek enflasyon göstergeleri Haziran itibarıyla ılımlı bir seyir izlemektedir.
Bununla birlikte, yakın dönemde gözlenen döviz kuru hareketleri dış ticarete
konu olan fiyatlar üzerinde geçici bir etki yapabilecektir.

Merkez Bankası küresel ekonomideki gelişmeleri yakından izleyerek, yurt içi
piyasalardaki istikrarı sağlamak için gerekli politika tedbirlerini gecikmeksizin
almaya devam edecektir.
78
Plan ve Bütçe Komisyonu Sunumu
Erdem Başçı
Başkan, TCMB
15 Temmuz 2013