dosyayı indir

SLAYT-1
Bugün sizlerle “çocuk kimdir, çocuğun hakları nelerdir ve
çocukları yetiştirirken anne babalar nelere dikkat etmelidirler”
konuları üzerine konuşacağız.
SLAYT-2
Soru: Şimdi çocuğunuzun doğduğu zamana dönmenizi
çocuğunuzla geçirdiğiniz o ilk ayları düşünmenizi istiyorum.
Acaba çocuğunuzun size ne kadar ihtiyacı vardı ve kendi
kendine neler yapabiliyordu?
Paylaşım:
O günden bugüne çocuklarınız hızla gelişti ve değişti. Kendi
başlarına birçok şeyi yapabiliyor olsalar da hala sizin desteğinize
ihtiyaçları var. Bu desteği sağlarken çocuklarınızın aynı zamanda
çevresindeki insanların davranışlarından olumlu yada olumsuz
anlamda büyük ölçüde etkilendiğini unutmamak gerekir.
Bazen babası gibi yürüyor yada annesi gibi gülüyor,
arkadaşı gibi konuşuyor ifadelerini duyarsınız.
Çocuk ailenin de desteği sayesinde birçok yeni beceri edinir
ve var olan becerilerini, yeteneklerini geliştirme fırsatı bulur.
Örneğin, çocuğa boya kalemleri ve kağıt verilmezse, resim
yapması için fırsat sunulmazsa resim yapmaya yeteneği olsa bile
bunu geliştirme fırsatı bulamaz. Bu durumda çocuklarımız
büyürken düşünmemiz gereken en temel konu çocuğuma iyi bir
örnek miyim ve bana ihtiyaç duyduğu konularda destekleyebiliyor
muyum?
Özetle; sizin ve yakın çevrenin desteğiyle çocuklar büyür ve
gelişir diyebiliriz.
SLAYT-3
Soru: Sizce çocuk yetiştirirken nelere dikkat edilmeli?
Paylaşım:
Çocuk yetiştirirken çocukları birey olarak kabul etmek,
Onların isteklerini, ihtiyaçlarını, düşüncelerini ve duygularını
dikkate almak, kısaca onları anlamaya çalışmak önemlidir. En
azından eve alacağınız bir eşya konusunda onunda fikrini almak
onu birey olarak kabul ettiğinizi gösterir.
Çocuğa sevildiğini hissettirmek,
Onunla sıcak bir ilişki kurmak, sohbet etmek, beraber
gülebilmekte
önemlidir.
İhtiyacı
olduğunda
yanında
olabileceğinizi hissettirmeniz, size güven duymasını sağlamanız
ve hata yapsa da onu sevmekten vazgeçmeyeceğinizi göstermeniz
gereklidir. Sürekli olarak çocuğun yapamadıklarına veya olumsuz
davranışlarına değil de yapabildiklerine, olumlu davranışlarına
dikkat etmek çocuğun kendini geliştirmesine destek olur.
Aile tutumlarımızdan ve çocuklarımızı yetiştirirken kullandığımız
davranışlardan bahsettik. Demokratik aile tutumu içerisinde olan
ve önemli gördüğümüz birkaç yöntemden bahsetmek istiyorum.
SLAYT-4
Örnek olmak:
Sizlerde biliyorsunuz ki, çocuklar çok iyi gözlem yaparlar. En iyi
gözlemledikleri ve örnek aldıkları kişilerse anne ve babalarıdır.
Biraz öncede belirttiğimiz gibi sizin davranışlarınıza benzer
davranışlarda bulunduklarını çok sık görmüşsünüzdür.
Çevresindekilere küfür eden bir baba “küfür etmeni istemiyorum,
yanlış” dediğinde inandırıcı olabilir mi? “yalan söylenmez yalan
söylemek çok kötüdür, yalan söylenmez” denilen bir çocuk, kapı
çalındığında, “ evde olmadığımı söyle.” Diyen bir anneyle
karşılaşırsa, yalan konusunda ne düşünür acaba? Çocuğunuzun
kavgacı kardeşlerine veya arkadaşlarına vurmasını istemiyorsanız,
sizde ona vurmamalı ve bağırmamalısınız.
Tutarlı olmak:
Bazı durumlarda anne babalar arasında farklı görüşler olabilir.
