VakıfBank Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar

 VakıfBank Haftalık Uluslararası Ekonomi Raporu 07‐14 Şubat 2011
Japonya’nın Not İndiriminin Ardından Sırada ABD mi Var? Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor’s (S&P) geçtiğimiz günlerde G7 ülkeleri arasında bulunan Japonya’nın kredi notunu “AA”dan “AA‐”ye düşürürken, görünümünü “durağan” olarak açıkladı. Yüksek kamu borç stoku nedeniyle politika esnekliğini iyice yitiren Japonya’nın not indirimi sırada ABD mi var endişelerini yeniden gündeme getirirken, bu raporda böyle bir şeyin yakın zamanda mümkün olup olamayacağı iki ülke arasındaki benzerlikler ve farklılıklar temelinde incelenmiştir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Uluslararası Ekonomide Geçtiğimiz Haftanın Önemli Gelişmeleri ABD •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ocak ayında ADP özel sektör istihdamı beklentilerin üzerinde 187 bin artış gösterdi. Haftalık işsizlik maaş başvuruları beklentilerin altında 415.000 ile önceki haftaya göre geriledi. Tarım dışı istihdam Ocak ayında 145.000 olan beklentilerin altında 36.000 kişi arttı. %9.5’e yükselmesi beklenen işsizlik oranı ise %9 olarak açıklandı. Aralık ayında çekirdek kişisel tüketim harcamaları (PCE) değişmezken, kişisel gelirler endeksi beklentiler dahilinde %0.4 ve kişisel harcamalar endeksi de beklentilerinin üzerinde %0.7 arttı. Chicago PMI endeksi Ocak ayında beklentilerin üzerinde gelerek 66.8´den 68.8´e yükseldi. ISM endeksi Ocak ayında beklentilerin üzerinde 58.5 seviyesinden 60.8´e yükseldi. ISM yeni sipariş endeksi Ocak ayında 62´den 67.2´ye yükseldi. ISM hizmetler endeksi Ocak ayında 59.4 ile beklentilerin üzerinde açıklandı. İnşaat harcamaları, Aralık ayında beklentilerin aksine % 2.5 oranında düşüş gösterdi. Fabrika siparişleri beklentilerin aksine %0.2 oranında artış gösterdi. S&P, kısa ve orta vadede ABD'nin kredi notunu indirme planı bulunmadığını, ancak kredi riskinin uzun vadede artabileceğini açıkladı. AVRUPA •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Avrupa Merkez Bankası (ECB) faiz oranlarını değiştirmeyerek %1 seviyesinde bıraktı. Euro Bölgesi’nde Ocak ayında tüketici fiyatları yıllık %2.4 yükseldi. Euro Bölgesi’nde Aralık’ta üretici fiyatları beklentilerin üzerinde %0.8 yükselirken, yıllık artış %5.3 oldu. Euro Bölgesi´nde Ocak ayında PMI imalat endeksi son dokuz ayın en hızlı artışını kaydederek 57.1´den 57.3´e yükseldi. Euro Bölgesi’nde Ocak ayında hizmet sektörü PMI 55.9 değerini alarak beklentilerin ve öncü verinin üzerinde yer aldı. Euro Bölgesi’nde Aralık ayında perakende satışlar beklentilerin aksine %0.6 azaldı. Yıllık bazda da artış beklenirken %0.9 düşüş gerçekleşti. Almanya´da Ocak ayında işsizlik 18 yılın en düşük seviyesine inerek %7.4 seviyesinde gerçekleşti. Almanya’da Ocak ayında hizmetler PMI beklentilerin üzerinde 60.3 gelerek son beş yılın en hızlı büyümesini kaydetti. S&P, İspanya´nın AA notunu teyit ederken görünümünü negatif olarak korudu. S&P, İrlanda´nın notlarını A/A‐1’den A‐/A‐2’ye çekerken notların görünümünü negatif olarak açıkladı. DİĞER ÜLKELER •
•
•
•
•
11 •
ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE Moody´s, Mısır´ın Ba1 olan devlet tahvili notunu Ba2´ye indirdi. Görünümü ise durağandan negatife revize etti. S&P, Mısır´ın yabancı para cinsinden uzun vadeli notlarını BB+´dan BB´ye yerel para cinsinden uzun ve kısa vadeli notlarını da ´BBB‐/A‐3´ten ´BB+/B´ye indirdi. Fitch, Mısır'ın kredi uzun vadeli döviz cinsi notunu 'BB+'dan 'BB'ye, yerel para cinsinden notunu notlarını ise 'BBB‐'den 'BB+'ya çekti. Notların görünümü negatif olarak belirlendi. Fitch, Şili´nin yabancı para cinsinden uzun vadeli kredi notunu A´dan A+ seviyesine, yerel para cinsinden uzun vadeli notunu A+´dan AA‐´ye çıkardı. Uzun vadeli notların görünümü durağan olarak belirlendi. Rusya’da enflasyon Ocak ayında aylık bazda %2.4 ile son 2 yılın en yüksek artışını gerçekleştirdi. Yıllık enflasyon ise %9.6 ile son 15 ayın en yüksek seviyesine çıktı. Endonezya Merkez Bankası, artan enflasyon baskısını gerekçe göstererek gösterge faizi 25 baz puan arttırarak %6.75'e yükseltti. Japonya’’nın Not İndiriminin Ardından Sıradaa ABD mi Var? Uluslararrası kredi derrecelendirme kuruluşu Standard and Poor’s (S&P) geçtiğimiz g
günlerde G7 üllkeleri arasınd
da bulunan Japonya’nın kredi k
notunu “AA”dan “AA
A‐”ye düşürürken, görünümünü “durağ
ğan” olarak açıkladı. a
Yükseek a esnekliğini iyyice yitiren Ja
aponya’nın no
ot indirimi sıra
ada ABD mi var v endişeleriini kamu borç stoku nedeeniyle politika
gündeme getirrirken, bu rap
porda böyle birr şeyin yakın zzamanda müm
mkün olup ola
