Beslenme ve Diyet Uygulamalarında Etik

Prof.Dr.Muhittin TAYFUR
Başkent Üniversitesi,
Sağlık Bilimleri Fakültesi,
Beslenme ve Diyetetik Bölümü
İyi ve kötü, yanlış ve doğru kavramlarını tanımlar,
 Etik bilincini geliştirmeye ve insanları aydınlatmaya
çalışır.

Takınılan ahlaki tutumun,
 Yargının,
 Eylemin doğru, iyi, yanlış, kötü olarak
değerlendirilmesinin gerekçelerini,
 Ahlakın özü ve toplumdaki işlevlerini inceler.

Etiğin dayandığı temel koşul “iyi niyet”tir.
 Burada iyi niyet, kişinin iyi kabul edilen fiilen kendi
eylemlerinin ilkesi haline getirmesi anlamında
gelmektedir.

Yaşamın bir noktasında etik öğretilmelidir.
 İnsanlar doğuştan ahlaklı olmak için veya diğer
insanların refahını düşünmek gibi bir güdülerle
doğmaz.

Ailenin rolü, çocuklarını topluma yararlı, üretken bir
birey olarak yetiştirecek ahlaki eğitimi vermektir.
 Dürüstlük, kendini bilmek,
 Çevresine ilgi, yasalara saygı,
 Sadakat ve nezaket gibi temel değerler ailenin
temel amacı olarak nesilden nesile aktarılmalıdır.


Etik:
Bireysel,
 Örgütsel,
 Toplumsal,
 Küresel düzeyde etik şeklinde sınıflanmaktadır.

Bireysel etik, tek bir bireyin davranışlarıyla ilgilidir,
 Bireyin davranışlarını belirleyen ve şekillendiren
değer yargıları,
 Bireyin sahip olduğu bilince işaret etmektedir.

Bireyin yaşamındaki değerler, normlar ve inançların
bir araya gelmesiyle oluşmaktadır.
 Bireyin içinde var olduğu aile,
 Örgüt veya toplumun değerlerini ne derecede
içselleştirdiği ve davranışlarında ne oranda yansıttığı
önemlidir.

 Hangi
düzeyde etikten söz edersek hepsi
de bireysel eylemlerle gerçekleşmektedir.
Bireysel etik insanın çevresiyle olan ilişkilerine yön
veren ve bireye özgü standartlar ve değerlerden
oluşmaktadır.
 Kaynağında aile, arkadaşlar ve almış olduğu terbiye
yatmaktadır.

Meslek etiği kısaca bir mesleği uygulayanların
uymak zorunda oldukları ahlaki ilkelerdir.
 Her mesleğin işlevi ve etkilenenleri farklıdır.
 Dolayısıyla o mesleğe özgü ilkelerin belirlenmesi,
 Farklı uygulamaların ortadan kaldırılması gibi
mesleğe yeni başlayanlara rehberlik etmektedir.

Meslek etiği ilkeleri genelde tüm dünyada benzer
özelliklere sahiptir ve evrensel meslek ilkeleri
oluşturulabilir,
 Çalışma etiği/iş etiği ilkeleri, ait olduğu kültüre ve
ülkeye göre değişebilmektedir.

Herhangi bir işin meslek olarak sayılabilmesi için,
uğraş alanının etik değer ve ilkelere yer vermesi
gerekmektedir.
 Yani “yeterlik” adı verilen ve bir meslek elemanın
sahip olması beklenen 3 temel öge:
 Bilgi,
 Beceri,
 Doğru iş alışkanlıkları ve tutumları.

Meslek, sistemli bir eğitimle kazanılmış özel bilgi ve
becerilere dayanır.
 Meslek dalları araştırma ve deneylerle geliştirilerek
zamanla kendine özgü tekniklere sahip olurlar.

Meslekler kazanç elde etmek için yapılan
uğraşlardır.
 Meslek olarak kabul edilecek bütün uğraş alanlarının
kendine özgü değer ve etik ilkeleri vardır,
 Mesleğin üyeleri bu değer ve ilkeler doğrultusunda
davranırlar.

Bir işi yapabilmek için diploma ya da herhangi bir
belge almak, gerçekte o kişiye söz konusu işi
yapabilme konusunda hak ve yetki vermektedir.
 Ancak saygınlık ve güven kazanmak, ait olunan
grubun ilke ve kurallarına uymakla olasıdır.

