SLAYT-1 Bugün sizlerle “çocuk kimdir, çocuğun hakları nelerdir ve çocukları yetiştirirken nelere dikkat etmelidirler” konuları üzerine konuşacağız. Paylaşım: bazen, söz dinlemeyen çocuklara öfkelenip sabır tükendiğinde, onların bağırılarak, aşağılanarak veya dayakla cezalandırıldığı durumlar olur. Azıcık hafifçe gibi tanımlamalar şiddeti hafifletmez; çünkü şiddet gören kişi üzerindeki olumsuz etkisi aynıdır. Bu nedenle, kimsenin kimseye şiddet uygulamaya hakkı olmadığını, şiddetin kimse tarafından hak edilmediğini ve şiddetin azı çoğu olmadığını bilmeliyiz. Ve öğrencilerimize bu anlayışı kazandırmalıyız. Çocuk hakları konusunda öğrencilerimizi ve aileleri bilinçlendirme, çocuk haklarını koruma gibi sorumluluklarımız da vardır. Çocuk hakları nelerdir birlikte bakalım. SLAYT 2222 Yaşam Hakkı • Sağlık ve bakım • Beslenme • Barınma ÇOCUK HAKLARI Koruma Hakkı Tehlikelerden koruma Çoğunun ihmal edilmemesi Gelişim Hakkı • Anne-baba ilgisi: duygusal, sosyal, fiziksel ve zihinsel gelişime destek • Eğitim, okula kayıt ve devamını sağlama Katılım Hakkı • Çocuğun evde, okulda, toplumda • Söz hakkının verilmesi/savunulması Çocuklara yönelik sadece sizin değil yasal olarak devletin de sorumlulukları vardır ve bu konuda şunu söyleyebiliriz. Çocuklar önce devletin sonra ailenindir. Peki, kaç yaşları arasındaki bireyleri çocuk olarak tanımlayabiliriz? Yasalarımıza göre 0 – 18 yaş arası her birey çocuktur ve çocuklara yönelik haklardan ve yasalardan yararlanırlar. Bunun en temel nedenlerinden biri çocukların yetişkinlerden farklı ihtiyaçlara sahip olmalarıdır. 18 yaşına dek anne babalar, çocukların eğitim barınma beslenme yaşama aile ve toplum içinde var olma, kararlara katılım haklarından yararlanmaları konusunda sadece vicdani olarak değil yasal olarak da sorumludurlar. SLAYT-8 Herhangi bir nedenle çocuğun bu haklardan yeterince yararlanmaması, ÇOCUK İHMALİ anlamına gelir. Örneğin, çocuk yeterince beslenmiyorsa temizliği önemsenmiyorsa, anne baba okula göndermiyorsa, hastalandığında ve ihtiyacı olduğunda (aşı,göz,diş kontrolü gibi) doktora götürmüyorsa kısacası çocuğun sağlıklı gelişimi için yapması gerekenleri yapmıyorsa çocuk ihmal ediliyor demektir. İhmal konusuyla yakından ilişkili olan çocuk istismarı hakkında da biraz konuşalım. “ÇOCUK İSTİSMARI” yetişkinler tarafından çocuklara ekonomik, fiziksel, duygusal olarak zarar verilmesi anlamına gelir. Örneğin zorla çalıştırılan, dayak, tekmeleme, vurma, saç çekme gibi şiddete uğrayan, cinsel tacize, tecavüze maruz kalan çocukların başına gelen olayları televizyon ve gazetelerden öğreniyoruz, bazen de yakın çevremizde görebiliyoruz. SLAYT-3 İHMAL slayt üzerinden geç. Eğer böyle bir duruma bahsettiğimiz gibi çevremizde şahit oluyorsak yasal ve vicdani sorumluluklarımız vardır. İSTİSMAR TÜRLERİ SLAYT-5 SLAYT-10 SLAYT-6 Fiziksel istismar: Saç çekmek, vurmak, terlik atmak, çimdiklemek, tekmelemek, kızdığımız için aç bırakmak, bağlamak, yakmak vb. SLAYT-7 Ekonomik istismar: dilendirmek, vermemek, çok para vermek vb. çalıştırmak, harçlık SLAYT-8 Duygusal istismar: azarlama, hakaret etme, küçümseme, tehdit etme, suçlama, çocuğa