İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri
advertisement
İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri Kâmil VARINCA Yıldız Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Ne nedir? Tanımlar, kavramlar, sebepler Tanımlar • Hava, herhangi bir yerde ve zamandaki atmosfer • • koşullarının kısa süreli durumudur. Hava, yeryüzünün herhangi bir yerindeki sıcaklık, yağış, nem, güneşlenme, sis, bulut, rüzgar ve hava basıncı gibi çok sayıdaki değişkenin birlikteliği ile açıklanır. İklim, yeryüzünün herhangi bir yerinde uzun yıllar boyunca gözlenen hava koşullarının ortalama durumudur. Ancak iklim, yalnızca ortalamaya yakın koşulları değil, uç değerleri (ekstremleri) ve tüm istatistiksel değişimleri de içerir. İklim değişikliği, nedeni ne olursa olsun (tabii yada insanî faaliyetler neticesinde) iklim koşullarındaki büyük ölçekli (küresel) ve önemli yerel etkileri bulunan, uzun süreli ve yavaş gelişen değişiklikler biçiminde tanımlanır. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 3 İklim Değişikliğinin göstergeleri • Sıcaklık • Yağışlar • Nem oranları • Bulutlar • Rüzgarlar • Hava basınçları • Güneşlenme • Sisler 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 4 Dünyanın Sıcaklık Değişimi 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 5 Sıcaklık değişiminin sebepleri • Dünyanın durum ve hareketindeki değişiklikler • Kıta kayma hareketleri ve dağ oluşumları • Yanardağ faaliyetleri • Güneşteki değişimler 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 6 Dünyanın hareketinin değişmesi 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 7 Kıta hareketleri • Kıta kayma hareketleri ve dağ oluşumları oknayus akıntı sistemi ve rüzgar sistemlerini değiştirdiğinden iklime etki yaparlar. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 8 Antarktika • Dünyanın en soğuk bölgesi, • Avusturalya’nın iki katı büyüklüğünde, • 15 milyon yıldır %98’i buz, • Dünyadaki buzulların %90’i, temiz suyun %70’i • • • • burada, Buz kalınlığı 1,5-4,5 km, Gelen ışının %80-85’ini yansıtır, Dünya ikliminin soğutma sistemidir, Rüzgar sistemi ve okyanus akıntı sistemini etkiler 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 9 Okyanus akıntı sistemi - taşıyıcı bant • Okyanuslar arası su • • • 26 Mart 2004 Cumartesi alış-verişini sağlar, Dünyadaki ırmakların 20 katı kadar su taşır, Isı transferini sağlar, Batı Avrupa bu bant sayesinde 10 derece daha sıcak İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 10 Yanardağ faaliyetleri • Yanardağ patlamalarıyla atmosfere çok büyük miktarlarda toz yükselir. Bu tozlar, güneş ışınlarının geçişini engelleyen bir tabaka oluşturur ve böylece dünyanın sıcaklığı da düşer. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 11 Sıcaklık-Aerosol ilişkisi • 1991’de Filipinler’deki Pinatubo yanardağının patlamasıyla tonlarca kükürt dioksit stratosfere yayılmış ve orada sülfürik asit damlacıklarına dönüşmüştü. Tüm dünyaya yayılan bu ayresol battaniyesi, gelen güneş ışınlarını yansıttığı gibi dünyanın ısısını da soğuruyordu. Bu yüzünden de bir yıl boyunca dünyanın ortalama sıcaklığı 1°C kadar düştü. Bu olay bilim adamlarına, iklim modellerini geliştirme fırsatı sağladı. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 12 Güneşteki değişimler • Güneş'in manyetik alanındaki değişimler ve Güneş lekeleri, yayılan enerji miktarını etkiler. Bu da doğal olarak Dünya'nın aldığı enerji miktarının değişmesine yol açar. Ve iklimler etkilenir. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 13 Isınıyoruz • Bugün aslında, bundan 50 milyon yıl önce • • başlamış olan soğuk dönemin içindeki kısa süreli sıcak vahalardan birindeyiz. Büyük bir olasılıkla da vahanın sonu görünmeye başladı. Buna göre dünya şu anda artık soğuma eğiliminde olmalı. Ancak son 150 yıllık gözlemler, bir şeylerin sanki ters gittiğini gösteriyor. Soğumuyor, ısınıyoruz. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 14 Isınmanın delilleri • Sıcaklık kayıtları • Göl ve akarsulardaki sıcaklık artışı • Buzul erimeleri • Deniz kabarmaları • Atmosferde sıcaklığın 0 dereceye indiği yüksekliğin artması – 1970’ten bu yana her sene 4,5 m artıyor 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 15 Sıcaklık kayıtları • 1860-2000 yılları arasında 0,7 derecelik bir artış 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 16 Buzulların erimesi • Yeni Zelanda'daki buzullar yalnızca 20 yılda kütlelerinin • • • • • ¼’ünü yitirdiler, İspanya’da 1980'de 27 olan buzul sayısı bugün 13’e düşmüş durumda, Peru Andları'ndaki Qori Kalis buzulu, 1963-78 yılları arasında, yılda 4 metre kadar geri çekilirken, 1995'te buzulun yıllık geri çekilme hızı 30 metreye ulaştı, Afrika'da Kilimanjaro Dağı'ndaki buzul, 20. yüzyılda kütlesinin yaklaşık dörtte üçünü yitirdi, Aynı dönemde Kafkaslardaki buzulların kütlesi yarıya indi, Çin-Rusya sınırında, Tiyen Şan Dağları'ndaki buzullarsa son 40 yılda yaklaşık % 20 küçüldüler. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 17 Buzul erimelerine örnekler • Dünyamızın ısınıyor olduğuna ilişkin en güzel delillerinden biri, orta ve alçak enlemlerde dağlardaki buzulların geri çekilmeleridir. Bu geri çekiliş, özellikle son yirmi yılda hız kazanmıştır. Buzullardan buharlaşan sular da denizlerin düzeylerinin yükselmesine yol açar. Bu değer 20. yüzyılda 10-25 cm’dir. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 18 Ne oluyor? Sebep ne? Değişen ne? Atmosfer ve tabakaları • Atmosferde N2, O2, H20, • • 26 Mart 2004 Cumartesi Ar, CO2, CH4, eser miktarda diğer gazlar ve aerosoller bulunur. Uzaydan bakıldığında Dünya -18 derecelik bir cismin yaydığı enerjiyi yayar ama dünya sıcaklık ortalaması 15 derecedir. Isı troposferde tutulur. İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 20 Gelen enerjinin dağılımı 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 21 Doğal Sera Etkisi 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 22 Sera Gazları • Su buharı • Ozon (O3) • Karbondioksit (CO2) • Metan (CH4) • Azot oksitler (NOx) • Kloroflorokarbonlar (CFC) 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 23 Küresel Isınmaya katkıları 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 24 Karbondioksit • 17. yüzyılın başlarında keşfedilmiş; • renksiz, kokusuz; • atmosferde %0,03 oranında bulunan; • karbon içeren maddelerin yakılması, fermantasyonu ve solunması ile ortaya çıkan bir gazdır. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 25 Karbondioksitin sera etkisi • 1860’dan bu yana meydana gelen 0,7 derecelik artışın %60’ı karbondioksitten kaynaklanıyor. • Atmosferdeki karbondioksit miktarı son 200.000 yılın en üst düzeyinde • Sorumlusu: İnsanoğlu 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 26 Karbondioksitteki artış 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 27 Olayların karbondioksit artışı ile bağı • Yüz elli yıllık sıcaklık kayıtları, Dünya’nın bu dönemde 0,50,7°C kadar ısındığını ortaya koyuyor. Bilim adamları, endüstri devrimiyle birlikte atmosferde karbondioksit ve metan gibi sera gazlarındaki artmasının bu ısınmayla ilişkili olduğunu düşünüyorlar. Çünkü buz örnekleri üzerinde yapılan çalışmalar, yüz binlerce yıl boyunca atmosferdeki sera gazı oranlarının Dünya’nın sıcaklığıyla birlikte artıp azaldığını gösteriyor. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 28 Karbon Çevrimi 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 29 Karbondioksit alış-verişi 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 30 Kişi başı karbondioksit salınımı 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 31 Tahmini toplam salınım 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 32 Tahmini karbondioksit düzeyi • Küresel ısınmanın durdurulabilmesi için tüm ülkelerin atmosfere saldıkları CO2 miktarında çok ciddi bir azalma olması gerekiyor. Ne var ki ne sanayileşmiş ülkeler ne de gelişmekte olanlar bu yönde her hangi bir önlem almıyorlar. Karbon dioksit düzeyi de azalmak şöyle dursun sürekli olarak yükseliyor; bu hızla giderse 2100’de 1850’deki düzeyinin 3 katına çıkması bekleniyor. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 33 Metan • Havadan hafif, renksiz, kokusuz, • Atmosferde CO2 miktarının 1/200’ü kadar, • Isı tutma kapasitesi CO2’in 20 katı, • Atmosferde kalma süresi 10 yıl, • Küresel ısınmanın %10-15’inden sorumlu, • Her yıl %1 oranında artıyor. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 34 Ozon bilgisinin zamansal gelişimi • 1840 : ozon keşfedildi, • 1880 : güneşin ultraviyole ışınlarına karşı bir filtre vazifesi yaptığı ve stratosferde bulunduğu fark edildi, • 1920 : Ozon tabakası ile ilgili ilk sistematik ölçümler başladı, • 1985 : Ozon deliği keşfedildi, • 1987 : Montreal Sözleşmesi imzalandı. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 35 CO2 sera etkisindeki rolü rolü ozon tabakası tabakasına etkisi baş başlıca doğ doğal kaynaklar baş başlıca insani kaynaklar yüksek CH4 yüksek artı artırıcı-azaltı azaltıcı artı artırıcı-azaltı azaltıcı N2O CFC'ler O3 H2O yüksek yüksek yüksek yüksek artı artırıcı-azaltı azaltıcı Azaltı Azaltıcı yok Azaltı Azaltıcı topraklar, tropikal yok ormanlar pirinç buzdolapları pirinç tarlaları tarlaları, buzdolapları, fosil yakı gübreler, toprak yakıtlar, hayvanlar, fosil aerosoller, aerosoller, ormansı kullanı ormansızlaş zlaştır kullanımında yakı endü yakıtlar, biomas endüstriyel ma değ değişim yanması işlemler yanması doğ doğal çevrim sulak alanlar hidrokarbonlar buharlaş buharlaşma Nox'li hidrokarbonlar sulama , biomas yanması yanması kalış kalış süresi 5050-200 yı yıl 10 yı yıl 150 yı yıl 6060-100 yı yıl haftadan aya kadar günler endü endüstri öncesi yoğ yoğunluk (ppb (ppb)) 280.000 700 285 0 10 bilinmiyor 2020-40 (kuzey 3.0003.000-6.000 yarı yarımkü mkürede) (stratosferde) şimdiki yoğ yoğunluk 363.000 1.670 310 CFCCFC-11: 0,26 CFCCFC-12: 0,52 CFCCFC-113: 0,08 artış artış hızı 0,90% 0,30% 4% %0,5%0,5-2 bilinmiyor küresel ısınmaya 1 katkı katkısı 11 270 34003400-7100 - - insani sera etkisindeki pay 15% 5% 12% 8% Bilinmiyor 0,50% 60% 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 36 Ne olacak? Öngörüler ve tahminler Küresel iklim modelleri • Matematik modelleme • Bilgisayar destekli modeller • Tüm modeller bir küresel ısınma olacağında birleşiyor. • Ancak ne kadar olacağı ve etkileri konusundaki öngörüler değişiyor. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 38 Muhtemel etkiler • • • • • • • • • Hidrolojik döngünün değişmesi Enerji temin güvenliği Su kaynaklarının hacminde ve kalitesinde azalma Kara ve deniz buzullarının erimesi Kar ve buz örtüsünün alansal olarak daralması Deniz seviyesinin yükselmesi Kuraklık ve seller İklim kuşaklarının yer değiştirmesi Yüksek sıcaklıklara bağlı salgın hastalıkların ve zararlıların artması sonucunda dünya ölçeğinde sosyoekonomik sektörleri, ekolojik sistemleri ve insan hayatını doğrudan etkileyecek önemli değişiklikler 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 39 Buzulların erimesi • Kuzey kutbundaki buzulların tamamının • • • eriyeceği öngörülüyor, Deniz seviyesinin 15-95 cm artacağı öngörülüyor, Milyonlarca insanın yaşadığı Nil ve Yangtze deltaları, Po ovası, Çukurova, Bangladeş kıyıları, Pasifik'teki ada ülkeleri sular altında kalacak, çevrede mülteci patlaması ve toplumsal çatışmalar ortaya çıkacaktır. Temiz su kaynaklarının denizlere karışması ve su sıkıntıları 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 40 Sıcaklık artışı • Sıcaklıktaki artışın 1-3,5 derece olacağı öngörülüyor, • Artan sıcaklıktan dolayı insan ölümlerinde artış, • sıcak dalgaları, kuraklık, aşırı yağışlar, seller, ortalama sıcaklıklarda değişiklikler, vb. aşırı doğa olaylarında da bir artış bekleniyor. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 41 Taşıyıcı bandın değişmesi • Akıntı sistemi durabilir, • Akıntının ısıttığı yerler soğur, • Akıntının geçtiği yerlerde iklim farkları azalır, • Yangınlar, ormansızlaşma, erozyon, sel, fırtına ve kasırgaların artması 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 42 Ozon tabakasının delinmesi 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 43 İnsan sağlığı • Sıcak şoktan kaynaklanan insan ölümleri • Ozon tabakasının incelmesinden kaynaklanan cilt ve deri hastalıkları, yanmalar • Sıtma gibi salgın hastalıkların yayılması • Virüs çeşitliliğinin ve dağılımın artması 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 44 Canlılara etkisi • Bitki ve hayvanların yaşam alanlarında • • • değişiklikler Bazı bitki ve hayvan popülasyonlarında azalma Ağaçların erken çiçeklenmesi, böceklerin erken ortaya çıkması, kuşların erken yumurtlaması Bitki ve kara hayvanı türlerinin dörtte birinin yada 1 milyondan fazlasının yok olabilecek 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 45 Tarımdaki değişimler • Farklı yağış sistemleri tarım alanlarının değişmesini sağlayacak, • Maliyet artacak, • Kuraklık artan yerlerde tarım azalacak, 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 46 Enerji sektörüne etki • Fosil yakıt yerine alternatif enerji kaynağı arayışları • Temiz ve yenilebilir enerji kaynaklarına verilen önemin artması 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 47 Pentagon Raporu • 2007’de Holanda’yı su basacak, Lahey yok • olacak 2010 - 2020 arasında Avrupa kıtasında sıcaklık ortalama 14.5 santigrat derece düşecek. Ancak ABD ve Avrupa kıtasında, sıcaklığın 35 santigrat dereceyi geçtiği gün sayısı da artacak. İklimdeki dengesizlikler, tarımı ve ülke ekonomilerini vuracak. İngiltere soğuk ve kurak olacak, iklim Sibirya'ya benzeyecek. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 48 Pentagon Raporu • Deniz kabaracak, kıyılardaki Avrupa kentleri, • • yükselen suların altında kalarak Lahey'le aynı kaderi paylaşacak. Hindistan, Güney Afrika ve Endonezya kuraklık ve açlık yüzünden iç karışıklıkların pençesinde dağılacak. Kitlesel yağma olayları başlayacak. Suya sahip olmak için savaşlar çıkacak. Nil, Tuna ve Amazon nehirleri çevresi, savaş alanına dönecek. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 49 Pentagon Raporu • Su ve enerji kaynaklarını korumak için Japonya, Almanya, Kuzey Kore, Güney Kore, İran ve Mısır nükleer silah geliştirecek. • Din, ideoloji yada ulusal onur gibi gerekçelere dayanan savaşlar tarihe karışacak, savaşların tek amacı "hayatta kalmak" olacak. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 50 Pentagon Raporu • ABD ve Avrupa, kuraklığın 400 milyon insanı tehdit edeceği Afrika'dan kitlesel göç akınlarıyla boğuşacak. Zengin ülkeler, göçten korunmak için birer "kale" olacak. İskandinav ülkelerinden de güneye göç başlayacak. 8200 yıl önce iklim değişikliğinin yol açtığı dev kitlesel göçün bir benzeri yaşanabilir. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 51 Pentagon Raporu • 20 yıl içinde, dünyanın doğal kaynaklarının, nüfusu besleme kapasitesi azalacak. Savaş ve açlık nedeniyle milyonlarca insan ölecek, sonunda yeryüzünde doğal kaynakların besleyebileceği sayıda insan kalacak. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 52 Hawking’in Kıyamet Teorisi • 2000-2400 Yılları arası: El Nino yüzünden iklim değişiklikleri olacak. İklim değişiklği nedeniyle sıtma,tifo gibi hastalıklar yeniden baş gösterecek. Kasırga ve hortumlar dünyayı kasıp kavuracak. Sera etkisi şiddetini arttıracak. Önümüzdeki 100 yıl içinde meydana gelecek ısı değişimleri bitki örtüsünü etkileyecek. Buzulların erimesi su baskınlarını arttıracak. Alp dağları başta olmak üzere birçok bölge büyük çığ felaketlerine sahne olacak. Isınma bugünkü süratiyle devam ederse 400 yıl içinde Alp dağlarında kar kalmayacak. • 2400-2500 Yılları arası Özellikle Güney Yarımküre etkilenecek. Güney Yarımküreden, Kuzey Yarımküreye büyük göçler başlayacak. Su seviyesi okyanuslarda süratle yükselecek. Aynı dönemlerde Güney Avrupa'da büyük bir kuraklık başlayacak. Kuzey Avrupa ise sel suları ile boğuşacak. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 53 Hawking’in Kıyamet Teorisi • 2500-2800 Yılları arası • Güney Yarımkürede ölümden kaçan insanlar,Kuzey Yarımküreye göçünce, göçler ülkeler arası savaşlara neden olacak. Çevre kirliliği doğal kaynakları kurutacak. Kuzey ve Güney kutbundaki buzullar eriyecek, karaların çoğunu su kaplayacak. 2800-? Yılları arası Dünyanın atmosferi değişecek ve Dünya, Mars gibi sülfürik asitlerden oluşacak, hiç bir canlı yaşayamayacak. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 54 Ne yapmalı? Tedbirler, sözleşme ve anlaşmalar Toplantılar - Sözleşmeler • 1979 : WMO I. Dünya İklim Konferansı • Eylül 1987 : Montreal Sözleşmesi – Ozon tabakasına zarar veren kimyasalların azaltılması • 1988 : Değişen Atmosfer Toronto Konferansı – BM İklimin Korunması Kararı • 1990 : WMO II. Dünya İklim Konferansı • 1992 : BM Çevre ve Kalkınma Konferansı (Yeryüzü Zirvesi) – BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi • Amaç: Atmosferdeki sera gazı birikimlerini, insanın iklim sistemi üzerindeki tehlikeli etkilerini önleyecek bir düzeyde durdurmak 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 56 Toplantılar - Sözleşmeler • Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) • Nisan 1995 Almanya : 1. Taraflar Konferansı – İDÇS Berlin Buyruğu • Aralık 1997 Japonya : 2. Taraflar Konferansı – İDÇS Kyoto protokolü • Gelişmiş Taraf ülkeler insan kaynaklı karbondioksit (CO2) eşdeğer sera gazı salımlarını 2008-2012 döneminde 1990 düzeylerinin toplam olarak en az % 5 altına indireceklerdir • Kasım 1998 Arjantin : 3. Taraflar Toplantısı – İDÇS Buenos Aires Eylem Planı 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 57 İklim değişikliği çerçeve sözleşmesi • 199 yılına Rio Çevre ve Kalkınma Konferansında • • • kabul edilip 50 ülkenin onaylamasını müteakip 21 Mart 1994’te yürürlüğe girmiştir. Sözleşmenin amacı; atmosferde tehlikeli bir boyuta varan insan kaynaklı sera gazı emisyonu konsantrasyonunun iklim sistemi üzerindeki olumsuz etkisini önlemek ve belli bir düzeyde tutulmasını sağlamak. Ek II listesi: 1992’de OECD üyesi 24 ülke, Avrupa Birliği ülkeleri Ek I listesi: Ek II listesine ek olarak Pazar ekonomisine geçiş sürecinde olan ülkeler 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 58 Kyoto Protokolü • İDÇS’nin yetersiz olduğu düşünülerek • yükümlülüklerin daha sıkı hale getirilmesi ve yasal bağlayıcı bir belge olması amacıyla Kyoto Protokolü hazırlanmış olup 16 Mart 1998-15 Mart 1999 tarihleri arasında imzaya açık kalmıştır. Protokole göre Ek I listesinde yer alan ülkeler 2008-2012 birinci taahhüt dönemi sonunda toplam sera gazı emisyonlarını ortalama olarak 1990 yılı seviyesinin en az %5,2 altına indirme yükümlülüğünü kabul etmiştir. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 59 Kyoto Protokolü • • • • • • Protokolün yürürlüğe girmesi iki şarta bağlıdır; Birincisi; protokolün 55 ülke tarafından onaylanması İkincisi; 1990 yılında hesaplanan toplam CO2 emisyon miktarının en az %55’inden sorumlu Ek I ülkelerinin bu 55 ülke içinde yer alması %36,1 paya sahip ABD imzalamamıştır. %17’lik paya sahip Rusya Federasyonunun imzalaması ile 16 Şubat 2005 tarihinde protokol yürürlüğe girmiştir. Protokol bugüne kadar 141 ülke ve Avrupa Birliği tarafından onaylanmıştı. 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 60 Esneklik mekanizmaları • Emisyon ticareti – Madde 17 ile düzenlenmiştir. – Ek I ülkeleri arasında emisyon ticaretini mümkün kılmaktadır. • Ortak uygulama – Madde 6 – Sera gazı azaltımını amaçlayan projelerden “Emisyon Azaltma Kredisi” elde edilir. • Temiz kalkınma mekanizması – Madde 12 – Ek I ülkelerinin Ek I dışı ülkelerde gerçekleştirecekleri projelerden “Sertifikalandırılmış Emisyon Azaltım Kredisi” elde etmeleri 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 61 Ne yapmalıyız? • Akıllı ve gerçekçi olmak • Gelişmeleri yakından takip etmek • Fırsatları değerlendirmek • Esneklik mekanizmalarını iyi kullanmak • Milli menfaatleri ön planda tutmak • Ülke gerçeklerini iyi tahlil etmek 26 Mart 2004 Cumartesi İklim Değişikliği ve Çevre Felaketleri - Kâmil VARINCA 62 Teşekkürler