Meslekle ilgili belirlenmiş ilke ve kurallara uymak,
kurulan birlik ve düzenin devamı açısından çok
önemlidir.
 Bir mesleğin topluma sağladığı yararlar ve katkılarla
toplumun o meslekten sağladığı kazanımlar,
 Bir meslek ile toplum arasında bu tür sosyal
sözleşmenin varlığına işaret etmektedir.

Bir meslek ile toplum arasındaki ilişkilerde ahlaki bir
alt yapı oluşturmaktadır,
 Meslek üyelerinin topluma karşı özel bir ahlaki
sorumlulukları olduğunu göstermektedir.

Meslek etiği, belirli meslekte (özellikle doğrudan
doğruya insanla ilgili mesleklerde) uyulması gereken
davranış kurallarından söz edilmektedir.
 Bütün dünyada o meslek üyelerin bu kurallara
uyması beklenir.


Her türlü meslek alanında bireylerin davranış ve
tutumlarının toplumların yapısına bakmaksızın
evrensel boyutta ahlaki çizgiye kavuşturmak için
oluşturulmuş kurallar olarak tanımlanabilir.
Çalışma yaşamında sıklıkla ortaya çıkan kariyer
edinmek için yapılması gerekenler,
 Para kazanmak ve doğru olanı yapmaya çalışmak
arasındaki ikilemleri tartışır,
 Bir çözüme kavuşturmaya çalışır.

1. Meslek üyelerinin uyması gereken değer ve
davranışlara yol göstermek,
 2. Meslek etiğine aykırı davranışlara karşı tavizsiz
tutumları ortaya koymak.

10 madde ile sıralanmaktadır :
 1. Meslek etiği kişisel etiğe dayanmaktadır.
 2. Meslek etiği dürüstlüğe dayanmaktadır.
 3. Meslek etiği namuslu olmayı gerektirir.

4. Meslek etiği doğru söylemeyi gerektirir.
 5. Meslek etiği güvenilir olmayı gerektirmektedir.
 6. Meslek etiği bir iş planı gerektirmektedir.

7. Meslek etiği hem içsel hem de dışsal olarak
uygulanır.
 8. Meslek etiği kar gerektirir.
 9. Meslek etiği değerler üzerine kurulur.
 10. Meslek etiği kurumun en tepesinden
başlamaktadır.

Bir mesleğin ve toplumun üyeleri arasındaki
inandırıcılığın aracıdır,
 Yazılı olarak belgelendiğinde o meslek için
toplumsal bir sözleşmeye dönüşmektedir.
 Ortak değerlere ve özgöreve sahip üyeler arasında
mesleki aidiyet duygusunu arttırmaktadır.

Topluma ve insanlığa karşı da görevlerinin ne
olduğunun bilincini canlı tutmaktadır.
 Bir mesleğin etik ilkeleri, o mesleğin hedef kitlesine
de daha doyurucu hizmetler vermesini sağlamada
rehber olmaktadır.

Temel ilkeler:
 Önce insan,
 İnsan mutluluğunun araç değil amaç olması,

Temelde dürüstlük ve yasalara bağlılık,
 Özeleştiri,
 Duygu ve değerlerin ortak kültürü,
 Güven ve karşılıklı saygı,

Sürekli gelişim,
 Demokratik katılım,
 Tutarlılık,
 Bütünsel bakış açısı,

Yaratıcılık ve uzlaşmayla sonuçlanan çıkar
çatışmaları,
 Ürüne ilişkin olarak güvenirlik ve kalite,
 İşyeri hijyeni koşulları ve güvenliği.

Doğruluk,
 Yasallık,
 Yeterlik ,
 Güvenirlik ,
 Mesleğe bağlılık.






Temel İlkeler,
Topluma Karşı Sorumluluklar,
Hasta ve Danışanlara Karşı Sorumluluklar,
Mesleğe Karşı Sorumluluklar,
Meslektaşlarına ve Diğer Çalışanlara Karşı Olan Sorumluluklar.

Bu ilkeler bütününde yer almayan durumlarla karşılaşıldığında;
Diyetisyen, genel etik ilkelere, ulusal düzenlemelere,
uluslararası düzeydeki bildirge ve sözleşme hükümlerine
uymalıdır.








Söylediklerinize dikkat edin; düşüncelere dönüşür...
Düşüncelerinize dikkat edin; duygularınıza dönüşür...
Duygularınıza dikkat edin; davranışlarınıza dönüşür...
Davranışlarınıza dikkat edin; alışkanlıklarınıza dönüşür...
Alışkanlıklarınıza dikkat edin; değerlerinize dönüşür...
Değerlerinize dikkat edin; karakterinize dönüşür...
Karakterinize dikkat edin; kaderinize dönüşür..........
Mahatma Gandhi