Maliye Bakanlığından

T Ü RM O B
TÜRKİYE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER
VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER ODALARI BİRLİĞİ
(UNION OF CHAMBERS OF CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANTS OF TURKEY)
Ankara, 18.01.2006
Sayı : 2006/00234
Konu : Bilgisayarlı Muhasebe Programları Standartları Genel Tebliği Taslağı
YMM VE SMMM ODASI BAŞKANLIKLARI’NA
28 Ocak 2006 tarihinde yapılacak olan 43.Başkanlar Kurulu Toplantısının gündeminde
yer alan ve Gelir İdaresi Başkanlığı, Denetim ve Uyum Yönetimi Daire Başkanı Sayın
Namık Kemal Uyanık’ın sunum yapacağı “Bilgisayarlı Muhasebe Programları
Standartları Genel Tebliği Taslağı” ilişikte gönderilmektedir.
Ayrıca bir diğer gündem maddesi olan “Basel-II İle Getirilecek Olan Yeni
Düzenlemelere İlişkin Sunum”, BDDK Başkanı Sayın Tevfik BİLGİN tarafından
yapılacaktır.
Bilgi edinilmesi rica olunur.
Saygılarımızla,
Nail SANLI
Genel Sekreter
Ek : Bilgisayarlı Muhasebe Programları Standartları Genel Tebliği Taslağı
AŞ.
MALİYE BAKANLIĞIN’DAN
Bilgisayarlı Muhasebe Programları Standartları Genel Tebliği Taslağı
(Sıra No: 1)
Muhasebe kayıtlarını piyasadan satın aldıkları muhasebe bilgisayar programları veya
kendi geliştirdikleri muhasebe bilgisayar programları aracılığıyla izleyen
mükelleflerimizin sayısı hızla artmaktadır. Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul
Kanununun (VUK) 175.maddesi ile Maliye Bakanlığı; muhasebe standartları, tek
düzen hesap planı ve mali tabloların çıkarılmasına ilişkin usul ve esasları tespit
etmeye, bunları mükellef, şirket ve işletme türleri itibariyle uygulatmaya, muhasebe
kayıtlarını bilgisayar programları aracılığıyla izleyen mükellefler ile bu bilgisayar
programlarını üreten gerçek ve tüzel kişilerce uyulması gereken kuralları ve bilgisayar
programlarının içermesi gereken asgari hususlar ile standartları ve uygulamaya ilişkin
usul ve esasları belirlemeye yetkili kılınmıştır. Muhasebe kayıtlarını bilgisayar
programları aracılığıyla izleyen mükellefler ile bu bilgisayar programlarını üreten
gerçek ve tüzel kişilerce uyulması gereken kurallar ve bilgisayar programlarının
içermesi gereken asgari hususlar ve standartların belirlenmesi bu Tebliğin konusunu
oluşturmaktadır. Müşterilerinin muhasebe kayıtlarını bilgisayar programları
aracılığıyla izleyen muhasebecilerde mükellefler için bu tebliğle belirlenen usul ve
esaslara uymak zorundadırlar.
Muhasebe kayıtları ile birlikte yasal defter ve belgelerini elektronik ortamda tutmak
isteyen mükelleflerin tabi olacakları usul ve esaslar bu tebliğin kapsamı dışındadır.
1- MUHASEBE KAYITLARINI BİLGİSAYAR PROGRAMLARI
ARACILIĞIYLA İZLEYEN MÜKELLEFLERİN UYMASI GEREKEN
KURALLAR
Bu Tebliğ mükelleflerin muhasebelerini bilgisayar programları aracılığıyla izlemeleri
konusunda zorunlu tutmamaktadır. Ancak, muhasebelerini bilgisayar programları
aracılığıyla izlemeyi tercih eden mükellefler bu Tebliğle belirlenen usul ve esaslara
uymak zorundadırlar.
Maliye Bakanlığı, muhasebe kayıtlarını piyasadan satın aldıkları paket bilgisayar
programları kullanmalarını tavsiye etmektedir. Onaylanmış muhasebe programları
kullanmalarını tavsiye etmektedir. Onaylanmış muhasebe programları Gelir İdaresi
Başkanlığı İnternet sitesinde yayımlanacaktır. Onaylanmamış muhasebe programlarını
kullanan mükellefler ile kendi geliştirdikleri ve bu Tebliğle belirlenen asgari
standartlara uygun olmayan programları kullanan mükelleflerin vergi incelemesine
alınmasına öncelik verilecektir.
