DİN FELSEFESİ Dinin temel iddiaları nesnel kuşatıcı ve tutarlı bir
advertisement
DİN FELSEFESİ Dinin temel iddiaları nesnel kuşatıcı ve tutarlı bir biçimde düşünme çabasına din felsefesi denir. Diğer bir deyişle, dinin temel iddialarını dinin kendisini çeşitli görüntülerini veya türlerini, temel kavramlarını felsefenin eleştirel, akla uygun tutarlı sistemli incelemenin konusu yapmaktadır. DİN FELSEFESİ TEOLOJİ DİN FELSEFESİ, DİNLERİ GENEL OLARAK ELE ALIR. DİN FELSEFESİ, HERHANGİ BİR DİNİN ÖĞRETİLERİNİ, UYGULAMALARINI SAVUNMAK DEĞİL DİNAHLAK İLİŞKİSİNİ DİNİ YAPISINI, DİNİN DOĞASINI, TEMEL İDDİALARI KONUSUNDAKİ FARKLI GÖRÜŞLERİ, KANITLARI, PROBLEMLERİ RASYONEL OLARAK ANLAMAK, AÇIKLAMAK SORGULAMAYI AMAÇLAR. TEOLOJİ, BELLİ BİR DİNİ ELE ALIR. TEOLOJİ DİNİN İNANAÇ VE UYGULAMALARINI DOĞRU OLARAK KABUL EDİP, AKLİ, ENTELEKTÜEL SAVUNMASINI DİĞER DİNLERE VE İDEOLOJİLERE KARŞI YAPAR. Din Felsefesinin Temel Kavramları: Allah: Mutlak yaratıcı, ezeli, ebedi, yaratılmamış, kendiliğinden var olan, zamanı, mekanı her şeyi var eden, kendisi zaman ve mekanla, madde ile sınırlandırılmayan yüce yaratıcı. Vahiy: Yaratıcının, insan için hayatın anlam ve amacını, iyi ve kötünün ne olduğunu bildiren bilgilerin toplamı. Peygamber: Allah’ın dini bilgileri insana aktarmak için seçtiği kişi. İman: Dinin temel doğrularını kabul etme inanma. İbadet: Allah'a saygı ve tapınmanın ifadesi olarak belli zamanlarda tekrarlanan davranışlar. Kutsal: Dinin bir varlığı dokunulmaz kabul etmesi. Din Felsefesinin Temel Problemleri: 1. Allah’ın Varlığı Problemi 2. Evrenin Yaratılış Problemi 3. Vahyin İmkanı Problemi 4. Ruhun Ölümsüzlüğü Problemi Tanrının Varlığı İle İlgili Yaklaşımlar: 1- Tanrının Varlığını Kabul Edenler: • Teizm (Tanrıcılık): Tanrı öncesiz, sonsuz ve evreni her şeyiyle yaratan, bilen irade sahibi bir güçtür. Tanrı zamanı ve mekanı da yaratmıştır, fakat kendisi zaman ve mekanla sınırlandırılamaz. tanrı tüm varlıkların varlık şartıdır, fakat o şartlardan bağımsızdır. • Panteizm (Tüm Tanrıcılık): Tanrı ile evren bir olduğunu savunan yaklaşım. yani tanrı, evrenden ayrı veya onu aşkın bir varlık değil, evren bütünü bakımdan tanrıdır veya evrende etkide bulunan güçler kanunlar tanrıyı oluştururlar. • Deizm (Yaratancılık): Tanrı, dünyayı, evreni, tabiatı, yasaları yaratmıştır. Fakat evren, yasalar, her şey kendi kurallarına göre işlemektedir. Tanrı artık karışmamaktadır. Var olan her şeye kendi aşkını kazandıran ve müdahale alanının dışına çıkan tanrı anlayışıdır. 2- Tanrının Varlığını Reddedenler: • Ateizm (Tanrıtanımazlık): Tanrıyı inkar edip, evren ve tabiatın tek varlık olduğunu savunan öğretidir. Ateizm, tanrıyı inkar etmekle birlikte bütün dinlerin öğretilerini de inkar eder. Dolayısıyla ruhun varlığını, ölümsüzlüğünü ve Ahret hayatını yok saymaktadır. Ateizmin temeli materyalizme dayanmaktadır. 