kalp-dolaşım sistemi ve egzersiz

KALP-DOLAŞIM SİSTEMİ
VE EGZERSİZ
KRONER KALP HASTALIKLARI
Kroner kalp hastalığı (CHD) genellikle kalp
kaslarını besleyen büyük arterlerin iç kısımlarında
oluşan dejeneratif değişmeleri içerir.
Kalp – damar hastalıklarının önemli sebeplerinden
biri Atherosclerosis; yani Arterin tabakalarında
oluşan yağlanma sonucu damar sertleşmesidir.
Bu sertleşme kalp damarlarında daralma
oluşturur.
.Arter Damarların Daralma Şekli
Kalp-Damar Hastalıklarında Olabilecek Etkiler ve Riskler
OLABĐLECEK ETKĐLER
OLABĐLECEK SONUÇLAR
1-Organ hareketlerinin azalımı
1. Doku çürümesi
2-Göğüs anjiyosu
2. Felç
3-Bölgesel anemi
3-Mycardial enfeksiyon
4-Uyuşukluk
4.-Böbrek bozukluğu
5- Bacakta dolaşım bozukları
6-Zayıflık
7-Sağlıksız yetersiz düşünme
6. Ölüm
KRONER KALP KRİZİ RİSKLERİ
Yaş ve cinsiyet
Kandaki lipit düzeyi
Yüksek kan basıncı
Sigara
Fiziksel hareketsizlik
Şişmanlık
Şeker hastalığı
Yeme alışkanlığı
Kalıtımsal
Kişisel ve davranış karakteri
Yüksek ürik asit seviyesi
Solunum fonksiyon bozuklukları
Hayat akışı veya yaşam tarzı
EKG anormallikleri (dinlenme ve egzersiz anında)
Stres
Kan Lipidi Anormallikleri
Kandaki yağ seviyesinin artması “Hyperlipidemi” olarak
tanımlanır.
kan lipitlerinde; kolesterolün 200mg’den
trigliseridin 100mg ’den yüksek olması,
%20’den fazla vücut yağı bulunması
ve 31ml.kg1.min.’den az aerobik kapasitenin olması risk
faktörünü doğurmaktadır.
HDL yani; lipo proteinlerin en küçük protein ile bağlanmış
fakat proteinlerin en yüksek miktarını içeren kısımdır) en
düşük kalp krizi riski olanlardır ve kalp krizininin
oluşmasını engellerler.
Buna karşın düşük yoğunluktaki lipo proteinlerin yüksek
olması (LDL ve VLDL) riski artıran etkendir.
Kalp - Damar Hastalıklarının
Önlenmesinde Beslenme
Kolesterol iki kategoriye ayrılır;
• Yogunlugu az olan lipoproteinler (LDL-
Low Density Lipoproteins): Kolesterolü başta
yağ depolarının kurbanları olan atardamar
bölgelerindeki hücreler olmak üzere, diğer
hücrelere de dağıtır.
Atardamardaki bu tıkanma şu durumlarda kalpdamar sorunlarına yol açabilir:
• Aşağı organlarda arterierin tıkanması
• Göğüs ağrısı veya miyokard enfarktüsü
• Beyne giden damarın tıkanması; sonucu felç.
Yoğunluğu çok yüksek olan
Lipoproteinler (HDL-High Density
Lipoproteins):
HDL kolesterole "iyi kolesterol" denir. Çünkü
damarlarda en ufak bir birikinti yapmaz.
Tersine atardamarları iltihaplardan temizleme
özelliğine sahiptir.
1.Toplam kolesterol bir litre kanda 2 gr'dan az
veya
2 gr'a eşit olmalıdır
2 - LDL kolesterol 1.30 gr/lt'den az olmalıdır.
3 - HDL kolesterol erkeklerde 0.45 gr/lt'den,
kadınlar-da da 0.55gr/lt'den çok olmalıdır.
Kalp -damar hastalıkları riskleri
Önemli olan LDL ve HDL dozajı
özellikle toplam kolesterol ile HDL arasındaki
orandır, bu oran mutlaka 4.5'ten küçük olmalıdır.
yağ asitlerinin doymuşluk derecesinin farkında
olmamız gerekiyor.
