HÜCRE BÖLÜNMESİ
advertisement
HÜCRE BÖLÜNMESİ • Tek hücreli ve çok hücreli organizmaların – Büyüme – Gelişme – Çoğalmaları hücre bölünmesiyle sağlanır Tüm canlılarda görülen bir olaydır. Hücre bölünmesinin amacı bölünmenin meydana geldiği canlı ve hücre tipine bağlı olarak, yeni fertler meydana getirmek, regenerasyon(yenilenme) ve büyümeyi sağlamak ve eşey hücrelerini oluşturmaktır bir hücrenin bölünmesi için önce belli bir büyüklüğe ulaşması gereklidir. Çünkü,hücre büyüdükçe yüzeyi ile hacmi arasındaki ilişki yüzeyi, çekirdek ile sitoplazma arasındaki ilişki de çekirdek aleyhine bozulur. Bu da hücrenin hayatını tehlikeye sokabilir.Bu nedenle hücre bölünmeye başlar. İnsanlarda deri, bağırsak mukozası, alyuvar ve akyuvarları üreten dokulardaki hücreler sürekli bölünmeler geçirirler. buna karşılık bazı dokuların hücreleri belirli zamanlarda bölünür, hatta sinir ve retina hücreleri 20-25 yaşlarından sonra hiç bölünmez. Hücre bölünmesi, tek hücreli canlıların çoğalması, çok hücreli canlıların büyümesi, erkek ve dişi eşey hücrelerinin meydana gelmesi için gerekli biyolojik olaydır. Bir hücrenin bölünebilmesi için belirli bir büyüklüğe ulaşması ve nükleik asitlere sahip olması gerekmektedir. Canlılar dünyasında Amitoz (Amitozis) Mitoz (Mitozis) Mayoz (Meiosis) olmak üzere üç farklı tip bölünme vardır. Tek hücreli canlılarda bölünme genellikle amitoz, çok hücrelilerde ise mitoz ve mayoz ile görülür • Prokaryotlar ve ökaryotlar arasındaki hücre düzeyindeki farklılıklara rağmen hücre bölünme süreçlerinde birçok ortak özellik bulunmaktadır. – Hücrenin büyümesi – DNA’nın replikasyonu – Orjinal ve kopyasının ayrılması – Sitoplazmanın bölünmesi Hücre Siklusu Hücreler içeriklerini iki katına çıkararak ve ikiye bölerek çoğalırlar. Bu süreç HÜCRE SİKLUSU (DÖNGÜSÜ) olarak adlandırılır • Hücre siklusu fazlarının süreleri farklı hücre tipleri için oldukça çeşitlilik gösterir. • Toplam hücre siklusu 24 saat olan hızlı çoğalan bir insan hücresinde G1 fazı 11 saat, S fazı 8 saat, G2 4 saat ve M fazı 1 saattir. Diğer hücreler örneğin maya hücresi tüm siklusunu yaklaşık 90 dakikada tamamlayabilir Prokaryotik Hücre Bölünmesi • • • • • • • • Prokaryotlar organizazyon bakımından ökaryotlara göre daha basittir. Ökaryotlar bir çok organel ve fazla sayıda kromozoma sahiptir. Prokaryotik hücrelerin bölünmesi genel olarak “binary fission” ikiye bölünme şeklinde olmaktadır. Prokaryotik kromozom tek bir DNA molekülüdür. Önce replikasyona uğrar ve daha sonra kromozomun her bir kopyası hücre membranının farklı bölgesine tutunur. Hücre uçlardan çekilmeye başlayınca orjinal ve kopya kromozomlar ayrılırlar. Sitolazmanında ikiye ayrılmasıyla (sitokinez) genetik içerik bakımından tamamıyle birbirinin aynı olan iki yeni hücre meydana gelir ( düşük oranda da olsa) eğer kendiliğinden mutasyon olmadıysa Prokaryot kromozomu araştırmak ökaryotik kromozoma göre daha kolay olduğundan prokaryotlarda genlerin yerleşimi ve kontrolu hakkında daha fazla bilgi bulunmaktadır. Bu eşeysiz çoğalmanın bir sonucu, kolonideki tüm organizmaların genetiğinin aynı olmasıdır. Bir bakteriyel hastalığı tedavi eden bir ilaç kullanıldığında bu ilaçla karşılaşan koloninin diğer üyeleride ölecektir ÖKARYOTİK HÜCRE BÖLÜNMESİ • • • • • • • Ökaryotlarda hücre siklusu çok daha karmaşıktır ve 4 farklı fazdan oluşur. – – – S fazı: DNA sentezi G1 (ilk aralık) RNA ve protein sentezi, DNA için sentez hazırlığı G2 (ikinci aralık) DNA sentezi tamamlanır, RNA ve protein sentezi devam eder. – S+G1+G2 = İNTERFAZ Hücreler interfaz süresince sabit bir hızda büyür. Bölünen hücreler için iki katına çıkma süresi iki mitoz arasında geçen süredir. Sitokinezle sonlanan mitozdan sonraki faz DNA sentezi ile mitoz arasındaki G1 fazıdır.