2
Mükelleflerin uyması gereken kurallar aşağıdadır.
1- muhasebe kayıtlarını piyasadan satın aldıkları paket bilgisayar programları
aracılığıyla izleyen mükellefler kullandıkları muhasebe bilgisayar
programlarının bu Tebliğle belirlenen asgari hususlar ve standartlara sahip hale
getirecek güncelleme programlarına sahip olmak zorundadırlar.
2- Satın aldıkları onaylı muhasebe programlarında daha sonda kendileri değişiklik
yapan mükellefler bu değişikliklerden dolayı sorumludurlar. Mükellef
tarafından yapılan değişikliklerin bu tebliğ ile getirilen asgari husus ve
standartları etkilemesi halinde bu mükelleflere ayrıca asgari standartları ihlal
eden muhasebe programı üreten kişilere uygulanacak cezalar da uygulanacaktır.
3- Muhasebe kayıtlarını kendi geliştirdikleri bilgisayar programları aracılığıyla
izleyen mükellefler de kullandıkları muhasebe bilgisayar programlarını bu
tebliğde belirtilen asgari husus ve standartları kapsayacak şekilde değiştirmek
ve geliştirmek zorundadır. Bu zorunlu değişiklikleri yapmayan mükelleflere
muhasebe programlarının bu tebliğ ile getirilen asgari husus ve standartlara
sahip olmaması halinde uygulanacak cezalar uygulanacaktır.
4- Mükellefler muhasebe işlemlerinde kullandıkları bilgisayar ve/veya
programlarda meydana gelebilecek bozulma, çalınma gibi risklere karışı önlem
almak zorundadırlar. Bu nedenle kayıtların muhafazası ve ibraz edilebilmesi
için belli dönemler itibariyle başka bir elektronik ortama aynen aktarılarak
saklanması zorunludur.
5- Mükellefler, bilgisayar programı aracılığıyla izledikleri muhasebe kayıtlarını
213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca yasal kağıt defter ve
belgelerinde olduğu gibi saklamak ve vergi inceleme elemanlarınca
istendiğinde ibraz etmek zorundadırlar.
II- MUHASEBE BİLGİSAYAR PROGRAMLARINI ÜRETEN GERÇEK VE
TÜZEL KİŞİLERİN UYMASI GEREKEN KURALLAR
Muhasebe bilgisayar programlarını üreten gerçek ve tüzel kişilerce uyulması gereken
kurallar aşağıdadır.
1- Muhasebe bilgisayar programlarının bu Tebliğle belirlenen asgari husus ve
standartlara sahip olduğuna ilişkin Bakanlık onayı almak isteyen gerçek ve
tüzel kişiler bir dilekçe ve ekinde muhasebe programlarının bir örneği ile
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına başvuracaklardır.
2- Muhasebe bilgisayar programlarının bu Tebliğle belirlenen asgari husus ve
standartlara sahip olup olmadığını Muhasebe Programları Test Komisyonunun
görüşü alınarak Gelir İdaresi Başkanlığınca onaylanır ve muhasebe programı
üreticisine bildirir. Programlar aynı zamanda bu Tebliğle belirlenen beyanname
ve bildirimlerin Gelir İdaresi Başkanlığına elektronik ortamda gönderilmesine
ilişkin testleri de geçmesi zorunludur. Test senaryoları ve muhasebe
programları onaylanmış üreticilerin listesi Gelir İdaresi Başkanlığının
www.gelirler.gov.tr İnternet sitesinde yayımlanır.
3
3- Program üreticileri, onaylı muhasebe programlarında değişiklik yapılmasını
gerektiren yasal değişiklikler olması halinde değişiklikleri içeren programları
içinde onay almak zorundadırlar. Program değişikliklerinin testi için üreticilerin
uygulama başlamadan önce Muhasebe Programları Test Komisyonuna
başvurmaları şarttır. Program değişikliklerinin Komisyon tarafından test
edilmeden uygulamaya geçilmesinin zorunlu olduğu durumlarda Gelir İdaresi
Başkanlığına bilgi verilmekle birlikte sorumluluk program üreticisine aittir. Bu
gibi zorunlu hallerde program üreticileri tarafından daha sonra komisyona
başvuruda bulunulması ve onay alınması zorunludur.
4- Onaylı muhasebe programı üreticileri muhasebe programlarında yasal
değişiklikler nedeniyle yapılan değişiklikleri uygulama başlamadan önce
müşterilerine sunmak zorundadırlar. Bu zorunluluğu yerine getirmeyen
üreticilerin onayı iptal edilecektir.
