Slayt 1 - Adnan Menderes Üniversitesi

Prof. Dr. Alpaslan GÖKÇİMEN
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp
Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji
Anabilim Dalı
Gelişimin İkinci Haftası
(özet)
Bilaminer (İki Tabakalı) Embriyon
Diskinin Gelişimi
Gelişimin Üçüncü Haftası
Trilaminer (Üç Tabakalı) Embriyon
Diskinin Gelişimi
1- Primitif Çizginin Belirmesi
2- Notokord Gelişimi
3- Üç Tabakalı Germ Yaprağından
Embriyonik Doku ve Organların
Gelişimi
Gastrulasyon
• Morfogenezin (vücut şeklinin oluşması)
başlangıcıdır.
Ektodermden Gelişen Yapılar
• Epidermis
• Merkezi ve Periferik Sinir Sistemi
• Gözün Retina Tabakası
Endodermden Gelişen Yapılar
• Solunum Yolları ve Sindirim Kanalını
Döşeyen Örtü Epiteli
• Sindirim Kanalına Açılan Bezler
• Karaciğer ve Pankreasın Bez Yapıları
Mezenşim
• Periferik çizginin belirmesinden çok kısa
bir süre sonra bu çizginin derinlerindeki
hücreler ayrılarak, mezenşim denilen
embriyonik gevşek bağ dokusunu
oluştururlar.
İntraembriyonik Mezoderm
• Mezenşimin bir bölümü intraembriyonik
mezoderm olarak bilinen tabakayı
oluşturur.
İntraembriyonik Endoderm
• Primitif çizginin epiblast hücrelerinin
bazıları hipoblast arasına girerek vitellus
kesesinin tavanında intraembriyonik
(embriyonik) endodermi oluştururlar.
İntraembriyonik Ektoderm
• Epiblast tabakasında kalan hücreler
intraembriyonik (embriyonik) ektodermi
oluştururlar.
Primitif Çizginin Akibeti
• Dördüncü haftanın ilk dönemlerine kadar
aktif olarak mezodermi oluşturmaya
devam eder.
• Primitif çizginin boyutu giderek azalır ve
embriyonun sakrokoksigeal bölgesinde
önemsiz bir yapı haline gelir.
• Normal şartlarda primitif çizgi dejeneratif
değişikliğe uğrayarak dördüncü hafta
sonunda kaybolur.
Sakrokoksigeal Teratom
• Primitif çizgi kalıntılarının varlığını
sürdürmesidir.
• Sakrokoksigeal teratomlar yenidoğan
döneminde en sık rastlanan tümörlerdir.
Allantois
• Allantois (sosis) yaklaşık 16. günde vitellus
kesesinin kaudal duvarından bağlantı sapına
uzanan küçük, sosis şeklinde bir divertikül olarak
belirir.
• Erken dönemde kan yapımını üstlenir ve
mesanenin gelişimi ile ilişkilidir.
• Mesane büyüdükçe urakusu oluşturur.
• Urakus erişkinde ligamentum umblikalis
mediana adını alır.
• Allantoisin kan damarları umblikal arter ve
venleri oluşturur.
Notokordun İşlevleri
• Embriyon için temel bir eksen
• Aksiyel iskelet (kafa kemikleri ve kolumna
vertebralis) için bir temel
• İleride omur cisimlerinin oluşacağı yeri
belirler.
Uyaranlar
• Birinci uyaranlar: İndüktörler (doku)
• İkinci uyaranlar: Evokatörler (organlar)
• Üçüncü uyaranlar: İndividuatörler
(sistemler)
Kordoma
• Notokordun körelmiş artıklarından köken
alan kordomaların 1/3 ‘ü kafatası
tabanında gelişir ve nazofarenkse doğru
genişler.
• Kordomalar yavaş büyür ve kemiğe infiltre
olurlar.
İntraembriyonik sölom lateral
mezodermi ikiye ayırır:
1. Somatik mezoderm: Amniyonu saran
eksraembriyonik mezoderm ile devam
eder.
2. Splanknik mezoderm: Vitellus kesesini
saran ekstraembriyonik mezoderm ile
devam eder.
