ekonomik görünüm

EKONOMİK GÖRÜNÜM
Erdem Başçı
Başkan
06 Kasım 2013
İstanbul Sanayi Odası
Genel Değerlendirme

Merkez Bankası enflasyon görünümü orta vadeli hedeflerle uyumlu
olana kadar para politikasındaki temkinli duruşunu koruyacaktır.

Yurt içi nihai talep ve ihracat ılımlı büyüme eğilimlerini korumaktadır.

Altın ticareti hariç tutulduğunda cari işlemler açığındaki kademeli
iyileşme eğiliminin 2014 yılında da süreceği tahmin edilmektedir.

Merkez Bankası fiyat istikrarını etkileyen gelişmeleri yakından takip
ederek gereken tedbirleri almaya devam edecektir.
2
Sunum Planı
I.
Enflasyon
II.
Dış Denge
III.
Büyüme
3
ENFLASYON
4
Küresel Enflasyon
TÜFE Enflasyonu
Emtia Endeksleri*
1000
Ana Endeks
Tarım
End. Metal
(Yıllık Değişim, Yüzde)
Enerji
10
Gelişmiş Ülkeler
Gelişmekte Olan Ülkeler
900
8
800
700
6
600
500
4
400
2
300
200
0
100
0
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
-2
Son Veri: 31 Ekim 2013
*30 günlük hareketli ortalama
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
Son veri: Ağustos 2013
5
Enflasyon Karşılaştırması
Türkiye ve Diğer Gelişmekte Olan Ülkeler Karşılaştırması
(Yüzde, Ağırlıklı Ortalama)
30
Türkiye
Gelişmekte Olan Ülkeler
25
20
15
10
7,4
6,6
5
5.0 4,8
0
Kaynak: Bloomberg
Gelişmekte olan ülkeler: Brezilya, Meksika, Çek Cum., Macaristan, Polonya, Güney Afrika, Çin, Hindistan, Rusya,
Türkiye, Endonezya, Arjantin, Tayland, Kolombiya, Romanya, Filipinler, Ukrayna, Vietnam, Şili, Peru, Mısır ve Fas
*2013 ve 2014 yıl sonu tahminleri ’’Consensus Forecast Ekim 2013’ ten alınmıştır.
6
Enflasyon
TÜFE ve Ana Eğilimi
(Yıllık Değişim, Yüzde)
12
11
10
9
8
7
6
TÜFE
İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE
5
4
Kaynak: TÜİK, TCMB.
Son Veri: Ekim 2013
7
Enflasyon
Enflasyon ve Çıktı Açığı Tahminleri
(Yüzde)
Tahmin Aralığı*
Belirsizlik Aralığı
Yıl Sonu Enflasyon Hedefleri
Çıktı Açığı
Gerçekleşmeler
12
12
10
10
8
Kontrol Ufku
8
6
6
4
4
2
2
0
0
-2
-2
-4
-4
Kaynak: TCMB
* Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 70’tir.
8
Enflasyon Beklentileri
%
12 ve 24-Ay Sonrası TÜFE Beklentileri* ve Gerçekleşmeler
14
12 ay
24 ay
Hedef
Gerçekleşmeler
12
10
8
7.71
6.61
6
6.20
4
2
Kaynak: TÜİK, TCMB.
*TCMB Beklenti Anketi.
9
Para Politikası

