Farklılıkların Yönetimi ve Ayrımcılık Farklılık Kavramı Farklılık

12.10.2017
Farklılıkların Yönetimi ve Ayrımcılık
‐ Farklılık Kavramı ve Farklılığın Boyutları
‐ Farklılık Yönetimi Kavramı
‐ Farklılık Yönetiminin Yararları
Yrd. Doç. Dr. Rıza DEMİR
İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İnsan Yönetimine Etik Yaklaşım Dersi
‐ Farklılıklar Nasıl Yönetilebilir?
‐ Ayrımcılık Kavramı
‐ Nepotizm (Akraba‐Adam Kayırma)
2017
Farklılık Kavramı
Farklılık Kavramı
Kültürel ve demografik farklılıkların örgütsel alanda nasıl ele alınacağına yönelik araştırmaların tarihi 1960’lı yıllarda başlamış… Konuyla ilgili yapılan tartışmalar özellikle ……………… de yoğunlaşmış… (…………….. işgücü yapısı araştırmaları…)
Kavram ilk defa ……….. yılında HR Magazine Haziran sayısında «İşyerinde Farklılık (Diversity in the Workplace)» adlı
makalede geçiyor…
Farklılık Kavramı
Farklılık Boyutları ile İlgili Yaklaşımlar
20. yüzyıla kadar farklılık, ırk ve ………….. köken kavramlarına karşılık geliyor…
İki Faktörlü Farklılık Boyutları
20. yüzyıl; farklılıklar kişilerin sahip oldukları belirli biyolojik özelliklerle sınırlı değil, ……………………. / ……………. olmayan nitelikler de söz konusu…
‐ Yüzeysel ve ……………. düzeyde farklılıklar…
Farklılık; insanlar arasındaki yaş, sınıf, etnik köken, cinsiyet, fiziksel ve zihinsel yetenek, ırk, cinsel yönelim ve din açısından farklılıkları kabul etmek, anlayışla karşılamak, onaylamak ve değerlendirmek…
‐ Birincil ve ikincil farklılıklar…
‐ …………………….. ve gözlenemeyen farklılıklar…
‐ ………… yüksek ve düşük düzeyde ilgili olan farklılıklar…
Çok Faktörlü Farklılık Boyutları
1
12.10.2017
Farklılık Boyutları ile İlgili Yaklaşımlar
İki Faktörlü Farklılık Boyutları
‐ Birincil ve ikincil farklılıklar
Genel olarak kişinin diğerleri tarafından “farklı” olarak tanımlanmasında en çok dikkat çeken özellikler…
Kişilerin yaşamları boyunca sahip olduğu ve onu etkisi altına alan, zaman içinde ve daima ………………….. özellikler…
Farklılık Boyutları ile İlgili Yaklaşımlar
İki Faktörlü Farklılık Boyutları
‐ Yüzeysel ve …………… düzeyde farklılıklar
Yüzeysel farklılıklar; ırk ve cinsiyet gibi görünür işaretler, ……………….. özelliklerinin gözlemlenmesiyle elde edilebilenler, demografik farklılıklar… ......... farklılıklar; düşünce ve tutumlardaki farklılaşmalar, tutumsal farklılıklar… Farklılık Boyutları ile İlgili Yaklaşımlar
Farklılık Boyutları ile İlgili Yaklaşımlar
İki Faktörlü Farklılık Boyutları
İki Faktörlü Farklılık Boyutları
‐ …………………………. ve gözlenemeyen farklılıklar
‐ ………… yüksek ve düşük düzeyde ilgili olan farklılıklar
………………. farklılıklar; cinsiyet, ırk, etnik köken, yaş ve fiziksel nitelikler gibi gözle görülmesi kolay farklılıklar… ……….. yüksek düzeyde ilgili olan farklılıklar; kişinin işine ilişkin yeterlilikleri, becerileri, eğitimi, deneyimi gibi özellikler… Gözlenemeyen farklılıklar; kişilerin tanınması ve algılanması için zamana ihtiyaç duyan, çalışanlar arasındaki kültürel, bilişsel ve teknik farklılıklar… (eğitim, coğrafi konum, gelir, medeni durum, askerlik deneyimi, ebeveyn durumu, dini inançlar, iş deneyimi…) ……….. düşük düzeyde ilgili olan farklılıklar; kişinin işteki performansı ile doğrudan ilgili olmayan özellikler… (yaş, cinsiyet, ırk, etnik köken…)
Farklılık Boyutları ile İlgili Yaklaşımlar
Farklılık Boyutları ile İlgili Yaklaşımlar
Çok Faktörlü Farklılık Boyutları
Çok sayıda farklılık faktörünün kümelenmesi ya da aralarındaki ilişkilere göre sınıflandırılması…
……………. Kategori Farklılıkları
Irk, etnik köken, cinsiyet din, seksüel eğilim, fiziksel yeterlilikler Bilgi ve Beceri Farklılıkları
