2.Hafta_2.Ders - BOZOK ÜNİVERSİTESİ Personel Bilgi Sistemi

BİLGİSAYAR-I
BİLGİSAYAR
Donanım
Temel Birimler
Anakart
Cpu
Ram
Harddisk
Floppy
Ekran Kartı
Kasa
Monitör
Klavye+Mouse
Yazılım
Çevre Birimleri
İşletim Sistemleri
Yazıcı
Tarayıcı
Çizici
MS-Dos
Windows
Unix
Linux
Nowel
OS/2
Uygulamalar
MS Word
MS Excel
MS Power Point
Muhasebe Programları
Oyunlar
Chat Programları
YAZILIM
Yazılım
Belirli uygulamaları bilgisayarla yapabilmek için
gereken programların hazırlanması ve işletim
sistemlerinin düzenlenmesidir. Üç kısımda
incelenebilir:
İşletim Sistemleri (Sistem yazılımları)
Uygulama yazılımları
Programlama dilleri
İşletim Sistemleri
Uygulama yazılımları ile bilgisayar donanımı
arasındaki bağlantıyı sağlayan özel yazılımlardır.
Bilgisayarda programların çalıştırılmasını ve
istenilen temel işlevlerin yerine getirilmesini
işletim sistemi sağlar. Dosya ve dizin oluşturma,
silme, kopyalama, taşıma işlemleri, disk
biçimlendirilmesi (format), tarih, saat, donanım
ayarları, vb. işlemler işletim sistemi tarafından
gerçekleştirilir. Bilgisayarın çalışması için işletim
sisteminin bilgisayara yüklü olması gerekir;
işletim sistemi olmadan bilgisayar çalışmaz.
MS-DOS
Microsoft Disk Operating System
Uzun yıllar boyunca IBM uyumlu bilgisayarlarda en
yaygın kullanılan işletim sistemi idi, şu anda yerini
Windows’a bıraktı.
Aynı anda tek kullanıcı tarafından kullanılabilir ve
sadece tek program çalıştırabilir; grafik tabanlı
değildir.
Bir komut satırı ( C:\> ) vardır, komut ve program
isimleri buradan yazılarak çalıştırılırlar.
Dosya isimleri en fazla 8 karakter, uzantıları 3
karakterden oluşur.
Windows ilk olarak bir uygulama yazılımı olarak
çıkmıştır. Daha sonra Windows 95 ve üstü versiyonlar
işletim sistemi haline gelmiştir.
Şu anda dünyada en yaygın kullanılan işletim
sistemidir.
Grafik tabanlıdır, kullanımı oldukça kolaydır, çok sayıda
programı aynı anda çalıştırabilir, birden fazla
kullanıcıya olanak verir.
Bilgisayarların birbirine bağlanmasına, internet
bağlantısına ve multimedya’ya uygundur.
Dosya adı uzunluğu sınırsızdır.
İşletim Sistemi
Windows altında çalışan tüm programların ortak özellikleri ve
benzer menüleri vardır.
MASAÜSTÜ: Bilgisayar ilk açıldığında karşımıza gelen
görüntüye masaüstü adı verilir. Masaüstünde genellikle
Bilgisayarım, Belgelerim, Geri Dönüşüm Kutusu öğeleri
mutlaka bulunur; bunları ve diğer öğeleri buraya ekleyebilir
veya kaldırabiliriz.
Bilgisayarım öğesinin içinde sürücüler (A,C,D,E), yazıcılar,
taşınabilir bellekler, denetim masası, çevirmeli ağ, vs. öğeler
bulunur.
Belgelerim öğesinin içinde sık kullandığımız belgeler vardır.
Geri Dönüşüm Kutusu silinen dosyaların gönderildiği yerdir.
Internet Explorer tarayıcı programı çalıştıran kısayol
simgesidir.
GÖREV ÇUBUĞU: Ekranın en alt kısmındaki yatay menüdür.
En solda Başlat menüsü bulunur. Onun sağında sık
kullandığımız programların kısayol simgeleri bulunur. Açılan
her pencereye ait bir simge yine burada görülür. Sağ tarafta
ise saat, ses ayarı, yazıcı simgesi ve bazı program simgeleri
bulunur.
BAŞLAT MENÜSÜ: Ekranın sol alt köşesindedir. Bu menüde
genellikle bulunan öğeler şunlardır: Bilgisayarı kapat,
Oturumu kapat, Çalıştır, Yardım, Bul, Ayarlar, Belgeler, Sık
kullanılanlar, Programlar ve kendi eklediğimiz diğer
kısayollar
Kısayol: bir programı çalıştırmak veya bir işlemi yaptırmak
için çeşitli şekillerde tanımlanmış işlemlerdir. Kısayolların
yöntemleri şunlardır:
1. Üstteki pull-down menüden [ File – Edit – View - ... ]
2. Klavyeden [örnek: kes (ctrl+x) – kopyala (ctrl+c) – yapıştır
(ctrl+v) – kapat (alt+F4) ]
3. Mouse’dan [mouse’un sağ tuşunu kullanarak]
4. Masaüstündeki ve menülerdeki simgeleri kullanarak
Bazı dosya uzantıları
exe : çalıştırılabilir program dosyası
doc : Word dökümanı
xls : Excel dosyası
dwg: AutoCAD çizim dosyası
sys : sistem dosyası
ppt : Power Point sunumu
pdf : Acrobat Reader dosyası
zip ve rar : sıkıştırılmış dosya
jpg ve bmp : fotoğraf/resim
mpg ve avi: film dosyası
Linux
Windows’a karşı yeni geliştirilmiş bir işletim
sistemidir. Windows ’un sahip olduğu özelliklere
sahiptir.
