Çocuk Ürolojisinde Tanı Yöntemleri Doç Dr Haluk EMİR Çocuk Cerrahisi Anabilim Dalı Çocuk Ürolojisi Bilim Dalı Ürinerogenital Sistem Penis Testis Epididim Ductus deferens V.seminalis PU-verumontanum Overler Tuba uterina Uterus Vajen Böbrekler Üreterler Mesane Mesane boynu ve Üretra Anamnez Muayene TANI – ÖN TANI Tanıyı desteklemek için ek incelemeler Laboratuar yöntemleri Görüntüleme yöntemleri Laboratuar incelemeler Tam idrar tahlili İdrar sedimenti İdrar kültürü GFR 24 saatlik idrar toplanarak yapılan incelemeler Kan elektrolitleri Üre ve Kreatinin seviyeleri Kan gazları İdrar kültürü KÜLTÜR- ANTİBİYOGRAM- KOLONİ SAYIMI NON İNVAZİF TEKNİKLER Orta akım Torba İNVAZİF TEKNİKLER Kateterizasyon Suprapubik aspirasyon İdrar kültürü Suprapubik aspirasyon Æ%99 enfeksiyon Æ%99 enfeksiyon Kateter Birkaç Gr(-) basil Birkaç bin Gr(+) kok 100 bin↑ 100 bin - 10 bin 10 bin - 1000 1000↓ Æ %95 enfeksiyon Æmuhtemel enfeksiyon Æşüpheli enfeksiyon Æenfeksiyon olası değil Orta akım Erkek 100 bin ↑ Æ Olası enfeksiyon Kız 3 kez 100bin ↑ %95, 2 kez %90, 1 kez %80 Glomeruler Filtrasyon Hızı (GFR) GFR (ml/dk/1.73) TERM BEBEK 21 2. HAFTA 60 3. AY 80 2 YAŞ 100-125 KREATİNİN (mg/dl) TERM BEBEKÆ 2. HAFTAÆ 1 YAŞÆ 10 YAŞÆ ERİŞKİNÆ 0.75 0.34 0.4-0.6* 0.8-0.9* 1.1-1.25* *Kız ve erkeklerde normalin üst sınırı Görüntüleme yöntemleri X-Ray Ses dalgaları Manyetik alan Radyoaktivite Basınç ölçümleri Endoskopi Æ Æ Æ Æ Æ Æ İVP, BT USG , Doppler MR Sintigrafi Ürodinami Sistoskopi, Laparoskopi Ultrasonografi Böbrek patolojilerini araştırmada iyi bir başlangıç araştırma yöntemi Radyasyon yok, Girişimsel değil, Ucuz, Tekrarlanabilir Fonksiyon hakkında bilgi vermez Hasta uyumu ve yapan hekimin deneyimi sonucu etkiler Ultrasonografi Prenatal tanı, Parankim ekojenitesi ve parankim hastalığı, Piyelonefrit: böbreğin büyümesi, kortikomedüller ayırım yapılamaması, renal pelvis ve üreter duvarının kalınlaşması Taş hastalığı, Tümör, Travma, VUR, Renal transplantların takibi Alt üriner sistemin değerlendirilmesi Doppler US: perfüzyon hakkında biligi (renal ve testis) X-Ray Direkt Üriner Sistem Grafisi (DÜS) Yatar pozisyonda, yukarıda diyafram aşağıda pelvis ve üretrayı içine alacak tarzda grafi çekilir Opak ve yarı opak taşların saptanmasında yaralıdır İVP Noniyonik İyod(300mg/ml) 1-3ml/Kg İV 5-7. dk 15. ve 30. dk Gerekirse; 2,4,24. saatlerde grafiler çekilir. İVP Düşük fonksiyon ve Böbrek fonksiyonları ve fonksiyon yokluğunda üriner sistem anatomisi yetersiz kalır hakkında bilgi verir Hasta yüksek radyasyon alır USG, Sintigrafi, MRI gibi yeni yöntemler sayesinde kullanımı azalmıştır Ancak hala taş hastalığında ve bazı özel durumlarda kullanılmaktadır. Bilgisayarlı tomografi İV kontrast madde verilerek hem böbrek fonksiyonlar hakkında fikir edinilir hem toplayıcı sistemler görüntlenebilir. Hasta radyasyon alır. İşlem sırasında hareket etmemesi gerekir. Tümör evreleme ve ameliyat öncesi değerlendirme. Travma. Taş