5- Bu tebliğle asgari husus ve standartlar belirlendiğinden muhasebe bilgisayar
programı üreticileri programlarında bunlara aykırı olmayan ve güvenilirliğini
tehdit etmeyen ilave husus ve standartlar geliştirebilirler.
6- Bakanlık onayına haiz programların onaydan sonra üretici tarafından yapılan
değişiklikler sebebiyle bu tebliğe aykırı husus ve standartlar içerdiğinin tespit
edilmesi halinde üreticiler onay listesinden çıkartılmakla birlikte aykırılık tespit
edilen her bir program için ayrı ayrı özel usulsüzlük cezası ile cezalandırılır.
7- Bakanlık onaylı program üreticileri programlarını satın alan ve kullanan müşteri
listelerini Gelir İdaresi Başkanlığına aylık listeler halinde bildirmek
zorundadırlar.
8- Onay alacak muhasebe programı üreticileri: faaliyetlerin yürütüleceği ofis,
gerekli donanım, programlarda ortaya çıkabilecek her türlü sorunu çözecek
seviyede bilgi düzeyine sahip yeter sayıda personel, muhasebe programlarının
kullanımına ilişkin basılı kullanım kılavuzu, program içinde yardım dosyaları
ve bu dosyaları ayrıntılı açıklayan online yardım sitesine sahip olmalıdır.
Program üreticisinin bu şartları taşıyıp taşımadığı Maliye Bakanlığı merkez
denetim elemanlarınca hazırlanacak raporla tespit edilir.
9- Muhasebe Programları Test Komisyonu Gelir İdaresi Daire Başkanı
Başkanlığında Yüksek Öğretim Kurumunca Üniversitelerden bir Türkiye
Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumundan bir Türkiye Serbest Muhasebeci
Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliğinden bir Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirler ve bir Yeminli Mali Müşavir olmak üzere iki,
Yazılım Eser Sahipleri Meslek Birliğinden bir ve Yazılım Sanayicileri
Derneğinden görevlendirilen bir üyeden kuruludur.
Kurul Muhasebe programlarının asgari husus ve standartlara sahip olup olmadığını
tespit etmek ve Gelir İdaresi Başkanlığına bildirmekle görevlidir.
4
III- MUHASEBE BİLGİSAYAR PROGRAMLARININ İÇERMESİ GEREKEN
ASGARİ HUSUSLAR VE STANDARTLAR
Yazılımlar yürürlükteki mevzuata ve belirlenen standartlara aykırı olmamak şartıyla
istenilen şekilde hazırlanabilir. Yazılımlar temel muhasebe modülü ve/veya diğer
modüllerden olaşabilir. Ancak temel muhasebe modülü asgari olarak yevmiye defteri,
defteri kebir, bilanço ve gelir tablosu ile satışların maliyeti tablosunu içermelidir.
Muhasebe programları bir bütündür. Programların farklı modüllerden oluşması ve
modüllere kayıt yapılması halinde tek düzen hesap planı çerçevesinde ilgili hesaplarla
bağlantı kurulacak şekilde hazırlanmalıdır.
3.1- Yevmiye Kayıtlarında Bulunması Gereken Asgari Bilgiler
Muhasebe Programlarının içermesi gereken ve her bir yevmiye kaydında bulunması
gereken asgari bilgiler aşağıdadır.
Yevmiye fişinin tarihi ve yevmiye madde numarası
Yevmiye fişinin cinsi (mahsup, tahsil, tediye) ve numarası
Tüm hesapların en alt seviyesindeki kodları ve isimleri
Dayanak belgelerin tarih, seri ve sıra numarası
Belge türü (fatura, irsaliyeli fatura, gider pusulası v.b.)
Müşterinin adı-soyadı, unvanı
Mal ve/veya hizmet satın alan veya satın alınan kişinin Vergi Kimlik Numarası
ve T.C. Kimlik Numarası (gerekmesi halinde)
8- Mal veya hizmetin cinsi, fiyatı-miktarı, tutarı.
