SOSYAL PS*KOLOJ*DE KURAM VE YÖNTEMLER
advertisement
TANIMLAR PSİKOLOJİ: İnsan ve hayvan davranışlarını inceleyen bir bilimdir. 1 TANIMLAR • Psikoloji hem bir bilim hem de bir sanattır. • SANAT: Eğitim, uygulama ve esin yoluyla kazanılan beceri ve yaratma hüneridir. 2 PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI • 1. Klinik Psikoloji Ruhsal hastalıklara tanı koyulması ve psikoterapi yöntemiyle tedavi edilmesiyle ilgili uzmanlık alanıdır. Halk arasında “psikolog” tanımına en uygun düşen grubu oluşturur. • 2. Rehberlik ve Danışmanlık Psikolojisi Mesleki ve akademik sorunları olan kişilere danışmanlık eder. • 3. Okul ve Eğitim Psikolojisi Daha etkili bir eğitim ve öğretimin nasıl yapılabileceğini araştırır. 3 PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI • 4. Kişilik Psikolojisi Kişiliğin gelişimiyle ve bireylerin kendine özgü duygu, düşünce ve davranışlarıyla ilgilenir. Normal bireyleri anlamaya çalışır. • 5. Sosyal Psikoloji Grup- içi etkileşimleri ve toplumun davranış üzerindeki etkilerini inceler. 4 PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI • 6. Gelişim Psikolojisi Döllenmeden erişkinliğe kadar, yaşa bağlı, davranış değişikliklerini inceler; konuşmanın, akademik becerilerin gelişimi gibi… • 7. Psikometrik Psikoloji Psikolojik ölçme bilimi; yeni testler (zeka ve kişilik gibi) ve istatistik yöntemler geliştirir. • 8. Deneysel Psikoloji Öğrenme, algı, bellek, duygu ve davranışların fizyolojik temellerini araştırır. 5 PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI • 9. Endüstri Psikolojisi Üretimde verimlik; kişiler ve kurumlar arası ilişkiler gibi konularla ilgilenir. • 10. Mühendislik Psikolojisi Araç ve gereçlerin insanların kolayca kullanabilecekleri biçimde düzenlenmesi. • 11. Fizyolojik Psikoloji Biyolojik süreçlerle davranış arasındaki ilişkiyi inceler. Psikofarmakoloji bunun bir alt dalıdır. 6 PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI • 12. Bilişsel (cognitive) Psikoloji Bireyin kendini ve fiziksel- toplumsal çevreyi algılama biçimi, inançları ve tutumları üzerinde durur. Kültürel farklılıkların davranış üzerindeki etkisi gibi… • 13. Adli Tıp Psikolojisi Yasaların yapımı ve uygulanması; hapishane koşulları, cezaların ıslah edici niteliği gibi konularla ilgilenir. 7 PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI • 14. Çevre (ecological) Psikolojisi Bireyin ve toplumun davranışlarını etkileyen çevresel değişkenleri inceler; iklim, ısı, renk, ışık gibi… • 15. Sağlık Psikolojisi Biyopsikososyal Tıp modelinin bir bölümünü oluşturur; amacı “sağlıklı yaşam” kalitesini yükseltmektir. 