(gap1) Bu faz sırasında hücre metabolik olarak aktiftir ve sürekli olarak büyür ve DNA sentezi için gerekli proteinleri sentezler, fakat DNA’sının sentezini yapmaz. G1 fazından sonra DNA replikasyonunun yer aldığı S fazı (sentez fazı) gelir. DNA sentezinin tamamlanmasını G2 fazı (gap2) izler. Bu fazda hücre büyümeye devam eder ve mitoz için gerekli olan proteinler sentez edilir Hücre siklusu fazlarının süreleri farklı hücre tipleri için oldukça çeşitlilik gösterir. Toplam hücre siklusu 24 saat olan hızlı çoğalan bir insan hücresinde G1 fazı 11 saat, S fazı 8 saat, G2 4 saat ve M fazı 1 saattir. – Diğer hücreler örneğin maya hücresi tüm siklusunu yaklaşık 90 dakikada tamamlayabilir Amitoz Bölünme Eşeysiz üreme şekillerinden birisidir. Aslında iğ ipliklerinin yardımı olmadan yapılan mitoz bölünmedir. Bu yüzden günümüzde GİZLİ MİTOZ (KRİPTO MİTOZ) denir. İlkel hücrelerin bölünme şeklidir. . Bu bölünmede kromozom sayısı sabit kalır. Genellikle tek hücrelilerde görülen bu bölünmeyle o türe ait birey sayısı artar. Amitoz bölünme yapan hücrelerin önce çekirdeği uzar, çekirdeğin uzamasıyla çekirdekçik de uzayıp boğumlanarak ikiye ayrılır. Bunu sitoplazma bölünmesi takip ederek, bir hücreden iki yeni yavru oluşacak şekilde bölünme gerçekleşir. Amitozda çekirdek zarı kaybolmaz, kromozomlar belirmez, sentriyoller iğ iplikleri oluşmaz. Tek hücreliler dışında bazı özel hallerde yüksek yapılı organizma hücrelerinde de amitoz görülebilir. Bu durumda çoğu kez hücreler ölüme mahkum olur, çünkü tekrar mitoz bölünme yapamazlar. Amitoz bölünme bu organizmalarda bazen açlık nedeniyle dejenere olan hücrelerde, bazı yaşlı kıkırdak hücrelerinde, ayrıca hızla çoğalan kuş embriyosunun blastoderm hücrelerinde görülebilir. Gametlerde genellikle amitoz bölünme görülmez. Hücrelerde genellikle büyüme ve regenerasyonu sağlayan mitoz ve somatik hücre bölünmesi ve yeni döllerin meydana gelmesini sağlayan gametlerin oluşumu için mayoz olmak üzere iki tip bölünme görülür MİTOZ BÖLÜNME Ökoryat hücrelerde hücre bölünmesi çekirdek ve sitoplazma bölünmeleri ile meydana gelir .Kromozom sayısı ne olursa olsun bölünme yeteneği olan her hücre mitozla çoğalabilir. Şekil : Kromozom Sayıları Farklı Hücreler Mitozla Çoğalabilirler Sitoplazmanın ikiye bölünmesi olayına sitokinezis denir. Mitoz bir hücresel kopya etkisi yapmak üzere orjinal kromozomların replikasyonu ve bölünmesiyle birbirinin tıpa tıp aynısı iki yavru hücre oluşturma sürecidir • • • • • • • • Yoğunlaşmış replikasyon olmuş kromozomlar önemli yapılara sahiptir. Kinetokor : İğ ipliklerinin mikrotubullere bağlandığı çok proteinli bir komplekstir. Replikasyonu yapılan kromozomlar histon proteinlerle birleşmiş kromatid olarak bilinen iki DNA molekülünden meydana gelir. Sentromer: Her iki kromatininde birleştiği noktadır. Kinetokorlar sentromerin dış tarafındadır. Kromozomlar ise yoğunlaşmış kromatindir (DNA+histon proteinleri MİTOZ AYGITI İĞ MEKİĞİ • Kromozomal iğ iplikleri (kinetokor mikrotubulleri) • Herbir kinetokora yaklaşık 35-40 mikrotubul bağlanır • Kinetokorlar her kromozomu kutuplara bakacak şekilde yerleştirirler • Her kromozomu, mitotik iğciği ikiye bölen ekvator düzlemine yerleştirirler • Devamlı iğ iplikleri (polar mikrotubuller) Kutuplardan ekvatora doğru uzanırlar • Mitoz sırasında replikasyonu yapılan kromozomlar sitoplazmanın ortasında yerleşir ve orjinal DNA’nın bir kopyası yavru hücrelerin herbirinde olacak şekilde ayrılır (örneğin 46 kromozom ile başlanmışsa yavru hücrelerin her biri 46 kromozom içermelidir). • Hücreler bunu başarmak için kromozomları yavru hücrelerin içine çeken mikrotubülleri kullanır • Hayvan hücrelerinde iğ iplikleri mikrotubullerinin oluşumunda etkili olduğu düşünülen bir çift sentriol bulunmaktadır. Bitki ve bazı ökaryotlarda ise sentriol bulunmaz. Prokaryotlar iğ iplikleri ve sentriolleri olmadığından hücre zarının bölünme sırasında kromozomları çekme işini yaptığı tahmin edilmektedir. • Sentriol içeren hücreler aster adı verilen sentriolden hücre zarına doğru uzanan çok küçük mikrotubullere sahiptir. Aster iğ ipliklererini birarada tutan bir bağ gibi iş görür • Mitozun fazlarını ayırmak bazen oldukça güçtür. • Sürecin DİNAMİK olduğu unutulmamalı • • 1-İNTERFAZ(HAZIRLIK SAFHASI): Bölünme geçirmeyen hücreler interfaz safhasındadır.Bu safha da çekirdek ve çekirdekçik belirgin bir şekilde görülür. Kromozomlar düzensiz ve ince kromotin iplikleri yığını şeklindedir. Hücrenin bu safhada dinlenmeden öteye protein sentezi, farklılaşma, büyüme, genetik materyalin replikasyonu ve hücre organellerinin ikiye bölünmesi gibi çok yoğun faaliyetler içinde olduğu kanıtlanmıştır. Genetik maddenin replikasyonu bir önceki hücre hücre bölünmesinin hemen arkasından, yani interfazın hemen başlangıcında meydana gelmez. Bir önceki hücre bölünmesinin sona ermesi ile genetik madde replikasyonun başlaması arasında kalan zaman boşluğuna G1 devresi denir. Bu devrede ribozom ve diğer organeller kendi eşlerini yapmaya başlar, protein ve ATP sentezlenmeye başlanır. Özellikle iğ ipliklerinin yapımında kullanılacak proteinler bu devrede hazırlanır. Bu devrede kromozom ve DNA miktarı 2n dir. Bundan sonra gelen ve S devresi olarak adlandırılan zaman diliminde DNA replikasyonu başlar, kromozomların eşleri yapılır ve organellerin eşleşmesi devam eder. Bu devre sonunda kromozom ve DNA mikterı 4n dir. Üçücü devre olan G2 de ise bazı protein sentezleri ile birlikte hücre bölünmeye hazırlanır. İnterfazın G1, S ve G2 olarak adlandırılan bu üç alt devresi ile M safhası olarak adlandırılan mitozun profaz, metafaz, anafaz ve telofaz safhalarına birden Hücre Siklusu denir. Çeşitli canlılardaki Orta Profaz:. Her kromozom kendini eşleyerek ikiz kromotidler meydana getirilir, sentrioller birbirinden uzaklaşarak iğ ipliklerini oluşturmaya başlar. Geç Profaz: Sentrioller hücrenin zıt kutuplarına ulaşır, iğ ipliklerinin oluşması tamamlanır ve kromozomların sentromerleri tarafından meydana getirilen kinetokor iğ ipliklerine tutunur. Çekirdek zarı ve çekirdekçik tümüyle kaybolur. 3. METAFAZ Başlangıçta belirgin hale gelen kromozomlar çekirdek içerisinde rastgele dağılır ve daha sonra hücrenin ekvator bölgesine hareket ederler. Daha sonra iki kromotid ihtiva eden her bir kromozom sentromerleriyle iğ ipliklerine takılır. Bu şekilde kromozomlara takılan iğ ipliklerine kromozamal iplikler diğerlerine ise destek iplikleri veya devamlı iplikler denir. Metafazın sonunda her biri birbirinden ayrılmaya başlar bu sırada her bir kromotid bir kromozom haline geçer. 