amayacağı iki ülke arasında
aki yeniden g
benzerlikler ve farklılıkklar temelinde incelenmiştirr. &P, Japonya’’nın not indiriminde, gele
ecek birkaç yıl y
S&
iççinde Japonyya hükümettinin borçlanma oranının artacağı beklentisinin etkili olduğu
unu belirtmiş, borçlanma oranının 2020’li yyılların ortalarrında en yükseek eviyeye çıkm
masının bekleendiğini kayd
detmiştir. S&
&P se
ayyrıca, ülkede hızla yaşlanan
n nüfus ve de
eflasyon için d
de uyyarıda bulu
unurken, m
mevcut hükkümetin bo
orç dinamiklerinin negatif görüntüsünü ortaadan kaldıracaak utarlı bir straatejiyi ortaya koymaktan uzak olduğun
na tu
işşaret etmiştir.. Bu çerçeved
de 2002‐2007 yılları arasınd
da ‘A
AA‐’ seviyesin
nde olan ve 2007 yılının Nisan ayındaan itibaren ‘AA’ seviyesine s
yü
ükseltilen Jap
ponya’nın kreedi ülürken, İtalyya notu yeniden ‘AA‐’ seviyyesine düşürü
nin 1990’lı yılllardan itibareen dışındaki diğerr G‐7 ülkelerin
AAA’ seviyesindeki kredi notlarını korrumaya devam ‘A
etttiği görülmekktedir. Böylecce kamu maliyyesinde görüleen kö
ötüleşme ve yüksek bütçee açığı gerekçeleriyle en so
on 20
006 yılında yaapılan İtalya’n
nın not indirim
minin ardındaan G7 ülkeleeri arasında no
otu indirilen illk ülke Japonyya olmuştur. JJaponya’nın yaaşadığı bu durum; yüksek b
borçluluk oran
nı, yüksek işşsizlik oranı ve v deflasyon gibi sorunlarlla karşı karşıyya olan ABD ekonomisinin
n benzer bir not indirimiyyle karşılaşıp
p karşılaşamayyacağı sorusun
nu yeniden gü
ündeme getirm
miştir. 1‐ Bütçe ve kam
B
mu borç stoku problemleri:
Krizin ardından
n alınan önlem
mlerle bütçe aaçıkları ve borç ülkelerinden özellikle ABD, sttokları hızla artan G7 ü
Jaaponya ve İn
ngiltere en ço
ok dikkat çekken ülkelerdeen İngilte
ere
olurken, özellikkle %200’lerin
n üzerine çıkan Japonya’nın 10
oku ülkeyi en yüksek borç stokuna sahip kaamu borç sto
ABD
Japo
onya
ülkelerden birisi konumuna getirmiştir. Japonyya 8
1980’li yılların
n sonunda içine düştüğü zo
or ekonomisinin 1
Fransaa
6
İtalya
durumun ardından ülke ekonomisini canlandırmaak 4
Almanya
dına kamu harcamaların
nı hızla artttırdığı dikkaati ad
çe
ekerken, 199
90 yılında yakklaşık %65‐70
0’li seviyelerd
de 2
Kanadaa
se
eyreden ülke
nin kamu bo
orç stokunun GSYİH içinde
eki 0
payının 2010 yılında %226 seeviyelerine yü
ükseldiği dikkaati 50
100
15
50
200
250
0
ekmektedir. Kamu harca
malarındaki hızlı yükselişşe çe
Kaynak: B
Bloomberg
K
Kamu Borç Stoku/
/GSYİH (%)
kaarşın, söz kon
nusu bu harcaamaların ülkeyi son 20 yıld
dır içine düşştüğü düşük büyüme b
ve deeflasyon olgusundan çıkarm
mak için yeteerli olmaması ekonomik aççıdan büyük bir b
sorun teeşkil etmekted
dir. Bu noktaada ABD eko
onomisi değe
erlendirildiğinde, ABD’nin kamu borç stokunun haala %100’leriin altında seyyrettiği dikkati çekerken, borç stoku ve bütçe açığı teemelinde ABD
D’nin not indiiriminin ihtim
mal dahilindee olduğundan sıkça bahsediilmektedir. An
ncak şu aşamaada not indirim
minin ABD’de de gerçekleşe
ebilmesi, ancaak yüksek kamu borç sto
oku ve düşük büyüme olgu
usunun Japon
nya’da olduğu
u gibi uzun yıllar boyunca devam etmeesi nda mümkün o
olabilecektir. Kısa vadede b
bu durumun gerçekleşmesi imkansız görü
ünmektedir. durumun
Bütçe YİH Açığı/GSY
12 (%)
2 2‐ İkiz açık ve doların rezerv para olma özelliği: ABD Bütçe Açığı/GSYİH (%)
ABD Cari Açık/GSYİH (%)
6
Uluslararası Resmi Rezervler İçindeki Döviz Kompozisyonu (%)
3% 0.10%
Japonya Bütçe Açığı/GSYİH (%)
Japonya Cari Açık/GSYİH (%)
3.10%
4.30%
3
0
27.30%
‐3
62%
‐6
‐9
İkiz Açık
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
‐12
Kaynak: Bloomberg
ABD Doları
Euro
Pound
Yen
İsviçre Frangı
Diğer
Kaynak: IMF
ABD ve Japonya ekonomilerinin hem bütçe açığı/GSYİH hem de cari açık/GSYİH oranları karşılaştırıldığında; cari fazla veren, yüksek bütçe açığı ve borç stoku nedeniyle 2002 yılından bu yana ilk kez kredi notu düşürülen Japonya’nın aksine, ABD ekonomisinin hem yüksek cari açık hem de bütçe açığına (ikiz açık‐ twin deficit) sahip olduğu dikkat çekmektedir. ABD’nin uzun yıllardır süregelen ikiz açık probleminin temel nedeni, kamu harcamalarının vergi gelirlerinin finanse edebileceğinden daha fazla olması ve ihracatın ithalatı karşılayamaması olarak özetlenebilirken, bu yapısal probleme rağmen ABD’nin notunda herhangi bir değişikliğe gidilmediği görülmektedir. Bunun en önemli nedeni ise, ABD ulusal para biriminin aynı zamanda bir uluslararası rezerv para birimi olmasıdır. Küresel rezerv para birimine sahip bir ülke, rezerv para birimi olduğu için parasına dünyadan gelen talebi karşılayabilmek için yüksek dış ticaret açığı ve cari açık vermeye gönüllü olmak zorunda kalacaktır. Sağdaki grafikte de görüldüğü gibi, ABD dolarının uluslararası resmi rezervler içinde %62 oranında yüksek paya sahip olması, cari açıktan kaynaklı risklerin şimdilik göz ardı edilebilmesine neden olurken, ABD’nin cari açığının büyük bir kısmının diğer ülke merkez bankaları tarafından karşılandığı anlamına gelmektedir. 