Sinema ve Televizyon`da Etik

Sinema ve Televizyon’da Etik
“Meslek Etiği, İletişim (Medya) Etiği”
Etik ve Ahlâk Ayrımı

Etik “gelenek” anlamına gelir ve törebilim
olarak da adlandırılır. Bir başka deyişle
etik, “Bireylerin doğru davranış biçimlerini
açıklayan ve tanımlayan ilkeleri, değerleri
ve standartları ortaya koyan
sistemdir.” Etik, ahlâki standartların hayata
uygulanışının ve mantıklı olup olmadıklarının
sorgulanması, akıl yürütme sürecidir.
Etik ve Ahlâk Ayrımı

Ahlâk ise “Bireylerin yaşamının bir parçası
olan ve eylemlerini yönlendiren inanç,
değer, norm ve uyulması gereken kurallar
dizisidir.” Ahlâk “Bireylerin törelere uygun
davranışlarını düzenleyen töre
bilim” olarak da tanımlanmaktadır.
Etik ve Ahlâk Ayrımı

Etik ile ahlâk arasındaki fark şöyle açıklanabilir. Etik
daha çok ahlâk üzerinde düşünmek, fikir yürütmek,
sorgulamak, tartışmak ve yargılamaktır. Etikte ahlâki
davranışlarımızın açıklaması yapılarak, ortaya çıkan
olayların nedenleri, niçinleri incelenerek
davranışlarımızı değerlendirmek mümkündür. İyi ve
kötü, doğru ve yanlışa ait ilkeler ahlakı oluştururken,
insanların karar ve hareketlerini yönlendiren ve
bunların ahlaki bir temele göre iyi veya kötü ya da
doğru veya yanlış olup olmadığının belirlenmesi etik
olarak tanımlanmaktadır.
Etik ve Ahlâk Ayrımı

Buna göre meslek ahlâkı, mesleğin gerektirdiği
ahlâki kuralları içerirken, meslek etiği bu kuralların
sorgulanması, tartışılması, değerlendirilmesi ve
kararlar verilmesidir. İş hayatındaki tüm ilişkiler belli
bir etik anlayışına dayanmaktadır. Gelişmiş
ülkelerde iş yaşamında kurumsallaşmış olan
yaklaşımı ülkemizde de benimsenmektedir. Özellikle
iş yaşamındaki yoğun rekabet ortamı temel mesleki
etik ilkelerine bağlı olmayı gerektirmektedir.
Etik ve Ahlâk Ayrımı

Günümüzde iş yaşamında bir yozlaşmadan
söz edilmektedir. Bunun göstergesi
olabilecek davranışlar, aşırı hırs, bencil ve aç
gözlü davranma, plansızlık, yasalara,
kurallara aykırı davranma, kendini koruma
güdüsü, maddi ve manevi tatminsizlik, servet
açığı, ideolojik ve siyasal ayrımcılık, rüşvet
vb. olarak özetlenebilir. Bu olumsuzlukların
yaşanması, meslek etiği ilkelerine daha fazla
önem verilmesini gerektirmektedir.
Etik ve Ahlâk Ayrımı

Meslek etiği belirli bir meslek grubunun etik ilkelerini
meslek üyelerine emreden, onları belli kurallarla
davranmaya zorlayan kişisel eğilimlerini sınırlayan,
yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten dışlayan,
mesleki rekabeti düzenleyen ve hizmet ideallerini
korumayı amaçlayan mesleki ilkelerdir. Ülkemizde
meslek etiği adına önemli tarihsel bir birikim vardır.
Âhilik sisteminde meslek etiği oldukça iyi bir örnektir.
İş yeri açma, müşteri ilişkileri, sevgi-hoşgörü,
doğruluk dürüstlük vb. etik kurallar tüm dünyaya
örnek olabilecek biçimde uygulanmıştır. Günümüzde
de buna benzeyen temel meslek etiği ilkeleri vardır.
Etik ve Ahlâk Ayrımı

Başlıca mesleki etik ilkeleri şunlardır:




Doğruluk: Doğru sözlülük yalan söylememe,
içten ve dürüst davranma.
Yasallık: İş hayatında yasalara bağlı kalmak.
Yeterlik: Sorumluluk alma, mesleğinde yetkin
olma, nitelikli olma.
Güvenirlik: Mesleğin gerektirdiği etik ilkelere
bağlı olmak, rekabette doğru, dürüst davranmak.
Etik ve Ahlâk Ayrımı

Başlıca mesleki etik ilkeleri şunlardır:




Mesleğe bağlılık: Mesleği sevmek, mesleki
gelişimine önem vermek.
Sorumluluk: Mesleği ile ilgili konularda kendi
sorumluluklarının bilincinde olmak.
İnsan haklarına saygı: Temel insan haklarına iş
yaşamının gerektirdiği boyutlarda saygılı olma.
Sevgi-hoşgörü: Mesleği ile ilgili insan ilişkilerinde
sevgiyle ve hoşgörülü davranma.
Etik ve Hukuk
Yasal düzenlemeler genellikle olumsuz
durumları belirtir, yani suçu tanımlar ve
cezasını öngörür. Etik kodlar ise olumsuz
yanında olumlu durumlara ve davranışlara
da yer verir.
Etik ve Hukuk
Meslek Etiği

Meslek kollarının kendi mesleklerinin
kapsamını ve nasıl icra edileceğini
belirledikleri çeşitli normlar, kurallar ve
düzenlemeleri içerir.
Meslek Etiği

Mesleki Etik İlkeler, Normlar Nasıl
Düzenlenir?

