BÖLÜNEBİLME KURALLARI Kazanım : 2, 3, 4, 5, 6, 9 ve 10’a kalansız bölünebilme kurallarını açıklar ve kullanır. BÖLÜNEBİLME KURALLARI 2 İle Bölünebilme: Birler basamağındaki rakamı 0, 2, 4, 6 veya 8 olan doğal sayılar 2 ile tam bölünür. Bir doğal sayının 2 ile bölümünden kalanı bulmak için birler basamağındaki rakama bakılır. Bu rakam çift ise kalan 0, tek ise kalan 1’dir. ( Çift rakamlar : 0, 2, 4, 6, 8 Tek rakamlar : 1, 3, 5, 7, 9 ) 980 = 2811 = 563 = 416 = 1267 = 7684 = 5608 = 4999 = ÖRNEK: 265a dört basamaklı doğal sayısı 2 ile tam bölünebildiğine göre a’nın alabileceği değerleri bulunuz. ESRA ÇAKIR ÖRNEK: 35 ve 46 doğal sayılarının 2 ile tam bölünüp bölünmediğini bulunuz. 35 doğal sayısının birler basamağında 5 rakamı vardır. Tek rakam olduğu için 2 ile tam bölünemez. Dolayısıyla 2 ile bölündüğü zaman kalan 1’dir. ÖRNEK: 417b dört basamaklı rakamları farklı bir doğal sayıdır. 417b sayısı 2 ile tam bölünebildiğine göre b’nin alabileceği değerlerin toplamı kaçtır? 46 doğal sayısının birler basamağında 6 rakamı vardır. Çift rakam olduğu için 2 ile tam bölünebilir. Dolayısıyla 2 ile bölündüğü zaman kalan 0’dır. ÖRNEK: Aşağıdaki doğal sayıların 2 ile bölünüp bölünmediklerini ve kalanlarını yazınız. 17 = 69 = 84 = 102 = 671 = ÖRNEK: 647c dört basamaklı sayısının 2 ile bölümünden kalan 1 olduğuna göre c yerine hangi rakamlar gelebilir? 1 BÖLÜNEBİLME KURALLARI 5 İle Bölünebilme: 350 = Birler basamağındaki rakamı 0 veya 5 olan doğal sayılar 5 ile tam bölünür. 672 = 575 = Bir doğal sayının 5 ile bölümünden kalanı bulmak için birler basamağındaki rakama bakılır. Bu rakamın 5 ile bölümünden kalan, o doğal sayının 5 ile bölümünden kalanı verir. 239 = 415 = 706 = 555 = ÖRNEK: 67 ve 45 doğal sayılarının 5 ile tam bölünüp bölünmediğini bulunuz. ÖRNEK: 3041∆ beş basamaklı doğal sayısı 5 ile kalansız bölünebildiğinde göre ∆’nin alabileceği değerleri bulunuz 7 5 5 1 2 Dolayısıyla 67 doğal sayısının 5 ile bölümünden kalan 2’dir. ESRA ÇAKIR 67 doğal sayısının birler basamağında 7 rakamı vardır. Dolayısıyla 5 ile tam bölünemez. 45 doğal sayısının birler basamağında 5 rakamı vardır. Dolayısıyla 5 ile bölündüğü zaman kalan 0’dır. ÖRNEK: 578B sayısı dört basamaklı ve rakamları farklı bir sayıdır. Buna göre 578B sayısı 5 ile bölünebildiğinde göre B yerine hangi rakam yazılmalıdır? ÖRNEK: Aşağıdaki doğal sayıların 5 ile bölünüp bölünmediklerini ve kalanlarını yazınız. 89 = 38 = 12 = 51 = 125 = 500 = ÖRNEK: 74A30 beş basamaklı doğal sayısı 5 ile kalansız bölünebildiğinde göre A yerine yazılabilecek değerleri bulunuz. ÖRNEK: 196C dört basamaklı sayısının 5 ile bölümünden kalanın 2 olması için C yerine yazılabilecek değerlerin toplamı kaçtır? 2 BÖLÜNEBİLME KURALLARI 10 İle Bölünebilme : Birler basamağındaki rakam 0 olan doğal sayılar 10 ile tam bölünür. Bir doğal sayının 10 ile bölümünden kalan, birler basamağındaki rakamdır. ÖRNEK: Üç basamaklı 41A doğal sayısının 10 ile bölümünden kalanın 7 olması için A yerine hangi rakam yazılmalıdır? 817 = ÖRNEK: 65 ve 90 doğal sayılarının 10 ile tam bölünüp bölünmediğini bulunuz. 65 doğal sayısının birler basamağında 5 rakamı vardır. Dolayısıyla 65 doğal sayısı 10 ile kalansız bölünemez. Birler basamağındaki rakam 5 olduğu için 10 ile bölümünden kalanda 5 ‘tir. ÖRNEK: Aşağıdaki doğal sayıların 10 ile bölünüp bölünmediklerini ve kalanlarını yazınız. 37 = 24 = 40 = 81 = 59 = 168 = 550 = 436 = 670 = 965 = 234 = ESRA ÇAKIR 90 doğal sayısının birler basamağında 0 rakamı vardır. Dolayısıyla 90 doğal sayısı 10 ile kalansız bölünebilir. ÖRNEK: Dört basamaklı 970B doğal sayısının 10 ile bölümünden kalanın 5 olması için B yerine hangi rakam yazılmalıdır? 3 İle Bölünebilme : 3 Rakamlarının sayı değerleri toplamı 3 veya 3’ün katı olan sayılar 3 ile tam bölünür. Bir doğal sayının 3 ile bölümünden kalanı bulmak için önce rakamlar toplanır. Bu toplamın 3 ile bölümünden kalan, doğal sayının 3 ile bölümünden kalanı verir. Rakamların toplamı 3’ten küçük ise kalan, rakamlar toplamına eşittir. BÖLÜNEBİLME KURALLARI ÖRNEK: 78 ve 65 doğal sayılarının 3 ile tam bölünüp bölünmediğini bulunuz. 78 doğal sayısının rakamlar toplamı 509 = ÖRNEK: 137A dört basamaklı doğal sayısı 3 ile kalansız bölünebildiğine göre A yerine yazılabilecek değerleri yazınız. 7 + 8 = 15’tir. 15 sayısı 3’ün katı olduğundan 75 sayısı 3 ile kalansız bölünebilir. 65 doğal sayısının rakamları toplamı 6 + 5 = 11’dir. 11 sayısı 3’ün katı olmadığı için 65 sayısı 3 ile kalansız bölünemez. 11 3 9 3 ÖRNEK: 7B9 üç basamaklı doğal sayısı 3 ile kalansız bölünebildiğine göre B yerine yazılabilecek değerlerin toplamını bulunuz. 2 ÖRNEK: Aşağıdaki doğal sayıların 3 ile bölünüp bölünmediklerini ve kalanlarını yazınız. 94 = 29 = 93 = 19 = 48 = 156 = 381 = 952 = 849 = 718 = 468 = ESRA ÇAKIR Dolayısıyla 65 doğal sayısının 3 ile bölümünden kalan 2’dir. ÖRNEK: 69C üç basamaklı ve rakamları farklı bir sayıdır. 69C sayısı 3 ile tam bölünebildiğine göre C yerine yazılabilecek doğal sayıların toplamını bulunuz. ÖRNEK: 167D dört basamaklı doğal sayısının 3 ile bölümünden kalan 2 olduğuna göre D yerine yazılabilecek değerleri bulunuz. 4 BÖLÜNEBİLME KURALLARI ÖRNEK: Rakamları farklı 84E üç basamaklı doğal sayısının 3 ile bölümünden kalan 1 olduğuna göre E yerine yazılabilecek değerlerin toplamını bulunuz. ÖRNEK: 72 ve 69 doğal sayılarının 9 ile tam bölünüp bölünmediğini bulunuz. 72 doğal sayısının rakamları toplamı 7 + 2 = 9 ‘dur. 9 sayısı 9’un katı olduğundan 72 sayısı 9 ile kalansız bölünebilir. 69 doğal sayısının rakamları toplamı 6 + 9 = 15’tir. 15 sayısı 9’un katı olmadığından 69 sayısı 9 ile kalansız bölünemez. ÖRNEK: 347896582 dokuz basamaklı doğal sayısının 3 ile bölümünden kalanı bulunuz. 15 9 9 1 6 ESRA ÇAKIR ÖRNEK: 2F5G dört basamaklı doğal sayısı 3 ve 10 ile kalansız bölünebildiğine göre F ve G yerine yazılabilecek değerleri bulunuz. Dolayısıyla 69 doğal sayısının 9 ile bölümünden kalan 6’dır. 9 İle Bölünebilme: Rakamlarının sayı değerleri toplamı 9 veya 9’un katı olan sayılar 9 ile tam bölünür. Bir doğal sayının 9 ile bölümünden kalanı bulmak için önce rakamlar toplanır. Bu toplamın 9 ile bölümünden kalan, doğal sayının 9 ile bölümünden kalanı verir. 5 ÖRNEK: Aşağıdaki doğal sayıların 9 ile bölünüp bölünmediklerini ve kalanlarını yazınız. 52 = 86 = 45 = 13 = 93 = 809 = 504 = 816 = 387 = 498 = BÖLÜNEBİLME KURALLARI 981 = 279 = ÖRNEK: 69E üç basamaklı doğal sayısının 9 ile bölümünden kalan 6 olduğuna göre E yerine hangi rakam yazılmalıdır? ÖRNEK: 6A7 üç basamaklı doğal sayısı 9 ile kalansız bölünebildiğinde göre A yerine hangi rakam yazılmalıdır? ÖRNEK: 6666666 yedi basamaklı doğal sayısının 9 ile bölümünden kalanı bulunuz. ÖRNEK: Rakamları farklı 189C dört basamaklı sayısı 9 ile tam bölünebildiğine göre C yerine hangi rakam yazılmalıdır? ESRA ÇAKIR ÖRNEK: 769B dört basamaklı doğal sayısı 9 ile kalansız bölünebildiğine göre B yerine hangi rakam yazılmalıdır? ÖRNEK: 64F3G beş basamaklı doğal sayısı 9 ve 10 ile kalansız bölünebildiğinde göre, F ve G yerine yazılabilecek değerleri bulunuz. 4 İle Bölünebilme: ÖRNEK: 1D896 beş basamaklı doğal sayısının 9 ile bölümünden kalan 4 olduğuna göre D yerine hangi rakam yazılmalıdır? 6 Bir doğal sayının son iki basamağı 4 ile tam bölünebiliyorsa veya 00 ise o sayı 4 ile kalansız bölünür. Bir doğal sayının 4 ile bölümünden kalanı bulmak için son iki rakamın oluşturduğu iki basamaklı sayıya bakılır. Bu sayının 4 ile bölümünden kalan, o doğal sayının 4 ile bölümünden kalanı verir. BÖLÜNEBİLME KURALLARI ÖRNEK: 184 ve 217 doğal sayılarının 4 ile tam bölünüp bölünmediğini bulunuz. 184 doğal sayısının son iki basamağı 84’tür. 84 doğal sayısı 4’ün katı olduğundan 184 sayısı 4’e kalansız bölünebilir. 396 = 500 = ÖRNEK: Üç basamaklı 56A doğal sayısı 4 ile kalansız bölünebildiğine göre A yerine yazılabilecek değerlerin toplamını bulunuz. 217 doğal sayısının son iki basamağı 17’dir. 17 doğal sayısı 4’ün katı olmadığından 217 sayısı 4’e kalansız bölünemez. 17 4 16 4 ÖRNEK: Dört basamaklı 38B2 doğal sayısı 4 ile kalansız bölünebildiğine göre B sayısı yerine yazılabilecek rakamları bulunuz. Dolayısıyla 217 doğal sayısının 4 ile bölümünden kalan 1’dir. ÖRNEK: Aşağıdaki doğal sayıların 4 ile bölünüp bölünmediklerini ve kalanlarını yazınız. 42 = 76 = 56 = 18 = 60 = 452 = 900 = 648 = 258 = 192 = ESRA ÇAKIR 1 ÖRNEK: Rakamları farklı 467C dört basamaklı doğal sayısı 4 ile kalansız bölünebildiğine göre C yerine yazılabilecek rakamların toplamını bulunuz. ÖRNEK: Dört basamaklı 578D doğal sayısının 4 ile bölümünden kalan 3 olduğuna göre D yerine yazılabilecek rakamları bulunuz. 7 BÖLÜNEBİLME KURALLARI 6 İle Bölünebilme: 531 = 288 = 142 = Hem 2 ile hem de 3 ile kalansız bölünebilen sayılar 6 ile kalansız bölünür. ÖRNEK: Dört basamaklı 38A2 sayısı 6 ile kalansız bölünebildiğinde göre A!nın alabileceği değerleri bulunuz. ÖRNEK: 87 ve 96 doğal sayılarının 6 ile tam bölünüp bölünmediğini bulunuz. 87 doğal sayısı tek bir doğal sayı olduğundan 2 ile bölünemez. Dolayısıyla 6 ile bölünemez. ÖRNEK: Aşağıdaki doğal sayıların 6 ile bölünüp bölünmediklerini ve kalanlarını yazınız. 39 = 28 = 46 = 66 = 54 = 495 = 678 = 495 = 963 = 342 = ÖRNEK: Dört basamaklı 680B sayısı 6 ile kalansız bölünebildiğine göre B’nin alabileceği değerlerin toplamı kaçtır? ESRA ÇAKIR 96 doğal sayısı çift bir doğal sayı olduğundan 2 ile bölünebilir. 96 sayısının rakamları toplamı 9 + 6 = 15’tir. 15 sayısı 3’ün katı olduğundan 96 sayısı 3 ile bölünebilir. Hem 2 ile hem de 3 ile tam bölünebildiğinden 96 sayısı 6 ile tam bölünür. ÖRNEK: Rakamları farklı 372C dört basamaklı sayısı 6 ile kalansız bölünebildiğine göre C yerine yazılabilecek değerleri bulunuz. ÖRNEK: Rakamları farklı 58D6 dört basamaklı doğal sayısı 6 ile kalansız bölünebildiğine göre D’nin alabileceği değerleri toplamı kaçtır? ESRA ÇAKIR 8