egzersiz ve stres testi

EGZERSİZ VE STRES
TESTİ
Prof. Dr. Erdal ZORBA
EGZERSİZ VE STRES
TESTİ
• Şüphesiz çeşitli aerobik egzersizler dolaşım
sisteminin fonksiyonel kapasitesini artırır. Ayrıca
Koroner kalp hastalıklarının (CHD)
belirlenmesinde, çeşitli fiziksel testler ve stres
testi (eforlu EKG) uygulanır.
• Bunun dışında CHD’ye karşı tedavi fonksiyonları ve
önemli koruyucu olarak da hizmet edebilir.
Dinlenme anında 12 yerde alınan EKG kardiak
çarpması, ritim bozukluğunu, ödem, kan analiz ve
kronik akciğer hastalıkları hakkında bilgi verebilir.
Niçin Stres Testi
Yapılır?
•
•
Normal görünümde kadın ve erkeklerde kalp krizinin
belirtileri sessiz olması sebebiyle gizli olan kalp
rahatsızlıkları EKG’de görünmez. Kroner kalp
rahatsızlıklarının ancak %30’u dinlenme anındaki EKG’de
gözükür, düzenli yoğun egzersizlerde ise yaklaşık %80
anormallikler bulunur.
Birçok örneklerdeki göğüs semptomlar egzersiz ile ilişkisi
değerlendirilmesi ve tekrardan düzenlenmesi için 40
yaşının üzerindeki göğüs ağrılarının veya egzersiz
sırasında veya dinlenme anında sol kol veya omuzdaki
ağrıların ilişkisi belirlenebilir.
Niçin Stres Testi
Yapılır?
•
•
Kalbin rahatsızlığının tedavisine yönelik egzersiz
programları korunmak için yapılır. Stres testinin
sonuçlarına göre düzenlenecek egzersiz programına çeşidi,
sıklığı, süresi ve yoğunluğu bireyin fonksiyonel
kapasitesine göre planlanır. Testin tekrarlarında ise
programlar sayesindeki gelişmelerin belirlenmesi ve
programın güvenliğinin kabul edilmesi için gereklidir.
Kan basıncındaki anormallikleri ortaya çıkarmak. Egzersiz
ile sistolik kan basıncındaki normal artışımızdan daha fazla
gözükmesine karşın dinlenme anındaki kan basıncında
normal görünüm vardır. Bu egzersizdeki yüksek tansiyon
kalp dolaşım sistemindeki gelişme anlamlı olabilir.
Niçin Stres Testi
Yapılır?
•
•
Kalp-dolaşım sistemindeki
gelişmelerin belirlenmesi değişik
müdahalelere cevap vermesi
(ilaç,diyet vs) gözlenir.
Fonksiyonel aerobik kapasitesinin
belirlenmesi için gereklidir.
Stres Testi Kime
Yapılmalı?
•
•
•
Eğer birisi 35 yaş altında ise daha önceden kalp-dolaşım
rahatsızlığı geçirmemişse ve 2 yıl içerisinde risk faktörü
olarak gözüken tıbbi bir gelişim bilinmiyor ise, hiçbir özel
tıbbi açıklama olmaksızın egzersiz programlarına kabul
edilir.
Eğer kişi 35 yaşın altında fakat CHD olayına sahip veya
risk faktörleri ile anlamlı bir bağlantı mevcut ise egzersiz
programlarına başlamadan önce tıbbi kontroller
yapılmalıdır.
35 yaşın üzerindeki bütün bireyler için tıbbi gelişmelere
egzersizin yararlı etkilerindeki artıştan önce
yönlendirilmelidir. Bu tıbbi gelişim alanında uzman bir
doktor nezaretinde egzersiz testinden önce egzersiz
esnasında ve sonra EKG monitöründe takip edilmeli.
Kardiyovasküler gerilimde
egzersiz anındaki tehlikeler
•
•
•
•
•
•
•
Erken ventricular kasılmalarda (PVS) görünüşün tekrarlanması.