1970’li yıllarda %80 seviyelerinde olan söz konusu oranın 2000’li yıllarda %60’lara gerilediği dikkati çekerken, 2007 yılı sonunda ABD’de yaşanan krizin ardından dolarda yaşanan sert değer kaybı, dolar rezerv para birimi olma özelliğini yitirebilir mi sorularını sıkça gündeme getirmektedir. Bir ülke para biriminin rezerv para olarak kullanılabilmesi için, diğer paralar karşısındaki değerinin istikrarlı olması, para biriminin dünya ticaretinde yüksek paya, aynı zamanda düşük ve istikrarlı enflasyon oranına sahip bir ülkeye ait olması, para biriminin döviz piyasalarında rahatlıkla alınıp satılabilmesi ve söz konusu ülkenin derin finansal piyasalara sahip olması gerekmektedir. 2000’den sonra euronun ABD dolarına alternatif rezerv para olabilme ihtimalinin sıkça konuşulmasına karşın, özellikle 2010 yılının başından itibaren İrlanda, İspanya, İtalya ve Portekiz kaynaklı ülkelerin borç ve bütçe problemlerinin derinleşmesiyle euronun rezerv para olabilme ihtimali son dönemde oldukça azalmıştır. Bu kapsamda henüz dolar yerine kullanılabilecek alternatif bir rezerv para biriminin olmadığını söylemek mümkün görünürken, küresel krizin ardından ABD ekonomisinin yıpranmış olması ve dolara olan güvenin uluslararası piyasalarda azalmaya başlaması göz ardı edilemeyecek bir unsur olmakla birlikte, doların rezerv para olma özelliğini yitirmesinin ABD’nin dünya ekonomisindeki önemine bağlı olduğu ve petrol başta olmak üzere dünya ekonomisinde tüm emtiaların dolarla alınıp satıldığı da unutulmamalıdır. Bu özellikler ABD dolarına olan talebin yüksek kalmaya devam edeceğine işaret ederken, günümüzde dolar yerine rezerv para olarak kullanılabilecek alternatif bir para biriminin bulunmaması da dolara yönelik yüksek talebin korumaya devam edeceğini göstermektedir. 3‐ Deflasyon endişeleri: ABD
Japonya
ABD (2007‐2010)
İki ülkede krizin ardından enflasyon görünümlerinde ortaya çıkan rahatsız edici benzerlik dikkati çekmektedir. 10.2010
03.2009
08.2007
01.2006
05.2004
10.2002
03.2001
1990’dan günümüze 08.1999
05.1996
10.1994
03.1993
08.1991
01.1990
2007’den günümüze 01.1998
6
5
4
3
2
1
0
‐1
‐2
Yandaki grafikte, ABD ve Japonya’nın enflasyon görünümleri, 1990 yılından günümüze olan süreç baz alınarak incelenirken, Japonya’nın 1980’li yılların sonunda yaşadığı kriz süreci ile ABD’nin 2007 yılında yaşadığı kriz sürecinin ardından enflasyon görünümlerinde ortaya çıkan rahatsız edici benzerlik dikkati çekmektedir. Ancak iki ülkenin enflasyon görünümlerinin oldukça benzemesine karşın ABD’nin deflasyon zincirinden kurtulma imkanının hala bulunduğu da gözden kaçırılmamalıdır. Bu nedenle ABD’nin notunun indirilebilmesi için uzunca yıllar deflasyonla mücadele etmesi ve bu doğrultuda borç stokunun da hızlı bir şekilde yükselmesi gerektiği 3 düşünülm
mektedir. Bu ihtimalin ise yakın zamanda gerçekleşe
ebileceğini sö
öylemek şu aşamada zor görünmekted
g
ir. Yüksek işşsizlik ve zayıf tüketici harcaamaları neden
niyle ABD’nin önümüzdeki birkaç yıl dah
ha düşük enflaasyon yaşamaası ve sonrassında enflasyo
onun yeniden toparlanmayaa başlaması beklenmektediir. 4‐ Büyüme: B
Japon
nya ekonom
misi, 1990’lı yıllarda em
mlak ve borssa piyassasının hızlı düşüşü d
sonuccunda ortalama seviyesinin 5
çok altına a
inen bir büyüme sü
ürecine girmişş ve ekonom
mik faaliyyetler 10 yıl boyunca o
oldukça duraağan bir seyyir 4
izlem
miştir. 1980’li yıllarında yaaklaşık %4‐4.5 ortalama ile i
3
büyü
üyen Japon ekonomisi, e
19
990’lı yılları sadece %1‐1.5 2
civarında büyüyeerek geçirmiştir. 2000’lii yıllarda isse erilediği dikkaati ortalama büyümeenin %0.6 seeviyelerine ge
1
mektedir. Aynı şekilde ABD ekonomisinin
n büyüme oranı çekm
0
incelendiğinde, yaşanan krizin
n ardından 1990’lı 1
yıllard
da 1990'lı yıllar
2000'li yıllaar
1980'li yıllar
e oranının 200
00’li yıllarda o
ortalama %1.8
8’e %3.2
olan büyüme
Bloomberg
Kaynak: B
ediği görülm
mektedir. SSöz konusu dönemlerd
de gerile
Japonya’n
nın pozitif bü
üyüme sağlam
mayı başardığıı dikkati çekse
e de, bu büyüme oranların
nın deflasyon
nu engellemeyye yetmediğği görülmekteedir. Aynı şekkilde ABD eko
onomisi büyü
üme oranların
nın da geriled
diği izlenirken
n, 2010 yılınd
da yaşanan toparlanma dikkati d
çekmeektedir. Bu to
oparlanmanın sürdürülebilm
mesi durumunda kamu haarcamalarındaaki artışın yavaşlaması sözz konusu olabiilecektir. ABD
A
Japonya
Büyü
üme (Yıllık‐Ort.)