Kurul, enflasyon görünümü orta vadeli hedeflerle uyumlu
olana kadar para politikasındaki temkinli duruşun
korunarak gerekli görülen sıklıkta ek parasal
sıkılaştırmaya devam edilmesinin uygun olacağını
belirtmiştir.
Para Politikası Kurulu Kararı, 23 Ekim 2013
10
Likidite Politikası
Faiz Koridoru ve Ortalama Fonlama Maliyeti
(TCMB, Yüzde)
7.50
7.50
6.75
6.75
6.00
6.00
5.25
5.25
4.50
4.50
3.75
3.00
Kaynak: BIST, TCMB.
Gecelik Borç Alma -Verme Faiz Koridoru
TCMB Ortalama Fonlama Faizi
BİST Bankalararası Gecelik Repo Faizleri*
Politika Faizi
3.75
3.00
* BIST Bankalararası Gecelik Repo Faizi’ne 18 baz puan BIST işlem maliyeti eklenmiştir.
11
Güçlü Politika Tepkisi
Temel Değişkenlerdeki Değişim
(22 Mayıs – 01 Kasım, Yüzde)
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
ParaPolitika
Piyasası Faiz
Oranları
Tepkisi
Kaynak: TCMB.
Enflasyon Telafisi
12 Ay Sonraki Enflasyon
Beklentisi
24 Ay Sonraki Enflasyon
Beklentisi
*Açık mavi kısım ek parasal sıkılaştırmaya tekabül eden faiz değişimini göstermektedir.
12
Kısa Vadeli Faiz Oranları (GOÜ)
3 Aylık Faizlerdeki Değişim
(22 Mayıs – 1 Kasım)
5.0
4.5
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
-0.5
-1.0
-1.5
Türkiye
Brezilya
Endonezya
Hindistan
Kolombiya
Polonya
Çek Cum.
Meksika
Sili
Güney Afrika
Romanya
13
DIŞ DENGE
14
Dünya Ticareti
Mal Ticareti
(Yıllık Değişim, Yüzde)
40
30
20
10
0
-10
-20
-30
-40
Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü
15
İhracat
Türkiye
(Altın Hariç, 12 ay öncesine göre değişim, Yüzde)
35
30
25
20
15
10
5
0
-5
-10
Kaynak: TÜİK, TİM.
Son veri: Ekim2013
* Ekim verisi Türkiye İhracatçılar Meclisi verisidir.
16
Euro Bölgesi: İmalat PMI Endeksi
PMI
65
60
55
50
Almanya
45
Fransa
40
35
30
İngiltere
İtalya
İspanya
25
Kaynak: MARKIT
17
Euro Bölgesi: Hizmetler PMI Endeksi
PMI
65
60
55
50
Almanya
45
Fransa
40
35
30
İngiltere
İtalya
İspanya
25
Kaynak: MARKIT
18
Euro Bölgesi: Bileşik PMI Endeksi
Euro Bölgesi PMI
60
55
50
45
40
35
30
Kaynak: Bloomberg.
Son Veri: Ekim 2013
19
İhracat
Ticaret Ortaklarına İhracat
(Ekim İtibarıyla Son 3 Aylık Toplam, Yıllık Değişim, Yüzde)
20
15
10
5
0
-5
İspanya
İngiltere
Irak
Euro Bölgesi
Rusya
Almanya
Fransa
İtalya
ABD
Kaynak: TİM, TCMB.
20
İhracat Pazar Çeşitlenmesi
İhracat Pazar Payı*
(6 Aylık Hareketli Ortalama, Yüzde)
60
AB-27
50
40
Avrupa (AB Hariç)
Kuzey Amerika
Asya
ODKA
30
20
10
0
Kaynak: TÜİK.
*Altın hariç.
Son Veri: Eylül 2013
21
Öncü Göstergeler
Sipariş Beklentileri*
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
50
40
İhracat
İç piyasa
30
20
10
0
-10
-20
-30
Kaynak: TCMB.
*Gelecek 3 ay, İktisadi Yönelim Anketi
Son veri: Ekim 2013
22
İhracatın İthalatı Karşılama Oranı
Karşılama Oranı*
(12-Aylık Dış Ticaret Üzerinden, Yüzde)
75
70
65
62.5
60
55
50
Kaynak: TCMB.
*Altın hariç
23
İhracatın İthalatı Karşılama Oranı
Karşılama Oranı*
(Aylık, Yüzde)
75
70
65
64.7
60
55
50
Kaynak: TCMB.
*Altın hariç
24
Dengelenme
