Yazılım Kurulum ve Yönetimi Ders- II

Yazılım Kurulum ve Yönetimi
Ders- II
2.Hafta
Yrd. Doç. Dr. Muhammet Arucu
İŞLETİM SİSTEMLERİNDE TEMEL
KAVRAMLAR
Proses (Process)
Bir işletim sisteminde anahtar kavram Proses’ dir.
Bir proses temel olarak “çalıştırılmakta olan bir program” dır.
Çok kullanıcılı olan, (multiuser) ve çok iş düzeni
(multiprogramming) uygulanan sistemlerde ise, aynı anda
birden çok işin işletilmesi zorunluluğu, CPU, bellek ve diğer
sistem kaynaklarının bu işler (prosesler) arasında
paylaştırılmasını gerektirir.
İŞLETİM SİSTEMLERİNDE TEMEL
KAVRAMLAR
Dosyalar (Files)
İşletim Sisteminin temel bir fonksiyonu, disklerin, çevre
üniteleri vs. ile ilgili özelliklerini tutmaktır.
Bir dosya okunmadan önce mutlaka açılmalıdır. Dosyalar
ile ilgili bilgiler “ Dizinler (Directory)” şeklinde bir yapıdır.
Proseslerin hiyerarşik yapıdaki yaşamları en fazla birkaç
dakika sürerken dosyaların hiyerarşik durumdaki yapıları
yıllarca sürebilir.
İŞLETİM SİSTEMLERİNDE TEMEL
KAVRAMLAR
İş (Job)
Kullanıcıların, bilgisayar sisteminde bağımsız bir bütün
olarak ve belli bir sıra dahilinde işlenmesini istedikleri
hizmetler kümesine “İş (Job)” denilebilir.
Bilgisayarın sistemlerine gönderilen işler, bir veya birden
fazla programın ayrı ayrı işletileceği alt adımlardan
oluşabilir.
İşler genellikle adımların art arda uygulanacağı biçimde
düzenlenir. Her adım, bir öncekinin sonuçlanması üzerine
işletime girer.
İŞLETİM SİSTEMLERİNDE TEMEL
KAVRAMLAR
İstemci / Sunucu (Client / Server)
Modern İşletim Sistemlerin de genel eğilim, çekirdek
(kernel) (DOS’ daki Command.com gibi düşünülebilir) en
düşük düzeye indirip kullanıcıları etkileyen utility (yardımcı
program) leri zenginleştirmektir.
Bu model de Kernel (Çekirdek) istemcilerle sunucular
arasında iletişimi sağlar. İşletim sistemini, “file server”,
“proses server”, “memory server” gibi parçalara bölmek
yönetimi daha kolaylaştırmıştır.
İŞLETİM SİSTEMLERİNDE TEMEL
KAVRAMLAR
Terminal (Sonda Bulunan)
Modern İşletim Sistemlerinde, istemci konumunda olan ve
son uç olarak bulunan sistemlerdir.
Fakat bu sistemler, iki türlüdür. Bunlardan birisi şu an
kullanmakta olduğumuz şekli ile olandır. Yani, kendi işletim
sistemini kullanarak istemci konumunda olanlardır. Diğeri
ise, sistemi olmayan yani sadece monitör ve klavyeden
oluşan sistemlerdir.
İŞLETİM SİSTEMLERİNDE TEMEL
KAVRAMLAR
Boot (Yeniden Başlatma)
İşletim sisteminin yaptığı işler bitirilip veya kayıtları
tutularak yarıda kesilip işletim sisteminin tamamen
kapatılması veya elektriğinin kesilip yeniden verilmesi ve
işletim sisteminin yeniden başlatılmasıdır.
KULLANICILARINA GÖRE İŞLETİM
SİSTEMLERİ
Tek kullanıcılı işletim sistemleri (Single User Operating
Systems)
Sistemin tek bir kişi tarafından erişilerek kullanıldığı ve tüm yetki ve
görevlerin bu kullanıcıya ait olduğu sistemdir. Bu sistemler işlemleri
yerine getirişi bakımından;
I- Tek işlemli (Mono tasking (programming)) işletim sistemi: Aynı anda
sadece bir işlem yapılabilmektedir. Buna örnek olarak DOS işletim
sistemini verebiliriz.
II- Çok işlemli (Multi Tasking) işletim sitemi: Aynı anda birden fazla işi
yapabilmektedir.
Örnek olarak Windows 95/98/NT/XP Home/Vista Home / Win 7
Premium, Linux PC versiyonları verilebilir.
KULLANICILARINA GÖRE İŞLETİM
SİSTEMLERİ
Çok Kullanıcılı işletim sistemleri (Multi User
Operating Systems):
Çok kullanıcı işletim sistemlerinde bir sistem aynı anda
birden fazla kişi tarafından kullanılabilir. Ağ ortamlarında
paylaşımlı olarak kullanılan bilgisayarlarda işletim sistemi
bu şekilde çalışır. Bu işletim sistemleri aynı zamanda
Multitasking (çok işlemli) sistemlerdir.
Örnek vermek gerekirse UNIX, XENIX v.s. ( Çok kullanıcılı
– çok görevli)
KULLANILDIĞI SİSTEME GÖRE İŞLETİM
SİSTEMİ TÜRLERİ