Kendi kendini düzenleme,


Mesleki kodlarını meslek kuruluşlarının kendilerinin
belirlediği düzenleme biçimdir.
Yasa koyan kendini düzenleme,

Mesleki kodların yasa tarafından veya yasalar tarafından
kurulan kuruluşlar tarafından düzenlendiği biçimdir.
Meslek Etiği

Meslek etiği de iş etiği ve çalışma etiği ile ilintilidir
ve belirli ölçüde örtüşmektedir. “Profesyonel” ve
“profesyonellik” sözcükleri bir işin maharetli ve
gereklerine uygun bir biçimde yürütüldüğünü ifade
eder.
Meslek Etiği
Ancak bir işin meslek sayılabilmesi,
• Belirli bir akademik eğitim süresi
• Belirli bir ihtisaslaşma eğitimi gerektirir.
• Meslek üyelerinin yer aldığı meslek örgütünü
gerektirir. Örgüt, üyelerini denetler, mesleki
uygulamalar için standartlar geliştirir ve
bunlara uyulmasını izler.
• Meslek mensuplarının birincil amacı
kendilerine ihtiyaç duyanlara hizmet etmektir.
Meslek Etiği






Tıp Etiği,
İş(letme) Etiği,
Hukuk Etiği,
Siyaset Etiği,
Eğitim Etiği,
İletişim (Medya) Etiği.
Meslek Etiği
Meslek Etiklerinin İlgilendiği Konulara Çeşitli
Örnekler:
• Siyasette Etik: Siyasetçilerin gerçekleştiremeyecekleri
vaatlerde bulunmamaları
• Kamu Yönetiminde Etik: Vatandaşlara eşit muamele
yapılması ve eşit hizmette bulunulması
• Yargıda Etik: Yargı organlarının kararlarında devletbirey dengesinin gözetilmesi ve süreçlerin daha hızlı
çalışması
• Eğitimde Etik: Öğretmenlerin öğrencilerine özel ders
vermemeleri
• Bilim Etiği: Araştırma yöntemlerinin ve bulgularının
saptırılmaması
• Medya Etiği: Haber ile yorum ayrımının yapılması
• Sporda Etik: Doping ve şike yapılmaması
İletişim Etiği

İletişim (Medya) Etiği





Gazetecilik Etiği
Halkla İlişkiler Etiği
Reklâm Etiği
Televizyon Etiği
Internet Etiği
Gazetecilik Etiği (Basın Ahlâkı)

Kamu Hizmeti Olarak Gazetecilik Mesleği ve
Demokrasi:

Dördüncü Güç ve Toplumsal Sorumluluk,

Gerçeği Anlatmak ve Kamu İçin Gazetecilik,
Gazetecilik Etiği (Basın Ahlâkı)

Etik İlkelerin İzlenmesi:





Etik Komiteler,
Ombudsman,
Basın Konseyi,
Medya Gözlemevi,
Kamu Baskısı ve Kendini Düzenleme.
Gazetecilik Etiği (Basın Ahlâkı)

Gazetecilikte Etik Sorunlar:

A. Haber Kaynaklarına Karşı Sorumluluk Ve Etik
Sorunlar:

GAZETECİLERİN HALKLA İLİŞKİLER
UYGULAYICILARIYLA İLİŞKİLERİNDE YAŞANAN ETİK
SORUNLAR






a. Zakazuka: Basın ve Halkla İlişkilerin Çıkar Birliği
b. Gazete Ekleri ve Advertoriallar
c. Hediyeler
d. Bedava Geziler
e. Spin Denetimi ve Siyasal İletişim
ÇEK DEFTERİ GAZETECİLİĞİ


a. Haberi Para ile Elde Etme
b. Para Karşılığı Haber Yapma
Gazetecilik Etiği (Basın Ahlâkı)

B. Piyasadan Kaynaklanan Etik Sorunlar



Medyada Tekelleşme Ve Yoğunlaşma
Çıkar Çatışması
Reklam Verenlerden Kaynaklanan Etik Sorunlar
Gazetecilik Etiği (Basın Ahlâkı)

C. Haberlere Konu Olan Kişilere İlişkin Etik
Sorunlar




Özel Yaşam Karşısında Medyanın Sorumluluğu:
Çiğnenen Onurlar
Habere Konu Olan Kişilerin Korunması
Ayrımcılık, Aşağılama ve Hakaret Basın
Özgürlüğü Mü?
Seçkincilik ve Haber Alma Özgürlüğü
Gazetecilik Etiği (Basın Ahlâkı)

D. Siyasal Yapıdan Kaynaklanan Etik
Sorunlar



Savaş Haberciliğinde Etik
Çatışma ve Terör Dönemlerinde Etik
Devlet Sırları ve Devletin Gizliliği
Gazetecilik Etiği (Basın Ahlâkı)

Gazetecilikte Görüntü ve Etik


A. Haber Fotoğrafları ve Etik
B. Televizyon Haberciliğinde Etik

1. Görüntüden Kaynaklanan Etik Sorunlar










A. Arşiv Görüntüleri,
B. Canlandırma,
C. Film Görüntülerinin Kullanılması,
D. Amatör Kameralar,
E. Gizli Kamera Çekimleri,
2. Görüntü Manipülasyonu
3. Asparagas (Uydurma Haber)
4. Görüntülü Basın Bültenleri (Video News Releases)
5. Hızdan Kaynaklanan Etik Sorunlar
6. Eğlence ve Günlük Yaşamın Enformasyonu