4. ANAFAZ Kromotidleri birbirine bağlayan sentromer ortadan ikiye ayrılır. Böylece serbest kalan her bir kromotid kromozomu kutuplara doğru hareket eder. Anafazın sonunda hücre birbirinden tümüyle ayrılmış ve kutuplara çekilmiş iki ayrı kromozom takımı ihtiva eder. Bu nedenle hücredeki kromozom sayısı başlangıçtakinin iki katı, yani 4n'dir. Ayrıca bu safhanın sonunda sitokinezis(sitoplazma bölünmesi)'te başlar. 5. TELOFAZ Bu safha da kutuplara ulaşan kromozomların etrafında yeni bir çekirdek zarı oluşur, iğ iplikleri kaybolur ve kromozomlar interfazdaki düzensiz ve ince kromotin iplikleri yığını özelliğini kazanır. Çekirdekçik oluşur ve sitokinezis tamamlanır. 6. SİTOKİNEZİS hücre siklusunun tüm devrelerinde uzunluk bakımından değişiklikler olmasına rağmen en büyük değişiklik G1 devresinde görülür. 2. PROFAZ Hücre çekirdeği, kromozomların iki oğul hücreye eşit şekilde verilebilmesi için gerekli hazırlıklara başlar. Bu safha da, erken profaz, orta profaz ve geç profaz olmak üzere üç alt safhaya ayrılır. Erken Profaz: Kromozomlar ince uzun iplikler şeklinde belirir,çekirdekçik kaybolmaya başlar ve sentrioller birbirinden ayrılarak kutuplara doğru hareket eder. Sitoplazmanın ikiye bölünmesi olayıdır.Sitokinezis hayvan hücrelerinde dışarıdan içeriye, yüksek yapılı bitkilerde ise içeriden dışarıya doğrudur. MAYOZ BÖLÜNME • Eşeyli üreme sadece ökaryotik organizmalarda meydana gelir. • Eşem hücrelerinin (yumurta ve spermatazoon) gelişimi sırasında kromozom sayısının yarıya indirilmesini sağlayan özel bir hücre bölünmesidir. • Döllenme (fertilizasyon) sırasında iki eşem hücresinin birleşmesiyle kromozom sayısı tekrar iki katına geri döner • Haploid ve diploid terimleri hücredeki kromozom takımlarının sayısını ifade eder. İnsan (eşem hücreleri hariç) hayvanların çoğu ve pek çok bitki diploittir. • Diploid = 2n Haploid = n • Poliploidi: 2 kromozom takımından daha fazla kromozoma sahip organizmalar • Homolog kromozomlar: Aynı genleri taşıyan kromozomlardır, farklı ebeveynlerden gelirler • Allel: Homolog kromozomlar üzerindeki herbir gen için olan farklılık • Mayoz : Özel bir tip nukleus bölünmesi –herbir homolog kromozomun bir kopyası (her bir genin ya anneye ya da babaya ait olan kopyası) yeni gamete (eşem hücresine) geçer. • Mayoz bölünme iki önemli sonuca neden olur. – Kromozom sayısı yarıya iner – Genler arasında rekombinasyonlar (parça değişimi) olur. Bu da gen havuzunun zenginleşmesini ve genetik farklılaşmasının oluşumunu sağlar. • Mitoz: Hücrenin orjinal poliploidi düzeyini korur – örneğin, bir diploit hücre (2n) iki diploit (2n+2n) hücre bir haploit hücre iki haploit hücre (n+n) meydana getirir. • İnsan vücudunda hücrelerin çoğu mitozla üretilir. Bunlar somatik hücre hatlarıdır. Gametleri verecek hücreler germ hücre hatları olarak ifade edilir. • İnsan vücudunda hücre bölünmesi çoğunlukla mitozdur, mayoz gonatlarda sınırlıdır Mayozun Fazları • Mayoz bölünme 2 ayrı bölünmeden oluşur. • I. Mayoz : Kromozom takımının yarıya inmesi • II. Mayoz : I. Mayozu izleyen ekvatoryal bölünme olarak da adlandırılır. Mitoz bölünmede olduğu gibi kromozomların kardeş kromatitleri farklı kutuplara giderek ilk oluşan her bir yavru hücreden 2 yeni yavru hücre daha meydana gelir. Sonuçta herbiri haploit sayıda kromozom taşıyan 4 