Gelişen göğüs ağrıları
ST segmentinde 2.00 mm veya daha fazla uzunlukta gözükmesi
Kalp atımındaki ani artışın kardiovaskülerdeki bir problemden
kaynaklanabilir.
Egzersizin yükü artırıldıkça sistolik kan basıncındaki egzersize
bağlı olarak kan basıncında ve kalp atımındaki artmalar.
Diastolik kan basıncını normalden en az 20 mmHg veya 10
mmHg’ye kadar artması
Baş ağrısı, göz kararması, rengin solması, derinin soğuk
terlemesi, bitkin hal, aşırı nefes zorlaması.
KALP DOLAŞIM
RAHATSIZLIKLARI İÇİN
EGZERSİZ KURALLARI
• Bir egzersiz programına başlamadan önce
tıbbi özelliklerin belirlenmesi için 35 yaş
üstündeki insan genel olarak yönlendirilir.
• azından bu özellikler kişinin fiziksel
durumu, ailesinin geçmişi ve sağlık
durumunu içermelidir. Bu bilgiler çok
yüzeysel olmasına rağmen gereklidir.
Aerobik egzersizin belirlenmesinde
kişisel örneklemeler
Haftalık
Tahmini
VO2
Max
VO2%
Enerji
seviyesi
Egzersiz seviyesi
Süresi
Mesafesi
1
12.3
50
3.5
Yürümek 3 mph
(20 dak/mil)
12
0.6
2
13.0
54
3.7
Yürümek 3 mph
15
0.75
3
14.0
58
4.0
Yürümek 4 mph
(15 dak/mil)
20
1.3
4
15.0
62
4.3
Yürüme-jogging 4.3 mph
(14 dak/mil)
20
1.4
5
16.0
66
4.6
Yürüme-jogging 4.5 mph
(13 dak/mil)
20
1.5
6
17.0
70
4.9
Yürüme-jogging 4.7 mph
(12 dak/mil)
20
1.6
7
18.0
74
5.1
Yürüme-jogging 5 mph
(12 dak/mil)
20
1.7
8
19.0
78
5.4
Yürüme-jogging 5 mph
25
2.1
9
19.0
78
5.4
Yürüme-jogging 5.5 mph
(11 dak/mil)
25
2.3
10
20.0
82
5.8
Yürüme-jogging 5.5 mph
30
2.7
Kalp - Dolaşım Sistemini
Geliştirici Değişik Egzersizler
Enerji Seviyesi
Aktivite
Yorum
1.5- 2.0 m. veya
2.0 - 2.5 cal/dk. veya
Küçük parça çamaşırları yıkamak Yerleri süpürmek gibi
hafif ev işleri
Çok düşük enerji seviyesi ve çok
aralıklı yükü artırmak.
120 – 150 kal/saat
1.0 mil / saat gezinti yürüyüşü
Eğer kapasite çok düşük değilse
dayanıklılıkta gelişme yeterli olmaz.
2.0 - 3.0 m. veya
2 mil / saat yürüyüş
Gezinti yürüyüşünün aynısı
2.5- 4.0 cal/dk.veya
150 – 240 kal / saat
Golf, el arabası
Beceri ve kol kaslarında minimal
kuvvet gelişir. Fakat dayanıklılığı
artırmak için yük yeterli değil. Aynı
zamanda çok aralıklı yapılır.
3.0- 4.0 m. veya
3.04-5 cals /dk. veya
Camları temizlemek, yerleri silmek veya elektrik
süpürgesiyle temizlik
Eğer 20 - 30 dak. Devamlı yapılırsa
yeterli bir egzersiz olur.
Kalp - Dolaşım Sistemini
Geliştirici Değişik Egzersizler
Enerji Seviyesi
Aktivite
Yorum
Bowling oynamak.