a. Doymuş yağlar
b- Hayvansal veya bitkisel kökenli çoklu
doymamış yaglar
Yüksek kolesterolü olanların özetle
almaları gereken önlemler:
Çok şişmansanız kilo vermek,
Et tüketimini azaltmak (günde en fazla 150 gr),
Az yağlı etleri tercih etmek,
Kırmızı et yerine daha çok beyaz et yemek (derisiz),
Sakatat ve yağlı şarküteri ürünlerinden kaçınmak,
Balığı tercih etmek (haftada en az 300 gr),
Az tereyağı (günlük maksimum 10 gr) ve az margarin yemek,
Yüksek ensülini düşürmek,
Yağsız süt ve yağsız (%0) süt ürünlerini tercih etmek, yoğurt yemek,
Lifli yiyecek tüketimini arttırmak (meyve, tahıllar. sebze ve sebzegiller),
Besinsel tekli ve çoklu doymamış yağ asiti (zeytin, ayçicek, kolza, mısır)
tüketimini arttırmak,
Kandaki trigliserid fazlasını önlemek,
Yeterli miktarda A, C, E vitaminleri. selenyum ve krom (bira mayası)
almak,
Stresi kontrol etmek, Spor yapmak ve Sigarayı bırakmak olarak
sayabiliriz.
HAREKETSİZLİĞİN KALP DOLAŞIM SİSTEMİNE
ETKİSİ.
Egzersizler düzenli ve bilinçli bir
şekilde yapıldığı takdirde; CHD riski
azaltılabilir. Buna göre;
Egzersiz ile kronik olarak gelişen
miyokard dolaşımı ve
metabolizmanın gelişmesi hypoxic
stress (O2’sizliğin gerilimde) kalbi
koruyabilir;
Egzersiz ile birlikte miyokardiakın
kasılma veya mekaniksel
özelliklerindeki artışı;
Hemostatik mekanizmada ve kanın
yapısında düzenleme olur,
Kandaki lipit görünüşü normal
seviyededir,
Egzersiz ve dinlenme esnasında
miyokard çalışmasında anlamlı
azalma olması, kan basıncı ve kalp
atımındaki olumlu değişikliklere
neden olabilir,
Vücut kompozisyonu istenilen
seviyeye gelir,
Vücut kompozisyonu istenilen
seviyeye gelir,
Fizyolojik ve psikolojik stresten
uzaklaşılır,
Kalp 1/3 oranında faydalı olarak
büyüyerek büro kalbi olmaktan
kurtularak, yüklenmelere karşı
güçlenir,
Kalp odacıklarının, hacmi de
büyüyeceğinden, kalbin içine aldığı ve
vücuda pompaladığı kan miktarı da
artar,
İstirahat halinde kalp daha ekonomik
çalışır
Kalpte oluşan yeni kılcal damarlar
neticesi kalp daha iyi beslenebilir,
Vücut oksijeni daha verimli
kullanabilir.
EGZERSİZ VE STRES TESTİ
Niçin Stres Testi Yapılır?
-
-
-
Normal görünümde kadın ve
erkeklerde kalp krizinin belirtileri
sessiz olması sebebiyle gizli olan kalp
rahatsızlıkları EKG’de görünmez.
Kroner kalp rahatsızlıklarının ancak
%30’u dinlenme anındaki EKG’de
gözükür, düzenli yoğun egzersizlerde
ise yaklaşık %80 anormallikler
bulunur.
Birçok örnekteki göğüs semptomların
egzersiz ile ilişkisinin
değerlendirilmesi ve tekrar
düzenlenmesi için 40 yaşının
üzerindeki bireylerin göğüs ağrılarının
veya egzersiz sırasında veya dinlenme
anında sol kol veya omuzdaki ağrıların
ilişkisi belirlenebilir.
Kalbin rahatsızlığının tedavisine
yönelik egzersiz programları
korunmak için yapılır. Stres testinin
sonuçlarına göre düzenlenecek
egzersiz programının çeşidi, sıklığı,
süresi ve yoğunluğu bireyin
fonksiyonel kapasitesine göre
planlanır. Testin tekrarlarda ise
programlar sayesindeki gelişmelerin
belirlenmesi ve programın
güvenliğinin kabul edilmesi için
gereklidir.
Kan basıncındaki anormallikleri
ortaya çıkarmak. Egzersiz ile sistolik
kan basıncındaki normal artışdan
daha fazla gözükmesine karşın
dinlenme anındaki kan basıncında
normal görünüm vardır. Bu
egzersizdeki yüksek tansiyon kalp
dolaşım sistemindeki gelişme ile
anlamlı olabilir.
Kalp-dolaşım sistemindeki
gelişmelerin belirlenmesi ile değişik
müdahalelere cevap verilmesi
(ilaç,diyet vs) gözlenir.
Fonksiyonel aerobik kapasitesinin
belirlenmesi için gereklidir.
Stres Testi Kime Yapılmalı?
Eğer birisi 35 yaş altında ise daha önceden kalpdolaşım rahatsızlığı geçirmemişse ve 2 yıl
içerisinde risk faktörü olarak gözüken tıbbi bir
gelişim bilinmiyor ise,
Eğer kişi 35 yaşın altında fakat CHD olayına
sahip veya risk faktörleri ile anlamlı bir bağlantı
mevcut ise ,
35 yaşın üzerindeki bütün bireyler için uzman
bir doktor nezaretinde egzersiz testinden önce
egzersiz esnasında ve sonra EKG monitöründe
takip edilmeli.