üketim alışkanlıkları: 5‐ Tasarruf ve tü
ABD
Japonyaa
Kaynak: Bloo
omberg
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2003
2002
2001
2000
2004
Hanehalkkı Tasarruf Oranı (%)
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
enin tasarruf vve tüketim alışşkanlıkları da ABD’nin nedeen İki ülke
Japonyya’ya benzeeme ihtimaalinin düşü
ük olduğun
nu gösterm
mektedir. Uzu
un yıllar boyu
unca Japonya tasarruf oranı oldukçaa yüksek ve hala cari fazla vermeye devam eden bir b
ülke olurken, o
ABD
D ekonomisin
nin kazandığıından fazlasını harcayaan dolayısıylaa tasarruf orranı görece düşük d
olan bir b
ekonom
mi olduğu bilinmektedir. b
Diğer tarafftan Amerikaan dolarının tüm dünyya ülkelerinin
n tuttuğu en önemli rezerv k
de para konumunda olması ve doların dünya ticaretind
kullanıllan en önem
mli ödeme aaracı olması, ABD’ye diğer ülkelerin sahip olmaadığı borçlanm
ma olanakları sağlamaktadır. d görüldüğü
ü üzere, 200
07 yılına kadar Yandakki grafikten de Japonyya’ ya göre oldukça düşük olan ABD tassarruf oranı bu b
tarihten itibaren belirgin bir şekild
de artmaya baaşlamıştır. ponya’da tükketim harcam
maları artarkeen Krizin ardından Jap
e tüketim harccamalarının azalması (Bkz. Yandaki grafik) ABD’de
75
Tüketim H
Harcamaları/GSY
YİH (%)
iki ülkkedeki tasarrruf eğilimi d
değişikliğini açıklamaktadır. 70
Japonya’da tüketim harcamaların
nın artması tasarruf oranının 65
m harcamalaarının azalmaası azalmasına, ABD’dee ise tüketim
tasarruf oranının arttmasına yol aaçmıştır. Tasarrruf oranı artışı 60
olarak ekonom
miler açısından
n olumlu olaraak algılanmakkla genel o
55
berabe
r, ekonomis
sinin %70’i tüketime dayanan AB
BD 50
misi gibi eko
onomilerde o
olumsuz sonuçlara da yol y
ekonom
açabilm
mektedir. Bu noktada b
bankaların taasarrufların ne n
kadarın
nı kredi olarak kullandırdığğı önem taşım
maktadır. Krizzin Kaynak: Blo
oomberg
ardındaan yaşanan sü
üreçte tasarruf oranındakii artışın devam B
(FFed) tuttukları rezervlerin yüksek seviyelerde kalmassı, etmesinee karşın, bankkaların Amerikkan Merkez Bankası’nda bankalard
daki tasarrufu
un çok fazla ekonomiye e
kaatkıda bulunm
madığına işareet etmektedir.. Bankların Fe
ed’de tuttuklaarı rezerv miiktarı, 2008 yılının Eylül ayında Lehman B
Brothers’ın baatışla birlikte 2
2010 yılı Şubaat ayına kadar sert bir şekild
de yükselmişş, Şubat ile M
Mayıs ayları arasındaki döneemde yeniden
n gerilemeye başlamıştır. M
Mayıs‐Haziran aylarında Euro Bölgesi’nde yaşanan borç krizinin global piyasaalarda tedirgiinliğe yol açm
masıyla birliktte yeniden yükselen y
rezerv miktarı hala yüksek seeviyelerde seyyretmeye devaam etmektedir. Bu durum,, bankaların kkredi kullandırrımlarının sınırlı de ABD büyüm
mesini olumsu
uz etkilenmesi mümkün görünmektedir. kaldığına işaret ederkeen, uzun vaded
ABD
Japonya
4 Sonuç olaarak, ABD ve Japonya eko
onomilerinde hanehalkının tasarruf ve tüketim alışkaanlıkları değerrlendirildiğind
de, yüksek tüketim kapassitesine sahip
p ABD ekono
omisinin krizin etkilerinin azalmaya baaşlamasıyla birlikte b
yenideen e
canlanmaya katkkıda bulunmaaları çok dahaa olası görün
nmektedir. Bu
u nedenle AB
BD tüketime yönelerek ekonomik ekonomissinin Japonya benzeri bir d
düşük büyümee ve deflasyon
n gibi bir süreeci yaşama ihttimali şimdilikk oldukça düşü
ük görünmektedir. N
6‐ Nüfus yapısı: S&P’nin Japonya’n
nın not indirim
mi temel gere
ekçesi bütçe ve v
borç stoku probleemleriyken, ülkede hızla yaaşlanan nüfussa Jaaponya
ABD
dikkaat çekmesi, Jaaponya ve ABD
D ülkelerinin nüfus yapısının karşılaştırılması geerekliliğini orttaya koymuşttur. Japonya’d
da 60
yaşlı nüfus yıllar itibariyle süreekli olarak arrtarken; 65 yaaş plam nüfus iççindeki payı 1990’lı yıllarrın üstü nüfusun top
