insanlarda embriyonik gelişme

TUĞBA NUR EKE
10-B
62
 Yumurta ile spermin döllenmesinden sonra oluşan
zigot hızlı bir şekilde mitoz bölünmeler geçirir. Bu şekilde
oluşan her bir hücreye blastomer denir.
Blastomer sayısı artarken hücrelerin büyüklüğü
azalır. Zigotun hacmi ise değişmez. Fakat bölünürken besin
tüketildiği için ağırlık azalır.
Zigot bir kez bölündüğünde ikili blastomer oluşur. Bir
kez daha bölündüğünde dörtlü blastomer oluşur. Bu
şekilde mitoz bölünmeler devam ederken çok sayıda (32 –
64 blastomer) blastomer morula adı verilen yapıyı
oluşturur. Morula evresindeki embriyo başlangıçtaki
zigottan daha hafiftir. Moruladaki hücreler kenarlara doğru
hareket ederek içi sıvı dolu, tek sıra hücrelerle çevrili küre
şeklindeki yapıya dönüşür. Bu yapıya blastula denir.
İçindeki sıvıya blastosöl sıvısı denir.
Blastula evresinde farklılaşma olmaz. Hücreler
birbirinin aynısıdır. En dışta bulunan tek sıra dizili hücreler
ektoderm tabakasını oluşturur.
 Blastula evresinin ardından bir grup hücre içe doğru
çökmeye başlar. Bu şekilde ilk sindirim boşluğu
arkenteron oluşur. Embriyo artık iki tabakalıdır. Dışta
ektoderm içte ise hücrelerin çökmesiyle oluşan ikinci
tabaka endoderm bulunur. Ektoderm ve endodermden
ayrılan hücreler farklılaşarak üçüncü bir tabakayı
mezodermi oluşturur. Mezodermin gelişmesiyle oluşan
ikinci vücut boşluğuna (karın boşluğu) sölom (gastrosöl)
denir. Bu evredeki yapıya gastrula, gastrula oluşumuna da
gastrulasyon (tabakalaşma) denir. Sünger ve sölenterler
ektoderm ve endoderm tabakalarından oluşur. Bu
canlılarda mezoderm tabakası bulunmaz. Yassı
solucanlardan itibaren diğer tüm hayvanlarda mezoderm
tabakası bulunmaktadır.
Blastula evresinin ardından bir grup hücre
içe doğru çökmeye başlar. Bu şekilde ilk
sindirim boşluğu
arkenteron oluşur. Embriyo artık iki
tabakalıdır. Dışta ektoderm içte
ise hücrelerin çökmesiyle oluşan ikinci
tabaka endoderm bulunur. Ektoderm ve
endodermden ayrılan hücreler
farklılaşarak üçüncü bir tabakayı
mezodermi oluşturur. Mezodermin
gelişmesiyle oluşan ikinci vücut
boşluğuna (karın boşluğu) sölom (gastrosöl)
denir. Bu evredeki yapıya gastrula, gastrula
oluşumuna da gastrulasyon (tabakalaşma)
denir. Sünger ve sölenterler ektoderm ve
endoderm tabakalarından oluşur. Bu
canlılarda mezoderm tabakası bulunmaz.
Yassı solucanlardan itibaren diğer
tüm hayvanlarda mezoderm tabakası
bulunmaktadır.
Embriyo yapısı bir disk şeklindeyken notokard denilen sırt ipliği
oluşur. Notokard mitoz bölünmelerle nöral levhayı oluşturur. Nörol
levha içeri çöker ve nöral tüp oluşur.Nörol tüpün geniş kısmından
beyin, dar kısmından ise (omurgalılarda) omurga oluşur. Sinir
dokusunun ve sinir sisteminin gelişmesini sağlayan farklılaşma
evresine nörolasyon denir.
 Embriyo tabakalarından organ sistemlerinin
meydana gelmesine organogenez denir.
Organogenezde hücre bölünmesi, hücre göçü ve hücre
farklılaşması gibi olaylar sonucu organlar meydana
gelmektedir. Hücrelerde genler aynı olmakla birlikte
artık gen faaliyeti farklılık göstermektedir. Hücreler
arasında kümeleşme ve karşılıklı etkileşim,
bazen hücre ölümleri organogenezde etkilidir (el ve
ayak parmakları oluşurken hücre ölümleri görülür).