SOMATOPLEVRA
SPLANKNOPLEVRA
• Somatoplevra: Somatik mezoderm ile
bunun üzerindeki embriyonik ektoderm.
(Vücut duvarını)
• Splanknoplevra: Splanknik mezoderm ile
bunun altındaki embriyonik endoderm.
(Embriyonik barsak duvarını)
Nöral Krista Hücreleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Spinal sinirlerin dorsal kök gangliyonları
V., VII., IX. ve X kafa çiftlerinin duyu gangliyonları
Serebrospinal sinirler
Sempatik gangliyonlar
Schwann hücreleri
Böbrek üstü bezi medullası
Brankiyal arkuslardan köken alan kas ve kıkırdak yapıları
Melanositler
Odontoblastlar
Meningsler
Paragangliyonlar
Parasempatik gangliyonlar
KVS: Kalp-Damar Sistemi
• Üçüncü haftanın başında vitellus kesesinin
ekstraembriyonik mezoderminde
• Bağlantı sapında
• Koryonda anjiyogenez(kan damarlarının
yapımı) başlar
Embriyonik Kan Damarları
• Yaklaşık iki gün sonra gelişmeye başlar
İkinci Haftanın Sonunda
Embriyonik Beslenme
• Anne kanından besin maddelerinin
ekstraembriyonik sölom ve vitellus
kesesinden diffüzyonu ile sağlanır.
Üçüncü Hafta İçinde:
• Primordiyal uteroplasental dolaşım gelişir.
Anjiyogenez ve Hematogenez
Üçüncü haftada embriyoda ve ektraembriyonik
membranlarda anjiyogenez:
1. Mezenşimal hücreler (anjiyoblastlar) kan
adaları ouşturmak üzere toplanırlar
2. Anjiyoblastlar yassılaşarak endotelyal hücreleri
oluşturur
3. Kan adaları içindeki boşlukların etrafında
endoteli oluşturacak şekilde yerleşirler
4. Bu endotel ile döşeli olan boşluklar kısa sürede
birleşerek endotelyal kanal ağını oluşturur
Kan Hücreleri
• Üçüncü haftanın sonunda vitellus kesesi ve
allantoisduvarında oluşmakta olan damarların
endotelyal hücrelerinden (hemositoblast) gelişir.
• Embriyoda kan yapımı beşinci haftaya kadar
başlamaz.
• İlk olarak embriyonik mezenşimin çeşitli
yerlerinde, başlıca karaciğer daha sonra dalak,
kemik iliği ve lenf nodlarında kan yapımı görülür.
Koryon Villuslarının İleri Gelişimi
1. Primer koryon villusları: İkinci haftanın
sonunda dallanmaya başlarlar.
2. Sekonder koryon villusları: Üçüncü haftanın
başında mezenşim, primer villusların içine
doğru büyür ve ortada gevşek bir mezenşimal
doku oluşturur.
3. Tersiyer koryon villusları: Villuslar içindeki bazı
mezenşimal hücreler daha sonra kapillerlere
ve kanhücrelerine farklanır.Villuslarda kan
hücreleri görülmeye başlar.
Üçüncü haftanın sonunda
• Embriyo kanı koryon villuslarındaki
kapillerler içinde yavaşça akmaya başlar.
• İntervillöz boşluklardaki anne kanından
oksijen ve besin maddeleri villusların
duvarından diffüzyonla embriyo kanına
geçer.
• Karbondioksit ve artık ürünler fetal
kapillerlerden difüzyonla villus duvarını
geçerek anne kanına karışır.
Sitotrofoblastik Kabuk
• Koryon villuslarının sitotrofoblast
hücreleriçoğalır ve sinsityotrofoblastların
içine doğru genişleyerek bu kabuğu
oluştuurur.
• Bu kabuk aracılığı ile maternal dokuya
bağlanan villuslara kök (bağlı) villus denir.
• Bağlı villusların kenarından çıkan villuslara
dallanan (terminal) villus denir.
Dallanan Villus
• Embriyo ile anne kanı arasındaki madde
değişiminin çoğu bu villusların duvarında
gerçekleşir.
• Dallanan villuslar intervillöz boşluklardaki
sürekli değişen anne kanı ile yıkanırlar.