Osmanlı Eğitim Sistemi

Osmanlı Eğitim
Sistemi
1.
2.
3.
Sıbyan Mektepleri
Medreseler
Enderûn Mektebi
1. Sıbyan Mektepleri:

Okuma-yazma, bazı dinî bilgiler ve
basit hesap işlemlerinin verildiği
ilkokullardır.
Sıbyan Mektepleri

Hemen her mahallede bulunduğu için
"Mahalle Mektepleri" veya taş bina
olarak inşa edildiği için "Taşmektep" de
denilen bu okullar örgün eğitimin ilk
basamağını oluştururlardı.
Kuruluşları

Genelde vakıf yoluyla kurulur. Bazen
Mahalle halkının işbirliği ile yapılır.
Programları

Kur-an’ıOkuma’nın yanında ahlâkî
terbiye verilmesi de amaçlanıyordu.
Çocuğu şerden sakındırmak ve hayra
sevketmek Osmanlı cemiyetinin eğitim
felsefesiydi. Kur-an’ın ezberlenmesi
Öğretmenleri

Mederese eğitimi
görmüş ya da
kendisini
geliştirmiş kişiler
Öğrencileri



Zorunlu eğitim değildir. 5-10
yaşlarındaki kız ve erkek
çocuklara 3-4 yıllık bir eğitim
verilirdi.
Okula başlama Amin Alayı
denen törenle yapılırdı.
1824’te II. Mahmut
döneminde zorunlu
olmuştur.
Öğretim araç gereçleri
ve yöntemleri

Ezber sistemine dayalı
Disiplin

dayakla
2. Medreseler:

Sıbyan mekteplerinden
sonra gidilen öğretim
kurumlarıdır.
Kuruluşları

Vakıf kuruluşlar olarak sistemleşen
medreseler Osmanlılarda da devletin
güçlenmesine paralel olarak büyümüş
ve gelişmiştir.
Programları

Medreseler seviye itibarıyla bugünün
orta ve yüksek okullarına tekabül
etmektedirler. Vakıf olduğu için
öğrencilerin barınmasının yanında
diğer ihtiyaçları da medreseden
sağlanıyordu.
Programları

Medreselerin programını dört ana gruba ayırabiliriz:

1. Din ve Hukuk (Kur'an, tefsir, hadis, fıkıh, kelam...)

2. Dil ve Edebiyat (Arap, Fars dilleri, hitabet, şiir,
gramer...)

3. Felsefe (Felsefe ve mantık)

4. Temel Bilimler (Tıp, Matematik, Geometri,
Astronomi, Coğrafya) idi.
Müderrisleri





Müderrisler en üst düzeyde Sahn medreselerini bitirir sıra
beklerlerdi.
Osmanlı medreseleri zamanla hiyerarşik bir düzenlemeye tabi
tutulmuş, hocalarına verilen maaşlara ve ihtisas alanlarına
göre derecelendirilmiştir.
Yevmiye 20 Akçayla ders veren müderris en alt dereceden
göreve başlar.
Terfi ederek 500 Akçalık medreseye kadar yükselebilirdi.
Süleymaniye medresesindeki: Darül-Hadis kürsüsü Osmanlı
medreselerinin en yüksek (11. derece) derecesini ifade
ediyordu.
500 Akça yevmiye alan müderrislere ya da mevleviyet denilen
büyük şehirlerin kadılarına "Molla" deniyordu ki bugün
ordinaryus karşılığındadır.
Öğrencileri




Medrese öğrencilerinin en alt kademesine
suhte (softa) ortaöğretim talebesi
deniyordu.
Daha sonrakilere danişmend (lisans talebesi)
denilirdi.
Muid (Asistan) müderris ile talebe arasındaki
ilişkileri düzenler, hocanın derslerini
müzakere yoluyla özetler veya tekrarlardı.
Medrese eğitimi uzun süren meşakkatli bir
işti.
Öğretim Yöntemi


Bozulma döneminde ezberci eğitim
Süre yoktu
Enderûn Mektebi:
Kuruluşu

II. Murad zamanında kurulup, zamanla
çeşitli değişikliklere uğramakla beraber
Osmanlı Devleti'nin son zamanlarına kadar
(1909) varlığını sürdüren bir saray okuludur.
Öğrencileri

Hıristiyan ailelerden
devşirilen çocukların
zekî ve gösterişlileri
saraya alınarak özel bir
şekilde yetiştirilirlerdi.
Eğitim ve
Öğretim
yöntemi




İç oğlanı denilen
Enderûn talebesi 3
biçimde yetişirdi.
Hizmet yoluyla eğitim
Kurumsal Eğitim-Öğretim
Beden ve Sanat Eğitimi