9- Katma Değer Vergisi (birden fazla malın bulunduğu faturalarda her bir malın
KDV tutarı ve oranı)
10- Özel Tüketim Vergisi (birden fazla malın bulunduğu faturalarda her malın ÖTV
tutarı ve oranı)
11- Özel İletişim Vergisi
12- Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi
13- Çalışan kişilerin sayısı, adı-soyadı, ücreti, tevkif edilen gelir vergisi ve prim
ödemeleri tutarı
14- Açıklama ve diğer bilgiler
1234567-
Mükelleflerin, tutarına bakılmaksızın alış faturalarını alış faturalarını asgari bilgileri
içerecek şekilde kaydetmeleri zorunlu olup 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine
göre Maliye Bakanlığınca tespit belirlenen fatura düzenleme sınırı altındaki satış
kayıtlarını asgari bilgilerin hepsini içerecek şekilde kaydetmeleri ihtiyaridir. Yevmiye
kayıtları belirtilen esaslara göre asgari bilgilere sahip olmakla ve gerektiğinde
inceleme elemanlarına ibraz edilmekle beraber muhasebe programları yevmiye
kayıtlarının yevmiye defterine yukarıdaki asgari bilgileri içerecek şekilde ayrıntılı
veya toplam tutarlar olarak kaydedilmesine izin verebilir şekilde hazırlanabilir.
5
Muhasebe kayıtları en alt seviye kodlarına göre kaynak belge ilişkisini sağlamalıdır.
Yevmiye fişinde defteri kebir hesabı, ara hesaplar ve en alt seviye kodları ve isimlere
göre listelenmelidir.
3.2- Hesapların En Alt Seviyede Kodlanması, Hesap İsimlerinin Kullanılması ve
Listelenmesi:
Muhasebe programlarında 3’lü ana hesaplar ile birlikte aynı zamanda detay
hesaplarının da çalıştırılması ve istenmesi halinde ana hesap bazında veya detay hesap
bazında bilgiye ekranda ulaşılmasının ve başka bir ortama aktarımının ve analizinin
sağlanması zorunludur.
Bu itibarla, aşağıdaki örnekteki gibi veya benzeri detaylı kodlama sisteminin
mükellefler tarafından yapılması ve istenildiğinde hem ana hesap hem de detaylarına
ilişkin bilgilere ulaşılması gerekmektedir.
Örnek:
120 Alıcılar H.S.
Borç
32.529.83
Alacak
23.852.46
120 01 Adana Müşterileri
21.315.45
15.741.95
120 01 001 X A.Ş.
120 01 002 Y Ltd.Şti.
120 01 003 Z Şahsi
12.826.52
3.524.86
4.964.07
9.000.00
3.524.86
3.217.09
120 06 Ankara Müşterileri
11.214.38
8.110.51
120 06 001 A Ltd.Şti.
120 06 002 B A.Ş.
120 06 003 C A.Ş.
3.834.76
5.948.36
1.431.26
1.162.15
5.948.36
1.000.00
600 Yurt İçi Satışlar
56.849.85
600 01 Ticari Mal Satışı
42.367.42
600 01 001 Buzdolabı Satışı
600 01 002 Televizyon Satışı
600 01 003 Yemek Odası Tk.Satışı
18.684.36
9.564.25
14.168.81
600 02 Mamul Satışları
14.482.43
6
600 02 001 Pantolon Satışı
600 02 002 Etek Satışı
600 02 003 Takım Elbise Satışı
5.694.48
3.536.96
5.250.99
191 İndirilecek KDV H.S.
4.584.64
191 01 Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin KDV
4.145.55
191 01 001 %1’lik Mal Alımlarına İlişkin KDV
191 01 002 %8’lik Mal Alımlarına İlişkin KDV
191 01 003 %18’lik Mal Alımlarına İlişkin KDV
530.58
1.260.47
2.354.50
191 02 Satışlardan İadelere İlişkin KDV
439.09
191 02 001 %1’lik Satışların İadesine İlişkin KDV
191 02 002 %8’lik Satışların İadesine İlişkin KDV
191 02 003 %18’lik Satışların İadesine İlişkin KDV
83.25
152.48
203.36
391 Hesaplanan KDV
4.149.94
391 01 Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin KDV
3.750.37
391 01 001 %1’lik Mal Satışlarına İlişkin KDV
391 01 002 %8’lik Mal Satışlarına İlişkin KDV
391 01 003 %18’lik Mal Satışlarına İlişkin KDV
487.43
1.110.50
2.152.44
391 02 Alışlardan İadelere İlişkin KDV
399.57
391 02 001 %1’lik Mal Alışlarına İlişkin KDV
391 02 002 %8’lik Mal Alışlarına İlişkin KDV
391 02 001 %1’lik Mal Alışlarına İlişkin KDV
98.83
160.50
140.24
Yukarıdaki bilgilere göre eğer 600 Yurt İçi Satışlar hesabının tamamının istenmesi
halinde detay hesapları ile birlikte ekranda gözükmelidir. İstenilen bilgi sadece
pantolon satışları ise; 600 02 001 Pantolon Satışları hesabı veya istenilen bilgi
120 01 003 Hesap kodlu Adana müşterilerinden Z şahsına ait cari hesaplar ise sadece
bu hesaba ilişkin ayrıntılı bilginin elde edilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla, muhasebe
yazılımları yukarıdaki örnekteki gibi ana hesap ve detaylarına ilişkin bilgilere ulaşımı
sağlamalıdır.