hastalığı (nonkontras spiral tomografi). Enfeksiyonlar. “Multislice” tarayıcılar. MULTISLICE TOMOGRAFİ VCU (Voiding Cysto-Urethrography) Steril idrar 5-8 fr mesane sondası 70 cm yükseklikten, 150 mg İyod/ml içeren sıvı ile mesane doldurulur Mesane kapasitesi: [Yaş(yıl)+2] X 30 ml, 2 yaş altı: 7 X Ağırlık(kg) ml Mesane Kapasitesi Mesane şekli ve cidar VUR varlığı İşeme esnasında üretra İşeme sonrası rezidüel idrar VUR derecelendirmesi Retrograd üretrogram Sistoskopi Ascendan grafi MRI (Magnetic Resonance Imaging) Üriner sistemin hem morfolojisi hem de fonksiyonu hakkında fikir edinilebilir. Değişik planlarda kesitler Alınabilir. Yumuşak doku lezyonlarını daha iyi görüntüler. Nefrotoksik olmayan kontrast maddeler ile radyasyona maruz kalmadan görüntü elde edilebilir. MRA(anjiografi), MRU(ürografi) Pahalı Zaman alıcı ve karmaşık bir işlem Hastanın uzun süre hareketsiz durması gerekir çocuklarda çoğunlukla anestezi gereği olur. MRI Hemanjiom, lipom gibi mezenşimal kitleler Habis tümörlerin evrelemesi Küçük kanama ve infarkt alanlarını belirleme Pyelonefrit tanısı Obstrüksiyon seviyeni belirleme Renal yetmezlik, renal transplant veya kontrast madde allerjisi olan hastalarda Çift sistem ve ektopik açılımların belirlenmesi Renovasküler hastalıkların değerlendirilmesi (MRA) Sintigrafi Radyoaktif işaretli maddeler İV yolla verilir Gamma sayıcılar ile sayım yapılarak ve görüntü elde edilir Renal sintigrafi Dinamik ve Statik Direk ve indirek nükleer sistogram MIBG- Nöroblastom Testis sintigrafisi Renal sintigrafi (Technetium 99m) Statik sintigrafi Dimercaptosuccinic Acid (DMSA)Æ Proksimal tübüllerde tutulur Mercaptoacetyltriglicine (MAG3) Böbrek korteksinin görüntülenmesi Renal malformasyonları belirleme Pyelonefrit tanısı Renal skar varlığını belirleme Her iki böbreğin kıyaslanması( %50%50) Renal sintigrafi (Technetium 99m) Dinamik Diethylene Triamine Pentaacetic Acid (DTPA)Æ glomeruler filtrasyon Mercaptoacetyltriglicine (MAG3)Æ Tübüler ekskresyon Renal perfüzyon, Fonksiyonel renal parankimin pozisyon ve boyutları Renal fonksiyonlar İdrarın palvikalisiyel sistem ve mesaneye geçişi Diüretikli dinamik böbrek sintigrafisi Dinamik böbrek sintigrafisi T 1/2 Æ 10 dk’dan kısa ise “obstrüksiyon yok” T 1/2 Æ 10-20 dk arası ise “şüpheli obstrüksiyon” T 1/2 Æ 20 dk’dan uzun ise “obstrüksiyon var” olarak değerlendirilir. Özellikle yenidoğan döneminde güvenirliği düşüktür. Nükleer sistogram •DİREKT •İNDİREKT Basınç Ölçümleri Whitaker testi Videoürodinami Alt üriner sistem fonksiyonlarının araştırılmasında en değerli yöntem SİSTOMETRİ (DOLUM FAZI) MİKSİYOMETRİ (BOŞALIM FAZI) Kapasite Komplians Kontraktilite Sensitivite İnkontinans ? Akım hızı Akım esnasında mesane içi basınç Rezidüel idrar Her iki safhada EMG Sistoskopi Laparoskopi ÖZET Anatomi Böbrek fonksiyonu USGÆ BT Æ MRI GFR DMSA sintigrafi (İVP, BT, MRI) Alt üriner sistem anatomi ve fonksiyonu VCU Video-Ürodinami