3- Tanrının Varlığının Bilinemeyeceğini Savunanlar (Agnostisizm): Her bireyin duyusu kendine göre olduğundan bilgi de her kese göre değişir. Yani tanrının varlığı ve yokluğu hakkında hiçbir şey bilinemez. Bu yaklaşım metafizik konuları insan aklının bilinemeyeceğini ileri sürer. Tanrının Varlığını Kabul Eden Yaklaşımların İleri Sürdükleri Deliller: 1- Ontolojik Kanıt (Varlık Kanıtı): Tanrı en yüksek, en mükemmel, her türlü noksanlıktan uzak bütün olumlu nitelikleri taşıyan bir varlık anlatılmaktadır. Bir varlık olarak insan eksiksiz, kusursuz, noksansız bir varlık değildir. O halde kusursuz varlık fikri insanda nasıl oluşmaktadır. Böyle bir düşüncenin insanda oluşması için kusursuz bir varlık gerekmektedir. Kusursuz bir varlık ancak tanrı olabileceğine göre, “tanrı gerçektir.” 2- Kozmolojik Kanıt (Evrenin Varlığından Hareket Eden Kanıt): Evrende birtakım varlıklar ve olayların olduğu açıktır. Her varlığın ve olayında bir var olma nedeni olduğu da gözlenebilmektedir. Hiç bir şeyin nedensiz olmadığı da açıktır. Herhangi bir olay izlendiğinde onun bir meydana getirici nedeni, bu nedeninde bir başka nedeni olması ve durumun geriye doğru gitmesi gerektiği açıktır. Bu geriye gidiş sürecinde, kendi varlığı için nedensel bir açıklama getirmeyen bir varlığa ulaşılacaktır. bu varlık tanrıdır. 3- Nizam (Düzen) Kanıtı (Teknolojik Kanıt): Tabiat ve evrende bir düzenin var olduğu gözlenmektedir. Dünyada her şey yerli yerinde olması hiç bir düzensizliğin gözlenmemesi ve hiç bir kaos, karmaşa olmadan mükemmel bir düzen ve plan içinde gerçekleşmesi, mükemmel bir mimarın yani tanrının varlığını göstermektedir. 4- Dini Tecrübe (Vicdan) Kanıtı: İnanan bir varlık olarak insan temel bir varlıktır. İnsan kendi özel yaşantısı içinde yani vicdanında tanrıyı hisseder. bu dini tecrübenin kişi ve inançlara göre değişmesi delilin değerini azaltmamaktadır. 5- Ahlak Kanıtı: İnsanın ahlaki yaşantısından hareket ederek tanrının varlığını kanıtlamaktadır. Eğer tanrı olmasaydı insanın yaptığı kötülüğün cezasını veya yaptığı iyiliğin mükafatını görmesi söz konusu olmazdı. O halde, adalet ve hakkaniyet tanrının var olması gerektiğini söylemektedir. Tanrının Varlığını Reddeden Yaklaşımların İleri Sürdükleri Görüşler: 1- Kötülük İddiası: Lamettrie, holbach gibi ateist filozoflar evrende kendilerince gördükleri kusurlar, yetersizlikler ve kötülüklerden hareketle tanrının var olmadığını ileri sürmüş, bunu kötülük iddiasına dayandırmışlardır. 2- Ahlak İddiası: İnsan önceden belirlenmiş davranışları, özellikleri olamaz. insan hürriyete mahkumdur. insanın hür olması tanrının varlığına bağlıdır. Varoluşçuların savunduğu görüşlerdir. 3- Anlamsızlık İddiası: Tanrının varlığını dile getiren önermelerin deneyle doğrulamayan, metafizik nitelik taşıyan önermeler olması dolayısıyla tanrının varlığının delili noktasında, bu önermelerin boş ve anlamsız olduğu ileri sürerler.