7
3.3- Muhasebe Kayıt Kontrol Numarası
Muhasebe programları, yevmiye kayıtlarından aylık olarak ve aşağıda belirtilen
algoritma ile hesaplanacak olan “Muhasebe Kayıt Kontrol Numarası” oluşturulacak
şekilde hesaplanacaktır. Söz konusu algoritma, muhasebe sistemini temeli olan
yevmiye kayıtlarından bir kontrol kodu oluşturma temeline dayanmaktadır. Yevmiye
kayıtlarındaki tutarlar ana hesap kodları ile çarpılacak ve her satır için bir rakam
bulunduktan sonra bu rakamlar toplanarak ilgili dönem için muhasebe kontrol
numarasını oluşturacaktır.
Kayıt kontrol numaraları vergi incelemesinde ve denetim aşamasında kayıtlarda
değişiklik olup olmadığının tespitinde kullanılacağı için programlar kontrol
numaralarını hesaplayan ve raporlayan bir bölüme sahip olmalı, günlük ve aylık
kontrol numaralarını raporlayabilecek ve beyan edilenlerle kontrol edebilecek şekilde
olmalıdır. Denetim aşamasında hesaplanan kontrol numaraları ile beyan edilen kontrol
numaralarının farklı olması mükellefin geçmişe yönelik kayıtlarda değişiklik yaptığını
veya programın bu asgari standarda uygun olmadığını gösterecektir.
Ocak 2005 ayında iki muhasebe kaydı bulunan mükellefin muhasebe kayıt kontrol
numarasının hesaplanmasına ilişkin örnek aşağıdadır.
Tarih
05/01/2005
Hesap Kodu Açıklaması
Borç
120.01
600.01
105.12
Tarih
Mal Satışı
Mal Satışı
Alacak
105.12
06/01/2005
Hesap Kodu Açıklaması
100.01
120.01
Madde No 1
Borç
Nakden Tahsilat 53.25
Nakden Tahsilat
Kontrol
Formülü
Numarası Kontrol No
=120*(105.12*100)
=600*(105.12*100)
1261440
6307200
Madde No 2
Alacak
53.25
Kontrol
Formülü
Numarası Kontrol No
=100*(53.25*100)
=120*(53.25*100)
1.Ocak 2005-31 Ocak 2005 Muhasebe Kayıt Kontrol Numarası
532500
639000
8740140
İki yevmiye maddesi ile oluşturulan Ocak ayı Muhasebe Kayıt Kontrol Numarası
8740140’dır. Dolayısıyla, mükellefin beyan tarihinden sonra yevmiye kayıtlarında
değişiklik yapması yeni kayıt eklemesi veya mevcut kayıtlardan bir veya birkaçını
iptal etmesi durumunda Muhasebe kayıt kontrol numarası değişecektir. Bu itibarla,
muhasebe hatası yapan mükelleflerin bu hatalarını Vergi Usul Kanunu hükümleri
doğrultusunda düzeltmeleri gerekmektedir.
8
Muhasebe kayıt kontrol numarasının beyan edileceği dönemler ve ait olduğu kayıt
dönemleri ve tablo aşağıdaki şekilde hazırlanacaktır.
Dönem (aylar)
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Muhasebe Kontrol Numarasının Kontrol Numarası
Oluşturulacağı Yevmiye Kayıtları Dönemi
1.Aralık – 31.Aralık
1.Ocak – 31.Ocak
1.Şubat- 28(29).Şubat
1.Mart – 31.Mart
1.Nisan – 30.Nisan
1.Mayıs – 31.Mayıs
1.Haziran – 30.Haziran
1.Temmuz – 31.Temmuz
1.Ağustos – 31.Ağustos
1.Eylül – 30.Eylül
1.Ekim – 31.Ekim
1.Kasım – 30.Kasım
3.4- Günlük İşlemlerin Toplam Olarak Kaydedilememesi
Muhasebe programları kasa, banka, çek ve senetler hesapları her bir işlem bazında cari
hesaplarla (alıcı/satıcı) ve stoklarla kontrolünü sağlamalıdır. Programlar, anılan
hesapların günlük toplamlar olarak kayıt edilmesi engelleyecek şekilde
hazırlanmalıdır. Ancak, aynı gün içinde toplamaları fatura düzenleme tutarı altında
kalan işlemlerin günlük toplam olarak kaydedilmesi ihtiyaridir.
