BANKACILIK KITAP BASKI.indd

advertisement
İÇİNDEKİLER
YAZAR HAKKINDA..........................................................................................
ii
ÖNSÖZ.................................................................................................................. iii
2. BASIM İÇİN ÖNSÖZ...................................................................................... iv
İÇİNDEKİLER..................................................................................................... v
ŞEKİLLER........................................................................................................... xi
TABLOLAR.......................................................................................................... xiii
KISALTMALAR.................................................................................................. xv
GİRİŞ....................................................................................................................
1
BÖLÜM 1:
FİNANSAL SİSTEMİN EKONOMİ İÇERİSİNDEKİ YERİ........................
1.1. Finansal Piyasaların Başlıca İşlevleri........................................................
1.2. Para ve Sermaye Piyasaları Ayrımı............................................................
1.2.1. Para Piyasası....................................................................................
1.2.2. Sermaye Piyasası.............................................................................
1.3. Finans Piyasası Dengesi ve Faiz Oranı......................................................
1.4. Finans Piyasalarının Reel Kesime Fon Aktarmadaki İşlevi
Üzerine Bir Değerlendirme........................................................................
1.5. Finansal Göstergelerin Bilgi Sağlama İşlevi..............................................
1.6. Bankacılık Sistemine Özgü Risk Yapısı....................................................
1.7. Bankacılık Piyasasında Konsolidasyon ve Yoğunlaşma............................
1.8. Banka Türleri, Kredilendirme Süreci ve Türev Araçlar.............................
1.8.1. Mevduat Bankaları..........................................................................
1.8.2. Kalkınma ve Yatırım Bankaları.......................................................
1.8.3. Kredilendirme Süreci.......................................................................
1.8.4. Türk Bankacılık Sisteminde Türev Araçların Tarihçesi ve
Türev Araç Türleri...........................................................................
1.8.4.1. Para ve Faiz Swapları.........................................................
1.8.4.2. Opsiyon İşlemleri...............................................................
1.8.4.3. Forward İşlemler................................................................
1.8.4.4. Future İşlemler...................................................................
7
7
11
13
15
17
21
22
26
31
33
34
34
38
40
40
41
42
42
vi
BÖLÜM 2:
KATILIM BANKACILIĞI VE TÜRKİYE’DE GELİŞİMİ............................
2.1. Katılım Bankacılığı ve Gelişimi................................................................
2.2. Katılım Bankalarının Ortaya Çıkışını Belirleyen Dinamikler...................
2.2.1. Ekonomik Nedenler.........................................................................
2.2.2. Dini Nedenler..................................................................................
2.2.3. Toplumsal Nedenler.........................................................................
2.2.4. Politik Nedenler...............................................................................
2.3. Dünyada Katılım Bankacılığı....................................................................
2.4. Katılım Bankacılığının Faaliyetleri ve İşlevleri........................................
2.5. Katılım Bankalarının Fon Toplama Yöntemleri........................................
2.5.1. Özel Cari Hesaplar...........................................................................
2.5.2. Katılma Hesapları............................................................................
2.6. Katılım Bankalarının Fon Kullandırma Yöntemleri..................................
2.6.1. Mudaraba (Kar Zarar Ortaklığı)......................................................
2.6.2. Musaraka (Emek Sermaye Ortaklığı)..............................................
2.6.3. Murabaha (Maliyet + Kar Marjlı Satış)...........................................
2.6.4. Müzarra ve Muskat..........................................................................
2.6.5. İcara.................................................................................................
2.6.6. Mal Karşılığı Olan Bir Belgenin Alım Satımı.................................
2.6.7. Sukuk (İslami Senet).......................................................................
2.6.8. Selem...............................................................................................
2.6.9. İstisna...............................................................................................
2.6.10.Tekafül............................................................................................