Kullanımı çok kolay ve esnektir; kendi
masaüstünüzü kendiniz oluşturabilirsiniz.
Açık kaynaklıdır.
Grafik tabanlıdır, networklere uygundur.
İnternetten bedava temin edilebilir. Henüz çok
yaygın hale gelmemiştir.
UNIX
Network’lerde yaygın olarak kullanılan çok kullanıcı-çok
görevli bir işletim sistemidir. Değişik CPU mimarilerini
destekler, donanımdan bağımsız olarak yüksek
verimlilikle makinayı kullanır. Özellikle, devlet kurumları,
akademik kuruluşlar, bankalar ve büyük şirketler gibi
büyük işletmelerde yaygın ve verimli olarak
kullanılmaktadır.
Diğer bazı İşletim Sistemleri ise şunlardır:
Novell NetWare: Network’lerde kullanılan diğer bir
işletim sistemidir.
WinNT: Microsoft firmasının network’ler için geliştirdiği
Windows versiyonudur.
MacOS (Macintosh Operating System): Apple
firmasının Macintosh bilgisayarları (IBM uyumlu
olmayan ilk PC ler) için ürettiği işletim sistemidir. İlk
çıktığında çok yaygın kullanılmış ancak Windows’a
yenik düşmüştür. Grafik tabanlıdır, Windows’a benzer.
OS/2: IBM firması tarafından üretilmiştir. Windows’a
benzer ancak çoğu yazılım buna uygun olmadığı için
hiç yaygın değildir.
Uygulama Yazılımları
Uygulama yazılımları (paket programlar) bilgisayarın
istenilen amaçla kullanılabilmesini sağlarlar. Değişik
versiyonları olabilir (DOS, Win, Mac, UNIX, vb.) ve değişik
programlama dilleri ile yazılabilirler.
Kelime işlemciler (Word Processor): Yazı yazmak için
kullanılırlar. WORD, LaTeX, Win Write, MacWrite, Word
Perfect, vb.
Hesap tablolama programları (spreadsheet): Satır ve
sütunlarla işlem yapar, grafik çizer; istatistik, muhasebe,
vs. de kullanılır. Excel, Lotus 1-2-3, Quattro Pro, vb.
Veritabanı programları (database): Çok sayıda benzer
bilgiyi saklamak, belli şekillerde sınıflandırmak, istenen
şekillerde liste hazırlamak, değişiklikleri yapmak, vs.
için tek veya çok kullanıcı tarafından kullanılır. Dbase,
Oracle, Paradox, vb.
Bilgisayar destekli tasarım (CAD) programları: İki ve üç
boyutlu çizim ve tasarım için kullanılır. AutoCAD,
DesignCAD, Catia, vb.
Grafik ve Resim yazılımları: Resim ve çizim yapmak,
fotoğrafları değiştirmek, vs. için kullanılır. Adobe
Photoshop, CorelDraw, Aldus Photostyler, Paint, vb.
Multimedia yazılımları: Ses, görüntü, grafik, fotoğraf,
film, vs. öğelerini birarada kullanır. Eğitim, sunum, film
oynatma, vs. için kullanılır. Power Point, Win Media
Player, Real Player, vs.
Destek yazılımları: Bilgisayarı daha kolay ve verimli
kullanmak, bakımını yapmak için kullanılır. Sistem Geri
Yükleme, Disk Birleştiricisi, Disk Temizleme, Norton
Utilities, PC-Clin, PC-Tools, Scandisk, vs.
Sıkıştırma programları: WinZip, RAR, PkZip, ARJ, vb.
Virüsler ve Anti-virüsler: Virüsler bilgisayarlara ve
yazılımlara
zarar
vermek
için
yazılmış
özel
programlardır. Bunları tespit edip temizlemek için de
anti-virüs programları geliştirilmektedir. Trend-Micro,
Norton Anti-virüs, McAfee, F-Prot, Avast, vb.
Oyunlar
Programlama Dilleri
Bir işi bilgisayara yaptırmak ancak belirli
kodların belirli bir sıra doğrultusunda
kullanılması ile olanaklıdır. Kullanılan bu
koda programlama dili denilir. Yazılan
kaynak kod program derleyici veya
yorumlayıcı tarafından bilgisayar diline
çevrilir.
Programlama Dilleri
Programlama Dilleri iki gruba ayrılabilir:
1. Makina dili: makina tarafından hiçbir değişikliğe
uğratılmadan kullanılabilen diller.
