Dünya Katılım Bankacılığı Rekabet Raporu 2016 Yeni gelişmeler Yeni fırsatlar Önsöz Uluslararası katılım bankacılığı sektörünün nabzı Bahreyn, Katar, Endonezya, Suudi Arabistan, Malezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Türkiye, Kuveyt ve Pakistan’ı kapsayan 9 temel ülkede atıyor. Bu ülkelerdeki toplamın %93’ünü temsil eden sektör aktiflerinin 920 milyar ABD dolarını aşması bekleniyor. Gelişmekte olan bazı ülkelerdeki mevcut makroekonomik ve politik ortama rağmen, karşılanmayan talebin kayda değer düzeyde olması nedeniyle, geleceğe dönük projeksiyonlar genel olarak pozitif bir tablo çiziyor. Bankaların yönetim kurulları büyümenin kalitesini artırmak için odaklandıkları konuları değiştiriyor. Bunun doğru bir yaklaşım olduğunu düşünüyoruz. EY’nin bir araştırması kapsamında, global katılım bankacılığı sektörünün “büyüme motoru” niteliğinde olan 40 öncü banka ve 9 temel ülke belirlendi. Abdulaziz Al-Sowailim EY MENA Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO Büyüme sürecinde sektörün bölgeselleşmesini sağlayacak bazı fırsatlar bulunuyor. Önümüzdeki 10 yıl boyunca gelişmekte olan ülkeler küresel büyümede önemli bir rol oynamaya devam edecekler. Hızlı büyüyen 25 ülke, dünya ekonomisini ve küresel ticaret akışlarını yeniden şekillendiriyor; bu ülkelerin 10’u ise yoğun bir Müslüman nüfusa sahip. Güneydoğu Asya’da, Güneydoğu Asya Ulusları Topluluğu (ASEAN) Ekonomik Birliği’nin (AEC: Economic Community) 2015 yılında hayata geçirilmesi, daha yaygın ve entegre bir finans piyasasının oluşumunda önemli bir kilometre taşı. Körfez Arap ülkelerinde petrol fiyatlarının düşmesi, ulusal istihdam ve ekonomik çeşitlendirme çabaları finans kuruluşlarının rollerini değiştirecektir. Ayrıca, Çin’in öncülüğünde kurulan Asya Altyapı Yatırım Bankası (AIIB: Asian Infrastructure Investment Bank) 56 üye ülkenin sağladığı 100 milyar ABD doları tutarındaki sermayesiyle faaliyete geçmeye hazır. Çin’in İpek Yolu Ekonomik Kuşağı Girişimi (Belt & Road Initiative) de bölgedeki ekonomik faaliyetleri canlandırdı. Bu faaliyetler arasında Çin-Pakistan Ekonomi Koridoru (CPEC) ve Bangladeş- Çin-Hindistan-Myanmar (BCIM) Ekonomi Koridoru önemli bir yer tutuyor. Yerel düzeyde bakıldığında katılım bankaları hala uzmanlaşmaya odaklanılmayan iş modellerini İslam ekonomisinin öncelikli sektörleriyle doğrudan entegrasyon sağlayacak şekilde dönüştürmek için uğraş veriyorlar. Katılım bankaları üzerinde özellikle ulaştırma, perakende, telekomünikasyon sektörleri ve KOBİ’ler gibi ekonomiyi en çok etkileyen ve istihdam imkanı yaratan alanlarda, hedef ve yaklaşımlarını ortaya koymaları yönünde gittikçe artan bir baskı bulunuyor. Son olarak yetenek geliştirme, müşteri desteği, uygulamalı araştırma, regülasyonlar, sermaye piyasaları, ürün tasarımı, muhasebe ve derecelendirme gibi birçok temel unsurun sektörün bu yolculuğunu destekleyecek nitelikte olmadığını söyleyebiliriz. Bu alanlarda ilerleme sağlamak için bir an önce değişime odaklanmak, finansman sağlamak ve siyasi iradeyi harekete geçirmek gerekiyor. Bu, aynı zamanda, söz konusu 9 ülkenin her birinin kendilerini daha uzmanlaşmış birer merkez olarak konumlandırmaları için de bir fırsat. Bu raporla katılım bankalarına strateji geliştirme süreçlerinde yararlanabilecekleri bazı uygulanabilir görüşler sunmayı hedefledik. Bu görüş ve bilgilerin faydalı olacağını umuyoruz. 