40
nda %11 seviyyesine, 2000’lli yıllarda ise %17 seviyesin
ne başın
yükse
elmiş ve 2008 yılın
nda %21.41
1 seviyesind
de 20
gerçe
ekleşmiştir. Buna B
karşılık ABD’de ise
e 65 yaş üsttü nüfusun toplam nüfus içind
deki payı 19
990’lı yıllardaan 0
itibarren %12 sevviyelerindeki seyrine devam etmektedir. 0‐‐14 Yaş Arası
15‐64 Yaş Arası
65 Yaş ve Üsttü
Japonya’nın oldukkça yaşlı bir n
nüfusa sahip olmasının yanı Kaynak: D
Dünya Bankası
ç
nüfusun da düşük olması ülked
de sıra 15 yaş üstü çalışan yapısal deemografik sorrunların oluşm
masına yol açaarken; ABD’nin hem Japonyya’ya kıyasla d
daha genç birr nüfus yapısın
na sahip olm
ması, hem de ülkede çalışaan 15 yaş üstü
ü nüfusun oraanının Japonyya’ya kıyasla d
daha yüksek olması, o
ABD’d
de olası bir n
not indirimi ih
htimalini şu an
n için ötelemektedir. Nüfusun Yaşlara
a Göre Toplam N
Nüfus İçindeki % P
Payı
Sonuç: ndirildiğinde, Japonya'nın son yirmi yıllık deneyimini Amerikan ekonomisind
de yaşananlarrla Genel olarak değerlen
nya’da 1990 yyılında, ABD’de ise 2008 yılında derinleşeen karşılaştırrdığımızda bazı benzerliklerr dikkat çekmektedir. Japon
ekonomikk krizin her ikii ülkede de gaayrimenkul piyyasasında başlaması ve ban
nkaların batmaa noktasına ge
elmesi en ortaak özellikler olarak sıralanabilirken, heer iki ülkede de devlet tarrafından yükssek miktarda harcamalar yapılması y
kam
mu b noktada iki ülke arasın
ndaki önemli farklılıkları da d unutmamaak borç stokkunun artmasına yol açmıştır. Ancak bu gerekmekktedir. ABD´nin Japonya’daakine benzer u
uzun süreli bir deflasyon yaaşamasının yaakın zamanda pek muhtem
mel olmadığı ve Fed´in tü
üketici fiyatlarında aşağı yönlü y
bir sarm
mal ile başa çıkmak için aaraçları olduğğunu söylemeek b konuda prroaktif politikkalar uygulam
ması beklenebilecektir. Ayrıca Amerikan dolarının tüm mümkünken, Fed’in bu da dünya ülkeleri için öneemli bir rezerrv para olmassı ve dünya ticaretinde kullanılan en önemli ödeme aaracı olması d
olarak dikkat çekmektedir. diğer öneemli unsurlar o
İki ülke eekonomisinde yaşanan gelişmeler benzeerlikler ve farkklılıklar temelinde değerlen
ndirildiğinde, krizin ardındaan Japonya’n
nın önlem alm
mada geç kalmasına karşın Fed’in kriz süresince Bo
oJ’a göre dah
ha proaktif ön
nlemler almassı, ABD’nin JJaponya gibi kkayıp bir 10 yıl (lost decadee) yaşaması ihtimalinin çok daha düşük o
olduğunu gösttermektedir. B
Bu bağlamdaa son dönemd
de ABD’de aççıklanan üretime ilişkin gösstergeler de ABD ekonomi
A
sinde yaşanan toparlanmaayı yansıtmaktadır. Ancakk ABD’de halih
hazırda uygulaamaya konulaan para ve maaliye politikalaarı, önümüzde
eki dönemlerd
de b
ve borççluluk rasyolarının daha daa bozulacağı beklentilerini arttırırken, A
ABD ekonomisinin henüz bu b
ABD’de bütçe konuda herhangi bir önlem almaa girişimde bulunmaması b
de ABD ekon
nomisine yön
nelik endişeleeri uzun vaded
dişelere karşın
n ABD ekonomisinin sahip
p olduğu avan
ntajlar nedeniyle kısa ve orta vadede no
ot arttırmakktadır. Bu end
indirimiylle karşılaşması pek olası görünmezken
n, S&P’nin de açıkladığı gibi g kredi risskinin uzun vadede v
artmaası mümkün görünmekted
dir. Son dönem
mde ABD’de u
uzun vadeli kaağıtlara gelen satışlar da uzu
un vadede AB
BD ekonomisin
ne yönelik endişeleri yanssıtmaktadır. 5 Açıklanacak Veriler (07‐14 Şubat 2011) Ekonomi Gündemi 07.02.2011 Almanya
08.02.2011 Almanya
Sanayi Üretim Endeksi (Aralık 2010,m/m)
Fransa Dış Ticaret Dengesi (Aralık 2010)
Japonya
Cari İşlemler Dengesi (Aralık 2010,%)
ABD Haftalık Mortgage Verileri
Almanya
Dış Ticaret Dengesi (Aralık 2010)
ABD 09.02.2011 10.02.2011 İngiltere
