Slayt 1

Yarılanma Süresince
Moleküler Aktivite
Kanatlı ve kurbağa yumurtası döllendiğinde bol vitellus ve bol RNA,
memeli yumurtaları az vitellus ve az RNA içerir.
Bu nedenle, bölünme süresince hücrelerin moleküler aktiviteleri farklıdır.
Kurbağalarda farklılaşmayı ovosit sitoplazmasındaki mRNA belirler.
Memelilerde farklılaşma embriyo hücreleri tarafından üretilen faktörlerce
belirlenir.
Memeli embriyoları 2 blastomerli iken RNA sentezi başlar. Sitoplazmada
önemli proteinleri kodlamak için spesifik mRNA depo edilir.Sentezlenen
proteinler,hücre bölünmelerinde kullanılırlar.
Kanatlı ve Kurbağa embriyoloları enerjiyi vitelluslarından alırken memeliler
uterus mukozasından karşılarlar.
Bölünmede Sitoplazmik Unsurların
Dağılımı
• Embriyonun gelişimi ile aynı çekirdek materyaline sahip farklı
fonksiyonlar içeren hücreler, hücre farklılaşması ile şekillenir.
• Bir bireye ait farklılaşmış hücreler aynı sayı,biçim ve büyüklükte
kromozomlar içerirler.
• Hücre farklılaşması DNA moleküllerinin farklı kısımlarının mRNA
sentezlemekten alıkonulması sonucu ortaya çıkar.
• Yumurta hücresinin sitoplazmasında değişik genleri kontrol altında
tutan kimyasal maddeler vardır.Bu maddeler sitoplazma içinde eşit
olmayan biçimde yerleşmiştir.
• Bu maddelerin, blastomerlere farklı oranlarda ve türlerde geçmeleri
kardeş hücrelerde farklı genlerin aktivite göstermelerine neden
olur.Böylece farklılaşma zigottan meydana gelen ilk hücrelerde
başlamış olur.
Gastrulasyon
• Embriyoblastın iç hücreleri epiblast ve
hipoblast olmak üzere iki yapraklı disk
şekillendirirler.
• Epiblast hücrelerden ektoderm.
• Hipoblast hücrelerden endoderm şekillenir.
• Endoderm ve ektoderm tabakaları
arasında üçüncü bir germ tabakasının
oluşmasına Gastrulasyon denir.
Amphioxus Embriyosunda
Gastrulasyon
• Blastulanın vejetatif yarımındaki hücreler blastosöle
doğru kıvrılmaya ve invagine olmaya başlar.
• İnvaginasyon arttıkça blastula mideye benzer bir hal alır
bundan dolayı gastrulasyon denilir.
• Yeni şekillenen boşluk gastrosöl olarak tanımlanır.
• Blastopor invaginasyonun başladığı yerdeki ağız
kısmıdır.
• Blastula tek hücreli katmandan iki hücreli katman haline
dönüşmüş olur.
• Dış hücre katmanı ektodermi.
• İç hücre katmanı endodermi oluşturur.
• Endodermin üst kısmındaki hücrelerden mezoderm
şekillenir.
Kurbağa Embriyolarında
Gastrulasyon
• Gastrulasyon animal yarımın vejetatif yarıma
karıştığı bölgede blastulanın yan tarafında
başlar.
• Bu aşamada şekli değişmeye başlayan
hücrelere şişe hücre denilir.
• Hücreler arasındaki bağlantı gevşektir blastosole
doğru göç etmeye başlarlar.
• Şişe hücreler incelmiş olan blastoporun ağzını
içeriye doğru çekerler.
• Büyük hücreler blastoporun ağzında vitellus
tıkacını oluştururlar.
Kurbağa Ziğot Yarıklanmadan Önce
Kurbağa Zigotu ilk Yarıklanmalar
Kurbağa Blastulası
Kurbağa gastrulasyonun başlangıcı
Gastrulasyon devam ediyor
Gastrulasyonun sonu
Kanatlıda gastrulasyon
• Kanatlıda gastrulasyon hipoblast tabakasının oluşumundan sonra
başlar.
• Epiblast hücreler orta hat üzerine yayılır ve primitive streak’i
şekillendirir.
• Bu çizgi embriyonunun uzun eksenini şekillendirecektir.
• Primitif çizginin ortasında çöküntü derinleşir sulcus primitivus oluşur.
• Epiblast hücreler artarak orta hat üzerine yığılır nodus primitivus’u
şekillendirirler.
• Primitif düğümün ortasında fossa primitivus oluşur.
• Primitif çizgiden embriyonun baş- kuyruk ekseni, sırt-karın ve yan
yüzleri belirir.
• Primitif düğümün ön tarafında embriyonun gövdesi, arka tarafında
anüs şekillenir.
Kanatlıda ekstra embriyonik
keselerin şekillenmesi
• Hipoblast hücrelerin poliinvaginasyonu ile ekstra
embriyonik endoderm şekillenir.
• Endoderm ile vitellus kütlesi arasında kalan blastosöl
artığı arşenteron(ilk barsak kanalı) adını alır.
• Embriyonun gelişeceği saha diskus embriyonalistir.
• Primitif çizgiyi oluşturan epiblasttan ayrılan gevşek hücre
topluluğu epiblast ile hipoblast arasına yayılarak
mezodermi oluşturur.
• Epiblast içinde kalan hücreler daha sonra embriyonik
ektodermi meydana getirecektir.
Embriyonik Keseler
• Primitif çizgi üzerinde ektoderm hücrelerin
çoğalmasıyla mezenşim hücreleri oluşur.
• Ektoderm ile endoderm arasında
intraembriyonal mezoderm tabakası şekillenir.
• Bu tabaka yanlardan ekstraembriyonal
mezodermi meydana getirir.
• Epiblast ve hipoblast hücreler amnion boşluğunu
şekillendirirler.
• Hipoblastlar vitellus kesesi üzerinde devam
ederek vitellus kesesi endodermini oluştururlar.
Döllenmeden 24 saat sonra tavuk
embriyosu
33 saat sonraki embriyo
48 saat
72
saat
3 günlük embriyo
9 günlük embriyo
48 saatlik embriyo
Gastrulasyon
•
•
•
•
•
•
Primitif çizgiyi oluşturan epiblast hücreler çizgiden
içeriye doğru invagine olurlar.
Bu hücrelerden bir kısmı embriyonik endodermi,
Diğer kısmıda yeni oluşan endoderm ile epiblast arasına
yerleşerek intraembriyonik mezodermi şekillendirir.
Yüzeydeki epiblast hücrelerde ektodermi şekillendirir.
Bu sırada epiblast içinde beliren küçük boşluk amnion
boşluğuna dönüşür.
Epiblast içinde primitif çizgiyi oluşturan hücrelerden
endoderm,mezoderm ve ektoderm şekillenmesi olayına
gastrulasyon denilir.
Blastosist
Embriyonun Teşekkülü
• Primitif çizginin oluşumuyla embriyonun baş ve
kuyruğu belirlenmiş olur.
• Mezodermal hücrelerin ilk teşekkül ettiği yer
kuyruk bölgesidir.
• Mezodermal hücreler çoğaldıkça karşıya doğru
ilerler ve baş belirginleşir.
• Primitif düğümün ön tarafında embriyonun
gövdesi,arka tarafında ise anüs şekillenir.
• Epiblast hücreler primitif düğümün önünde
invagine olup craniale doğru notokordal uzantıyı
oluştururlar.
Membranların Oluşumu
• Hipoblastlar ekstaembriyonik endodermi şekillendirirler.
• Endoderm vitellus kesesi üzerinde devam ederek vitellus kesesi
endodermini oluşturur.
• Sitotrofoblastların iç yüzünü döşeyen kılıf hipoblastla birlikte primitif
vitellus kesesini sarar.
• Tüp şeklindeki bu boşluk Arşenteron(İlk mide)’u meydana getirir.
• İmplantasyon devam ederken trofoblast ile vitellus kesesi arasında
ekstraembriyonik mezoderm gelişir.
• Bu mezoderm içindeki boşluklar birleşerek koriyon boşluğunu
oluşturur.
• Memeli hayvanlarda 3. haftanın sonunda ektoderm, endoderm ve
mezoderm oluşur.
• Bundan sonra doku ve organların farklılaşması başlar.
1
2
3
4