Birinin onayladığı bir davranışı, diğeri onaylamayabilir. Tutarlılık
anne babalar arasında sağlanamayabilir. Böyle zamanlarda da
anne ve babanın ayrı ayrı kendi söylediklerinde ve yaptıklarında
tutarlı olmaları, uzlaşmaya varmaları, koydukları kurallara
uyulmasının çocuğun faydasına olduğunu düşünmeleri önemlidir.
Takdir etmek:
Çocuğun olumlu davranışlarını takdir etmek hem çocuğu mutlu
eder hem de istenilen davranışı tekrarlamasını sağlar. Aslında
çocukları eleştirmek, yapmadıklarını görmek yerine onların
olumlu yönlerine ve davranışlarına daha çok dikkat edip, onları
takdir edebilirsiniz.
SLAYT-5
Kural koymak ve sınırları belirlemek:
Her evin bir düzeni ve belirli kuralları vardır. Ailenin değerlerine
ve düşüncelerine uygun olarak yapılması istenen ve istenmeyen
davranışlar belirlenmiştir. Bunlar ailedeki her birey gibi,
çocuğunda uyması gereken kurallardır. . Çocuk ailesinden
yaşamda belirli kurallar olduğunu ve bu kurallara uyması
gerektiğini öğrenmediğinde okulda arkadaşlarıyla ve diğer
kişilerle olan ilişkilerinde de kurallara uymak istemeyecektir.
Kurallar çocukların sağlıklı ve güvenli bir biçimde büyümelerini
ve gelişimlerini sağlar. Kurallar sayesinde çocuklar sınırlarını yani
nerede durmaları gerektiğini öğrenir.
 Kurallar kısa açık anlaşılır ve net olmalıdır.”Akşam
yemekleri ailecek yiyoruz
 Az sayıda olmalıdır “yatma ders çalışma ve televizyon saati
gibi”
 Yaşına uygun olmalıdır.”11 yaşındaki çocuğun 8 de
uyumasını beklemek pek de uygun değildir”
 Mantıklı ve uygulanabilir.”Büyüklerinin yanında konuşma
gibi”
 Nedenleri anlatılmalı ve yol gösterici olmalıdır “evimiz
küçük bazı eşyaları kıracağından korkuyorum, evde top
oynamanı istemiyorum ama bahçede oynayabilirsin.”
 Beklentiler açık bir dille söylenmeli “arkadaşlarınla güzel
konuş yerine arkadaşlarına bağırmadan kötü sözler
söylemeden konuşabilirsin.”
Soru:bu belirttiğimiz yöntemler yerine bazen tutumumuzu
değiştirip ceza bağırma veya dayak gibi olumsuz dediğimiz
baskıcı yöntemleri kullandığınız oluyor mu? Peki sizin geçmişte
cezalandırıldığınız azarlandığınız durumlar oldumu? Böyle
zamanlarda kızıp “asla annem babam gibi olmayacağım”
dediğiniz zamanlar oldumu?
Paylaşım:bazende, anne babaların söz dinlemeyen çocuklarına
öfkelenip sabırları tükendiğinde, onları dayakla cezalandırdıkları
olur. Azıcık hafifçe gibi tanımlamalar şiddeti hafifletmez; çünkü
şiddet gören kişi üzerindeki olumsuz etkisi aynıdır. Bu nedenle,
kimsenin kimseye şiddet uygulamaya hakkı olmadığını, şiddetin
kimse tarafından hak edilmediğini ve şiddetin azı çoğu olmadığını
bilmeliyiz.
SLAYT-6
Dayağın çocuğa etkisi ne olur?
• Canı yanar
• Çocuk en sevdiği, en değer verdiği kişiden dayak yediği
için üzülür.
• Kendisine ve çevresine karşı güveni sarsılabilir.
• Her hatalı davranışı karşısında dayak yiyebileceğini
düşünen çocuk korkabilir, ürkek ve çekingen olabilir.
• Bir problemle karşılaşınca o da şiddete başvurabilir,
saldırgan olabilir
• Yaptığı yanlış davranışı karşılığında, dayak yediğinde
kendini ödeşmiş sayar ve kendinde o davranışı tekrarlamaya
hak görür.
“NE EKERSEN ONU BİÇERSİN” atasözünü hatırlamanızı
istiyorum. Çocukların, çocuk olmaktan kaynaklı özel hakları
vardır.