küsme, yokmuş gibi davranma, çocukla alay etme duygusal istismarlardan bazılarıdır. İstismar tiplerinden biri tek başına olabileceği gibi, birden fazlası aynı çocukta var olabilir. Özellikle duygusal istismar hemen hemen her zaman diğer istismar tipleriyle beraber görülür. SLAYT-9 Cinsel istismar: Cinselliği kışkırtan konuşmalar, kişinin kendine dokunmaya zorlaması veya çocuğa zorla dokunulması, yetişkin vücudunu ve yetişkin cinselliğini sakınmamak, cinsel ilişki ya da pornografik film seyrettirme, tecavüz vb. CİNSEL İSTİSMARA MARUZ KALAN GÖRÜLEBİLEN BELİRTİLER NELERDİR? ÇOCUKLARDA Tekrarlayıcı, rahatsız edici düşünceler, olayla ilgili kabuslar, uykuya dalma güçlüğü (karanlık olayı çağrıştırabilir ya da kabus göreceğini düşündüğü için uyumak istemez), öfke patlamaları, konsantrasyon güçlüğü Yaşına uygun olmayan cinsel davranışlar, cinsel davranışlarda artma, mastürbasyon, yaşadıkları cinsel travmayı yeniden yaşama ve tekrarlama eğilimi: Cinsel oyunlar oynama, erişkinleri ayartıcı davranışlarda bulunma gibi, cinsel kimlik bozuklukları, cinsel işlev bozuklukları, Cinsel istismara uğrayan çocukların %50'sinde travma sonrası stres bozukluğu görülmekte, depresyon, düşük benlik saygısı, intihar davranışları, damgalanmışlık hissi, alkol ve madde kötüye kullanımı eşlik edebilmektedir. Belirtileri fark etmiş olsak da çoğu zaman istismarı düşünmeyiz. Hatta çocuklar bizimle paylaşmış olsalar bile, onlara inanmamızı engelleyen yanlış bilgilerimiz vardır. SLAYT-11 YANLIŞ Çocuklar cinsel istismarı hayal güçlerinin genişliği nedeniyle uydururlar. Yaşanmış bir iki olay önemli değildir. Çocuklar olan biteni çabuk unuturlar. Olayı provoke eden çocuklar, şirin ve cazip kız çocuklar, evden kaçan çocuklar, ihmal edilmiş çocuklar potansiyel kurbanlardır İstismarcılar genellikle yaşlı ve yabancı erkeklerle sokaktaki hırpani serserilerdir. Parklar, genel tuvaletler, ıssız sokaklar, karanlık yerler, boş inşaat sahaları tehlikeli bölgelerdir. Peki, cinsel istismarla ilgili bilinmesi gerekenler neler bir bakalım. DOĞRU Çocuklar bu konuda genellikle yalan söylemezler. İlk kural çocuğa inanmak olmalıdır. Bir kez olan ya da tekrarlayan cinsel istismar çocuğun ruhsal ve fiziksel sağlığı açısından ciddi derecede zarar vericidir. Kurbanlar her sosyo-ekonomik ve her sosyo-kültürel gruptan gelen kız ve erkek çocuklar olabilir. Olguların %80-95’inde fail 20-40 yaşları arasındaki, kurban tarafından tanınan evli ve çocuklu erkeklerdir. Olayın olduğu yer genellikle ev, okul, ev ile okul arasındaki yol gibi çocuğun içinde bulunduğu yakın çevresidir. Çocuklarımızın istismarı fark edebilmeleri ve olası bir durumda kendilerini koruyabilmeleri için Çocuklarımıza vücutlarının kendilerine ait olduğunu, uygun olmayan, istemedikleri şekilde birisinin dokunmasına hayır diyebilmelerini öğretebiliriz. Çocuklara herhangi birisi onları incitmeye kalkarsa “hayır” demeleri gerektiğini söyleyiniz. Bu tarz bir davranışa maruz kaldıklarında güvendikleri birinden yardım istemesi gerektiğini anlatmalıyız. Bunun bir sır olmadığını ve kendilerini suçlu hissetmemelerini öğretmek en önemli başlangıçtır. Çünkü birçok çocuğa büyüklerin