2 Dünya Katılım Bankacılığı Rekabet Raporu 2016 QISMUT ülkelerindeki (Katar, Endonezya, Suudi Arabistan, Malezya, BAE ve Türkiye) katılım bankacılığı aktiflerinin 801 milyar ABD dolarını aşacağı öngörülüyor. (uluslararası katılım bankacılığı aktiflerinin %80’i) Bu aktif büyüklüğün yaklaşık üçte ikisini Suudi Arabistan, Malezya ve BAE temsil ediyor. Suudi Arabistan, Katar, Kuveyt ve Bahreyn’deki katılım bankalarının konvansiyonel bankalardan daha hızlı büyüyerek pazar paylarını artırdıklarını da belirtelim. BAE ve Malezya’da katılım bankalarının büyüme hızı konvansiyonel bankalarınkine yaklaşıyor. Tüm bu gelişmeler, geleceğe yönelik yeni bir bakış açısı ve farklı bir yaklaşım geliştirilmesi gerektiğine işaret ediyor. 1 milyar ABD doları veya üzerinde özsermayesi olan 22 uluslararası katılım bankası, sektörün gelecekteki bölgeselleşmesine öncülük edebilecek daha iyi bir konumda bulunuyor. Robert Abboud EY MENA Bölgesi Finansal Hizmetler Sektörü Danışmanlık Lideri Katılım bankaları, göreli olarak, ülkelerindeki en büyük konvansiyonel bankaların ancak üçte biri büyüklüğündeler ve özsermaye karlılıkları da daha düşük. Bu bankaların yönetim kurulları ve üst yönetim temsilcileriyle yaptığımız görüşmelerde, müşteri tabanını genişletmenin ve dijital önceliğin ön planda tutulduğu kurum stratejileri ile bu aranın kolaylıkla kapatılabileceğini görüyoruz. Dünya Katılım Bankacılığı Rekabet Raporu 2016 3 Önsöz 2014 yılında QISMUT ülkeleri ve diğer üç ülkedeki katılım bankalarının toplam kar havuzu önemli bir aşama kaydederek 12 milyar ABD dolarını aştı. Ancak analistler hissedar getirisinin en az %20 oranında artması gerektiğini belirtiyorlar ki, mevcut makroekonomik koşullarda bu gereklilik daha çok baskı yaratıyor. Bölgeselleşmek, katılım bankalarının ikinci önemli fırsatı. Ancak altyapının genel bankacılık sektörünün gerisinde kaldığı göz önüne alındığında, bu hissedar değerini risk altına sokabilir. Ashar Nazim EY Global İslami Bankacılık Merkezi Ortak Muzammil Kasbati EY Global İslami Bankacılık Merkezi Direktör Finans teknolojilerindeki ilerlemeler ve bankacılığın dijitalleşmesi, bankaların iş modellerini bütünüyle değiştirmelerini zorunlu kılacak. Gelişmekte olan pazarlarda perakende ve bireysel bankacılığın geleceğinde, rahatlık sağlayan akıllı telefon deneyimi belirleyici olacak. Müşterimiz olan birçok bankayla yaptığımız görüşmelerde, müşterilerin bankalarıyla ilişkilerinde siber güvenlik, rahatlık ve kişiselleştirilmiş hizmetlerin belirleyici unsurlar olacağı öngörüldü. Bunların da teknoloji temelinde gerçekleşmesi bekleniyor. Katılım bankalarının yüksek etkiye sahip fırsatlara odaklanmaları gerekiyor. Örneğin; ödeme işlemlerinin, mortgage ve küçük meblağlardaki yatırım hesaplarının en yüksek getiriyi sağladığı gözlemleniyor. Sistemik öneme sahip 40 bankanın çoğunda, yönetim kurulları dijital proje harcamalarından kaçınmıyor; harekete geçmemeleri halinde önümüzdeki birkaç yıl içinde perakende bankacılık karlarının %50’sini kaybedebileceklerini görerek, 3 yıl içinde 15-50 milyon ABD doları arasında yatırım yapmayı planlıyorlar. Daha büyük bir zorluk ise dijital stratejilerin uygulanması. Bankaların çoğunda, müşterilerin değişen karar süreçlerine adaptasyonunda, yeni teknolojilerin prototipleştirilmesinde ve pazara giriş zamanının belirlenmesinde zorluk yaşandığı görülüyor. Bugün sektör ancak 100 milyon müşteriye erişebiliyor. Oysa bölgesel potansiyel bunun 6 katı; ancak başarılı olmak için farklı bir bankacılık modelinin uygulanması gerekiyor. Önümüzdeki 10 yıl içinde, bir sonraki 100 milyon müşteriye erişim sağlamak amacıyla dijital öncelikli bir strateji uygulanabilir. Bu heyecanlı yolculuk henüz başlıyor diyebiliriz. 