2.7. Katılım Bankacılığı’nın Amaçları.............................................................
2.8. Katılım Bankacılığı ve Konvansiyonel Bankacılık Arasındaki Farklar.....
2.9. Türkiye’de Katılım Bankacılığı.................................................................
44
44
44
45
45
46
46
46
47
47
48
48
49
49
50
50
51
51
51
52
52
52
53
55
56
59
BÖLÜM 3:
TÜRKİYE’DE FAALİYET GÖSTEREN FİNANSAL PİYASALAR............
3.1. Organize Piyasalar.....................................................................................
3.1.1. TCMB Açık Piyasası.......................................................................
3.1.2. TCMB İnterbank Para Piyasası.......................................................
3.1.3. Takasbank Borsa Para Piyasası (TBPP)..........................................
3.1.4. TCMB Bankalar Arası Döviz Piyasası............................................
3.1.5. Borsa İstanbul Tahvil ve Bono Piyasası..........................................
3.1.6. Borsa İstanbul Hisse Senetleri Piyasası..........................................
67
67
67
68
69
70
70
71
vii
3.1.7. İstanbul Altın Borsası......................................................................
3.2. Tezgahüstü Piyasalar..................................................................................
3.2.1. Bankalar Arası TL Piyasası.............................................................
3.2.2. Bankalar Arası REPO Piyasası........................................................
3.2.3. Bankalar Arası Tahvil Piyasası........................................................
3.2.4. Bankalar Arası Döviz Piyasası........................................................
3.2.5. Serbest Efektif Piyasası...................................................................
3.2.6. Serbest Altın Piyasası......................................................................
73
73
73
74
74
75
75
75
BÖLÜM 4:
TÜRKİYE’DE FİNANSAL PİYASALARI DÜZENLEYİCİ
KURUMLAR VE BAĞIMSIZ KURULLAR....................................................
4.1. Merkez Bankacılığı....................................................................................
4.1.1. Tarihçe.............................................................................................
4.1.2. TCMB’da Gelişmeler......................................................................
4.1.3. TCMB’nin Temel Görev ve Yetki Konuları....................................
4.1.4. TCMB’nin Başlıca Çalışma Birimleri.............................................
4.1.4.1. Genel Kurul.......................................................................
4.1.4.2. Başkanlık ve Banka Meclisi..............................................
4.1.4.3. Para Politikası Kurulu........................................................
4.1.4.4. Denetleme Kurulu..............................................................
4.2. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu.........................................
4.3. Sermaye Piyasası Kurulu...........................................................................
4.4. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu................................................................
4.5. Sigorta Denetleme Kurulu.........................................................................
77
77
77
81
84
86
86
87
89
90
90
95
99
103
BÖLÜM 5:
BANKACILIK FAALİYETLERİ VE TÜRKİYE’DE BANKACILIĞIN
TARİHSEL GELİŞİMİ.......................................................................................
5.1. Türkiye’de Bankacılığın Tarihsel Gelişimi...............................................
5.1.1. Osmanlı Devleti Döneminde Bankacılığın Gelişimi (1847-1923)..
5.1.2. Ulusal Bankalar Dönemi (1923-1932)............................................
5.1.3. Özel Amaçlı Devlet Bankalarının Kurulduğu
Dönem (1933-1944)........................................................................
5.1.4. Özel Bankaların Geliştiği Dönem (1945-1959)...............................
5.1.5. Planlı Dönem (1960-1979)..............................................................
5.1.6. Serbestleşme ve Dışa Açılma Dönemi: Yapısal Dönüşüm
Çabaları (1980-1999).......................................................................
105
107
107
108
109
111
112
113
viii
5.1.7. 2000 İstikrar Programı Dönemi ve Merkez Bankası’nın
Bu Süreçteki İşlevleri: Hazırlık Aşaması, Politika
Gerçekleşmeleri ve Krizler..............................................................
5.1.8. Yeniden Yapılanma Dönemi (2002-2007).......................................
5.1.9. 2008 ve 2009 Yılları İçerisinde Türk Finansal Piyasalarında
Yaşanan Gelişmelere Kısa Bir Bakış...............................................
5.1.10. Avrupa Merkez Bankası 2008 Finansal Krizi Sonrası Aldığı
Önlemler ve Etkileri........................................................................
