Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular
advertisement
Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular Kâmil B. VARINCA Yıldız Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Akla gelen sorular Hava kirliliği nedir? Nasıl tanımlanır? Hava kirliliği nasıl meydana gelir? Sebepleri, kaynakları nelerdir? Hava kirliliğinin neticeleri nelerdir? Hava kirliliği önlenir mi? Nasıl? 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 2 Hava kirliliği Hava, bir gaz karışımıdır. %78 azot, %21 oksijen %1’i karbondioksit ve diğer gazlardan oluşur. Kirlilik, dengenin bozulmasıdır. Hava kirliliği, havanın doğal içeriğinin değişmesi, dengenin bozulmasıdır. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 3 Hava kirliliğinin sebepleri Kirleticiler Karbondioksit (CO2) Kükürtoksitler (SO2, SOx) Azotoksitler (NO2, NOx) Partikül madde (PM10-PM2,5) Diğer kirleticiler 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 4 Hava kirliliğinin kaynakları Hava kirliliğinin kaynaklarını üç sınıfa ayırabiliriz. Nokta Kaynak Büyük emisyon kaynakları, endüstri kuruluşları Çizgi Kaynak Karayolları vb Alan Kaynak Meskun alanlar 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 5 Hava kirliliğinin neticeleri Asit yağmurları Ozon tabakasının incelmesi Küresel ısınma İklim değişikliği Kasırgalar 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 6 Ne nedir? Tanımlar, kavramlar, sebepler Tanımlar Hava, herhangi bir yerde ve zamandaki atmosfer koşullarının kısa süreli durumudur. Hava, yeryüzünün herhangi bir yerindeki sıcaklık, yağış, nem, güneşlenme, sis, bulut, rüzgar ve hava basıncı gibi çok sayıdaki değişkenin birlikteliği ile açıklanır. İklim, yeryüzünün herhangi bir yerinde uzun yıllar boyunca gözlenen hava koşullarının ortalama durumudur. Ancak iklim, yalnızca ortalamaya yakın koşulları değil, uç değerleri (ekstremleri) ve tüm istatistiksel değişimleri de içerir. İklim değişikliği, nedeni ne olursa olsun (tabii yada insanî faaliyetler neticesinde) iklim koşullarındaki büyük ölçekli (küresel) ve önemli yerel etkileri bulunan, uzun süreli ve yavaş gelişen değişiklikler biçiminde tanımlanır. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 8 İklim Değişikliğinin göstergeleri 14 Kasım 2005 Pazartesi Sıcaklık Yağışlar Nem oranları Bulutlar Rüzgarlar Hava basınçları Güneşlenme Sisler Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 9 Dünyanın Sıcaklık Değişimi 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 10 Sıcaklık değişiminin sebepleri Dünyanın durum ve hareketindeki değişiklikler Kıta kayma hareketleri ve dağ oluşumları Yanardağ faaliyetleri Güneşteki değişimler 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 11 Dünyanın hareketinin değişmesi 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 12 Kıta hareketleri Kıta kayma hareketleri ve dağ oluşumları okyanus akıntı sistemi ve rüzgar sistemlerini değiştirdiğinden iklime etki yaparlar. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 13 Antarktika Dünyanın en soğuk bölgesi, Avustralya’nın iki katı büyüklüğünde, 15 milyon yıldır %98’i buz, Dünyadaki buzulların %90’i, temiz suyun %70’i burada, Buz kalınlığı 1,5-4,5 km, Gelen ışının %80-85’ini yansıtır, Dünya ikliminin soğutma sistemidir, Rüzgar sistemi ve okyanus akıntı sistemini etkiler 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 14 Okyanus akıntı sistemi - taşıyıcı bant Okyanuslar arası su alış-verişini sağlar, Dünyadaki ırmakların 20 katı kadar su taşır, Isı transferini sağlar, Batı Avrupa bu bant sayesinde 10 derece daha sıcak 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 15 Yanardağ faaliyetleri Yanardağ patlamalarıyla atmosfere çok büyük miktarlarda toz yükselir. Bu tozlar, güneş ışınlarının geçişini engelleyen bir tabaka oluşturur ve böylece dünyanın sıcaklığı da düşer. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 16 Sıcaklık-Aerosol ilişkisi 1991’de Filipinler’deki Pinatubo yanardağının patlamasıyla tonlarca kükürt dioksit stratosfere yayılmış ve orada sülfürik asit damlacıklarına dönüşmüştü. Tüm dünyaya yayılan bu ayresol battaniyesi, gelen güneş ışınlarını yansıttığı gibi dünyanın ısısını da soğuruyordu. Bu yüzünden de bir yıl boyunca dünyanın ortalama sıcaklığı 1°C kadar düştü. Bu olay bilim adamlarına, iklim modellerini geliştirme fırsatı sağladı. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 17 Güneşteki değişimler Güneş'in manyetik alanındaki değişimler ve Güneş lekeleri, yayılan enerji miktarını etkiler. Bu da doğal olarak Dünya'nın aldığı enerji miktarının değişmesine yol açar. Ve iklimler etkilenir. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 18 Isınıyoruz Bugün aslında, bundan 50 milyon yıl önce başlamış olan soğuk dönemin içindeki kısa süreli sıcak vahalardan birindeyiz. Büyük bir olasılıkla da vahanın sonu görünmeye başladı. Buna göre dünya şu anda artık soğuma eğiliminde olmalı. Ancak son 150 yıllık gözlemler, bir şeylerin sanki ters gittiğini gösteriyor. Soğumuyor, ısınıyoruz. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 19 Isınmanın delilleri Sıcaklık kayıtları Göl ve akarsulardaki sıcaklık artışı Buzul erimeleri Deniz kabarmaları Atmosferde sıcaklığın 0 dereceye indiği yüksekliğin artması 1970’ten bu yana her sene 4,5 m artıyor 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 20 Sıcaklık kayıtları 1860-2000 yılları arasında 0,7 derecelik bir artış 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 21 Buzulların erimesi Yeni Zelanda'daki buzullar yalnızca 20 yılda kütlelerinin ¼’ünü yitirdiler, İspanya’da 1980'de 27 olan buzul sayısı bugün 13’e düşmüş durumda, Peru Andları'ndaki Qori Kalis buzulu, 1963-78 yılları arasında, yılda 4 metre kadar geri çekilirken, 1995'te buzulun yıllık geri çekilme hızı 30 metreye ulaştı, Afrika'da Kilimanjaro Dağı'ndaki buzul, 20. yüzyılda kütlesinin yaklaşık dörtte üçünü yitirdi, Aynı dönemde Kafkaslardaki buzulların kütlesi yarıya indi, Çin-Rusya sınırında, Tiyen Şan Dağları'ndaki buzullarsa son 40 yılda yaklaşık % 20 küçüldüler. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 22 Buzul erimelerine örnekler Dünyamızın ısınıyor olduğuna ilişkin en güzel delillerinden biri, orta ve alçak enlemlerde dağlardaki buzulların geri çekilmeleridir. Bu geri çekiliş, özellikle son yirmi yılda hız kazanmıştır. Buzullardan buharlaşan sular da denizlerin düzeylerinin yükselmesine yol açar. Bu değer 20. yüzyılda 10-25 cm’dir. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 23 Ne oluyor? Sebep ne? Değişen ne? Atmosfer ve tabakaları Atmosferde N2, O2, H20, Ar, CO2, CH4, eser miktarda diğer gazlar ve aerosoller bulunur. Uzaydan bakıldığında Dünya -18 derecelik bir cismin yaydığı enerjiyi yayar ama dünya sıcaklık ortalaması 15 derecedir. Isı troposferde tutulur. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 25 Gelen enerjinin dağılımı 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 26 Doğal Sera Etkisi 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 27 Sera Gazları Su buharı Ozon (O3) Karbondioksit (CO2) Metan (CH4) Azot oksitler (NOx) Kloroflorokarbonlar (CFC) 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 28 Küresel Isınmaya katkıları 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 29 Karbondioksit 17. yüzyılın başlarında keşfedilmiş; Renksiz, kokusuz; Atmosferde %0,03 oranında bulunan; Karbon içeren maddelerin yakılması, fermantasyonu ve solunması ile ortaya çıkan bir gazdır. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 30 Karbondioksitin sera etkisi 1860’dan bu yana meydana gelen 0,7 derecelik artışın %60’ı karbondioksitten kaynaklanıyor. Atmosferdeki karbondioksit miktarı son 200.000 yılın en üst düzeyinde Sorumlusu: İnsanoğlu 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 31 Karbondioksitteki artış 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 32 Olayların karbondioksit artışı ile bağı 14 Kasım 2005 Pazartesi Yüz elli yıllık sıcaklık kayıtları, Dünya’nın bu dönemde 0,5-0,7°C kadar ısındığını ortaya koyuyor. Bilim adamları, endüstri devrimiyle birlikte atmosferde karbondioksit ve metan gibi sera gazlarındaki artmasının bu ısınmayla ilişkili olduğunu düşünüyorlar. Çünkü buz örnekleri üzerinde yapılan çalışmalar, yüz binlerce yıl boyunca atmosferdeki sera gazı oranlarının Dünya’nın sıcaklığıyla birlikte artıp azaldığını gösteriyor. Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 33 Karbon Çevrimi 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 34 Karbondioksit alış-verişi 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 35 Kişi başı karbondioksit salınımı 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 36 Tahmini toplam salınım 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 37 Tahmini karbondioksit düzeyi Küresel ısınmanın durdurulabilmesi için tüm ülkelerin atmosfere saldıkları CO2 miktarında çok ciddi bir azalma olması gerekiyor. Ne var ki ne sanayileşmiş ülkeler ne de gelişmekte olanlar bu yönde her hangi bir önlem almıyorlar. Karbon dioksit düzeyi de azalmak şöyle dursun sürekli olarak yükseliyor; bu hızla giderse 2100’de 1850’deki düzeyinin 3 katına çıkması bekleniyor. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 38 Metan Havadan hafif, renksiz, kokusuz, Atmosferde CO2 miktarının 1/200’ü kadar, Isı tutma kapasitesi CO2’in 20 katı, Atmosferde kalma süresi 10 yıl, Küresel ısınmanın %10-15’inden sorumlu, Her yıl %1 oranında artıyor. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 39 Ozon bilgisinin zamansal gelişimi 1840 : Ozon keşfedildi, 1880 : Güneşin ultraviyole ışınlarına karşı bir filtre vazifesi yaptığı ve stratosferde bulunduğu fark edildi, 1920 : Ozon tabakası ile ilgili ilk sistematik ölçümler başladı, 1985 : Ozon deliği keşfedildi, 1987 : Montreal Sözleşmesi imzalandı. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 40 Mukayese tablosu CO2 sera etkisindeki rolü yüksek ozon tabakasına etkisi başlıca doğal kaynaklar CH4 N2O CFC'ler O3 H2O yüksek yüksek yüksek yüksek yüksek artırıcı-azaltıcı artırıcı-azaltıcı artırıcı-azaltıcı Azaltıcı yok Azaltıcı doğal çevrim sulak alanlar topraklar, tropikal ormanlar yok hidrokarbonlar buharlaşma başlıca insani kaynaklar pirinç tarlaları, hayvanlar, fosil fosil yakıtlar, ormansızlaştırma yakıtlar, biomas yanması buzdolapları, Nox'li gübreler, toprak aerosoller, hidrokarbonlar, kullanımında değişim endüstriyel işlemler biomas yanması kalış süresi 50-200 yıl 10 yıl 150 yıl 60-100 yıl haftadan aya kadar günler endüstri öncesi yoğunluk (ppb) 280.000 700 285 0 10 bilinmiyor şimdiki yoğunluk 363.000 1.670 310 CFC-11: 0,26 CFC12: 0,52 CFC-113: 0,08 20-40 (kuzey yarımkürede) 3.000-6.000 (stratosferde) artış hızı 0,50% 0,90% 0,30% 4% %0,5-2 bilinmiyor küresel ısınmaya katkısı 1 11 270 3400-7100 - - insani sera etkisindeki pay 60% 15% 5% 12% 8% Bilinmiyor 14 Kasım 2005 Pazartesi sulama Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 41 Ne olacak? Öngörüler ve tahminler Küresel iklim modelleri Matematik modelleme Bilgisayar destekli modeller Tüm modeller bir küresel ısınma olacağında birleşiyor. Ancak ne kadar olacağı ve etkileri konusundaki öngörüler değişiyor. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 43 Muhtemel etkiler Hidrolojik döngünün değişmesi Enerji temin güvenliği Su kaynaklarının hacminde ve kalitesinde azalma Kara ve deniz buzullarının erimesi Kar ve buz örtüsünün alansal olarak daralması Deniz seviyesinin yükselmesi Kuraklık ve seller İklim kuşaklarının yer değiştirmesi Yüksek sıcaklıklara bağlı salgın hastalıkların ve zararlıların artması sonucunda dünya ölçeğinde sosyoekonomik sektörleri, ekolojik sistemleri ve insan hayatını doğrudan etkileyecek önemli değişiklikler 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 44 Buzulların erimesi Kuzey kutbundaki buzulların tamamının eriyeceği öngörülüyor, Deniz seviyesinin 15-95 cm artacağı öngörülüyor, Milyonlarca insanın yaşadığı Nil ve Yangtze deltaları, Po ovası, Çukurova, Bangladeş kıyıları, Pasifik'teki ada ülkeleri sular altında kalacak, çevrede mülteci patlaması ve toplumsal çatışmalar ortaya çıkacaktır. Temiz su kaynaklarının denizlere karışması ve su sıkıntıları 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 45 Sıcaklık artışı Sıcaklıktaki artışın 1-3,5 derece olacağı öngörülüyor, Artan sıcaklıktan dolayı insan ölümlerinde artış, Sıcak dalgaları, kuraklık, aşırı yağışlar, seller, ortalama sıcaklıklarda değişiklikler, vb. aşırı doğa olaylarında da bir artış bekleniyor. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 46 Taşıyıcı bandın değişmesi Akıntı sistemi durabilir, Akıntının ısıttığı yerler soğur, Akıntının geçtiği yerlerde iklim farkları azalır, Yangınlar, ormansızlaşma, erozyon, sel, fırtına ve kasırgaların artması 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 47 Ozon tabakasının incelmesi 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 48 Ozon tabakasını özledim! 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 49 İnsan sağlığı Sıcak şoktan kaynaklanan insan ölümleri Ozon tabakasının incelmesinden kaynaklanan cilt ve deri hastalıkları, yanmalar Sıtma gibi salgın hastalıkların yayılması Virüs çeşitliliğinin ve dağılımın artması 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 50 Canlılara etkisi Bitki ve hayvanların yaşam alanlarında değişiklikler Bazı bitki ve hayvan popülasyonlarında azalma Ağaçların erken çiçeklenmesi, böceklerin erken ortaya çıkması, kuşların erken yumurtlaması Bitki ve kara hayvanı türlerinin dörtte birinin yada 1 milyondan fazlasının yok olabilecek 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 51 “Dünyaya kaç tane göktaşı çarptığı umurumda değil, ben hala insan türünün ortadan kalkmasına küresel ısınmanın neden olduğuna inanıyorum.” 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 52 Tarımdaki değişimler Farklı yağış sistemleri tarım alanlarının değişmesini sağlayacak, Maliyet artacak, Kuraklık artan yerlerde tarım azalacak, 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 53 Enerji sektörüne etki Fosil yakıt yerine alternatif enerji kaynağı arayışları Temiz ve yenilebilir enerji kaynaklarına verilen önemin artması 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 54 Pentagon Raporu 2007’de Holanda’yı su basacak, Lahey yok olacak 2010 - 2020 arasında Avrupa kıtasında sıcaklık ortalama 14.5 santigrat derece düşecek. Ancak ABD ve Avrupa kıtasında, sıcaklığın 35 santigrat dereceyi geçtiği gün sayısı da artacak. İklimdeki dengesizlikler, tarımı ve ülke ekonomilerini vuracak. İngiltere soğuk ve kurak olacak, iklim Sibirya'ya benzeyecek. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 55 Pentagon Raporu Deniz kabaracak, kıyılardaki Avrupa kentleri, yükselen suların altında kalarak Lahey'le aynı kaderi paylaşacak. Hindistan, Güney Afrika ve Endonezya kuraklık ve açlık yüzünden iç karışıklıkların pençesinde dağılacak. Kitlesel yağma olayları başlayacak. Suya sahip olmak için savaşlar çıkacak. Nil, Tuna ve Amazon nehirleri çevresi, savaş alanına dönecek. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 56 Pentagon Raporu Su ve enerji kaynaklarını korumak için Japonya, Almanya, Kuzey Kore, Güney Kore, İran ve Mısır nükleer silah geliştirecek. Din, ideoloji yada ulusal onur gibi gerekçelere dayanan savaşlar tarihe karışacak, savaşların tek amacı "hayatta kalmak" olacak. 20 yıl içinde, dünyanın doğal kaynaklarının, nüfusu besleme kapasitesi azalacak. Savaş ve açlık nedeniyle milyonlarca insan ölecek, sonunda yeryüzünde doğal kaynakların besleyebileceği sayıda insan kalacak. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 57 Pentagon Raporu ABD ve Avrupa, kuraklığın 400 milyon insanı tehdit edeceği Afrika'dan kitlesel göç akınlarıyla boğuşacak. Zengin ülkeler, göçten korunmak için birer "kale" olacak. İskandinav ülkelerinden de güneye göç başlayacak. 8200 yıl önce iklim değişikliğinin yol açtığı dev kitlesel göçün bir benzeri yaşanabilir. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 58 Hawking’in Kıyamet Teorisi 2000-2400 Yılları arası: El Nino yüzünden iklim değişiklikleri olacak. İklim değişiklği nedeniyle sıtma,tifo gibi hastalıklar yeniden baş gösterecek. Kasırga ve hortumlar dünyayı kasıp kavuracak. Sera etkisi şiddetini arttıracak. Önümüzdeki 100 yıl içinde meydana gelecek ısı değişimleri bitki örtüsünü etkileyecek. Buzulların erimesi su baskınlarını arttıracak. Alp dağları başta olmak üzere birçok bölge büyük çığ felaketlerine sahne olacak. Isınma bugünkü süratiyle devam ederse 400 yıl içinde Alp dağlarında kar kalmayacak. 2400-2500 Yılları arası Özellikle Güney Yarımküre etkilenecek. Güney Yarımküreden, Kuzey Yarımküreye büyük göçler başlayacak. Su seviyesi okyanuslarda süratle yükselecek. Aynı dönemlerde Güney Avrupa'da büyük bir kuraklık başlayacak. Kuzey Avrupa ise sel suları ile boğuşacak. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 59 Hawking’in Kıyamet Teorisi 2500-2800 Yılları arası Güney Yarımkürede ölümden kaçan insanlar,Kuzey Yarımküreye göçünce, göçler ülkeler arası savaşlara neden olacak. Çevre kirliliği doğal kaynakları kurutacak. Kuzey ve Güney kutbundaki buzullar eriyecek, karaların çoğunu su kaplayacak. 2800-? Yılları arası Dünyanın atmosferi değişecek ve Dünya, Mars gibi sülfürik asitlerden oluşacak, hiç bir canlı yaşayamayacak. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 60 Kasırgalar 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 61 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 62 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 63 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 64 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 65 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 66 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 67 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 68 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 69 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 70 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 71 Entire side of windows blown out, Hyatt. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 72 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 73 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 74 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 75 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 76 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 77 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 78 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 79 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 80 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 81 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 82 School buses under water Downtown New Orleans 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 84 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 85 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 86 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 87 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 88 Missing piece to puzzle. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 89 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 90 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 91 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 92 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 93 Aerial view of New Orleans 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 94 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 95 Ne yapmalı? Tedbirler, sözleşme ve anlaşmalar Toplantılar - Sözleşmeler 1979 : WMO I. Dünya İklim Konferansı Eylül 1987 : Montreal Sözleşmesi Ozon tabakasına zarar veren kimyasalların azaltılması 1988 : Değişen Atmosfer Toronto Konferansı BM İklimin Korunması Kararı 1990 : WMO II. Dünya İklim Konferansı 1992 : BM Çevre ve Kalkınma Konferansı (Yeryüzü Zirvesi) BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Amaç: Atmosferdeki sera gazı birikimlerini, insanın iklim sistemi üzerindeki tehlikeli etkilerini önleyecek bir düzeyde durdurmak 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 97 Toplantılar - Sözleşmeler Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) Nisan 1995 Almanya : 1. Taraflar Konferansı İDÇS Berlin Buyruğu Aralık 1997 Japonya : 2. Taraflar Konferansı İDÇS Kyoto protokolü Gelişmiş Taraf ülkeler insan kaynaklı karbondioksit (CO2) eşdeğer sera gazı salımlarını 2008-2012 döneminde 1990 düzeylerinin toplam olarak en az % 5 altına indireceklerdir Kasım 1998 Arjantin : 3. Taraflar Toplantısı İDÇS Buenos Aires Eylem Planı 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 98 İklim değişikliği çerçeve sözleşmesi 1991 yılında Rio Çevre ve Kalkınma Konferansında kabul edilip 50 ülkenin onaylamasını müteakip 21 Mart 1994’te yürürlüğe girmiştir. Sözleşmenin amacı; atmosferde tehlikeli bir boyuta varan insan kaynaklı sera gazı emisyonu konsantrasyonunun iklim sistemi üzerindeki olumsuz etkisini önlemek ve belli bir düzeyde tutulmasını sağlamak. Ek II listesi: 1992’de OECD üyesi 24 ülke, Avrupa Birliği ülkeleri Ek I listesi: Ek II listesine ek olarak Pazar ekonomisine geçiş sürecinde olan ülkeler 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 99 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 100 Kyoto Protokolü İDÇS’nin yetersiz olduğu düşünülerek yükümlülüklerin daha sıkı hale getirilmesi ve yasal bağlayıcı bir belge olması amacıyla Kyoto Protokolü hazırlanmış olup 16 Mart 1998-15 Mart 1999 tarihleri arasında imzaya açık kalmıştır. Protokole göre Ek I listesinde yer alan ülkeler 2008-2012 birinci taahhüt dönemi sonunda toplam sera gazı emisyonlarını ortalama olarak 1990 yılı seviyesinin en az %5,2 altına indirme yükümlülüğünü kabul etmiştir. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 101 Kyoto Protokolü Protokolün yürürlüğe girmesi iki şarta bağlıdır; Birincisi; protokolün 55 ülke tarafından onaylanması İkincisi; 1990 yılında hesaplanan toplam CO2 emisyon miktarının en az %55’inden sorumlu Ek I ülkelerinin bu 55 ülke içinde yer alması %36,1 paya sahip ABD imzalamamıştır. %17’lik paya sahip Rusya Federasyonunun imzalaması ile 16 Şubat 2005 tarihinde protokol yürürlüğe girmiştir. Protokol bugüne kadar 141 ülke ve Avrupa Birliği tarafından onaylanmıştı. 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 102 Esneklik mekanizmaları Emisyon ticareti Madde 17 ile düzenlenmiştir. Ek I ülkeleri arasında emisyon ticaretini mümkün kılmaktadır. Ortak uygulama Madde 6 Sera gazı azaltımını amaçlayan projelerden “Emisyon Azaltma Kredisi” elde edilir. Temiz kalkınma mekanizması Madde 12 Ek I ülkelerinin Ek I dışı ülkelerde gerçekleştirecekleri projelerden “Sertifikalandırılmış Emisyon Azaltım Kredisi” elde etmeleri 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 103 Ne yapmalıyız? Akıllı ve gerçekçi olmak Gelişmeleri yakından takip etmek Fırsatları değerlendirmek Esneklik mekanizmalarını iyi kullanmak Milli menfaatleri ön planda tutmak Ülke gerçeklerini iyi tahlil etmek 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 104 Teşekkürler Kâmil B. Varınca Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü A Blok 3. Kat 34349 Yıldız / Beşiktaş / İstanbul Telefon: (212) 259 70 70 / 2278 Faks: (212) 261 90 41 İnternet: www.yildiz.edu.tr/~kvarinca E-posta: kvarinca@yildiz.edu.tr 14 Kasım 2005 Pazartesi Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğinde Özel Konular - Kâmil B. VARINCA Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü 105