söylediklerine itaat etmeleri öğretilmiştir. Dokunulmayı reddetmeyi öğretin: Çocuklara kendilerinin ellenmesi ve öpülmesi durumunda eğer hoşlanmıyorlarsa bunu reddetmelerini söyleyin. Eğer birisi eller ve bunun sır olarak saklanması gerektiğini söylerse mutlaka size bildirmesi gerektiğini anlatın. Çocuklara bazı sırların hiçbir zaman saklanmaması gerektiğini söyleyin. Onlara söylemeleri gerektiğini ve istemeseler dahi bunların açıklanması gerektiğini anlatın. Çocuk ailesinden veya yakınından böyle bir yaşantıya maruz kalırsa korumak amacıyla paylaşmak istemeyebilir. “Yakınlarının zarar görebileceğini düşünebilirsin ancak senin ve yakınlarının en az zarar göreceği yöntemi bulmada sana yardımcı olacağım.” “Suçlu sen değilsin” Gibi ifadelerle paylaşması sağlanabilir. Birisi sana uygun olmayan şekilde dokunmak istediğinde ya da dokunduğunda; Dokunan kişi bunu kimseye söyleme diyorsa Söylersen sana zarar veririm, ailene zarar veririm gibi tehdit ediyorsa Hayır de. Bu kötü niyetli bir dokunmadır. Hızla o kişiden uzaklaş. Bir daha o kişiyle yalnız kalma. Yardım iste. Çığlık atabilirsin. Durumu güvendiğin birine anlat. İlk anlattığın kişiden yardım alamazsan biri sana inanıp yardım edene kadar vazgeçme. Tehditlerin seni korkutmasına izin verme, sessiz kalma, anne baba olarak biz hep yanındayız. Dokunan kişi tehdit ederse sır olarak kalmasını isterse sakın saklama SLAYT-12 İYİ DOKUNMA Kendimizi rahatsız hissetmediğimiz dokunmadır. Annenin öpmesi, babanın sarılması gibi. KÖTÜ DOKUNMA Kendimizi rahatsız hissetmemize neden olan dokunmalardır. Can acıtıyorsa İstemediğin halde dokunmaya çalışılıyorsa Birinin seni kendine dokunmaya zorladığı bir durum varsa Diyelim ki, çocuğumuz ya da bir yakınımız bizimle böyle bir istismar durumu paylaştı. Bu durumda biraz önce anlattıklarımıza bizim inanmamız ve çocuğu suçlamamamız gerekmektedir. Çocuğumuza sana zarar veren olursa anlat dedikten sonra çocuk paylaştığında öyle yapmak istememiştir, sen yanlış anlamışsındır gibi şeyler söylememiz çocuğun bizimle bir daha bu konuda konuşmasını engeller ve sonuç olarak çocuğumuzu koruyamamış oluruz. Bazı yerlerde taciz ya da tecavüz yüzünden bu durumda mağdur olan kişilerin öldürüldüğü, evden kovulduğu vb durumları televizyon ve gazetelerden öğreniyoruz, bazen de yakın çevremizde görebiliyoruz. Bu duruma maruz kalan kadın ya da çocuğun bir suçu yoktur. Bu durumda eylemi yapan kişinin suçlu olduğunu unutmamalıyız. Bu tedbirleri almamız çocuklarımızın maruz kalabileceği olası bir istismar olayına karşı kendilerini korumaları açısından çocukları güçlendirir. Çocuklarınızın sağlıklı gelişimini desteklemek ve gelebilecek herhangi bir istismar durumundan korumak adına yapabileceğimiz önemli bir adım da cinsel gelişimleri hakkında bilgilendirmek ve ihtiyaç olduğunda çocukla konuşmaktır. SLAYT-13 Görmezden gelmeyin, suça ortak olmayın. KULAKTAN KULAĞA VİDEO SON SÖZ Çocuk haklarında da yasal sorumluluklarımızdan bahsettiğimiz üzere Bir ihmal ve istismar durumundan şüphe ettiğiniz veya haberdar olduğunuzda bildirme yükümlülüğünüz olduğunu ve bildirmemenin yasal sorumluluk getirdiğini bilmeniz gerekli.