2. Sembolik diller: Sembollerle yazılan ve bir
derleyici tarafından makina diline çevrilen diller.
Bunlar da iki gruptur: (a) alt düzey programlama
dilleri: makina diline çok yakındır (assembler gibi);
(b) üst düzey programlama dilleri: kullanıcı
tarafından kolayca anlaşılıp kullanılabilen diller
(Fortran, Basic, Cobol, Pascal, C, Java, Delphi,
vs.)
BİTLER VE BAYTLAR
Bir bilgisayarın içindeki veriler ve komutlar
sayı olarak saklanır ve işlenir. Birçok
bilgisayar sadece iki sayı kullanır: 0 ve
1.Buna ikili kod adı verilir.
Bilgisayardaki en küçük veri birimine bit
adı verilir. Değeri 0 yada 1 olabilmektedir.
BİTLER VE BAYTLAR
Bilgisayarın içinde 0 ve 1 sayıları çok
küçük elektronik devreler üzerinde elektrik
vurumu olarak kaydedilir.
Bir devre bir elektrik vurumu taşıyorsa
1,taşımıyorsa 0’dır.
BİTLER VE BAYTLAR
Sekiz bitlik seriler halinde saklanan
bilgisayar verisi parçalarına bayt denir
B harfi:
B Harfi bayta 01000010 olarak çevrilir.
Bit
Bayt
BİTLER VE BAYTLAR
BYTE = 8 Bit
1 Bit 0 ya da 1'den (kapalı devre=0, açık devre=1)
oluşur.
1 BYTE 1 karakterdir.
1024 BYTE = 1 KiloByte'dır. (KiloByte = KB)
1024 KB = 1 MegaByte'dır. (MegaByte = MB)
1024 MB = 1 GigaByte (GigaByte = GB)
1024 GB = 1 TeraByte (TeraByte = TB)
Bilgi depolama…
Resimleriyle
birlikte her
türlü kitap
Yota
Zeta
HERŞEY !
Exa
Sinema
Peta
Tera
Giga
Kitap
Mega
Kilo
Kütüphane
dolusu
kitap
Resim
Bilgisayar Türleri
1) Mikrobilgisayarlar (Kişisel Bilgisayarlar) : Boyut
olarak en küçük, kullanım olarak en yaygın
bilgisayarlardır. Evlerde ve işyerlerinde yaygın olarak
kullanılırlar. Hızları, işlevleri, kapasiteleri her geçen
gün artmakta ve yeni özellikler eklenmektedir. Bu gün
bir kişisel bilgisayar çok sayıda işleve sahiptir. CDROM ve ses kartı sayesinde CD-çalar, TV kartı
sayesinde Televizyon, Klavye sayesinde daktilo, radyo
kartı sayesinde radyo işlevleri yerine getirebilirler.
Kişisel bilgisayarlar masaüstü, diz üstü ve el yada cep
bilgisayarı olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır.
2) İş İstasyonları :
Genellikle sanayi ve araştırma-geliştirme
alanlarında, kişisel bilgisayarlarla yapılamayacak
nitelikte ve karmaşıklıkta işleri yapmak için
kullanılırlar. Bugün yerlerini kişisel bilgisayarlara
bırakmışlardır.
3) Ana Bilgisayarlar :
Güç, kapasite ve hız açısından kişisel
bilgisayarlardan daha üstün bilgisayarlardır. Birden
çok işlemci ve çok geniş hafıza ve depolama
aygıtlarına sahiplerdir.
Çok kullanıcı tarafından aynı anda kullanılabilirler.
Bu sistemlerde yazılımlar hemen hemen tümüyle
ana bilgisayarlarda yer alır. Ana bilgisayara
“Dummy terminal/ Aptal Uç” adı verilen
bilgisayarlar bağlanırlar ve ana bilgisayardaki
yazılımları kullanırlar.
Günümüzde artık bu yapı kullanılmamaktadır. Artık
ana bilgisayarın yaptığı işler, kişisel bilgisayarlarla
yapılabilmektedir.
Ancak günümüzde Sunucu/ İstemci sistemleri ile
bazı bilgisayarlara özel görevler yüklenmektedir.
Sunucu bilgisayarlar çok sayıda istemciye hizmet
veren güçlü bilgisayarlardır. İstemciler ise bazı
işlevleri kendi başlarına yapabilirken, bazı işlevler
için sunuculara başvururlar.
4) Süper Bilgisayarlar :
Bunlar, çok sayıda işlemcisi olan ve aynı anda
birçok işlem yapabilen, kapasite, hız ve başarım
açısından çok ileri bilgisayarlardır. Genellikle, fizik,
meteoroloji, astronomi, büyük veri ambarları,
karmaşık bilimsel hesaplamalar alanında
kullanılırlar.
4) Süper Bilgisayarlar :
Bunlar, çok sayıda işlemcisi olan ve aynı anda
birçok işlem yapabilen, kapasite, hız ve başarım
açısından çok ileri bilgisayarlardır. Genellikle, fizik,
meteoroloji, astronomi, büyük veri ambarları,
karmaşık bilimsel hesaplamalar alanında
kullanılırlar.