İşletim Sistemi Nedir?

İşletim Sistemi
İşletim Sistemi Nedir?
İşletim Sistemleri
Windows Server 2003’e Genel Bakış
Network
Network Çeşitleri
Network Kabloları
Network Topolojileri
İşletim Sistemi
İşletim Sistemi Nedir?
Bilgisayarların donanımları ihtiva ettikleri işletim sistemi tarafından
kontrol edilir ve yönetilir. Yazılımlar sayesinde uygulamaların gerek
bilgisayara yüklenmesi, gerekse çalıştırılması sağlanır.
Çok sayıda bilgisayar ve yanısıra yazıcılar bir ortam
içerisinde tanımlanarak; birbirleri ile bağlantı kurmaları
ve veri transferi yapabilmeleri sağlanabilir. Birbirleriyle
bağlantı kurmuş bilgisayar ve aygıtların oluşturduğu
gruba “ Network” adı verilmiştir.
İşletim Sistemi
İşletim sistemi esas olarak dört kısım üzerinde etki sahibidir:
•Donanım yönetimi(Hardware Management)
İşletim sistemi vasıtası ile bilgisayar, printer ve mouse gibi
aygıtların iletişimi sağlanır.
•Yazılım yönetimi(Software Management)
İşletim sistemi sayesinde, Microsoft Word ve Microsoft
Powerpoint gibi programlar arası bağ kurulabilir.
İşletim Sistemi
•Bellek yönetimi(Memory Management)
İşletim sistemi tarafından her bir uygulamaya ayırt etmeksizin,
bellekten yer ayrılır.
•Veri yönetimi(Data Management)
Dosyaların saklanması Harddisk ve benzeri aygıtlar üzerinde
mümkündür. Uygulamalarda dosya açılması veya
oluşturulması, aygıtlar arası veri transferi, dosya adı
değiştirilmesi ya da silinmesi olarak açıklanabilecek dosya
yönetim işleri, işletim sistemi sayesinde yapılmaktadır.
İşletim Sistemi
Çok yaygın olanları ana başlıklar altında toplarsak ;
UNIX türevleri (Solaris, UnixWare, BSD, Digital Unix, AIX, IRIX ve Linux)
Microsoft’a ait işletim sistemleri (DOS, Windows 9X-NT-2000, XP, Vista, 7)
Novell
IBM OS/2 Warp
Apple MacOS
İşletim Sistemi
DOS : 1980 yılında 8086 işlemciler için yazılmış “TEK” her platformda kullanılabilir bir
işletim sistemi olmasının avantajı ile piyasaya girdi. 1995 yılına kadar kişisel
bilgisayarlardan, küçük işletmelerin sistemlerine kadar her yerde kullanıldı. 1995
yılında yerini Windows 95’e teslim etti.
İşletim Sistemi
Windows 9X : Grafiksel kullanıcı arabirimi ile, kolay kullanılabilir bir çalışma ortamı
sunma vaadinde. Kişisel kullanıcılar piyasasının en yaygın işletim sistemi.
Windows NT / 2000 : Windows 9X arabirimine sahip ve internet sunuculuğu ve
enterprise ortamlar için tasarlandığı iddiası ile satılıyor. Kolay kullanım ve sistem
yönetimi, performans ve sistem güvenliğine tercih edilmiş gibi görünüyor. Amerikan
askeri güvenlik standardını çıkarttığı yamalar ile daha yeni aldı.
İşletim Sistemi
Windows Xp ve sonrası
İşletim Sistemi
Novell:
İstemci / Sunucu kavramını pekiştiren bir işletim sistemi.
İşlem gücü olmayan terminal bilgisayarların bir sunucuya bağlı olduğu ve tüm işlerini
sunucunun gücünü kullanarak yaptığı bir çok ortam Novell kullanıyordu.
Şimdi gidiş UNIX ve Windows NT’ye doğru.
Ağ bilgisayarı kavramı Novell ile
doğdu.
Novell’in pazar payı gün
geçtikçe düşüyor.
İşletim Sistemi
IBM OS/2 Warp :
IBM’in diğer yazılım şirketlerine bağlı olmamak için, kişisel kullanıcılara ve küçük
işletme ortamlarına uygun bir işletim sistemi yazma isteği ile doğdu.
Rahat anlaşılır güzel bir grafik arabirimi var.