3.5- Tekdüzen Hesap Planında Yer Alan Alacak Ve Borç Karakterli Hesapların
Muhasebe Kurallarına Uygun Olarak Kullanılması
Bilindiği üzere, tekdüzen hesap planında yer alan hesaplar alacak veya borç karakterli
hesaplanır. Örneğin, 100 Kasa Hesabı aktif karakterli olup kasadaki mevcut parayı
gösteren ve her zaman borç bakiyesi vermesi gereken bir hesaptır. Aynı zamanda 320
Satıcılar Hesabı da pasif karakterli olup işletmenin satıcılara olan borcunu gösteren ve
her zaman alacak bakiyesi vermesi gereken bir hesaptır. Bu kuralın tek istisnası,
tekdüzen hesap planında yer alan “393 Merkez ve Şubeler Cari Hesabı”dır. Söz
konusu bu hesap hem alacak hem de borç karakterli ve dönem içinde kullanılan bir
hesaptır. Muhasebe yazılımlarının tekdüzen hesap planında belirtilen alacak ve borç
bakiyesi veresi gereken hesapların ters bakiye vermesini engelleyecek şekilde
hazırlanmalıdır.
3.6- Muhasebe Programlarının Vergi Kanunlarına Uygunluğu
Muhasebe programları vergi kanunlarında yer alan oran ve hesaplamalara uygun
olmalıdır. Programların vergi kanunlarına uygunluğuna ilişkin gerekli husus ve
programlar Gelir İdaresi Başkanlığı İnternet sitesinden temin edilecektir.
9
3.7- Uyarı Verilmesi
Yazılımlar, vergi kanunlarına göre yapılması gereken işlemlerde kullanıcıya uyarı
verecek ve buna rağmen yapılmayan işlemlerin tespit edilmesine imkan verecek
şekilde hazırlanması gerekmektedir. Uyarı vermesi gereken kayıtlar aşağıdadır.
Muhasebe programı uyarı verilmesine rağmen yerine getirilmeyen uyarıları liste
halinde;
1- 332 Sıra numaralı Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliği uyarınca 8.000YTL ve üzerendeki ödeme ve tahsilatların banka, özel finans kurumları veya
Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü vasıtasıyla yapılması zorunludur.
Belirtilen tutarı aşan ödeme ve tahsilatların banka, özel finans kurumları veya
Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü vasıtasıyla yapılmaması halinde
program uyarı vermelidir.
2- Muhasebe kayıtlarının VUK’nun 219.maddesi hükümleri uyarınca yasal
defterlere kaydedilmesi gerekmektedir. Kanunda belirtilen zamanlarda kayıt
yapılmaması halinde program uyarı vermelidir.
3.8- Şube Muhasebesi Uygulayan Mükellefler
muhasebe işlemlerini şube veya şubeler bazında takip eden ve bu işlemleri merkezde
birleştiren şirketlerin şubelerinde bu tebliğle belirlenen standartlara uygun muhasebe
programları kullanılması şartıyla şube kayıtlarının merkez hesaplarında gösterilmesi
ile ilgili olarak bu tebliğdeki standartlar ayrıca aranmaz. Genel merkeze ait hesap ve
işlemler ile müstakil muhasebeye sahip olmayan şubelerin hesap ve işlemleri açısından
bu tebliğle belirlenen standartların genel merkezde bulunan muhasebe programlarında
bulunması gerektiği tabiidir.
3.9- Denetim Dosyası
Muhasebe yazılımları mükelleflerin denetimi sırasında, bu bilgilerin kağıt baskısına ve
diğer belgelere bakılmaksızın elektronik ortamda kayıtlı bilgilere kolay ulaşımını, bu
bilgilerin gözden geçirilmesini ve analiz edilmesini sağlayacak fonksiyonlara sahip bir
denetim modülüne sahip olmalıdır. Denetim dosyası muhasebe programı çalıştığı
zaman çalışacak ve kullanıcı iptal edemeyecek şekilde hazırlanmalıdır. Muhasebe
yazılımları, denetim dosyasını istendiği zaman hazırlayabilmelidir.