Nihai Yurtiçi Talep ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
(Mevsimsellikten Arındırılmış, 2003Ç1=100)
180
170
GSYİH
Toplam Nihai Yurt İçi Talep
160
150
140
130
120
110
100
90
Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Kaynak: TÜİK, TCMB.
25
Dış Denge
Cari Açık
(12-Aylık Kümülatif, Milyar Dolar)
80
70
60
50
40
30
Cari İşlemler Dengesi
20
Cari İşlemler Dengesi (Altın hariç)
10
0
Kaynak: TCMB.
26
Cari Açığın Finansmanı
Cari Açığın Temel Finansman Kaynakları
(12-Aylık Kümülatif, Milyar Dolar)
100
Portföy
Diğer
CA
80
60
40
20
0
-20
Kaynak: TCMB.
*Portföy; hisse senetleri ve hükümetin yurtiçi borç senetlerini kapsamaktadır. Diğer; bankalar ve diğer sektörlerin kısa ve uzun vadeli
net kredileri, bankalar ve Hazine’nin yurtdışına ihraç ettikleri tahviller ve bankalardaki mevduat kaleminin toplamından oluşmaktadır.
27
Özel Sektörün Dış Borç Yenileme Oranları
(Yüzde, 6 Aylık Hareketli Ortalama)
200
180
160
140
120
100
80
Banka
Banka Dışı Sektörler
60
Kaynak: TCMB.
Son veri: Bankalar Ağustos 2013, banka dışı sektörler Temmuz 2013.
Banka dışı sektörlerin dış borç yenileme oranı 32. Sayılı Karara göre düzeltilmiştir.
28
Kredi Faiz Oranları
(4 Haftalık Ortalama, Yıllık Faizler, Yüzde)
28
Nakit
Taşıt
Konut
Ticari
26
24
22
20
18
16
14
12
10
8
6
Kaynak: TCMB.
29
Kredi Büyüme Oranları
Tüketici Kredileri ve Ticari Krediler
(Yıllık Değişim, Yüzde)
70
Tüketici
Ticari (KEA)
60
50
40
30
20
10
0
-10
Kaynak: TCMB.
*Toplam bankacılık sektörü (Katılım bankaları dahil, TGA Hariç)
30
Faiz Oranı (ABD)
ABD 10 Yıllık Tahvil Reel Faizi
(Yüzde)
1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
-0.2
-0.4
Yüksek Oynaklık
Dönemi
II
Yüksek Oynaklık
Dönemi
I
-0.6
-0.8
-1
01/13
02/13
03/13
04/13
05/13
06/13
07/13
08/13
09/13
10/13
11/13
Kaynak: Bloomberg.
31
Faiz Oranı (ABD)
ABD 10 Yıllık Tahvil Nominal Faizi
(Yüzde)
3
Yüksek Oynaklık Dönemleri
ABD Faiz Oranı
Bernanke’nin
Konuşması
2.5
2
1.5
FOMC Haziran
Toplantısı
FOMC Eylül
Toplantısı
1
Kaynak: Bloomberg.
Son Veri: 05 Kasım 2013
32
Faiz Oynaklığı (ABD)
ABD Tahvil Faizi Oynaklık Endeksi
120
110
Yüksek Oynaklık Dönemleri
Move Oynaklık Endeksi
Bernanke’nin
Konuşması
100
90
80
70
60
50
FOMC Haziran
Toplantısı
FOMC Eylül
Toplantısı
40
Kaynak: Bloomberg.
Son Veri: 05 Kasım 2013
33
Reel Döviz Kuru
Reel Efektif Döviz Kuru
(Baz Yıl: 2003)
140
130
120
110
100
90
80
Kaynak: TCMB.
34
Reel Döviz Kuru
Reel Efektif Döviz Kuru*
(Yıllık %2 artış eğiliminden sapma)
30
30
TL Değer Kaybı Dönemleri
25
REDK Sapma
25
20
20
15
15
10
10
5
5
0
0
-5
-5
-10
-10
-15
-15
Kaynak: TCMB.
*2003 = 100
35
Nominal Döviz Kurları
22.05.2013 – 05.11.2013
(Yüzde Değişim)
20
15
10
5
0
-5
-10
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
*Pozitif değişim ABD Dolarına karşı değer kaybını göstermektedir.
36
Kur Oynaklığı
Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye’de Kur Oynaklıkları