Sanayi Siparişleri (Aralık 2010,m/m)
Önceki Beklenti
%5.2 ‐%1.5
‐%0.7 %0.3
‐3.87 mlyr$ ‐4.1 mlyr$
‐%15.7 %25.6
491.7 11.8 mlyr$ 12.1 mlyr$
Haftalık İşsizlik Başvuruları
415 bin 410 bin
Bütçe Dengesi (Ocak 2010)
‐80 mlyr$ ‐81.75 mlyr$
%0.5 %0.5
BOE toplantısı ve faiz kararı (Şubat)
Sanayi Üretimi (Aralık 2010,m/m)
%0.40 %0.50
Japonya
Makine Siparişleri (Aralık 2010,m/m)
‐%3.0 %5.0
ABD Dış Ticaret Dengesi (Aralık 2010)
‐38.31 mlyr$ ‐40 mlyr $
İngiltere
Çekirdek ÜFE (Ocak,y/y)
%2.9 %3.0
Almanya
TÜFE (Ocak, y/y)
%2 %2
Fransa Cari Denge (Aralık 2010)
11.02.2011 ‐4.2 mlyr$ 6 ABD EKONOMİK GÖSTERGELERİ EKONOMİK AKTİVİTE GÖSTERGELERİ ABD Büyüme ABD Büyüme Beklentisi
10
3,35
8
3,3
6
3,25
3,2
4
3,15
2
3,1
0
3,05
‐2
3
‐4
2,95
06.2010
06.2009
06.2008
06.2007
06.2006
06.2005
06.2004
06.2003
06.2002
06.2001
06.2000
06.1999
06.1998
06.1997
06.1996
06.1995
06.1994
06.1993
06.1992
2,85
06.1991
2,9
‐8
06.1990
‐6
2011‐1Ç
2011‐2Ç
2011‐3Ç
2011‐4Ç
2012‐1Ç
ABD Büyüme Beklentisi (%, ç/ç)
ISM İmalat ve Büyüme
ISM Hizmetler ve Büyüme
65
8
60
6
4
55
6
4
2
50
0
45
8
60
55
2
50
65
0
‐2
45
‐4
40
35
‐6
35
‐6
30
‐8
30
‐8
ISM İmalat Endeksi
‐2
GSYİH (%, ç/ç, Sağ Eksen)
ISM Hizmetler Endeksi
10.2010
12.2009
02.2009
04.2008
06.2007
08.2006
10.2005
12.2004
02.2004
04.2003
‐4
06.2002
12.2010
06.2010
12.2009
06.2009
12.2008
06.2008
12.2007
06.2007
12.2006
06.2006
12.2005
06.2005
12.2004
06.2004
12.2003
06.2003
12.2002
06.2002
40
GSYİH (%, ç/ç, sağ eksen)
Öncül Göstergeler Endeksi
‐30
‐40
Philly FED İmalat Endeksi
10.2010
05.2010
12.2009
07.2009
02.2009
09.2008
04.2008
11.2007
06.2007
08.2006
03.2006
10.2005
05.2005
01.2007
Empire State İmalat Endeksi
05.2006
‐50
Öncül Göstergeler Endeksi (6 aylık % Değ.)
01.2011
‐20
06.2010
11.2009
0
‐10
04.2009
10
09.2008
20
02.2008
6
5
4
3
2
1
0
‐1
‐2
‐3
‐4
‐5
30
07.2007
40
12.2006
Bölgesel Aktivite Endeksleri
ENFLASYON GÖSTERGELERİ ÜFE %)
ÜFE (yıllık ‐
TÜFE ve Çekirdek Enflasyon
5
4
4
3
3,5
2
2
3
1,5
1
2,5
2
0
1,5
‐1
0,5
‐2
1
0
‐3
0,5
0
12.2010
Çekirdek Enflasyon (Gida ve Enerji Disi) (%, y/y)
ÜFE (yıllık ‐ %)
TÜFE (%, y/y)
Petrol ve Petrol Ürünleri Enflasyonu
Gıda Enflasyonu
4,5
160
7
4
140
6
3,5
120
5
100
4
80
3
3
2,5
2
60
1,5
1
40
0,5
20
0
11.2007
0
11.2008
11.2009
08.2010
12.2009
01.2010
12.2008
06.2009
12.2007
11.2008
12.2006
12.2005
12.2005
04.2008
1
09.2007
2,5
5
4,5
02.2007
3
6
07.2006
3,5
11.2010
2
1
0
‐1
‐2
12.2006
12.2007
Benzin Fiyatlari (Dolar)
12.2008
12.2009
12.2010
Gıda Fiyatları (%, y/y)
Ham Petrol Fiyatlari (Dolar, Sag Eksen)
Piyasa Enflasyon Beklentisi
Michigan Enflasyon Beklentisi
0
11.2006
11.2007
11.2008
11.2009
11.2010
Michigan 1 yillik Enf. Endeksi
Michigan 5 yillik Enf. Endeksi (Sag Eksen)
2,8
2,7
2,6
2,5
‐0,5
0
‐1
5 Yıllık Başabaş (Breakeven) Enflasyon Beklentisi
12.2010
1
1
0,5
05.2010
2,9
2
1,5
10.2009
3,1
3
3
2
03.2009
4
08.2008
3,3
3,2
01.2008
5
3
2,5
06.2007
3,4
11.2006
3,5
6
DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ ABD Menkul Kiymetlerine Net Yabanci Yatirimi
ABD Dis Ticaret Dengesi
150
0
‐10
100
‐20
‐30
50
‐40
‐50
0
‐60
‐70
‐50
‐80
‐90
‐100
11.2006
11.2007
Dis Ticaret Dengesi
11.2008
11.2009
11.2010
09.2006
Dis Ticaret Dengesi (Petrol Hariç)
09.2007
09.2008
09.2009
09.2010
ABD Net Menkul Kiymet Yatirimi (Milyar $)
TÜKETİM GÖSTERGELERİ Haftalik Perakende Satis Verileri
Perakende Satislar
10
6
5
5
4
3
0
2
‐5
1
‐10
‐1
0
‐2
‐15
12.2006
‐3
12.2007
12.2008
12.2009
12.2010
12.2008
12.2009
12.2010
Perakende Satislar (%, y/y)
ICSC Magaza Zinciri Satislari (%, y/y)
Perakende Satislar (Oto Hariç, %, y/y)
Perakende Satislar (Gaz Hariç, %, y/y)
Michigan Tüketici Güven Endeksi
5
100
95
90
85
80
75
70
65
60
55
50
11.2006