yavru hücre meydana gelir. Hücrede kromozom sayısının yarıya indirgenmesi amacıyla yapılan bölünmeye mayoz veya redüksiyon bölünme deniir. Mayoz bölünmenin amacı gerçekte bir çoğalma değil, aksine eşeysel rekombinasyonları ve bunun sonucunda biyolojik çeşitliliği meydana getirmektir. Birbirini takibeden iki bölünme şeklinde olan mayozun birinci bölümünde kromozom sayısı yarıya iner, ikinci bölümünde ise tipik bir mitoz bölünme meydana gelir. İNTERFAZ Mitoz bölünmede olduğu gibidir. Genetik materyal ve organeller kendini eşler. BİRİNCİ PROFAZ Kromotin iplikler kısalıp, kalınlaşır ve belirgin kromozom şeklini alır. Kromozomlar üzerindeki kromerler belirgin hale gelir. Bu evreye Leptoten de denir. Çekirdek zarı yavaş yavaş erir ve sentrozomlar kutuplara doğru hareket eder.Homolog kromozomların her bir çiftinin yan yana gelip ve birbirinden ayrılmadan kalmalarına zigoten denir. Homolog kromozomlardaki bu protein eksenler birbirine enine protein köprülerle bağlanarak çok sağlam synaptonemal kompleksleri oluştururlar. Yapısında 4 kromotid bulunan bu komplekslere tetrad bu olaya da sinapsis denir. birinci profazın bu evresine ise Zigoten adı verilir. Sinaps sırasında kromozomlar hem kısalıp hem de kalınlaşırlar. bu evreye de Pakiten de denir. Bu sırada çok önemli bir olay olan krossing over başlar. BİRİNCİ METAFAZ Mitozda bir çift ikiz kromotid ihtiva eden homolog kromozomlardaki her bir kromozomun hücrenin ekvator tablasın a hareket etmesine karşılık, mayoz bölünmede ekvator tablasında yer alan kromozomlar 2 homolog kromozom çifti halindedir ve her birinde ikişer hibrid kromotid bulunmaktadır. BİRİNCİ ANAFAZ Bu safhada profazın ortalarında birbirine sinaps yapan homolog kromozomlar birbirinden ayrılmaya başlarlar.Hibrid kromotidleri ihtiva eden her bir kromozomun iğ ipliklrine takılıp kutuplara doğru hareket etmesiyle birinci anafaz son bulunur. BİRİNCİ TELOFAZ Bu safha tümüyle mitoza benzer tek fark ise mitozda yeni teşekkül eden çekirdekte ana hücreninkine eişt sayıda kromozom bulunmasına karşılık mayoz bölünmede bu kromozom sayısı yarya inmiştir. Mitoz bölünmedeki her bir kromozom bir kromotid kromozomdur. Halbuki mayozdakiler bir çift hibrit kromatid ihtiva eden kromozomlar halinde bulunurlar. Hücre birbirini takiben iki mitoz bölünme arasında meydana gele interfaz gibi çok kısa bir safha geçirir. Bu safhaya interkinezis denir ve interfazdan farkı burada genetik maddenin replikasyon yapması ve yeni kromotidlerin meydana gelmemesidir. Bu safhadan sonra hücre mayozun ikinci bölümüne geçer ve bu bölüm mitozun aynısıdır. Sitokinez • • • • • • • Bu olay genellikle anafazda başlar. Hücrenin orta bölgesinde hücre zarı, aktin ve miyozin flamentlerden oluşan kontraktil halkaların etkisiyle iğcik eksenine dik ve iki yeni nukleus arasında bir oluk oluşturur. Nuklear ve sitoplazmik bölünme birbiriyle her zaman bağlantılı olmayabilir.