(Yüzde, gelecek 12 ay için ima edilen oynaklık)
36
36
31
31
Gelişmekte olan ülkeler
26
Türkiye
26
21
21
16
16
11
11
6
6
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
Gelişmekte Olan Ülkeler: Brezilya, Güney Afrika, Endonezya, Hindistan ve Türkiye’yi içermektedir.
Son Veri: 01 Kasım 2013
37
TCMB Döviz Rezervi
TCMB Döviz Rezervi
(Altın Dahil, Milyon Dolar)
150,000
140,000
130,000
120,000
110,000
100,000
90,000
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
Kaynak: TCMB.
Son veri: 25 Ekim 2013
38
Döviz Rezervlerini Artıran Unsurlar
1.
İhracat Reeskont Kredileri
2.
Rezerv Opsiyonu Mekanizması
39
TCMB Rezervleri
(Milyar Dolar)
140
120
TCMB diğer döviz rez.
YP ZK için döviz
ROM döviz
TCMB diğer altın rez.
Kıym.mad. için altın
ROM altın
100
80
Döviz
Satımı
(-)
İhracat
Reeskont
Kredileri
(+)
Haziran 2013
1,70
0,83
Temmuz 2013
5,15
0,97
Ağustos 2013
1,95
1,19
Eylül 2013
1,86
1,15
Ekim 2013
0,84
1,07
60
40
20
ROM Döviz
34
YP Zorunlu
Karşılıklar
29,5
Toplam
63,5
0
Kaynak: TCMB.
Rezerv verileri için son gözlem 25 Ekim 2013.
40
BÜYÜME
41
Küresel Büyüme ve İstihdam
Toplulaştırılmış Büyüme Oranları*
Gelişmiş Ülkelerde İşsizlik Oranları
(Yıllık Değişim, Yüzde)
(Yüzde)
14
12
10
Gelişmiş Ülkeler
ABD
Gelişmekte Olan Ülkeler
Euro Bölgesi
İngiltere
12
8
10
6
8
4
2
6
0
4
-2
2
-4
-6
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
0
*Toplulaştırma yapılırken ülkeler GSYİH
değerlerine göre ağırlıklandırılmıştır.
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
42
Büyüme Öngörüleri
Büyüme Tahminleri
Aralık 2012 Ekim 2013
2013
2013 2014
Dünya
Gelişmiş Ülkeler
ABD
Euro Bölgesi
Almanya
Fransa
İtalya
İspanya
İrlanda
Yunanistan
Portekiz
İngiltere
Japonya
Gelişmekte Olan
Ülkeler
Asya-Pasifik
Çin
Hindistan
Latin Amerika
Doğu Avrupa
Türkiye
2.6
2.4
3.1
1.9
-0.1
0.7
0.1
-0.9
-1.6
1
-4.5
-2.3
1.1
0.6
1.6
-0.3
0.5
0.1
-1.7
-1.3
0.0
-4.0
-1.9
1.4
1.9
2.6
0.9
1.7
0.8
0.5
0.5
1.9
-0.6
0.1
2.2
1.7
6.6
8.1
6.5
3.5
2.9
3.9
6.0
7.6
4.6
2.6
2.1
3.5
6.2
7.4
5.7
3.1
2.9
3.9
Kaynak: Consensus Forecasts.
43
Türkiye: Kamu Borcu
AB Tanımlı Kamu Borç Stoku
(GSYH’ye Oran, Yüzde)
80.0
74.0
67.7
70.0
59.6
60.0
52.7
50.0
46.5
46.1
39.9
40.0
42.3
40.0
39.1
36.2
35.0
33.0
31.0
30.0
2015*
2016*
30.0
20.0
10.0
0.0
2002
2003
2004
2005
2006
Kaynak: Maliye Bakanlığı, Orta Vadeli Program (2014-2016).
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013*
2014*
*Orta Vadeli Program (2014-2016) tahminleri
44
Ülkelerin Kamu Borçları
Gelişmiş Ülkeler ve Türkiye
Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye
(GSYH’ye Oran, Yüzde, 2012)
(GSYH’ye Oran, Yüzde, 2012)
250
250
200
200
150
150
100
100
50
50
0
0
Kaynak: IMF Fiscal Monitor
Kaynak: IMF Fiscal Monitor
45
Türkiye: Risk Primi
Türkiye-ABD 10 Yıllık Tahvil Faiz Farkları
(Yüzde)
12
Lehman Krizi
Euro Bölgesi
Borç Krizi
FED’in Çıkış
Sinyali
10
8
6
4
2
0
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
Son Veri: 04 Kasım 2013
46
Türkiye: Risk Primi
Türkiye 5 Yıllık CDS Fiyatları
900
Lehman
Krizi
Euro Bölgesi
Borç Krizi
FED’in Çıkış
Sinyali
800
700
600
500
400
300
200
100
0
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
Son Veri: 01 Kasım 2013
47
Gösterge Tahvil Faizi
Nominal Bileşik Faiz
(Yüzde)
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Kaynak: TCMB.
48
Sermaye
Sermaye Stoku
Sabit Sermaye Oluşumu*
(Sabit Fiyat, 2007=100)
(Yüzde, GSYH’ye Oran, Cari Fiyatlar)
24
130
120
22
110
20
100
Trend
90
18
Sermaye Stoku
80
16
70
14
60
12
50
1234123412341234123412341234123412341234123412
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 20122013
Kaynak: TÜİK, TCMB.
Son veri: 2013 Ç2
Kaynak: TÜİK, TCMB.
*Yıllıklandırılmış
Son veri: 2013 Ç2
49
İstihdam Oranı
İstihdam Oranı*
(Yüzde, Mevsimsellikten Arındırılmış, + 15 Yaş)
47
46
45
44
43
42
41
40
39
Kaynak: TÜİK, TCMB
*Toplam çalışanların 15 yaş üzeri toplam nüfusa oranı.
Son veri: Temmuz 2013
50
İstihdam Artış Hızları
Yıllık Ortalama İstihdam Artışı*
(Yüzde Büyüme, 2007-2012)
5
5
4
4
3
3
2
2
1
1
0
0
-1
-1
-2
-2
-3
-3
-4
-4
-5
-5
Kaynak: IMF WEO, TÜİK.
*Doğal logaritma farkları
51
Sanayi Üretimi
Ağustos İtibariyle Yıllık Değişim
(Takvim Etkisinden Arındırılmış, Yüzde)
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
Kaynak: Bloomberg, EuroStat, TÜİK.
52
Öncü Göstergeler
Kapasite Kullanım Oranı
Yatırım Harcaması Beklentisi*
(Mevsimsellikten Arındırılmış, Yüzde)
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
85
40
30
80
20
10
75
0
-10
70
-20
65
-30
-40
60
-50
-60
55
Kaynak: TCMB.
Son veri: Ekim 2013
Kaynak: TCMB.
*İktisadi Yönelim Anketi Soru 23: Geçmiş on
iki aya kıyasla gelecek on iki ayda sabit
sermaye yatırım harcaması beklentiniz.
53
Öncü Göstergeler
Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI)
(Mevsimsellikten Arındırılmış, Aylık)
60
55
50
45
40
35
30
Kaynak: TÜİK, MARKIT, TCMB.
Son veri: Ekim 2013
54
Öncü Göstergeler
Reel Kesim ve Tüketici Güven Endeksleri
120
90
80
110
70
100
60
90
50
80
40
RKGE
TUİK-TGE (sağ eksen)
30
70
20
60
50
Kaynak: TCMB.
10
0
Son veri: Ekim 2013
55
Büyüme
GSYH
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
4.80
4.75
4.70
4.65
4.60
4.55
4.50
4.45
4.40
1
2
3
2005
4
1
2
3
2006
4
1
2
3
2007
4
1
2
3
2008
4
1
2
3
2009
4
1
2
3
2010
4
1
2
3
2011
4
1
2
3
2012
4
1
2
2013
Kaynak: TÜİK, TCMB.
56
Genel Değerlendirme

Merkez Bankası enflasyon görünümü orta vadeli hedeflerle uyumlu
olana kadar para politikasındaki temkinli duruşunu koruyacaktır.

Yurt içi nihai talep ve ihracat ılımlı büyüme eğilimlerini korumaktadır.

Altın ticareti hariç tutulduğunda cari işlemler açığındaki kademeli
iyileşme eğiliminin 2014 yılında da süreceği tahmin edilmektedir.

Merkez Bankası fiyat istikrarını etkileyen gelişmeleri yakından takip
ederek gereken tedbirleri almaya devam edecektir.
57
EKONOMİK GÖRÜNÜM
Erdem Başçı
Başkan
06 Kasım 2013
İstanbul Sanayi Odası