Çok aralıklı ve dayanıklılığı
geliştirmek için yeterli yük
yoktur.
3 mil / saat yürümek
Eğer kapasite düşük ise
yeterince hareketli bir
egzersizdir.
6 mil / saat bisiklet sürmek.
Uygun bir çalışma.
4.0- 5.0 m.veya
5-6 cals/dk. Veya
Yerleri temizlemek
Bu işi en az 2 dakikalık sürede
yapılırsa yeterli dayanıklılık
egzersizi olur.
300-360 cals/saat
3.5 mil / saat yürümek.
Genellikle aerobik egzersiz için
iyi bir hareket
8 mil / saat bisiklet sürmek.
Uygun bir çalışma olabilir.
240 – 300 cals/saat
Kalp - Dolaşım Sistemini
Geliştirici Değişik Egzersizler
Enerji Seviyesi
Aktivite
Yorum
Masa tenisi badminton veya voleybol
Değişik hareketlerle devam eden
oyun dayanıklılığa yararlı
olabilir. Fakat aralıklıdır.
Becerileri geliştirebilmek için
oldukça kolaydır.
çift kişilik tenis
Eğer belirlediğiniz hedef
oranınıza benzemeyen devam
eden oyunlar değilse çok yararlı
olmaz. Beceriler arzu edilen
noktaya ulaşabilir.
Bir çok calisthenics ve bale egzersizleri.
Bazıları Risklidir.
Eğer devam eden ritim ve tekrar
yapılırsa arzu edilen dayanıklılık
gelişir. Bunlar izometrik
egzersizleri içerir. Örneğin;
Şınav çekmek ve oturup kalkmak.
Muhtemelen kalp- dolaşım
sisteminin gelişmesi için yararlı
değildir.
Kalp - Dolaşım Sistemini
Geliştirici Değişik Egzersizler
Enerji Seviyesi
Aktivite
Yorum
5.0- 6.0 m. veya
6-7 cals/dk. Veya
4 mil/saat yürümek
Dinamik aerobik ve sonunda
yararlı çalışma.
360-420 cals / saat
100 mil/saat bisiklet kullanmak.
Uygun bir çalışmadır.
Buz veya tekerlikli paten
Eğer devamlı yapılırsa amaca
ulaşır.
6.0- 7.0 m. veya
7-8 cals/dk. Veya
5 mil / saat yürümek
Dinamik aerobik ve sonunda
çalışma
420-480 cals/saat
11 mil / saat bisiklet kullanma
Aynı etkiyi yapar.
Ferdi tenis
Eğer tenisci 3 hareketliliğini
sürdürür ve becerikli (tekniği iyi)
bir oyuncu tarafından 30 dk.
veya daha fazla oynanırsa
yararlı gelişme olabilir.
Su kayağı
Risklidir.
Toplamı izometriktir. Kalp
hastaları veya adayları için
oldukça risklidir.
Kalp - Dolaşım Sistemini
Geliştirici Değişik Egzersizler
Enerji Seviyesi
Aktivite
Yorum
7.0- 8.0 m. veya
8-10 cals / dk.
5 mil jogging koşmak
Dinamik aerobik dayanıklılığı
oluşturan egzersizdir.
480 - 600 cals/saat
12 mil/saat bisiklet kullanmak.
Yaklaşık aynı değerler elde
edilir.
İniş kayağı
Bazı Durumlarda Risklidir.
Genellikle kayak yapmak
dayanıklılığın gelişmesi için çok
kısadır. Teleski izometrik olabilir.
Yararlı becerileri baskındır.
Yükseklik stresine bağlı egzersiz
bazı kalp hastaları için çok
büyük tehlike oluşturur.
8.0 - 9.0 m. veya
5,5 mil/saat koşmak
En iyi durumdur.
10-11 cals
13 mil/saat bisiklet kullanmak .
Yaklaşık aynı değerlere elde
edilir.
