Şizofreni T - Prof. Dr. Ali Kemal Göğüş

advertisement
Şizofreni Pratiği
Prof. Dr. Ali Kemal Göğüş
Şizofreni
•
•
•
•
•
Tanı kriterleri
Semptomatoloji ve klinik tipleri
Gidiş ve sonuç özellikleri
Prognoz ve etkili faktörler
Tedavi
Şizofreni
Tanı Kriterleri
•
A . Karakteristik semptomlar
–
–
–
–
Hezeyanlar
Halüsinasyonlar
Dezorganize konuşma
Dezorganize / katatonik davranış
Pozitif semptomatoloji
– Negatif semptomatoloji
•
B. Toplumsal ve mesleki işlev bozukluğu
•
C. Süre: prodrom+rezidüel+A grubu kriterleri=en az altı ay.
Altı ayın en az bir ayı A grubu kriterlini içermeli
•
D. Şizoaffektif bozukluğun ve Affektif bozukluğun Dışlanması
•
E. Madde kullanımına ve genel tıbbi duruma bağlı psikozun dışlanması
•
F. Yaygın gelişimsel bozuklukla olan ilişki
Şizofreni
Semptomatoloji ve Klinik Tipleri
Pozitif Psikotik Semptomlar
Sanrılar
Varsanılar
Katatoni
Şizofreni
Semptomatoloji ve Klinik Tipleri
Pozitif Psikotik Semptomlar
Sanrılar
Varsanılar
Katatoni
Dezorganizasyon Semptomları
Dezorganize konuşma
Dezorganize davranış
Şizofreni
Semptomatoloji ve Klinik Tipleri
Pozitif Psikotik Semptomlar
Sanrılar
Varsanılar
Katatoni
Dezorganizasyon Semptomları
Negatif Semptomlar
Dezorganize konuşma
Dezorganize davranış
Duygulanımda sığlaşma
Aloji
Avolisyon
Anhedoni
Kendine bakımda kötüleşme
Sosyal ve emosyonel içeçekilme
Şizofreni
Semptomatoloji ve Klinik Tipleri
Pozitif Psikotik Semptomlar
Sanrılar
Varsanılar
Katatoni
Bilişsel Semptomlar
Dikkat bozukluğu
Bellek bozukluğu
Soyutlama bozukluğu
Yargılama bozukluğu
Öğrenme güçlüğü
Dezorganizasyon Semptomları
Negatif Semptomlar
Dezorganize konuşma
Dezorganize davranış
Duygulanımda sığlaşma
Aloji
Avolisyon
Anhedoni
Kendine bakımda kötüleşme
Sosyal ve emosyonel içeçekilme
Şizofreni
Semptomatoloji ve Klinik Tipleri
Pozitif Psikotik Semptomlar
Sanrılar
Varsanılar
Katatoni
Dezorganizasyon Semptomları
Negatif Semptomlar
Dezorganize konuşma
Dezorganize davranış
Duygulanımda sığlaşma
Aloji
Avolisyon
Anhedoni
Kendine bakımda kötüleşme
Sosyal ve emosyonel içeçekilme
Bilişsel Semptomlar
Dikkat bozukluğu
Bellek bozukluğu
Soyutlama bozukluğu
Yargılama bozukluğu
Öğrenme güçlüğü
Duygusal semptomlar
Disfori
Depresyon
İntihar eğilimi
Şizofreni
Semptomatoloji ve Klinik Tipleri
Pozitif Psikotik Semptomlar
Sanrılar
Varsanılar
Katatoni
Dezorganizasyon Semptomları
Negatif Semptomlar
Dezorganize konuşma
Dezorganize davranış
Duygulanımda sığlaşma
Aloji
Avolisyon
Anhedoni
Kendine bakımda kötüleşme
Sosyal ve emosyonel içeçekilme
Sosyal ve Mesleksel
İşlev Kaybı
Duygusal semptomlar
Bilişsel Semptomlar
Dikkat bozukluğu
Bellek bozukluğu
Soyutlama bozukluğu
Yargılama bozukluğu
Öğrenme güçlüğü
Disfori
Depresyon
İntihar eğilimi
Şizofreni
Semptomatoloji ve Klinik Tipleri
Pozitif semptomatoloji
Negatif Semptomatoloji
Şizofreni
Semptomatoloji ve Klinik Tipleri
• Pozitif Psikotik Belirtiler
–
–
–
–
Sanrılar (hezeyanlar)
Varsanılar (halüsinasyonlar)
Konuşma bozuklukları
Davranış bozuklukları
• Negatif Psikotik Belirtiler
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Dikkat bozukluğu
Aloji
Anhedoni
Affekt azalması
Avolisyon
Sosyal içeçekilme
Duygusal içeçekilme
Kendine bakım azalması
İşlevsellikte bozulma
Pozitif Semptomatoloji
Sanrılar
Pozitif Semptomatoloji
Varsanılar
• İşitsel varsanılar
– Kendi aralarında konuşan
sesler
– Yorum yapan sesler
– Emreden sesler
•
•
•
•
•
Görsel varsanılar
Temas varsanıları
Koku varsanılar
Tat varsanıları
Hareket varsanıları
Pozitif Semptomatoloji
Dezorganize Konuşma
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Mantıksızlık
Yandan cevap
Raydan çıkma
Teğetsellik
Ayrıntıcılık
Fikir uçuşması