DOS işletim sistemi ile uyumsuzluğu yüzünden pek hızlı yayılamadı.
Artık IBM bile kullanmıyor. Yeni IBM’ler Windows 98/2000 ile geliyor/gelecek.
Enterprise ortamlar için ise IBM hala AIX’i dağıtmaya devam ediyor.
İşletim Sistemi
Apple MacOS :
Dünyanın en fazla taklit edilen işletim
sistemi. Mükemmel grafik ara yüzü
neredeyse tüm işletim sistemleri
tarafından taklit edildi.
Yazılım paketi, paket halinde kurulum
kavramı bir çok işletim sistemine
MacOS‘dan geçti. Sadece Machintosh
makinelerde kullanılması platform
açısından sınır getirdiyse de, hala bir çok
kullanıcısı var.
Kişisel uygulamalardan, video ve grafik
işlemeye, İnternet sunuculuğundan,
masaüstü yayıncılık ortamına kadar her
uygulama türünde ideal bir işletim
sistemi olma özelliğini taşıyor.
İşletim Sistemi
Neden Apple?
Hiç düşündünüz mü?
İşletim Sistemi
UNIX :
1969 yılında AT&T Laboratuarlarında ilk
UNIX tasarlandı.
DEC PDP 7 üzerinde çalışacak bir işletim
sistemi projesi.
Çok kullanıcılı, güvenilir, yüksek
performanslı bir işletim sistemi projesi.
‘C’ programlama dilinin yaratılmasına
sebep oldu.
1974 yılında AT&T kaynak kodunu
üniversitelere ücretsiz olarak verdi.
Bundan sonra UNIX çok hızlı bir gelişim
periyoduna başladı.
İşletim Sistemi
LINUX :
1991 yılında, Helsinki Üniversitesi, Bilgisayar Müh.
öğrencisi Linus Torvalds ‘ın Minix işletim sistemini baz
alarak kendi hobisi için bir işletim sistemi oluşturmaya
başlaması ile Linux doğmuştur.
Açık sistem olmanın verdiği büyük avantaj ile bir çok
farklı alanda rahatça kullanılabilen bir işletim sistemidir.
Bir çok donanımı ve mimariyi desteklediğinden dolayı,
Sunucu sistemlerde, masaüstü sistemlerinde, taşınabilir
ve gömülü sistemlerde sorunsuz kullanılabilme özelliği.
İşletim Sistemi
İşletim Sistemi
Windows 2003 İşletim Sistemi ile kullanıcılara sunulan yenilikler:
•Multitasking:Kullanıcı, aynı sistem üzerinde birçok uygulamayı eş zamanlı olarak
çalıştırabilir
•Bellek Desteği(Memory Support):Eş zamanlı olarak birçok uygulamayı
çalıştırabilmeniz, sisteminizin bellek kapasitesine
bağlıdır.
•Symmetric Multiprocessing(SMP):İşletim
sistemlerinin Multipler Processors kullanarak,
işlem zamanını azaltmasına olanak sağlayan bir
teknolojidir.
İşletim Sistemi
•Plug and Play:Plug and play aygıtların yüklenmesi, Windows 2003 İşletim sisteminde
son derece kolaydır. Takılan aygıtın konfigürasyonu otomatik olarak yapılacaktır.
•Clustering:Bilgisayarların, bağımsız gruplar halinde ortak uygulamaları
çalıştırabilmesine olanak tanır.
•Dosya sisteminde gelen yenilikler:
Windows Server 2003 işletim sistemi’nde tavsiye edilen dosya sistemi NTFS’dir. İşletim
sisteminin NTFS üzerine kurulması halinde elde edilebilecek özellikler aşağıda
belirtilmiştir:
 Dosya sistemlerinde denetleme ve
düzeltme.
 Daha geniş sürücü alanı(Large
Partition Size)
 Klasör ve dosya bazında güvenlik.
(Security)
 Veri için kota uygulama(Disk
Quotas)
 Veri sıkıştırma(Compression)
İşletim Sistemi
NETWORK YAPISI
Network:Kullanıcıların bilgilerini paylaşmasına izin veren, birbiri ile irtibatlı
bilgisayarların oluşturduğu bir gruptur. Bir network ortamında birden fazla kullanıcı
aynı bilgi üzerinde hak sahibi ve aynı kaynaklara erişim hakkına sahip olabilir.