Mainframe (Ana Çatı) sistemleri

Çok işlemcili işletim sistemleri

Kişisel bilgisayar işletim sistemleri

Sunucu (Server) işletim sistemleri

Gerçek Zamanlı (real-time) işletim sistemleri

Akıllı-kart (smart card) işletim sistemleri

Gömülü (embedded) işletim sistemleri
KULLANILDIĞI SİSTEME GÖRE İŞLETİM
SİSTEMİ TÜRLERİ
Anaçatı (Mainframe) İşletim Sistemleri :
Yoğun I/O(Input/Output) işlemi gerektiren çok sayıda görev
çalıştırmaya yönelik sistemler için kullanılır:
Hizmetleri:
1. Toplu iş(batch) kipinde çalışma. Örneğin, aynı anda tüm
kullanıcıların belirli hesaplarını güncelleme
2. Birim-iş[hareket] (transaction) işleme. Örneğin,
rezervasyon işlemleri gibi.
3. Zaman paylaşımlı çalışma. Örneğin, veritabanı
sorgulama.
KULLANILDIĞI SİSTEME GÖRE İŞLETİM
SİSTEMİ TÜRLERİ
Çok İşlemcili İşletim Sistemleri
— Birden fazla işlemcili bilgisayar sistemlerinde
kullanılır.
— İşlem gücünün arttırılması hedeflenmektedir.
— İşlemcilerin bağlanma şekillerine göre sistemler
gruplanırlar:
Paralel sistemler
Grid sistemler
Çok işlemcili sistemler
KULLANILDIĞI SİSTEME GÖRE İŞLETİM
SİSTEMİ TÜRLERİ
Kişisel Bilgisayar İşletim Sistemleri
Kullanıcıya etkin ve kolay kullanılabilir bir ara
yüz sunmak.
Ofis uygulamaları gibi programlar mevcuttur.
Windows 98,2000,XP, MacOS, Linux
KULLANILDIĞI SİSTEME GÖRE İŞLETİM
SİSTEMİ TÜRLERİ
Sunucu İşletim Sistemleri
Sunucular üzerinde çalışırlar.
— Sunucuların kaynak kapasiteleri yüksektir.
— Bağlı iş istasyonları vardır.
— Anaçatı sistemler bulunur.
Bilgisayar ağı üzerinden çok sayıda kullanıcıya hizmet verir.
— Donanım ve yazılım paylaştırma
— Yazıcı hizmeti, dosya paylaştırma, web erişimi,
UNIX, Windows 2000, Windows 2003 Server v.b.
KULLANILDIĞI SİSTEME GÖRE İŞLETİM
SİSTEMİ TÜRLERİ
Gerçek Zamanlı İşletim Sistemleri
Endüstriyel kontrol sistemlerinde kullanılırlar. Zaman
kısıtlaması çok önemlidir.
Örnek: VxWorks, QNX
KULLANILDIĞI SİSTEME GÖRE İŞLETİM
SİSTEMİ TÜRLERİ
Akıllı Kart(Smart Card)İşletim Sistemleri
En küçük işletim sistemi türüdür.
Kredi kartı boyutunda üzerinde işlemci olan kartlarda
çalışır.
İşlemci ve bellek kısıtlamaları çok önemlidir.
Bazı işletim sistemleri Java tabanlıdır. JVM içerir ve Java
programları çalıştırabilirler.
Örnek: MULTOS, SmartecOS,
Windows Embedded CE,
Akis Kart
KULLANILDIĞI SİSTEME GÖRE İŞLETİM
SİSTEMİ TÜRLERİ
Gömülü (Embedded) İşletim Sistemleri
Avuç-içi bilgisayarlar ve gömülü sistemlere yönelik
tasarlanmıştır. Kısıtlı ve özel amaçlı işlevler içerir. TV,
mikrodalga fırın, çamaşır makinesi, cep telefonları için
geliştirilmiş sistemler.
Bazı sistemlerde boyut, bellek ve güç harcama kısıtlamaları
vardır.
Örnek: PalmOS , WindowsCE, Symbian OS
BAZI İŞLETİM SİSTEMLERİ
GELECEK HAFTA






BIOS ve BIOS AYARLARI
BIOS
BIOS AYARLARI / CMOS SETUP UTİLİTY
STANDART CMOS SETUP SEÇENEKLERİ
BIOS FEATURES SETUP SEÇENEKLERİ
CHIPSET FEATURES SETUP SEÇENEKLERİ