Denetim Dosyası;
A- Muhasebe programı ve denetim dosyasını tanıtan bilgileri içeren bölüm
Bu bölüm mükellefin kullandığı muhasebe programını ve mükellefe ilişkin bilgileri
içermelidir.
10
B- Belli bir dönemdeki işlemleri ve işlem bilgilerini içeren bölüm
1- Muhasebe yazılımları yapılan her bir muhasebe kaydına bir sıra
numarası verecek ve her bir hesabın belli bir tarih aralığındaki yevmiye
maddelerini gösterecek şekilde hazırlanmalıdır.
2- Hesaplar ayrıca kayıtları miktar, kişi, belli tarihler arasındaki işlemler
olarak listeler halinde hazırlayabilecek şekilde hazırlanmalıdır.
3- Programlar yıl sonu itibariyle işletmede bulunmayan malların satışına
imkan vermeyecek şekilde hazırlanmalıdır.
4- Bu tebliğe göre verilen uyarılanın listesini hazırlayabilmelidir.
5- Muhasebe yazılımları, program şifreleri ile yevmiye kayıtlarının
yapılmasına imkan verecek yevmiye kayıtlarının text ve/veya XML
formatında kaydedilebilecek, kayıtlardan alınabilecek analiz edilebilecek
ve kağıt baskıları yapılabilecek şekilde hazırlanmalıdır. Programlar kayıt
yapılan hesapların indeksini verecek şekilde olmadır.
6- İşlemlerin kimin tarafından kaydedildiğini ve değişiklikleri gösteren
logo ayrıntılarını içeren bir bölüme sahip olmalıdır.
7- Hesaplar ilgili modüllerle bağlantı kurulacak şekilde hazırlanmalıdır.
8- Hesaplar ve işlemlerin elektronik ortamda analize tabi tutulması, başka
bir ortama aktarılması, kağıtlara baskısının yapılabilmesi sağlanmalıdır.
Bilgilerin saklanması ve inceleme elemanlarına ibraz edilmesi şarttır.
9- Denetim modülü kullanılan hesapların her birindeki işlemleri kişi,
kurum, tarih ve miktar/değer gibi hususlara göre günlük, aylık ve yıllık
olarak listeler halinde hazırlayabilmelidir. Denetim modülü ayrıca
bilanço ve gelir tablosu hesaplarından işletme ile ilgili çeşitli oranları
hesaplayabilmelidir. Denetim modülünde aylık ve yıllık olarak
hesaplanabilmesi gereken oranlar aşağıdadır.
1- Cari Oran: Toplam Dönen Varlıklar/ Toplam Kısa Vadeli Borçlar
2- Likidite Oranı: (Toplam Dönen Varlıklar – Stoklar – Diğer Dönen
Varlıklar) Toplam Kısa Vadeli Borçlar.
3- Nakit Oranı: (Hazır Değerler + Serbest Menkul Değerler)/ Kısa Vadeli
Yabancı Kaynaklar
4- Alacakların Tahsil Süresi: Ticari Alacaklar X 365/Yıllık Kredili
Satışlar
5- Stok Devir Hızı: Satışların Maliyet / (Dönem Başı Stok + Dönem Sonu
Stok)/2
6- Toplam Borçlar / Öz Sermaye: Toplam Borçlar / Ortalama Öz sermaye
7- Brüt Kar Marjı: Brüt Satış Karı / Net Satışlar
8- Net Dönem Karı / Öz Sermaye: Net dönem karı (vergi ve mali
yükümlülükler sonrası kar)/ Ortalama öz sermaye oranı
11
3.10- Bağımlı / İlişkili Kişilerle Yapılan İşlemler
Muhasebe yazılımları, bağımlı/ilişkili tüm kişilerle yapılan mal, hizmet,kredi ve
kiralama alım satım işlemlerine ilişkin toplam bilgileri aylık ve yıllık olarak
hesaplayacak şekilde hazırlanmalıdır.
Bağımlı / ilişkili kişi: kurumların kendi ortakları, ortakların eşleri, ortakların veya
eşlerinin altsoy ve üstsoyu ile üçüncü derece dahil kan bağı olanlar ve sıhri hısımları
ile %10 ve daha fazla sermayesine, denetimi veya yönetimine katılan tüzel kişilerdir.