Örneğin;ortak bir yazıcı
İşletim Sistemi
Network Ortamının Avantajları:
Netword ortamı; bilgisayarların arasında link kurulması, bilgi paylaşımı, donanım ve
yazılım paylaşımı, merkezileştirilmiş yönetim ve destek alanlarında fayda sağlar.
Üretkenlik artar.
Bilgi Paylaşımı:Network teknolojisinin temel faydası, bilgilerin paylaşılabilir olmasıdır.
Donanım ve Yazılım Paylaşımı:Birçok kullanıcı için donanım ve yazılım eş zamanlı
olarak kullanıma açılabilir.
Merkezileştirilmiş Yönetim ve Destek:Network ortamındaki bilgisayarlar yönetimi
basitleştirir, görevleri destekler.
İşletim Sistemi
Network Ortamındaki Bilgisayarların Rolleri:
Network ortamındaki bilgisayarlar; Server(Sunucu) veya
Client(İstemci) gibi fonksiyonlara haizdir.
Client:Kullanıcı bilgisayarları gibi Client bilgisayarları,
Network ortamında servis ve veri hizmeti veren Server
bilgisayarlardan talepte bulunurlar.
Server:Client bilgisayarlara servis ve veri hizmeti sunan
bilgisayarlardır.
Aşağıda özelleştirilmiş sunuculara örnekler
görülmektedir.
•Dosya ve yazıcı Sunucuları(File and Print Servers)
•Veri Tabanı Sunucuları(DataBase Servers)
•Mail Servers
•Fax Servers
•Directory Services Servers
Yönetici; yazıcı gibi bir kaynağı tanımlayabilir ve
kullanıcıların bu kaynak üzerindeki haklarını belirleyebilir.
İşletim Sistemi
Network Tipleri
Network ortamında bilgisayarların konfigürasyonuna ve sahip oldukları haklara
bağlı olarak, iki ayrı yapılandırmadan bahsedebiliriz;
•Peer-to-peer(Workgroup)
•Client-Server(Server)
İşletim Sistemi
Peer-to-Peer Network(Workgroup):
Yönetici bir Server içermediği gibi, hiyerarşik bir yapılandırmadan da bahsedilmez.
Bundan dolayı her bilgisayar, rütbece eşit anlamında peer olarak adlandırılmakta ve
hem Server hem Client rolünü üstlenmektedir.
Aşağıdaki hallerde Peer-to-Peer Network yapılandırması, iyi bir çözümdür;
•10 veya daha az bilgisayar var.
•Kullanıcılar kaynakları ve yazıcıları paylaştırıyor, ancak özelleştirilmiş bir Server
mevcut değil,
•Güvenlik kaygısı yok.
•Organizasyonun yakın bir zaman içerisinde genişlemesi planlanmıyor.
Bu yapının lisans olarak maliyeti de oldukça düşüktür.
İşletim Sistemi
Client-Server Network(SERVER):
Büyümeye açık bir Network ortamında ihtiyaçlarına Peer-to-Peer Network yapısı
yanıt vermez. Söz konusu ortam, yetkilendirilmiş Server’a ihtiyaç duyar.
Yetkilendirilen Server, artık Client olarak çalışmaz. Birbiri ile temas kuran
bilgisayarların gerek sayısından, gerek coğrafi olarak çok uzak konumlarda
olmalarından etkilenmeksizin çalışabilmelerine olanak sağlanır.
Network Yapısının İncelenmesi
Genel olarak iki tip Network sahası vardır;
• Local Area Network(LAN):Birbirine yakın bilgisayarların ileitşimini sağlar.
• Wide Area Network(WAN):Birbirinden çok uzakta kurulu, sayısız bilgisayarların
iletişimini sağlar.
İşletim Sistemi
İşletim Sistemi
Network Kabloları
Network ortamında kurulu bilgisayarların, birbirleri arasındaki sinyal alışverişi
kablolar vasıtası ile sağlanır.
Genel olarak üç ana kategori altında toplanabilir;
•Twisted-Pair
•Coaxial
•Fiber-Optic
İşletim Sistemi
Twisted-Pair Kablo:
10 base T olarak bilinir. Birbiri etrafında sarmalanmış iki bakır kablo içerir.