4 Dünya Katılım Bankacılığı Rekabet Raporu 2016 Dünya Katılım Bankacılığı Rekabet Raporu 2016 5 Türkiye • Türkiye, ekonomisinin büyüklüğü nedeniyle global katılım bankacılığında büyük önem taşıyor. Bununla birlikte, iç pazar payının artabilmesi için ilgili yasal düzenlemelerin açıklığa kavuşturulması gerekiyor. • Yasal düzenlemeler, bazıları teknolojiye dayalı pazara giriş stratejileri uygulayabilecek olan yeni oyuncuları teşvik edecektir. Bu şekilde finans sektörünün genelinde de sofistikasyon artacaktır. Finansal varlık toplamı %5 %6 775 800 600 Milyar ABD $ Milyar ABD $ 800 400 200 - %40 %7 %20 %20 %0 %-10 %-1 2011 2012 2013 2014 Katılım bankacılığı YBBO 2010–2014 %X Katılım bankacılığı pazar payı Dünya Katılım Bankacılığı Rekabet Raporu 2016 %12 %17 %20 %7 %10 6% 426 400 200 - 28 2010 2011 2012 2013 2014 Yatırım hesaplarında artış %6 %40 %20 %10 %2 %0 2011 2012 2013 2014 %-10 Konvansiyonel bankacılık YBBO 2010–2014 Konvansiyonel bankacılık %4 %30 %0 %-10 %6 600 2010 2011 2012 2013 2014 Kaynaklar: Merkez Bankası, şirket finansal raporları, EY Universe, bazı bankaların EY analizleri 6 800 33 %40 %30 %5 546 Finansmanda büyüme %30 %10 %6 200 2010 2011 2012 2013 2014 %12 %7 400 - %5.5 Toplam yatırım hesapları 600 45 Aktiflerde büyüme 2014’te bankacılık sektörü büyürken, katılım bankacılığı aktif toplamı düştü. Milyar ABD $ Bankacılık toplam aktifleri Katılım bankacılığı pazar payı* Katılım bankacılığı 2011 2012 2013 %-5 2014 Küresel pazar payı* Katılım bankacılığında büyüme (2014) %5.1 %-0.7 Aktif kârlılığı %3.0 %2.0 kârlılığı Aktif %3.0 %1.0 Özsermaye kârlılığı Maliyet /Gelir oranı %60 %20 %1.4 %15 Özsermaye kârlılığı %10 %20 %40 %12 Maliyet /Gelir oranı %30 %60 %5 %15 %2.0 %2 %12 %0.2 %0.0 %0 %10 %1.4 2010 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 2014 %1.0 %5 Kaldıraç Satışların aktiflere oranı %2 %0.2 %8 15 %0.0 %0 %7 2010 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 2014 %6 %6 10.7 %5 10 Satışların aktiflere oranı Kaldıraç 9.1 %5 15 5 10 0 5 0 %4 %8 %3 %7 %6 %2 10.7 %6 %5 %1 9.1 %5 %0 %4 2010 2011 2012 2013 2014 %3 2010 2011 2012 2013 2014 %2 %1 %0 2010 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 2014 Konvansiyonel bankacılık %54 %46 %50 %54 %46 %20 %50 %10 %40 %0 %30 2010 2011 2012 2013 2014 %20 Finansman dışı gelir oranı %10 %40 %0 %34 2010 2011 2012 2013 2014 %30 %30 Finansman dışı gelir oranı %20 %40 %10 %30 %0 %20 %34 %30 2010 2011 2012 2013 2014 %10 %0 2010 2011 2012 2013 2014 Katılım bankacılığı Kaynaklar: Merkez Bankası, şirket finansal raporları, EY Universe, EY’nin selektif banka analizleri *İran hesaplamaya dahil değildir. Dünya Katılım Bankacılığı Rekabet Raporu 2016 7 EY | Assurance | Tax | Transactions | Advisory EY Hakkında EY bağımsız denetim, vergi, kurumsal finansman ve danışmanlık hizmetlerinde bir dünya lideridir. Anlayışımız ve kaliteli hizmetlerimiz dünya ekonomisi ve sermaye piyasalarında güvenin oluşmasına katkıda bulunmaktadır. EY, güçlü yönetim ekibiyle tüm paydaş gruplarına verdiği sözleri yerine getirmekte ve bu şekilde çalışanları, müşterileri ve içinde yer aldığı diğer çevreler için daha iyi bir çalışma hayatı oluşturulmasında önemli bir rol üstlenmektedir. EY adı küresel organizasyonu temsil eder ve Ernst & Young Global Limited’in her biri ayrı birer tüzel kişiliğe sahip olan, bir veya daha çok, üye firmasını temsil edebilir. Sınırlı sorumlu bir Birleşik Krallık şirketi olan Ernst & Young Global Limited müşteri hizmeti sunmamaktadır. Daha fazla bilgi için lütfen ey.com adresini ziyaret ediniz. © 2016 EY Türkiye. Tüm Hakları Saklıdır. Sadece genel bilgi verme amacıyla sunulan bu yayın muhasebe, vergi veya diğer profesyonel hizmetler alanında geçerli bir kaynak olarak kullanılması amacıyla hazırlanmamıştır. Belirli bir konuya ilişkin olarak ilgili danışmana başvurulmalıdır. ey.com/tr vergidegundem.com facebook.com/ErnstYoungTurkiye twitter.com/EY_Turkiye