5.1.10.1. Avrupa Merkez Bankasının Aldığı Önlemler,
Uygulamalar ve Etkileri....................................................
5.1.10.2. Parasal Genişleme Politikası.............................................
5.1.10.3. Düşük Faiz Oranları..........................................................
5.1.10.4. Minumum Rezerv Oranı...................................................
5.1.10.5. Açık Piyasa İşlemleri........................................................
5.1.10.6. Para Arzındaki Değişim....................................................
5.1.10.7. Quantative Rezerv.............................................................
5.2. Türk Bankacılık Kesiminin Karşılaştığı Başlıca Sorunlar.........................
165
166
167
167
168
168
168
169
BÖLÜM 6:
BASEL KRİTERLERİ........................................................................................
6.1. Basel I Kriterleri........................................................................................
6.2. Basel I’in Yetersizlikleri............................................................................
6.3. Türkiye’de Basel I Kriterleri ve Uygulaması............................................
6.4. Basel II Kriterleri.......................................................................................
6.5. Türkiye’de Basel II Kriterleri ve Uygulaması...........................................
6.6. Basel III Kriterleri......................................................................................
6.7. Türkiye’de Basel III Kriterleri ve Uygulaması..........................................
177
180
183
184
186
191
194
196
BÖLÜM 7:
FİNANSAL PİYASALARDAKİ DİĞER ÜRÜN ve HİZMETLER...............
7.1. Finansal Kiralama (Leasing)......................................................................
7.2. Faktoring....................................................................................................
7.3. Eximbank Kredileri ve Türleri...................................................................
7.4. Forfaiting...................................................................................................
7.5. Sigortacılık Hizmetleri...............................................................................
199
199
204
211
215
217
125
143
156
164
BÖLÜM 8:
SERMAYE PİYASALARI VE BORSALAR..................................................... 223
8.1. Osmanlı Devleti ve Cumhuriyet Döneminde Sermaye Piyasalarının
Gelişimi..................................................................................................... 223
ix
8.2. Menkul Kıymetler Borsalarının Ekonomik İşlevleri................................. 225
8.3. Devlet Borsaları ve Özel Borsalar Ayırımı................................................ 227
8.4. Aracı Kuruluşlar......................................................................................... 229
8.5. Menkul Kıymetler...................................................................................... 231
8.5.1. Hisse (Pay) Senetleri....................................................................... 232
8.5.1.1. Hisse Senedi Çıkarabilecek Kuruluşlar.............................. 236
8.5.1.2. Hisse Senetlerine İlişkin Fiyat Tanımlamaları................... 238
8.5.1.3. Hisse Senetlerinde Değer Tanımlamaları.......................... 239
8.5.1.4. Hisse Senedi Türleri........................................................... 241
8.5.1.5. Hisse Senetlerinde Bulunması Gerekli Şekil Koşulları..... 245
8.5.1.6. Hisse Senedi Türevleri....................................................... 245
8.5.2. Tahviller........................................................................................... 247
8.5.2.1. Tahvillerde Değer ve Fiyat Tanımlamaları......................... 248
8.5.2.2. Tahvil Türleri..................................................................... 249
8.5.2.3. Tahvil Türevleri................................................................. 252
8.5.3. Hisse Senetlerinin ve Tahvillerin Karşılaştırılması......................... 253
8.6. Borsa İstanbul............................................................................................ 255
8.7. Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası........................................................... 258
BÖLÜM 9:
TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN ULUSLARARASI SİSTEME
ENTEGRASYONU..............................................................................................
9.1. Güncel Verilerle Türk Bankacılık Sektörü................................................
9.2. Türk Bankacılık Sisteminde Türev Araçların Katkıları.............................
9.3. Küresel Bankacılıkta Yapısal Gelişmeler...................................................
9.4. Düzenleyici Kurallar..................................................................................
262
265
266
278
281
DİZİN.................................................................................................................... 284
KAYNAKÇA........................................................................................................ 290
Download