KALP DOLAŞIM RAHATSIZLIKLARI
İÇİN EGZERSİZ KURALLARI
İlk egzersizler esnasında;
CHD riskinde tehlike sınırlarındaki yaşa gelindiğinde
EKG’den elde edilecek bilgilere ihtiyaç vardır.
Aynı zamanda ilk egzersize başlarken uzman doktor
denetiminde yapılması tercih edilir.
Stres testi esnasında elde edilen kalp atım ve oksijen
kullanımı bilgileri egzersizin kurallarının oluşturulmasında
kullanılır ,
Bu bireysel egzersiz programlarında kişinin fiziksel ve
sağlık durumları ile egzersizin şekli, süresi, sıklığı,
yoğunluğunu belirleyen temel programlardır.
Kalp Dolaşım Rahatsızlıkları İçin Program
Aerobik egzersizin belirlenmesinde kişisel örneklemeler.
Haftalık
Tahmini
VO2
Max
VO2%
Enerji
Seviyesi
Egzersiz seviyesi
Süresi
Mesafesi
1mil=
1610 m
1
12.3
50
3.5
Yürümek 3 mph
(20 dak/mil)
12
0.6mil
(970 m.)
2
13.0
54
3.7
Yürümek 3 mph
15
0.75(1210m)
3
14.0
58
4.0
Yürümek 4 mph
(15 dak/mil)
20
1.3
(2100 m.)
4
15.0
62
4.3
Yürüme-jogging 4.3 mph
(14 dak/mil)
20
1.4 (2250m )
5
16.0
66
4.6
Yürüme-jogging 4.5 mph
(13 dak/mil)
20
1.5
(2415m)
6
17.0
70
4.9
Yürüme-jogging 4.7mph
(12 dak/mil)
20
1.6
(2580m)
7
18.0
74
5.1
Yürüme-jogging 5 mph
(12 dak/mil)
20
1.7
(2740m)
8
19.0
78
5.4
Yürüme-jogging 5 mph
25
2.1(3380m)
9
19.0
78
5.4
Yürüme-jogging 5.5 mph
(11 dak/mil)
25
2.3
(3740m)
10
20.0
82
5.8
Yürüme-jogging 5.5 mph
30
2.7
(4350m)
Kardiyovasküler aletlerle ne kadar
çalışılmalıdır?
Bisiklet, kürek, yürüme bandı gibi aletlerin haftada
en az 3 gün, süre olarak da günde en az 30 ile 60
dakika arasında kişiye uygun hazırlanacak nabız
aralığında çalışılmasıyla yağ yakımı sağlanır.
Kardiak Risk Đndeksi
1. YAŞ
( 10-20 ARASI )
( 21-30 )
( 31-40 )
( 41-50 )
( 51-60 )
( 60 -.... )
Puanlama
1
2
3
4
6
8
2. KALITIM
Eğer hiç hasta
akraba yok ise
1 akraba,
60 yaş üzeri
2 akraba
60 yaş üzeri
1akraba
60yaş altı
2 akraba
60 altı
3 akraba
60 altı
Puanlama
1
2
3
4
6
8
3. KĐLO
5 LBS ‘den aşağı
standart kilodan
aşağı ise
-5 ile +5 lbs
arası ise
6-20 lbs
arası ise
21-35 lbs
arası ise
36-50 lbs
arası ise
51-65 lbs
arası ise
Puanlama
0
1
2
3
5
7
4.SĐGARA
(GÜNDE)
Kullanmayan
tek veya
çift sigara
10 dan az
sigara
20 sigara
30 sigara
40 sigara
ve fazlası
Puanlama
0
1
2
4
6
10
5.EGZERSĐZ
Yoğun çalışma ve
Rekreatif etkinlik
yapanlar
Orta çalışma ve
rekreatif etkinlik
Yapanlar
Masa başı iş ve
yoğun rekreatif
etkinlik yapanlar
Masa başı iş ve
orta rekreatif
etkinlik yapanlar
Masa başı iş ve
hafif rekreatşif
etkinlik yapanlar
Hiçbir şekilde
egzersiz
yapmayan
bireyler
Puanlama
1
2
3
5
6
8
6. KOLESTEROL
VE DĐETTEKĐ
YAĞ ORANI
Kolesterol 180 mg.