Eğitim, fonksiyonel bilgi, bilgi ve uzmanlık, eğitim, deneyim, yetenekler İnanç ve ……………. Farklılıkları Kültürel birikim, ideolojik inançlar
Kişilik Farklılıkları Bilişsel stil, tutumsal nitelikler, motivasyonel faktörler Örgütsel‐ Statü Farklılıkları Görev süresi, pozisyonu Sosyal Bağlantı Ağları Farklılıkları
İşle ilgili bağlar, …………………. bağları, toplumsal bağlar, grup üyelikleri 2
12.10.2017
Farklılık Yönetimi Kavramı
Farklılık Yönetimi Kavramı
Kavramın isim babası R. Roosevelt ………………… (1983 Amerika Farklılık Yönetimi Enstitüsü…)
Bir örgüte herkesin kendinden bir şey katabileceği, örgütün hedefleri için tüm performanslarını ortaya koyabilecekleri bir ……………… oluşturmak…
Sadece farklılıkları içermek veya farklılıkları kontrol etmek değil…
Çalışanlar arasındaki farklılıkların ………………., bu farklılıkların verimli ve etkin olarak çalışan varlıklar olarak ………………………. ve ……………………….…
Farklılık Yönetimi Kavramı
Farklılık Yönetimi Kavramı
“Heterojen yapıdaki işgücünü işe alma, işte tutma, ödüllendirme ve terfi ettirme konusundaki örgütsel …………….…”
“Bir örgütte yer alan her bir çalışanın;
Örgütsel amaçlara ulaşmak için işgücündeki farklılıkların etkili bir şekilde kullanımını ifade eden bir …………….. süreci… Örgüt için potansiyel güç olan kişiler arasındaki farklılıkların tanınmasına yönelik ………….. ……. inşa eden bir yönetim süreci…
sahip olduğu tüm farklılıkların (görünen/görünmeyen, birincil/ikincil düzeyde, yüzeysel/derin) …………………………, çalışanların tüm farklılıklarını ve tüm potansiyelini kullanarak organizasyona katkıda bulunabileceği …………… ve …………………… belirlenmesi, Farklılık yönetimi girişimleri, farklılıkla ile ilgili örgüt kültürü değişimini teşvik etmek için tasarlanmış özel faaliyetler, ………………….., politikalar ve diğer resmi süreçler veya gayretler…
bu ……………. ve ………………. doğrultusunda yönetilmesi ve değerlendirilmesi süreci…”
Farklılık Yönetimi Kavramını Ortaya Çıkaran Gelişmeler
Farklılık Yönetiminin Yararları
‐ İşgücünün ……………………. yapısındaki değişimler…
‐ Örgütsel ………….…
‐ …………………… yapıda ve çalışma yaşamında değişimler…
‐ İş memnuniyeti…
‐ …………….. ve ………….. düzenlemeler…
‐ İşten …………………. fikirlerini azaltma / çalışanların ………………. arttırma…
‐ Çalışanlarda örgütsel …………. oluşturmak ve işletme ……………… artırma isteği…
‐ Ticari kazançlar, yaratıcılık ve satışlarda artış…
‐ İşle ilgili tutum ve davranışların geliştirilmesi…
‐ Üretkenliği ………………..…
‐ İşgücü ……………… ve ……………………. ilişkin maliyetin düşürülmesi…
3
12.10.2017
Farklılık Yönetiminin Yararları
Farklılık Yönetiminin Yararları
‐ …………… ve yaratıcılığı artırılması… ‐ Marjinalleştirilmiş gruplar ve aileleri için daha yüksek bir ………. ve ………….. sağlanması…
‐ Farklı ………………… nasıl çalışıldığına dair bilgi sahibi olunması… ‐ Mevcut müşterilerin …………………….. daha iyi anlaşılması…
‐ Yeni ürünlerin, servislerin ve pazarlama stratejilerinin geliştirilmesine katkı sağlanması... ‐ Örgütün ………………… ve ……………. güçlendirilmesi... ‐ Farklı gruplar arasındaki ……………. ve …………………. geliştirilerek kültürlerarası ve kişilerarası anlayışın gelişmesine yardımcı olunması…
‐ Örgütün çok kültürlü çalışanları aracılığıyla değişen bir pazara erişim imkânı sağlanması…
‐ ……………………. gruplara fırsat oluşturulması ve sosyal uyumun sağlanmasına katkı verilmesi...
Sonuçta Farklılıkların Yönetimi; maliyet, kaynak edinme, pazarlama, yaratıcılık, problem çözme ve esneklik olmak üzere altı başlıkta örgütlerin …………… …………………. katkı yapabiliyor…
Farklılık Yönetiminin Kapsamı
Farklılıklar Nasıl Yönetilebilir?