3.11- Elektronik Beyannamelerin ve Bilgi Formlarının Kayıtlı Hesaplardan
Otomatik Olarak Hazırlanması
1- Elektronik Beyannamelerin Hazırlanması
Muhasebe yazılımları, elektronik beyannameleri kayıtlı hesaplardan otomatik olarak
elde edecek ve gönderecek şekilde hazırlanmalıdır. Elektronik beyanname
gönderilmesine ilişkin husus ve programlar Gelir İdaresi Başkanlığı internet sitesinden
temin edilecektir.
2- Bilgi Formlarının Hazırlanması
Muhasebe programları, mal ve hizmet satın alınan kişiler ile mal ve hizmet satılan
kişilere ait fatura bilgilerini (Form Ba ve Bs) kayıtlı hesaplardan otomatik olarak göre
hazırlayabilmelidir. Programlar, mal ve hizmet alış ve satış faturalarını tarih, isim,
miktar, mal ve hizmet grupları ile tek bir kişiye ilişkin faturaları ayrı ayrı ve/veya
toplam belge ve toplam bedellerine göre listeler halinde hazırlayabilecek ve Gelir
İdaresi Başkanlığına elektronik ortamda gönderecek şekilde olmalıdır. Bilgi
formlarının gönderilmesine ilişkin husus ve programlar Gelir İdaresi Başkanlığı
İnternet sitesinden temin edilecektir.
3- Aylık Bildirim Formu
Muhasebe programları yukarıda yer alan hususlardan aşağıdaki bilgileri içerecek aylık
bildirim formunu kayıtlı hesaplardan otomatik olarak hazırlayacak ve Gelir İdaresi
Başkanlığına elektronik ortamda gönderebilecek şekilde olmalıdır.
12
...........Ayı Bildirim Formu
Mal
Dengesi
Aylık
Toplam
Hizmet
Alım ve
Satımları
Aylık
Toplam
Nakit
Dengesi
Dönem
Başı mal
Stokları
Mal
Alımları
Hizmet
Alımları
Hizmet
Satımları
Nakit
Tahsilat
Aylık
Toplam
Çalışanların Asgari
Kayıtları
Ücretli
Sayısı
Aylık
Toplam
Kredi Kartı
İle Yapılan
Aylık
Satışlar
Toplamı
Kamu
Kurumları
ile Yapılan
İşlemler
Aylık
Toplam
Bağımlı
Kişilerde
Yapılan
İşlemler
Aylık
Toplam
Denetim
Oranları
Alıştan
İadeler(-)
Satılan
Mal
Malıveri(-)
Satıştan
İadeler
Dönem
Sonu
Stoku
Nakit
Ödemeler
Banka
Hesapları
Yoluyla
Tahsilat
Banka
Hesapları
Yoluyla
Ödeme
Çek
Çek
Senet
Senet
Alınan Verilen
Portföyüne Portföyün Portföyüne Portföyün Nakit
Nakit
Giriş
den Çıkış giriş
den Çıkış Krediler Krediler
Asgari
Ücretin
%25
üzerinden
ücret
ödenenlerin
sayısı
Asgari
Toplam
Ücretin
Çalışan
%50
Sayısı
üzerinden
ücret
ödenenlerin
sayısı
Ödenen
Toplam
Brüt
Ücretler
Mal ve
Hizmet
Satımları
Kamu
Kurumlarına
Yapılan Mal
ve Hizmet
Satışları
Kamu
Kurumların
dan
Yapılan
Mal ve
Hizmet
Alışları
Mal ve
Hizmet
Alımları
Alınan
Krediler
Ödenen
Kredi
Faizleri
Ödenen
Kira ve
Royaltiler
Cari Oran
...........
Oranı
Nakit
Oranı
Alacakların Stok Devir Toplam
Tahsil
Hızı
Borçlar
Süresi
Öz
sermaye
Oranı
Verilen
Krediler
Tahsil
Edilen
Kredi
Faizleri
Tahsil
Edilen
Kira ve
Royaltiler
Brüt Kar
Marjı
Net
Dönem
Karı
Öz Ser.
Oranı
Aylık
Oran
Muhasebe
Kayıt
Kontrol
Numarası
13
3.12 – Yazılım Programı Ve Versiyon Numarası
Mükellefler kullandıkları yazılım programı ve versiyon numarasını aşağıdaki şekilde
bildirecektir. Değişiklik olmaması halinde bildirim yapılmasına gerek
bulunmamaktadır.
Yazılım
Programı
Versiyon
Numarası
14