Tüketim Harcamalari
4
3
2
1
0
‐1
‐2
‐3
11.2007
11.2008
11.2009
Michigan Ünv. Tüketici Güven Endeksi
11.2010
12.2001
12.2003
12.2005
12.2007
12.2009
Reel Tüketim Harcamalari (%, y/y)
KONUT PİYASASI GÖSTERGELERİ Yeni Konut Arzi (mlyn adet)
Yeni Konut Arzi
Konut Satislari
115
7
110
6,5
13
12
105
6
11
100
5,5
10
9
95
5
90
4,5
85
4
80
3,5
75
3
70
2,5
09.2006
09.2007
09.2008
09.2009
8
7
6
5
4
3
09.2010
11.2006
11.2007
Bekleyen Konut Satislari Endeksi
11.2008
11.2009
11.2010
Yeni Konut Arzi (mlyn adet)
Ikinci El Konut Satislari (Milyon, Sag Eksen)
İpotekli Konut Kredisi Faizleri
Konut Fiyatlari
Case Shiller Konut Fiyat Endeksi
20
7,5
7
15
6,5
10
7
6
5
0
6,5
5,5
‐5
6
5
‐10
‐15
5,5
4,5
‐20
Case Shiller Konut Fiyat Endeksi
11.2010
05.2010
11.2009
12.2010
05.2009
12.2009
11.2008
12.2008
05.2008
12.2007
11.2007
12.2006
05.2007
12.2005
5
11.2006
4
‐25
Mortgage Faiz (Sabit Faizli)
Mortgage Faiz (Değişken Faizli, Sağ Eksen)
İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ Tarım Dışı İstihdam
İşsizlik Başvuruları
700
500
650
300
600
100
550
500
‐100
450
‐300
400
‐500
350
300
‐700
250
‐900
04.2008 09.2008 02.2009 07.2009 12.2009 05.2010 10.2010
09.2006 04.2007 11.2007 06.2008 01.2009 08.2009 03.2010 10.2010
Haftalık İşsizlik Başvuruları (Bin)
Tarım Dışı İstihdam Aylık Değişim (Bin Kişi)
Haftalık İşsizlik Başvuruları (4 Haf. H.O.)
İşsizlik Oranı
Ortalama Saatlik Ücret
11
4,5
10
4
9
8
3,5
7
3
6
2,5
5
2
4
3
1,5
09.2006
07.2007
05.2008
03.2009
İşsizlik Oranı (%)
01.2010
11.2010
11.2006 06.2007 01.2008 08.2008 03.2009 10.2009 05.2010 12.2010
Ortalama Saatlik Ücret (%, y/y)
EURO BÖLGESİ AKTİVİTE GÖSTERGELERİ Büyüme (Çeyreklik)
Büyüme Tahminleri
%
5
3
4,5
2
4
1
3,5
3
0
2,5
‐1
2
‐2
1,5
0
12.10
09.10
06.10
03.10
12.09
09.09
06.09
03.09
12.08
09.08
06.08
03.08
12.07
09.07
06.07
03.07
‐4
12.06
1
0,5
09.06
‐3
2010‐4Ç
2011‐1Ç
Euro Bölgesi
Euro Bölgesi(ç/ç)
Almanya(ç/ç)
2011‐2Ç
Almanya
2011‐3Ç
İngiltere
Fransa(ç/ç)
Sanayi Üretimi ve Güven Endeksi
Hizmetler PMI
10
10
65
5
60
0
55
5
0
‐5
‐10
‐5
‐15
50
‐20
‐10
‐25
‐30
45
‐15
40
‐35
‐20
‐40
35
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
2003
Euro Bölgesi Sanayi Güveni (2 ay ileri)
Sanayi Üretim Endeksi (% ‐ 3ay Ort/3 ay Ort, sağ eksen)
İmalat Sanayi PMI
65
60
55
50
45
40
35
30
2003
2004
2005
2006
Euro Bölgesi
Almanya
2007
2008
2009
2010
İngiltere
Fransa
2011
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Euro Bölgesi İngiltere Fransa
Almanya 2010
DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat‐İhracat
Dış Ticaret Dengesi
40
30
30
20
20
10
10
0
0
‐10
18
1
13
0
‐1
8
‐2
‐3
3
‐10
‐4
‐2
‐20
‐5
‐20
‐30
2
‐7
‐6
‐30
‐40
‐12
‐7
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Fransa Dış Ticaret Dengesi (milyar euro,sol eksen)
Euro Bölgesi İthalat (%‐y/y)
Euro Bölgesi Dış Ticaret Dengesi (milyar euro)
Euro Bölgesi İhracat (%‐y/y,Sağ Eksen)
Almanya Dış Ticaret Dengesi (milyar euro)
ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu
3
4,5
ÜFE ve Çekirdek Enflasyonu
10
3,5
2,5
3
8
2,5
6
2,5
2
4
1,5
2
2
1,5
0
0,5
1
‐0,5
‐1,5
1,5
‐2
1
‐4
‐6
0,5
0,5
‐8
‐10
0
Euro Bölgesi TÜFE (% ‐ y/y)
Çekirdek Enflasyon (% ‐ y/y, sağ eksen)
Euro Bölgesi ÜFE (y/y)
Çekirdek Enflasyon (y/y, Sağ Eksen)
Ülkeler Bazında TÜFE
6
5
4
3
2
1
0
‐1
İspanya TÜFE(y/y)
İtalya TÜFE(y/y)
Almanya TÜFE(y/y)
Fransa TÜFE(y/y)
01.02.2011
01.09.2010
01.04.2010
01.11.2009
01.06.2009
01.01.2009
01.08.2008
01.03.2008
01.10.2007
01.05.2007
01.12.2006
01.07.2006
01.02.2006
01.09.2005
01.04.2005
01.11.2004
01.06.2004
01.01.2004
‐2
İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı
İstihdam ve PMI
65
2,5
10,5
2
10
60
1,5
9,5
1
9
0,5
8,5
‐0,5
8
‐1
45
‐1,5
40
55
50
0
7,5
‐2