SLAYT-7
ÇOCUK HAKLARI
Yaşam Hakkı
Koruma Hakkı
• Sağlık ve bakım
Tehlikelerden koruma
• Beslenme
Çoğunun ihmal edilmemesi
• Barınma
Gelişim Hakkı
• Anne-baba ilgisi: duygusal, sosyal, fiziksel ve zihinsel
gelişime destek
• Eğitim, okula kayıt ve devamını sağlama
Katılım Hakkı
• Çocuğun evde, okulda, toplumda
• Söz hakkının verilmesi/savunulması
Çocuklara yönelik sadece sizin değil yasal olarak devletin de
sorumlulukları vardır ve bu konuda şunu söyleyebiliriz. Çocuklar
önce devletin sonra ailenindir.
Peki, kaç yaşları arasındaki bireyleri çocuk olarak
tanımlayabiliriz?
Yasalarımıza göre 0 – 18 yaş arası her birey çocuktur ve çocuklara
yönelik haklardan ve yasalardan yararlanırlar.
Bunun en temel nedenlerinden biri çocukların yetişkinlerden
farklı ihtiyaçlara sahip olmalarıdır. 18 yaşına dek anne babalar,
çocukların eğitim barınma beslenme yaşama aile ve toplum içinde
var olma, kararlara katılım haklarından yararlanmaları konusunda
sadece vicdani olarak değil yasal olarak da sorumludurlar.
Anne babaların çocuklarını koruyan ve onların gelişmelerini
destekleyen bir çevre oluşturma sorumlulukları vardır. Aynı
zamanda devletinde asgari gelir, konut, beslenme, giyinme
koşullarına sahip olmanın yanında çocuklar için bakınma
olanakları, sağlık hizmetleri, sosyal güvenlik hizmetleri gibi
yükümlülükleri
vardır.
Anne
babalar
bu
koşulları
sağlayamadıklarında devletten bu desteği talep etmek zorundadır.
Çünkü gelişimlerini destekleyen bir çevrede büyümeleri
çocukların en temel haklarından biridir.
Çocukların ayrı hak ve yasalardan faydalanmasının en temel
nedenlerinden biri, çocukların yetişkinlerden farklı ihtiyaçlara
sahip olmalarıdır.
18 yaşına dek anne babalar, çocukların eğitim, barınma beslenme,
yaşama, aile ve toplum içinde var olma, kararlara katılım
haklarından yararlanmaları konusunda sadece vicdani olarak değil,
yasal olarak da sorumludur.
Anne babaların çocuklarını koruyan ve onların gelişmelerini
destekleyen bir çevre oluşturma sorumlulukları vardır. Aynı
zamanda devletinde, anne babaları çocuklarına bakım verme
konusunda destekleme yükümlülükleri vardır.
SLAYT-8
Herhangi bir nedenle çocuğun bu haklardan yeterince
yararlanmaması, ÇOCUK İHMALİ anlamına gelir.
Örneğin,
çocuk
yeterince
beslenmiyorsa
temizliği
önemsenmiyorsa,
anne
baba
okula
göndermiyorsa,
hastalandığında ve ihtiyacı olduğunda (aşı,göz,diş kontrolü gibi)
doktora götürmüyorsa kısacası çocuğun sağlıklı gelişimi için
yapması gerekenleri yapmıyorsa çocuk ihmal ediliyor demektir.
İhmal konusuyla yakından ilişkili olan çocuk istismarı hakkında
da biraz konuşalım.
“ÇOCUK İSTİSMARI” yetişkinler tarafından çocuklara
ekonomik, fiziksel, duygusal olarak zarar verilmesi anlamına gelir.
Örneğin zorla çalıştırılan, dayak, tekmeleme, vurma, saç çekme
gibi şiddete uğrayan, cinsel tacize, tecavüze maruz kalan
çocukların başına gelen olayları televizyon ve gazetelerden
öğreniyoruz, bazen de yakın çevremizde görebiliyoruz.
SLAYT-9
İHMAL slayt üzerinden geç.
İSTİSMAR TÜRLERİ SLAYT-10
Anne baba olarak ilk sorumluluğumuz bu durumların içinde yer
almamak ve uygulamamaktır.