Ör:Drosphila’da embriyonun erken evresinde sitoplazma bölünmesi olmaksızın 13 nukleus bölünmesi geçirebilir. Daha sonra nukleusların etrafında sitoplazma bölünmeleri gerçekleşir. Ayrışma aktin flamentler ile miyozin II’den meydana gelen bir halkanın kasılması ile gerçekleşir. Bu halka hücre zarının sitoplazmik yüzeyine bağlanır. Anafaz başlangıcında henüz bilinmeyen bir mekanizma tarafından hücre zarı oluğun içine çekilir. Oluk hücrenin ortasında birleşene kadar derinleşmeye devam eder ve sonunda zarlar birbirine kaynaşır Bitki hücrelerinde sitokinez • • • • • Yüksek bitkilerin hücreleri hücre çeperi ile kuşatılmış olduğundan sitokinez farklıdır. Zar veziküllerinden yeni bir hücre zarı ve hücre çeperi oluşturarak bölünürler Hücre çeperi yeni iki nukleusun arasındaki bir düzlemde oluşur ve polar fibril kalıntılarıyla birleşerek fragmoplast yapısını oluşturur. İlk hücre plağı fragmoplastın iki yanındaki mikrotubulerle ilişkiye geçen hücre çeperi öncül molekülleri ile dolu olan veziküllerin ekvator düzlemine taşınmasıyla olur. Hücre plağının şekli ve yeri ileride ana hüçre çeperi ile birleşeceği yer olan hücre zarının hemen altında yer alan aktin mikrotubul demetinden oluşan preprofaz bandıdır Mitoz sonucu oluşan hücreler birbirinin tam olarak benzeri iken mayoz bölünme sonucunda hücreler genetik açıdan farklıdır. • Kromozomlar yavru hücrelere rasgele dağıldığından ve ayrıca aralarında krosingover oluştuğundan mayoz bölünme sonucu oluşan her gamet kendine özgü genetik yapı taşır. Gametogenez • Germ hattı hücrelerinden (diploit, 2n) gamet oluşum sürecidir. • Spermatogenez: gonat olarak bilinen özelleşmiş organlarda bitkilerde mitoz yoluyla hayvanlarda mayoz yoluyla sperm oluşum sürecidir. Bölünmeden sonra hücreler sperm hücrelerini oluşturmak üzere farklılaşma geçirir. • • Oogenez: Ovaryum olarak bilinen özelleşmiş organlarda bitkilerde gametofitte mitoz yoluyla hayvanlarda mayoz yoluyla ovum (yumurta hücresi) oluşum sürecidir. • Spermatogenezde tüm 4 mayotik ürün gamet olarak gelişirken oogenezde sitoplazmanın çoğu tek büyük bir yumurta hücresi içinde yer alır, diğerleri gelişmez. Tüm sitoplazma ve organeller yumurta hücresinde toplanır. • İnsanlarda erkekler günde 200.000.000 sperm üretirken dişiler herbir menstural siklusta genellikle bir yumurta üretir Spermatogenez: ergenlik döneminde başlar yaşam süresince devam eder ve her gün milyonlarca sperm üretimi yapılır. Sperm oluşunca olgunlaştıkları ve depolandıkları epididiymise hareket ederler. Oogenez • Ovaryum folikül hücrelerin dış tabakasıyla çevrelenmiş gelişmiş bir yumurtanın oluşacağı pek çok folikül içerir. • Her bir yumurta primer oosit (yumurta hücresi) olarak oogeneze başlar. • Bir dişi, doğumuyla bereber her biri Profaz I’de olan yaşam boyu yumurta deposunu taşır. Ergenlikten itibaren menapoza kadar toplam 400-500 bin yumurtadan genellikle bir tanesi gelişmiş yumurta (sekonder oosit) olarak her ay serbest duruma geçer. Haploid: Olgun bir üreme hücresinde bulunan kromozom sayısı, vücut hücrelerinin sahip olduğu kromozom sayısının yarısına sahiptir. Kromozom sayısının yarıya inmesi sonucu oluşan "n" sayıda kromozom taşıyan hücrelere haploid hücre denir. Sinaps: İki nöronun veya nöronla başka bir hücrenin bağlandığı yer. Gamet: Erkek ve dişi üreme hücresina verilen ad. Homolog kromozom: Biri anneden, diğeri babadan gelen aynı gen çiftine sahip kromozomlar. Tetrat: Mayoz bölünme sırasında homolog kromozomların birbirlerine sarılarak oluşturdukları dört kromotitli yapı. Crossing-over: Eşey ana hücrelerinde gerçekleşen mayoz bölünmenin profaz I safhasında oluşan tetratların kromatitleri arasındaki parça değişimi. Sentromer: kromozomlarda kardeş kromotidleri bir arada tutan kısım. IV. MİTOZ ve MAYOZ BÖLÜNMENİN KARŞILAŞTIRILMASI Mitoz ve mayoz bölünmenin ortak özellikleri ve farkları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