8 Sosyal Psikolojinin İlgi Alanı • İnsanların kendilerini ve başkalarını nasıl algıladıkları • Toplumsal olayları nasıl algıladıkları • Davranışları nasıl açıkladıkları • Tutumların nasıl biçimlendiği ve değiştiği Sosyal Psikolojinin İlgi Alanı • Başkalarını nasıl etkilediğimizi -gruplar içinde nasıl davrandıklarını -grup üyelerini nasıl etkilediklerini • İnsan ilişkilerinin doğasını -yardım etme davranışını, -önyargıyı, -saldırganlığı, -güç ilişkilerini Sosyal Psikoloji • İnsanların başkaları hakkında nasıl düşündüklerini, onları nasıl etkilediklerini ve onlarla nasıl ilişki kurup etkileştiklerini bilimsel olarak araştıran bir bilim dalıdır. Sosyal Psikoloji • Sosyal psikolojik yaklaşım büyük ölçekli toplumsal süreçlerle ilgilenen bilimsel alanlar (ekonomist, siyaset bilimci, sosyolog) ile birey üzerinde odaklanan bilimsel alanlardan (klinik ve kişilik psikolojisi) farklıdır. Örnek • Büyük kentlerdeki şiddete dayalı suçlar -Toplumsal -Bireysel -Kişiler arası Sosyal psikolojinin tarihsel kökeni • Psikanalitik kuram-Sigmund Freud • Davranışçı kuram-Ivan Pavlov, John B. Watson, B. F. Skinner • Gestalt psikolojisi-Woljgang Kohler,Kurt Koffka, Kurt Lewin SOSYAL PSİKOLOJİDE KURAM VE YÖNTEMLER Sosyal Psikolojide Kuramlar • Güdüsel kuramlar -Durumlar gereksinimleri yaratır ve bu gereksinimlerde insanların onları azaltma yönünde davranışlarına neden olabilir. • Öğrenme kuramları -Bir kişinin şimdiki davranışları önceki deneyimleri yoluyla belirlenir. 1. Klasik koşullama 2. Pekiştirme 3. Gözlemsel öğrenme Klasik Koşullama Yoluyla Öğrenme KOŞULLAMA ÖNCESİNDE Koşulsuz Uyaran (Yiyecek) KOŞULLAMA ÖNCESİNDE Koşulsuz Tepki (Salya) Nötr Uyaran (Zil Sesi) Tepki Yok KOŞULLAMA SONRASINDA KOŞULLAMA SONRASINDA Koşulsuz Uyaran (Yiyecek) + Nötr Uyaran (Zil Sesi) Koşullu Uyaran (Zil Sesi) Koşulsuz Tepki (Salya) Koşullu Tepki (Salya) Edimsel Koşullama Yoluyla Öğrenme • Edimsel koşullama, herhangi bir davranışın ya da tepkinin ödüllendirilmesi sonucu daha güçlenmesi ya da ödüllendirilmemesi durumunda zayıflamasıdır. • Klasik koşullamadaki uyaranlara verilen doğal tepkilerden çok, organizmanın bir şey elde edebilmek için bir şeyler yapmasını(edimde bulunmasını) gerektirmektedir. PEKİŞTİREÇLER • Olumlu pekiştirme, davranışı artırmak amacıyla koşullara olumlu bir pekiştireç eklemektir. • Olumsuz pekiştirme, yine davranışı artırmak için koşullardan bir olumsuz pekiştireç çıkarılır. Sosyal Psikolojide Kuramlar • Bilişsel kuramlar -Bir kişinin davranışının onun toplumsal durumu algılayış biçimine bağlı olduğunu vurgular -Geçmişteki öğrenmelerden çok şimdiki algılamalar üzerinde yoğunlaşır -Bir bireyin şimdiki durum karşısında algılayışına ve yorumlamasına odaklanır. Sosyal Psikolojide Kuramlar • Karar kuramları -Bireyler değişik davranış biçimlerinin getirecekleri ödül ve bedelleri değerlendirdikten sonra mantıklı ve akılcı biçimde en iyi seçenekler üzerinde karar kılar. • Beklenti-değer kuramı -Olası her sonucun gerçekleşme olasılığı -Olası her sonucun değeri. Sosyal Psikolojide Kuramlar • Karşılıklı bağımlılık kuramı -Bireyin davranışını bir başka bireyle ve bireylerle ilişkisindeki etkileşime bağlı olarak çözümlemeye çalışır. Sosyal Psikolojide Kuramlar • Sosyokültürel kuramlar -İnsanların farklı toplumsal özgeçmişlerinin davranışlar üzerinde etkisini açıklamaya çalışır. -Evrimsel sosyal psikoloji