Laf salatası (enkoherans)
Perseverasyon
Neolojizm
Pozitif Semptomatoloji
Dezorganize Davranış
• Taşkınlık
• Hareket tekrarları
(stereotipi)
• Donakalım beliritileri
– Balmumu belirtisi
– Duruş bozukluğu
– Katılık hali
Negatif Semptomatoloji
Dikkat eksikliği
• Zihnin bir uyaran
üzerinde
toplanamaması
• Konsantrasyon
güçlüğü
Negatif Semptomatoloji
Aloji
• Düşünce
– Azlığı
– Yoksulluğu
– Fakirliği
Negatif Semptomatoloji
Anhedoni
• Yaşamdan tat / zevk
alamama,
• Duyguların
yaşanamaması hali
Negatif Semptomatoloji
Affektte Azalma
• Duygusal tepkilerin
jest ve mimiklerle ve
ses tonu ile
ifadesinde azalma
–
–
–
–
–
Affektte sığlık
Affektte küntlük
Apati
Endiferans (lakaydiyet)
Maske yüz
Negatif Semptomatoloji
Avolisyon
• Motivasyon / istenç
azalması
• Amaca yönelik
etkinlikleri başlatme
ve / veya sürdürme
güçlüğü
Negatif Semptomatoloji
Sosyal ve Emosyonel İçeçekilme
• Kendini sosyal
ilişkilerden çekme, içe
kapanma
• İnsanlarla duygusal
ilişki kuaramama
Negatif Semptomatoloji
Özbakım Eksikliği
• Kişisel temizliğine
• Kılık kıyafet temizliğine ve
düzenine
• Traş olma, tırnak kesme,
makyaj yapme, makul
aralıklarla çamaşır
değiştirme vb. hususlara
özen göstermeme
Negatif Semptomatoloji
Sosyal / Mesleki İşlevsellikte Bozulma
• Kendini sosyal
ilişkilerden çekme, içe
kapanma
• İnsanlarla duygusal
ilişki kuaramama
Şizofreni
Klinik Tipleri
•
–
–
–
–
–
•
•
Paranoid Tip
Sanrı ve Varsanılar vardır
Dezorganize konuşma
Dezorganize davranış
Katatonik davranış
Donuk ya da sığ duygulanım
Katatonik Tip
–
–
–
–
–
–
Balmumu arazı
Negativizm
Postür
Eksitasyon
Ekolali
Ekopraksi
Dezorganize Tip
– Dezorganize konuşme
– Dezorganize davranış
– Donuk ya da sığ duygulanım
y
o
k
t
u
r
•
Ayrışmamış Tip
–
–
–
–
Şizofreni tanısı alan
Paranoid
kriterlerini
Dezorganize
karşılamayan
Katatonik
Rezidüel Tip Belirgin sanrı, varsanı ve dezorganizasyon semptomatolojisinin olmadığı
(geçmişte olmuş olabilir) avolisyon başta olmak üzere “silik negatif semptomatolojiden”
oluşan bir tablo.
Şizofreni
Gidiş ve Sonlanış Özellikleri
Premorbid
Neurodevelopment
process
Şizofreni
Gidiş ve Sonlanış Özellikleri
Şizofreni
Gidiş ve Sonlanış Özellikleri
• Şizofreni tanısı almış
hastaların %15 kadarı
yaşamlarını intihar
sonucu kaybederler
Şizofreni
Gidiş ve Sonlanış Özellikleri
• Şizofreni tanısı almış
hastaların beklenen
yaşam süreleri genel
nufusa oranla ortalama
9-10 yıl daha azdır.
–
–
–
–
İntihar
Özbakım eksikliği
Beslenme bozuklukları
Alkol ve madde
bağımlılıkları
– Barınma sorunları
– Tıbbi hastalıklar
Şizofreni
Prognoza etki eden faktörler
İyi Prognoz Belirleyicileri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kadın olma
Geç başlangıç
Akut başlangıç
İlk epizodda iyi tedavi cevabı
Tedaviye uyum
Presipitan faktörlerin olması
İyi premorbid işlevsellik
Affektif semptomatoloji olması
Ailede affektif bozukluk öyküsü
Evli olmak
Pozitif belirtilerin hakimiyeti
Paranoid ve katatonik tip
İyi sosyal destek ve güvence
Nörolojik belirtilerin olmaması
Seyrek nüks
Saldırganlık olmaması
Kötü Prognoz Belirleyicileri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Erkek olma
Erken başlangıç
Sinsi başlangıç
İlk epizodda kötü tedavi cevabı
Tedaviye uyumsuzluk
Presipitan faktörlerin olmaması
Kötü premorbid işlevsellik
Affektif semptomatoloji olmaması
Ailede şizofreni öyküsü
Bekar olmak
Negatif belirtilerin hakimiyeti
Dezorganize ve ayrışmamış tip
Sosyal destek ve güvence olmaması
Nörolojik belirtileri olması
Sık nüks
Saldırganlık
Şizofreni
Tedavi
• Biyolojik tedaviler
– Psikofarmakolojik Tedaviler
– Elektrokonvulsif Tedavi
• Psikoterapiler
• Psikososyal Rehabilitasyon
• Öz-yardım Dernekleri
Download