7
‐2,5
35
2006
2008
2009
2010
Bileşik PMI (sol eksen)
Euro Bölgesi İstihdam (% ‐ y/y)
İşsizlik Oranı (%)
TÜKETİM GÖSTERGELERİ Özel Tüketim
2
Krediler
1,5
1
10
15
0,5
12
20
8
0
10
6
5
4
‐0,5
‐1
‐1,5
‐2
2
0
2010Ç2
2010Ç1
2009Ç4
2009Ç3
2009Ç2
2009Ç1
2008Ç4
2008Ç3
2008Ç2
2008Ç1
2007Ç4
2007Ç3
2007Ç2
2007Ç1
2006Ç4
2006Ç3
2006Ç2
‐2,5
Euro Bölgesi Özel Tüketim Almanya Özel Tüketim
Fransa Özel Tüketim
0
‐5
‐2
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Reel Sektör Kredileri (% ‐ y/y)
Hanehalkı Kredileri (% ‐ y/y, Sağ Eksen)
Perakende Satışlar ve Özel Tüketim
Tüketici Kredileri
2
10
1,5
1
8
0,5
6
0
4
‐0,5
‐1
2
‐1,5
0
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Tüketici Kredileri ( % ‐ y/y)
2009
2010
Euro Bölgesi Perakende Satışlar (% ‐ ç/ç)
Özel Tüketim (% ‐ ç/ç)
10Ç4
10Ç2
09Ç4
09Ç2
08Ç4
08Ç2
07Ç4
07Ç2
06Ç4
06Ç2
05Ç4
05Ç2
‐2
04Ç4
04Ç2
‐2
Perakende Satışlar
Tüketici Güven Endeksi ve Özel Tüketim
5
2,5
0
2
‐5
1,5
4
3
2
1
1
‐15
0,5
‐20
0
‐1
0
‐2
‐30
‐0,5
‐3
‐35
‐1
‐4
‐25
‐40
‐1,5
1994
1996
1998
2000
Tüketici Güveni
2002
2004
2006
2008
2010
Özel Tüketim (% ‐ y/y, Sağ Eksen) 2005Ç2
2005Ç3
2005Ç4
2006Ç1
2006Ç2
2006Ç3
2006Ç4
2007Ç1
2007Ç2
2007Ç3
2007Ç4
2008Ç1
2008Ç2
2008Ç3
2008Ç4
2009Ç1
2009Ç2
2009Ç3
2009Ç4
2010Ç1
2010Ç2
2010Ç3
2010Ç4
‐10
Euro Bölgesi Perakende Satışları (%, ç/ç)
Almanya Perakende Satışları (%, ç/ç)
Fransa Perakende Satışları (%, ç/ç)
LİKİDİTE GÖSTERGELERİ ABD Kısa Vadeli Faiz Oranları
LIBOR ve OIS Spreadleri
400
bps
7
350
%
6
300
5
250
4
200
150
3
100
2
50
1
0
USD Spread
GBP Spread
FED Faiz Oranı
3 ay USD Libor
Euro Spread
AUD Spread
3 ay Haz. Bon. Getirisi
3 ay ABCP Getirisi
25.01.2011
25.09.2010
25.05.2010
25.01.2010
25.09.2009
25.05.2009
25.01.2009
25.09.2008
25.05.2008
25.01.2008
25.09.2007
25.01.2011
25.09.2010
25.05.2010
25.01.2010
25.09.2009
25.05.2009
25.01.2009
25.09.2008
25.05.2008
25.01.2008
25.09.2007
25.05.2007
25.05.2007
0
‐50
3 ay USD OIS
İngiltere Kısa Vadeli Faiz Oranları
Euro Bölgesi Kısa Vadeli Faiz Oranları
%
%
8
6
7
5
6
4
5
4
3
3
2
2
1
1
3 ay Euro Libor
3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi
3 ay Euro OIS
BoE Faiz Oranı
3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi
3 ay GBP Libor
3 ay GBP OIS
06.11.2010
06.07.2010
06.03.2010
06.11.2009
06.07.2009
06.03.2009
06.11.2008
06.07.2008
06.03.2008
06.11.2007
01.02.2011
01.10.2010
01.06.2010
01.02.2010
01.10.2009
01.06.2009
01.02.2009
01.10.2008
01.06.2008
01.02.2008
01.10.2007
01.06.2007
ECB Faiz Oranı
06.07.2007
0
0
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr
0312‐455 70 87 Serkan Özcan Baş Ekonomist serkan.ozcan@vakifbank.com.tr Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr
Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr
Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist bilge.ozalpturkarslan@vakifbank.com.tr
0312‐455 84 88 Ümit Ünsal Ekonomist umit.unsal@vakifbank.com.tr
0312‐455 84 18 Zeynep Burcu Çevik Ekonomist zeynepburcu.cevik@vakifbank.com.tr
Seda Meyveci Ekonomist seda.meyveci@vakifbank.com.tr
Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 87 Selin Düz Araştırmacı selin.duz@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 93 Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 86 Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr
Elif Artman Araştırmacı elif.artman@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 90 Senem Güder Araştırmacı senem.guder@vakifbank.com.tr
0312‐455 84 76 Halide Pelin Kaptan Araştırmacı halidepelin.kaptan@vakifbank.com.tr
0312‐455 84 80 0312‐455 84 89 0312‐455 84 93 0312‐455 84 85 0312‐455 84 82 0312‐455 84 83 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar