ÜRİNER SİSTEM RADYOLOJİSİ

ÜRİNER SİSTEMİN
RADYOLOJİK ANATOMİSİ
Normal anatomi ve
görüntülemelerden
bahsetcez.hastalıklara değinmiycez.
Prof.Dr. Uğur BOZLAR
Radyoloji Ad
Üriner Sistem
1- Böbrekler
2- Üreter
3- Mesane
4- Üretra
BÖBREKLER
Böbrekler
Okudu.
• 11-12 cm x 5-6 cm x 2,5 -3 cm . boyutlarında
• Retroperitoneal, T 12 ile L3 vertebralar arasında
• Her iki böbrek boyutları arasında 1,5 cm’den fazla
farklılık olması anormal
• Çocuklarda böbreklerin uzunluğu 4 vertebra boyunu
geçmemelidir
• Sağ böbrek daha aşağıda ve soldan daha küçüktür.
Böbrekler
Böbrek yapısı nelerden oluşuyor
dedi okudu yapıları gösterdi.
Renal Parankim:
•Korteks, medulla
Toplayıcı sistem:
•Kaliksler, infindubulum,
renal pelvis
Renal sinüs içerisinde:
•Renal pelvis, Renal
arter-venler ve
lenfatikler
Renal BT ve MRG Kesitleri
Axial kesitler simetrik olmak
zorunda değil.vertabra beyaz.yağ
dokusu siyah.değişik sekanslar var.
Okudu.
• Renal arterler; Aortanın posterolateralinden ayrılır.
• Renal venler; Vena kava inferiora katılır.
Sol renal ven Ao’nın önünden geçer
Renal arter dallanmasını
görüyorsunuz.
BTA ve MRA örnekleri.aksial
kesitlerin 3 boyutlu görüntüleri.mra
kemikler gözükmez.
BTA ve MRA örnekleri
ÜRETERLER
Okudu.
Üreterler
• Böbrekle mesane arasındaki yaklaşık 25 cm. uzunluğunda
tübüler yapılar
• Abdominal ve pelvik parçaları mevcuttur
Abdominal parça
• Psoas kası anterioru ve vertebraların transvers çıkıntıları
hizasından seyreder
• İliak arterleri çaprazlayarak pelvise girer
Pelvik parça
• Pelvik üreter geriye ve dışa doğru seyreder
• Spina iskiadikalar seviyesinde öne ve içe doğru döner ve
oblik olarak mesaneye girer.
Üreterler
Fizyolojik darlıklar taş düşmesinde
önemli.oblık seyri reflü olmasını
engelliyor.
Üreterler 3 yerde fizyolojik darlık gösterir
1- Üreteropelvik bileşke
2- İliak arterleri çaprazladığı yer
3- Mesane girişi
•Üreterlerin mesane duvarındaki oblik seyri
yaklaşık 2 cm. uzunluktadır
•Bu anatomik özellik mesanedeki idrarın
üretere reflüsünü engeller
BT ve MR
Ürografi örnekleri
MESANE
Okudu.
Mesane
• Transvers kesitlerde mesane oval veya yuvarlak şekilde
görülür
• Şekli dıştan basılayan herhangi bir nedenle değişebilir
• Mesane duvar kalınlığı (3-6 mm ) olup mesanenin
doluluk oranı ile ters orantılıdır.
Ultrason ile bakılmadan önce
hastaya suç sıkış gel diyoruz ki
mesane su ile dolsun.
Bt ve mr görüntüleri.bt taş varsa
beyaz görülür.
ÜRETRA
okudu
•
Erkek Üretrası
Prostatik, membranöz, bulböz ve penil kısımlarından
oluşur
Kadın Üretrası
• Yaklaşık 3-4 cm. uzunluktadır
• Pelviste erkek üretrasından
daha az fikse olduğu için künt
travmalarda nadiren yaralanır
• Kadın üretrasında yaralanma
yapan en sık neden; zor vajinal
doğumdur
ÜRİNER SİSTEM RADYOLOJİSİ
Prof.Dr. Uğur BOZLAR
Radyoloji AD
ÜRİNER SİSTEMİN RADYOLOJİK
İNCELEME YÖNTEMLERİ
• Direkt üriner sistem grafisi
• İntravenöz pyelografi
• Ultrasonografi
• Renkli Doppler ultrasonografi
• Bilgisayarlı tomografi
• Manyetik rezonans görüntüleme
• Anjiografi
• Özel incelemeler (Sistografi, Voiding
sistoüretrografi, Retrograd pyelografi, Antegrad
pyelografi)
DİREKT ÜRİNER SİSTEM GRAFİSİ
• İntravenöz pyelografinin ilk grafisidir
• Böbrekler, mesane, prostat dahil olacak şekilde
tüm üriner sistem alanlarını içine almalıdır
• Böbreklerin lokalizasyonu, büyüklüğü, psoas
kenarları değerlendirilir
• Taş, kalsifikasyon, anormal opasiteler araştırılır
• Kemikler dahil tüm yapılar gözden geçirilir
İNTRAVENÖZ PYELOGRAFİ (İVP)
• 1 gece önce barsak temizliği yapılır
Bağırsaktaki gayta görüntüye
engel olabilir
• İntravenöz yolla iyotlu kontrast madde verilir
• 1.dk grafisi nefrogram adını alır ve böbrekler opasifiye
olur
• 5., 15. 30. dakikalarda toplayıcı sistem ve mesane
görüntülenir.
• Obstrüksiyon varsa daha geç röntgenogramlar da alınır.
5-6 saate kadar beklenebiliyormuş
A da direkt üriner sistem grafisi görüntüsü
B de 5. dk. IVP görüntüsü verilmiş.böbrekler tutulmuş, toplayıcı
sisteme daha tam geçmemiş
Burda sağ
üreter tam
çıkmış,
solda distal
yarısı
çıkmamış.
Bu durum
normalde
olabilir
patolojik
de. Mesele
enfeksiyon
dan
şüphelenile
bilir
İNTRAVENÖZ PYELOGRAFİ (İVP)
• Hastanın kliniğine göre; Geç grafiler, oblik grafiler,
prone grafi veya dolu-boş mesane grafileri elde olunur.
Avantajları:
•Tüm üriner sistemi birlikte değerlendirmesi
•Toplayıcı sistemi ayrıntılı göstermesi
•Opasitelerin toplayıcı sistem içinde olup
olmadığının tespiti
•Obstrüksiyonu olup olmadığının belirlenmesi
•Kalsifikasyonları göstermesi
•Relatif olarak ucuz olması
Boş mesane çekme amacı rezidüel idrar varmı diye.ne kadar fazla
ise patolojik durum (prostat hip., taş, enf…) o kadar şiddetlidir.
İNTRAVENÖZ PYELOGRAFİ
Dezavantajları:
•Böbrek fonksiyonuna bağımlıdır
•Parankimin iç yapısını, ön ve arka yüzünü göstermez
•Radyasyon mevcuttur
•Kontrast madde kullanımı relatif olarak risk taşır
İNTRAVENÖZ PYELOGRAFİ
IVP değerlendirmesi:
•Böbreklerin pozisyonu
•Dış konturları ( tümör)
•Boyutları
•Kalikslerin şekilleri
•Kalikslerin itilme ve yaylanmaları,
•Pelvis renalis
•Üreterler ve
•Mesane incelenir
Normal böbrekler, üriner sistemin IVP görüntüsü
ULTRASONOGRAFİ
• Kolay, ucuz, noninvazif
olması nedeniyle çok önem
kazanmıştır
• Böbrek parankimi komşu
karaciğer ve dalağa göre
daha hipoekojendir
• Santralde pelvikalisiyel
sistem, yağ dokusu ve
damarların oluşturduğu
hiperekojen alan bulunur.
ULTRASONOGRAFİ
USG incelemede:
•Böbrek konturları düzgün
•Parankim kalınlığı (Normalde: 2-2.5 cm)
•Parankim ekosu değerlendirilir (N: KC’e göre hipo)
– Kronik böbrek hastalarında böbrek ekojenitesi artar
•Hidronefroz, tümör, kist, abse değerlendirmesi
kolayca yapılır
•Taşlar görülür
ULTRASONOGRAFİ
• Proksimal ve distal üreter incelenir
• Mesane değerlendirilir
• Prostat incelenir
• Gerekli durumlarda transrektal ve transvajinal USG
inceleme yapılabilir
• Biopsi ve girişimsel işlemlere rehberlik edebilir
RENKLİ DOPPLER US
• Doppler USG’de: Vasküler yapılardaki akım
renklendirilerek değerlendirilir ve akım paterni
incelenebilir
• Renal hipertansiyon araştırmasında renal arter akımını
• Difüz parankimal patolojilerde akım direncini
• Renal lezyonların vaskülaritelerini araştırmada kullanılır
RENKLİ DOPPLER US
Böbrek damarlarını ve akım paternlerini görmemizi sağlar. Akım azsa azaltan nedenleri(
tromboz, organ rejeksiyonu, yetmezlik…) düşünmemizi sağlar.
BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ
• Üriner sistemle beraber; çevre yapılar ve diğer abdominal
organlar değerlendirilir
• Renal kitelelerin saptanması, ayırıcı tanısı ve
evrelendirmesinde kullanılır
• Kontrastsız BT ile taşlar araştırılabilir
Kontrastla taş birbiriyle
aynı denste olduğu için
• Mesane, prostat ve pelvis değerlendirilir
• BT ürografi incelemesi ve
• BT anjiografi incelemesi yapmak mümkündür
Kontrastlı BT Fazları
Kontrastsız faz
•Renal parankim dansitesi: 27-47 HU
• Renal hilus yağ dansitesi ile renal
parankimden ayrılabilir
• Kortikomedüller ayrım yapılamaz
İlk resimde okla göst. yerde bir lobulasyon var.
Kortikomedüller faz
• Kontrast sonrası 15-25 sn.de alınır
• Kortex; 70 HU - 145 HU
• Medulla: Ancak 60 HU’e kadar çıkabilir
• Kortikomedüller ayrım rahatlıkla yapılabilir
Kontrastlıda 15-25 saniye gibi erken çekimde kortex
medulla ayrımı yapılabiliyor. Kortex daha damarlı
old. İçin daha kontrast tutuluyo medullaya göre
42
Nefrojenik fazda kortex medulla ayrımı yok. Bunda daha çok kitle varmı yokmu
diye bakılır. Kitlenin dansitesi farklı old. için. Resimdede kitle görünüyo.
Nefrojenik faz
• Kontrast sonrası 100-120 sn
• Kortex ve medulla dansitesi 120
HU ile dengelenir
• Renal parankim homojen olarak
parlar
Ekskresyon fazı (4-5 dk)
• Renal medülla kortekse göre hafif
derecede fazla parlar
• Esas olarak izlenen yapı toplayıcı
sistemdir
43
Tomografi
görüntüsü
RV: renal ven
A: aort
P: PELVİS
RENALİS
3. Resimde
üreterler
gösterilmiş
okla.
4. Resimde
mesane
seviyesinden
bir kesit
mesane
MANYETİK REZONANS
GÖRÜNTÜLEME
• Multiplanar görüntüleme kabiliyeti nedeniyle komşuluk
ilişkilerini gösterir
• Renal kitleler değerlendirilebilir
• Renal kan akımı ve perfüzyon değerlendirilebilir
• MR Ürografi incelemesi
• MR Anjiografi incelemesi yapmak mümkündür
• Endorektal ve endovajinal koillerle mesane tabanı ve
prostat değerlendirilebilir
A daki görüntü t1 MR görüntüsü. Çünkü BOS siyah ve yağ parlak renkte.
B deki görüntüde t1. burda böbrek çevresi kurşun kalemle çizilmiş gibi. Bu yağla
parankim doku ayrımını yapmamızı sağlıyor. Burdaki kitlede yağ içermiyo.
C t2 görüntüsü. Burda yağ baskılanmış. Normalde t1de de t2de de yağ beyaz olurmuş.
t2 görüntüsü. Spinal kanalda BOS beyaz çıkmış. Yağ baskılı, siyah çıkmış. Burda
böbrek kisti var. Kistler parlak çıkmış
MR ürografi görüntüsü.
MR direkt olarak t2
sekans görüntülemeyle
alınabilir. Yada kontrast
ilaç verip t1
sekanslamayla
alınabilir. Burda t1 ile
alınmış
MR anjiografi görüntüsü
Kateter Anjiografi
• Renal vasküler anatomiyi gösterir
• Arteriyel stenoz, anevrizma, fistül araştırılmasında
• Balon dilatasyon, stentleme ve embolizasyon gibi
girişimsel işlemler için kullanılır Embolizasyonu anevrizma ve fistül
durumlarında yapıyorlarmış girişimsel radyolojide.
• Renal venöz kan örneklemesi yapılabilir Renal venöz kan
örneklemesi, sürrenal bez hastalıklarında patolojinin hangi bezde old. belirlemek
amacıyla alınır, hormonlara vs. bakılır. Sonuçta sürrenallerin venide aynı taraf böbrek
veninin döküldüğü yere dökülür.
Kateter anjiografi görüntüsü. Bu klasik anjiografi.
Buda DSA görüntüsü. Bunda kontrastlı görüntüyle kontrastsız görüntü birbirinden
çıkartılıyo. Böylece kemik, diğer dokular görüntüyü bozmuyo sadece damarı
görebiliyoruz
Burda da damarda darlık var, stentle açılmış.
Burda da anevrizma var. Kanama yapabilir. Hematüriye neden olabilir. Sağdaki
görüntüde de anevrizmalı damar ‘’coil’’ ile kapatılmış. Tabi bundan sonra o
damarın beslediği kısım enfarkta gidecek
DİĞER RADYOLOJİK YÖNTEMLER
Sistografi ve Voiding Sistoüretrografi
Sistografi ve Voiding Sistoüretrografi
• Temel endikasyonu vesikoüreteral reflü (VUR) un araştırılmasıdır.
• VUR dışında mesane boynu patolojileri, rezidü idrar, üretra
patolojileri için kullanılır.
Görüntüleme tekniği:
• Mesaneye kateterle dilue kontrast madde verilir.
• Mesane dolu iken ve miksiyon sırasında röntgenogramlar alınır.
• Üriner sistem enfeksiyonu varsa kontraendikedir.
Sistografi ve Voiding Sistoüretrografi
Sağdaki görüntüde kateterle mesaneye
kontrast verilmiş. Orda mesanenin içindeki
siyahlık sondanın balonu.
Soldaki görüntü de hasta miksiyon yaparken
çekilmiş. Vesikoüreteral reflü bariz.
DİĞER RADYOLOJİK YÖNTEMLER
Retrograd-Antegrad Pyelografi
Retrograd-Antegrad Pyelografi
• Obstruksiyon düzeyi ve natürünü belirlemek için
kullanılır
• Antegrad: Perkütan olarak toplayıcı sistem girilerek
kontrast madde verilir
• Retrograd: Sistoskopi ile mesaneden üretere grilierek
kontrast madde verilir
DİĞER RADYOLOJİK YÖNTEMLER
Üretrografi
Üretrografi
• Üretradaki obstruksiyonu, intralüminal patolojileri,
üretra bütünlüğünü (travma, kırıklar vb)
değerlendirmek için kullanılır
Yapılışı
• Eksternal meatusdan kontrast maadde verilerek
röntgenogramlar alınır.
Normal
Üreteral striktür