Eğer böyle bir duruma bahsettiğimiz gibi çevremizde şahit
oluyorsak yasal ve vicdani sorumluluklarımız vardır.
SLAYT-11
 Fiziksel istismar: Saç çekmek, vurmak, terlik atmak,
çimdiklemek, tekmelemek, kızdığımız için aç bırakmak,
bağlamak, yakmak vb.
SLAYT-16
CİNSEL İSTİSMARA MARUZ KALAN ÇOCUKLARDA
GÖRÜLEBİLEN BELİRTİLER NELERDİR?
SLAYT-12
 Ekonomik istismar: dilendirmek, çalıştırmak, harçlık
vermemek, çok para vermek vb.
SLAYT-13
 Duygusal istismar: azarlama, hakaret etme, küçümseme,
tehdit etme, suçlama, çocuğa küsme, yokmuş gibi
davranma, çocukla alay etme duygusal istismarlardan
bazılarıdır. İstismar tiplerinden biri tek başına olabileceği
gibi, birden fazlası aynı çocukta var olabilir. Özellikle
duygusal istismar hemen hemen her zaman diğer istismar
tipleriyle beraber görülür.
SLAYT-14

Cinsel istismar: Cinselliği kışkırtan konuşmalar, kişinin
kendine dokunmaya zorlaması veya çocuğa zorla
dokunulması, yetişkin vücudunu ve yetişkin cinselliğini
sakınmamak, cinsel ilişki ya da pornografik film
seyrettirme, tecavüz vb.
SLAYT-15 Üzerinden geç.
Tekrarlayıcı, rahatsız edici düşünceler, olayla ilgili
kabuslar, uykuya dalma güçlüğü (karanlık olayı çağrıştırabilir ya
da kabus göreceğini düşündüğü için uyumak istemez), öfke
patlamaları, konsantrasyon güçlüğü
Yaşına uygun olmayan cinsel davranışlar, cinsel
davranışlarda artma, mastürbasyon, yaşadıkları cinsel travmayı
yeniden yaşama ve tekrarlama eğilimi:
Cinsel oyunlar oynama, erişkinleri ayartıcı davranışlarda
bulunma gibi, cinsel kimlik bozuklukları, cinsel işlev
bozuklukları,
Cinsel istismara uğrayan çocukların %50'sinde travma
sonrası stres bozukluğu görülmekte, depresyon, düşük benlik
saygısı, intihar davranışları, damgalanmışlık hissi, alkol ve madde
kötüye kullanımı eşlik edebilmektedir.
Belirtileri fark etmiş olsak da çoğu zaman istismarı
düşünmeyiz. Hatta çocuklar bizimle paylaşmış olsalar bile, onlara
inanmamızı engelleyen yanlış bilgilerimiz vardır.
SLAYT-17
YANLIŞ
 Çocuklar cinsel istismarı hayal
nedeniyle uydururlar.
güçlerinin
genişliği
 Yaşanmış bir iki olay önemli değildir. Çocuklar olan biteni
çabuk unuturlar.
Çocuklarımızın istismarı fark edebilmeleri ve olası bir
durumda kendilerini koruyabilmeleri için anne baba olarak
yapabileceklerinizi konuşmak istiyorum. Bu konuyla ilgili
alınabilecek önlemlerin öncellikle aile içinde ve ev ortamında
oluşturulması oldukça önemlidir.
 Olayı provoke eden çocuklar, şirin ve cazip kız çocuklar,
evden kaçan çocuklar, ihmal edilmiş çocuklar potansiyel
kurbanlardır
• Gelişimlerine uygun olarak çocuklarınızın kişisel alanlarına
girmememiz gerekir. (odasına girerken kapısını çalarak girmeye
dikkat etmek, 12 yaşındaki çocuğa sen düzgün yıkanamazsın ben
seni yıkayacağım diye ısrar etmek gibi.)
 İstismarcılar genellikle yaşlı
sokaktaki hırpani serserilerdir.
• Çocuğun gelişimine uygun olmayan konuşma ve
davranışların yapılmaması
ve
yabancı
erkeklerle
 Parklar, genel tuvaletler, ıssız sokaklar, karanlık yerler, boş
inşaat sahaları tehlikeli bölgelerdir.
Peki, cinsel istismarla ilgili bilinmesi gerekenler neler bir
bakalım.