Dıştan kaplı(Shielded, STP) ve kapsız(unshielded, UTP) olmak üzere iki ayrı tipte imal
edilir. 100 mt. uzaklığa kadar sinyal taşıyabilir.
•LAN yapısı içerisinde UTP kablo kullanımı yaygındır.
•STP bağlantısında kullanılan bağlantı parçaları UTP için kullanılanlardan daha
verimlidir.
Twisted-pair kablolamada RJ-45(registered jack 45) Connector kullanılır.
İşletim Sistemi
Coaxial Kablo:
Metal bir koruyucu ile kaplı bakır kablodan imal edilir. 10 base2 olarak bilinen
ThinNet, 10 base 5 olarak bilinen ThickNet olmak üzere, iki tip Coaxial kablo vardır.
Uzak mesafelere veri taşımını destekler.
Coaxial kablolar, her iki ucundan da mutlaka Terminator kullanılarak
sonlandırılmalıdır.
•ThinNet Coaxial kablo ile sinyal yaklaşık 185 mt. Taşınabilir
•ThickNet Coaxial kablo ile sinyal 500 mt. taşınabilir.
İşletim Sistemi
Fiber-Optik Kablo:
Cam elyaftan imal edilen Fiber-Optik kablo ile veriler, ışın formunda taşınır. Veri
taşımında elektrik sinyali kullanılmadığı için, veri kaybı olmaz. Yüksek kapasite ve
hızda veri akışı sağlanır.
Kesilmesi ve bağlantıları, diğer tip kablolara göre oldukça zordur.
İşletim Sistemi
Network Topolojileri
Network ortamındaki bilgisayar, kablo ve diğer bileşenlerin aranjmanıdır. Network
genişlemesine, donanımınıza, kapasitesine ve yönetiminize bağlı olarak network
topolojisi belirlenmelidir.
Network Topolojisi fiziksel ve mantıksal kısımlardan oluşur;
•Fiziksel topoloji, bağlantı için Network ortamında kullandığınız fiziksel bileşenler ile
ilgilidir.
•Mantıksal topoloji, fiziksel bileşenleriniz üzerinden veri akışı ile ilgilidir.
İşletim Sistemi
Bus Topoloji:
Tüm bilgisayarlar ortak bir kabloya bağlanmıştır.
Veri elektrik sinyali olarak taşındığından, kabloların mutlaka terminatör kullanılarak
sonlandırılması gerekir.
Bilgisayar sayısı direkt olarak Network performansını etkiler. Çok sayıda bilgisayar ile
Bus Topoloji kullanımı, veri akışında parazit etkisini artıracaktır.
İşletim Sistemi
Ring Topoloji:
Her bir bilgisayar; merkezi bir HUB veya network bileşeni ile bağlanır. Terminatör
ihtiyacı yoktur. Tek yönde sinyalin her bir bilgisayarı dolaşması sağlanır.
Topolojinin avantajlı yanı; her bir bilgisayarın Repeater gibi davranıp sinyali
güçlendirerek, sistemde kendisinden sonra gelen bilgisayara göndermesidir.
İşletim Sistemi
Star Topoloji:
Her bir bilgisayardan gelen kablolar, merkezi bir Hub veya Network bileşinine bağlanır. Bir
bilgisayardan gelen sinyal önce Hub’a ulaşır, Hub üzerinden Network ortamındaki tüm
bilgisayarlara aktarılır.
Star Topolojinin avantajı; herhangi bir bilgisayar çöktüğünde sözkonusu bilgisayar harici
sistem, çalışmasını sürdürür. Dezavantajı ise, merkezi network kompenenti arızalandığında
sistem çöker.
İşletim Sistemi
Mesh Topoloji:
Her bir bilgisayar Network ortamındaki diğer bilgisayarlar ile ayrı ayrı bağımsız kablolarla
bağlantıdadır. Bu sayede herhangi bir kabloda problem olduğunda diğer kablo ile veri akışı
sağlanır.
Mesh topolojinin avantajı; çoklu yol seçeneği sunduğundan, daha emin veri akışı sağlar.
Ancak ihtiyaç duyulan kablolama nedeni ile diğer topolojilere göre maliyeti yüksektir.
İşletim Sistemi
Hybrid Topoloji:
Network dizaynında iki veya daha fazla topolojiden yararlanılır.
Star-Bus ve Star-Ring topolojileri hybrid topoojidir.