Aşağısında ve
hayvansal ve katı
yağ olmayan diet
Kolesterol
181-205 mg.ve
%10 yağ
içeren diet
Kolesterol
206-230 mg. ve
%20 yağ
içeren diet
Kolesterol
231-255 mg. ve
%30 yağ
içeren diet
Kolesterol
256-280 mg. Ve
%40 yağ
içeren diet
Kolesterol
281-330 mg. ve
%50 yağ
içeren diet
Puanlama
1
2
3
4
5
7
7. KAN
BASINCI
100 üzerindeki
okumalar
120 üzerindeki
Okumalar
140 üzerindeki
okumalar
160 üzerindeki
okumalar
180 üzerindeki
okumalar
200 ve üzeri
okumalar
Puanlama
1
2
3
4
6
8
8.CĐNSĐYET
Bayan 40 yaş altı
Bayan 40-50
yaş arası
Bayan
50 yaş üstü
Erkek
Kısa boylu
erkek
Kel ve
kısa boylu
erkek
Puanlama
1
2
3
5
6
7
Kardiak Risk İndeksi
Bu testin uygulandıktan sonra çıkan skorlara
göre puanlanmasına bakarsak ;
6-11 puan: ortalama altı çok az risk
12-17 puan:ortalama altı risk
18-24 puan: normal risk ortalaması
25-31 puan: orta derece risk
32-40 puan: tehlikeli düzeyde risk
41-62 puan: acil durum! doktorunuza görünün
KAN BASINCI (TANSİYON) VE SAĞLIK
Yaşlara göre sistemik arteriyal kan basıncının oranı
Sistolik basınç 140,
diastolik basınç 90’ın
altında ise normal kan
basıncından bahsedilir.
sistolik 140-160 arası ve
diastolikte 90-95 arası
bulunuyorsa buna “sınır
tansiyon yüksekliği”
denir.
Yüksek Kan Basıncı (Tansiyon)
Yüksek Kan Basıncının Yedi Nedeni
1. Beslenme düzeninde aşırı protein. Çok fazla protein,
yapışkan bir
kan anlamına gelir,
2. Hayvansal yağların aşırı derecede kullanımı, kan
damarları duvarları üzerinde kolesterol oluşumunu
hızlandırır,
3. Salgı bezleri dengesini bozan, vitaminlerden yoksun
besin,
4. Aşırı derecede uyarıcı yiyecek ve içecekler(Baharat,
alkol, sigara),
5. 1,3 ve 4. maddelerin yol açtığı yetersiz bir böbrek
çalışması,
6. Kalsiyum ve B kompleks vitaminleri yetersizliğinde
ileri gelen aç bir sinir yapısı,
7. Kan damarları duvarları üstünde ürik asit tuzlarının
tortulaşmasına yol açan dışarı atım yetersizliğinin
meydana getirdiği zehirlenmiş kan dolaşımı.
Kan Basıncı Değerlerine Göre Öneriler
Kategori
Normal
Normal Üstü
Yüksek
Tansiyon
1 Safha
2.Safha
3.Safha
4.Safha
Sistol /Diastol
(mmHg)
130/ 85’den az
130- 139/ 85-89
140-159 /90-99
160-179 /100-109
180-209 /110-119
210 ve üstü
120 ve üstü
Öneriler
En az 2 yıl ara sıra ölçün
En az 1 yıl kontrol ve yaşantınızı düzenleyiniz
2 ay düzenli ölçüm ve yaşantınızı
düzenleyiniz.
Tıbbi teşhis-1 ay içinde tedavi.
Tıbbi teşhis-1 hafta içinde tedavi.
Derhal tıbbi teşhis ve tedaviye başlayınız.
Aerobik Egzersiz Sırasındaki Kan
Basıncı
Ortalama kan basıncı (MBP) nabız basıncından (PP) yani
sistolik ve diastolik basınç arasındaki farktan hesaplanır.
Dinlenim ortalama kan basıncı ;
MBP = PP / 3 + DP ve PP = SP – DP olduğundan,
MBP = SP- DP /3 + DP olur. (1. denklem)
ortalama basınç hesabı ;
MBP (mmHg) = (SP – DP) / 2 + DP (2. denklem)
Veya = (PP / 2) + DP
Kalp Atım Oranı (HR) ve Kan Basıncı (BP)
Arasındaki Etkileşim
kalp atım oranı ve sistolik basıncın çarpılmasından dolayı
çift ürün veya oran-basınç ürünü (RPP) olarak adlandırılır.
RPP, kişiler arasındaki stroke hacim farklılıklarını yansıtma
anlamına gelmez .
RPP = (HR x SP) / 100
HR = b.dk-1(dakikadaki vuruş)
SP = mm Hg
veya
= HR x SP x 10-2
Örneğin, HR, 150 b.dk ve SP, 200mm Hg ise o zaman
egzersiz sırasındaki RPP şöyledir;
(150 x 200)100 = 30.000 / 100 = 300