DOĞRU
Çocuklar bu konuda genellikle yalan söylemezler. İlk kural
çocuğa inanmak olmalıdır.
Bir kez olan ya da tekrarlayan cinsel istismar çocuğun
ruhsal ve fiziksel sağlığı açısından ciddi derecede zarar
vericidir.
Kurbanlar her sosyo-ekonomik ve her sosyo-kültürel
gruptan gelen kız ve erkek çocuklar olabilir.
Olguların %80-95’inde fail 20-40 yaşları arasındaki, kurban
tarafından tanınan evli ve çocuklu erkeklerdir.
Olayın olduğu yer genellikle ev, okul, ev ile okul arasındaki
yol gibi çocuğun içinde bulunduğu yakın çevresidir.
• Kız-erkek ve farklı yaşlarda çocuklarımız var. Eğer
çocuklar için ayrı bir oda imkânımız varsa çocukların ayrı
yataklarda mümkünse ranzada yatmalarını sağlayabiliriz. Bu
imkânımız yoksa kardeşler bir odada ve yakın yataklarda
yatıyorlarsa araya bir bölme ya da paravan koyabiliriz.
Ayrıca giyinip soyunurken odayı tek tek ve sırayla kullanmalarını
sağlamalıyız.
 0-6 yaş çocuklarımızı ayrı ayrı ve biz giyinik olarak
yıkamalıyız. Özellikle 7 yaşından sonra gerekli tedbirleri alarak
kendi kendine yıkanmasını sağlamalıyız.
Böylelikle, çocuklarımıza vücutlarının kendilerine ait olduğunu,
uygun olmayan, istemedikleri şekilde birisinin dokunmasına hayır
diyebilmelerini öğretebiliriz. Çocuklara herhangi birisi onları
incitmeye kalkarsa “hayır” demeleri gerektiğini söyleyin.
Çünkü birçok çocuğa büyüklerin söylediklerine itaat etmeleri
öğretilmiştir
SLAYT-18
 Dokunulmayı reddetmeyi öğretin:
Çocuklarınıza kendilerinin ellenmesi ve öpülmesi durumunda eğer
hoşlanmıyorlarsa bunu reddetmelerini söyleyin. Eğer birisi eller ve
bunun sır olarak saklanması gerektiğini söylerse mutlaka size
bildirmesi gerektiğini anlatın. Çocuklarınıza bazı sırların hiçbir
zaman saklanmaması gerektiğini söyleyin. Onlara söylemeleri
gerektiğini ve istemeseler dahi bunların açıklanması gerektiğini
anlatın.
Birisi sana uygun olmayan şekilde dokunmak istediğinde ya da
dokunduğunda;
 Hayır de.
 Hızla o kişiden uzaklaş. Bir daha o kişiyle yalnız kalma.
 Yardım iste. Çığlık atabilirsin.
 Durumu güvendiğin birine anlat. İlk anlattığın kişiden
yardım alamazsan biri sana inanıp yardım edene kadar
vazgeçme.
 Tehditlerin seni korkutmasına izin verme, sessiz kalma,
anne baba olarak biz hep yanındayız.
 Dokunan kişi tehdit ederse sır olarak kalmasını isterse sakın
saklama
İYİ DOKUNMA
Kendimizi rahatsız hissetmediğimiz
öpmesi, babanın sarılması gibi.
dokunmadır.
Annenin
KÖTÜ DOKUNMA
Kendimizi rahatsız hissetmemize neden olan dokunmalardır.
Can acıtıyorsa
İstemediğin halde dokunmaya çalışılıyorsa
Birinin seni kendine dokunmaya zorladığı bir durum varsa
Dokunan kişi bunu kimseye söyleme diyorsa
Söylersen sana zarar veririm, ailene zarar veririm gibi tehdit
ediyorsa
Bu kötü niyetli bir dokunmadır.
Diyelim ki, çocuğumuz ya da bir yakınımız bizimle böyle bir
istismar durumu paylaştı. Bu durumda biraz önce anlattıklarımıza
bizim inanmamız ve çocuğu suçlamamamız gerekmektedir.