Kalp - Dolaşım Sistemini
Geliştirici Değişik Egzersizler
Enerji Seviyesi
Aktivite
Yorum
600-660 cals / saat
squash (kapalı tenis oyunu)veya hentbol (uygulama
sezonu veya ısınmada)
Dayanıklılık geliştirilmesinde
genellikle çok aralık verdiği için
etkilidir. Beceri gelişir.
Yaklaşık 10 m. veya
11 cals/dk. veya
660 cals /saat
Koşular
6 mil/saat = 10 met.
7 mil/saat = 11.5 met.
8 mil/saat = 13.5 met.
En iyi gelişim görülür.
Müsabaka
veya squash
Sıcak bir oda içerisinde
müsabakalar çerçevesinde
fiziksel durum en iyi durumda
değil. Herhangi biri için
tehlikelidir. Tekli tenis gibi.
KARDİAK RİSK İNDEKSİ
1. YAŞ
( 10-20 ARASI )
( 21-30 )
( 31-40 )
( 41-50 )
( 51-60 )
( 60 -.... )
Puanlama
1
2
3
4
6
8
2. KALITIM
Eğer hiç hasta
akraba yok ise
1 akraba,
60 yaş üzeri
2 akraba
60 yaş üzeri
1akraba
60yaş altı
2 akraba
60 altı
3 akraba
60 altı
Puanlama
1
2
3
4
6
8
3. KİLO
5 LBS ‘den aşağı
standart kilodan
aşağı ise
-5 ile +5 lbs
arası ise
6-20 lbs
arası ise
21-35 lbs
arası ise
36-50 lbs
arası ise
51-65 lbs
arası ise
Puanlama
0
1
2
3
5
7
4.SİGARA
(GÜNDE)
Kullanmayan
tek veya
çift sigara
10 dan az
sigara
20 sigara
30 sigara
40 sigara
ve fazlası
Puanlama
0
1
2
4
6
10
5.EGZERSİZ
Yoğun çalışma ve
Rekreatif etkinlik
yapanlar
Orta çalışma ve
rekreatif etkinlik
yapanlar
Masa başı iş ve
yoğun rekreatif
etkinlik yapanlar
Masa başı iş ve
orta rekreatif
etkinlik yapanlar
Masa başı iş ve
hafif rekreatşif
etkinlik yapanlar
Hiçbir şekilde
egzersiz yapmayan
bireyler
Puanlama
1
2
3
5
6
8
6. KOLESTEROL
VE DİETTEKİ
YAĞ ORANI
Kolesterol 180 mg.
Aşağısında ve
hayvansal ve katı
yağ olmayan diet
Kolesterol
181-205 mg.ve
%10 yağ
içeren diet
Kolesterol
206-230 mg. ve
%20 yağ
içeren diet
Kolesterol
231-255 mg. ve
%30 yağ
içeren diet
Kolesterol
256-280 mg. Ve
%40 yağ
içeren diet
Kolesterol
281-330 mg. ve
%50 yağ
içeren diet
Puanlama
1
2
3
4
5
7
7. KAN
BASINCI
100 üzerindeki
okumalar
120 üzerindeki
okumalar
140 üzerindeki
okumalar
160 üzerindeki
okumalar
180 üzerindeki
okumalar
200 ve üzeri
okumalar
Puanlama
1
2
3
4
6
8
8.CİNSİYET
Bayan 40 yaş altı
Bayan 40-50
yaş arası
Bayan
50 yaş üstü
Erkek
Kısa boylu
erkek
Kel ve
kısa boylu
erkek
Puanlama
1
2
3
5
6
7
Kardiak risk testi
puanlanması
•
•
•
•
•
•
6-11 puan: ortalama altı çok az risk
12-17 puan:ortalama altı risk
18-24 puan: normal risk ortalaması
25-31 puan: orta derece risk
32-40 puan: tehlikeli düzeyde risk
41-62 puan: acil durum! doktorunuza
görünün.