Çocuğumuza sana zarar veren olursa anlat dedikten sonra çocuk
paylaştığında öyle yapmak istememiştir, sen yanlış anlamışsındır
gibi şeyler söylememiz çocuğun bizimle bir daha bu konuda
konuşmasını engeller ve sonuç olarak çocuğumuzu koruyamamış
oluruz.
Bazı yerlerde taciz ya da tecavüz yüzünden bu durumda mağdur
olan kişilerin öldürüldüğü, evden kovulduğu vb durumları
televizyon ve gazetelerden öğreniyoruz, bazen de yakın
çevremizde görebiliyoruz. Bu duruma maruz kalan kadın ya da
çocuğun bir suçu yoktur.
Bu durumda eylemi yapan kişinin suçlu olduğunu unutmamalıyız.
Bu tedbirleri almamız çocuklarımızın maruz kalabileceği olası bir
istismar olayına karşı kendilerini korumaları açısından çocukları
güçlendirir.
Çocuklarınızın sağlıklı gelişimini desteklemek ve gelebilecek
herhangi bir istismar durumundan korumak adına yapabileceğimiz
önemli bir adım da cinsel gelişimleri hakkında bilgilendirmek ve
ihtiyaç olduğunda çocukla konuşmaktır.
SLAYT-19
Görmezden gelmeyin, suça ortak olmayın.
Şimdi size iki örnek olay okumak istiyorum. Bu olaylar üzerinden
biraz konuşalım.
Örnek olay 1:
Camdan dışarıyı seyrediyorsunuz. Birden karşıda bulunan mehmet
amcanın dükkanının açık olan kapısından birisi giriyor. Mehmet
amca dükkanda yok içeri giren kişi kasaya yöneliyor.
Soru: ne yaparsınız?
Paylaşım: Genellikle polis çağırırım, kendim müdahale ederim,
eşime haber veririm, Mehmet amca diye seslenirim gibi cevaplar
gelebilir. Hırsızlığın bir suç olduğuna hatta tanık olduğumuzda
bildirmemenin de bir suç olduğuna dikkat çekin.
Örnek olay 2 :
Camdan dışarıyı seyrediyorsunuz üst komşunuz Cevat Bey ile
karısı Ayşe Hanım kapının önünde duruyorlar. Birden Cevat Bey
Ayşe hanıma bağırmaya ve vurmaya başlıyor.
Soru: ne yaparsınız?
Paylaşım: burada da genellikle karışmam karı koca arasına
girilmez yada ben karışırım ama aslında kimse karışmaz başı
belaya girer diye korkar gibi yanıtlar gelebilir. Tepkisiz kalmanın
da bir suç olduğunu, hırsıza nasıl davranıyorsak Cevat Beye de
aynı şekilde davranmamız gerektiğini anlatın.
Buraya kadar hep dış çevre ve anne baba üzerinden konuştuk.
Birde ev ortamında kardeşler arasındaki şiddeti ve istismarı
engellemek için alabileceğimiz diğer önlemleri konuşalım.
Bazen çocuklarınızın da birbirine vurduğunu veya kötü sözler
söylediğini görüyorsunuzdur. Böyle bir durumda hiç kimsenin,
nedeni ne olursa olsun şiddeti hak etmediğini ve evde böyle bir
davranışa izin verilmeyeceğini belirtmeniz gerekir.
Birçok aile birden fazla çocuk sahibi ve her çocuk için ayrı bir oda
imkanı sağlayamamaktayız hatta tüm ailenin kış aylarında tek bir
oda da uyuma zorunluluğu olabiliyor.
Bunun yanında çocuklarımızın dış çevreden gelecek olan istismar
dediğimiz durumlara karşı kendini koruması için küçük yaşlardan
itibaren ev ortamında bazı düzenlemeler yapmak ve önlemler
almak zorunda olduğumuzu da konuşmuştuk.
Soru: Peki ne yapabiliriz?
SLAYT-20
Paylaşım: Çocuklarımız okula gidiyorsa okul müdürleri ve
öğretmenleri, ilçe kaymakamlığı, ilçe milli eğitim müdürlüğü,
jandarma ve polis bu durumu paylaşıp yardım alabileceğim
yerlerdir.
Bunun yanında arayabileceğimiz bazı numaralar var.
• Polis imdat:
155
• Jandarma:
156
• Acil(hastane):
112
• Çocuk hizmetleri:
183
TEŞEKKÜRLER…