1‐ ............ (…………….) Farklılık Yönetimi: Örgüt üyelerinin sahip olduğu farklılıklar nasıl yönetilecek?
Her özgür bireyin birbirinden farklı olduğunu ………… ………..… 2‐ ……… (……………… Düzey) Farklılık Yönetimi: Farklılık yönetimi konusunda örgütlerin ne yapması ve bileşenlerden nasıl yararlanması gerekir? 3‐ ………. (………………….) Farklılık Yönetimi: Farklılıkların yönetimiyle ilgili genel olarak eleştirel dünya görüşleri, toplumsal farklılıklarla ilgili politik uygulamalar hakkındaki tartışmalar ve söylemler nelerdir?
Ortak olan …………….. ön plana çıkarmak…
Herkes için eşit düzeyde uygulanacak kurallar geliştirmek… Hukuk yoluyla örgütsel ……………. sağlamak…
Hoşgörülü yaklaşım ve iletişim farklılıklarını yönetmek… Doğru …………….. kanalları kurmak…
Ortak bir ……………… oluşturmak ve bireyleri bu ………………. ulaşılabileceğine inandırmak…
Farklılıklar Nasıl Yönetilebilir?
Farklılıklar Nasıl Yönetilebilir?
Öncelikli olarak örgütün kültürel potansiyelini analiz etmek (…………… teşhisi), sonrasında farklılık …………………. geliştirmek…
Yöneticilerin bireysel, organizasyonel ve yönetimsel farklılıkları bilmesi ve bu farklılıkları ……………….. dönüştürmesi… İçsel bütünleşme ve dışsal uyum için seçilen stratejiyle uyumlu bir ……………. ……………… oluşturmak ve bunu korumak… ………………………. etkilerinin değerlendirilmesi… Ortaya çıkabilecek muhtemel çatışmaların önlenebilmesi için uyumlaştırıcı bir değerler sistemini barındıran, yüksek düzeyde sosyalleşme ve dayanışmanın olduğu topluluksal ………. ……………
Bilgi …………………………. azami kullanılabilmesi… ………………. kriterlerin benimsenmesi ve sahip olunan değerlerin yönetim süreçlerine uygulanabilmesi…
İnsan farklılıklarının birer değer olarak kabul edildiği ve bu farklılıklardan örgüte katma değer sağlayacak şekilde yararlanıldığı bir ………….. ………………
4
12.10.2017
Farklılıklar Nasıl Yönetilebilir?
Farklılıklar Nasıl Yönetilebilir?
Örgütlerin farklılıklara olan ……………………. belirlenmesi… Agars ve Kottke’nin Tam Bütünleşme Modeli
Ödül ve teşvikler yoluyla bireylerin farklılıkların yönetimine …………. edilmesi… 1‐ …………………………………………..: Farkındalığın …………. çabalarıyla artırılması… (kişisel önyargıları elimine edecek varsayımlar ile çalışma yaşamında azınlık gruplara yönelik olumsuz tutumları (cinsel taciz ve mobbing) azaltacak varsayımların dikkate alınması…)
Örgütlerin farklılıkların yönetimi konusuna öncelik vermesi… Örgütün, farklılıkları yönetmeye ihtiyaç duyduğunu düşünerek hareket etmesi… (Üst yönetimi, farklılık yönetimine ilişkin girişimlerin örgüte değer katacağına ……………………..…) Ayrımcılık ile ilgili işletmeye açılacak davalar, çalışanların göstereceği tepkilere ilişkin algılanan tehdit, ve adalet unsurunun eksik kalması halindeki başarısızlık önemli ………………
Farklılıklar Nasıl Yönetilebilir?
Farklılıklar Nasıl Yönetilebilir?
Agars ve Kottke’nin Tam Bütünleşme Modeli
Agars ve Kottke’nin Tam Bütünleşme Modeli
2‐ …………………………………………: 3‐ ……………………………………………..: Farklı niteliklere sahip işgücünü destekleyecek yeni politikaların uygulanması ve var olan uygulamaların ……………………………
Değişimi ………………………… aşaması…
Cinsiyet farklılığı gibi diğer farklılıkların yönetimini destekleyen örgüt ………………………… uygulanması ve geliştirilmesi…
Farklılıkları destekleyecek bir örgüt …………………. teşvik eden biçimsel ve biçimsel olmayan süreçlerin tespit edilmesi…
Sosyal algılar, özellikle cinsiyet ve rol beklentileri tarafsız uygulama ve değerlendirmeleri …….. ………………………
Farklılıkların yönetimi için politika ve uygulamalar gerçekleştirildikten sonra bunların örgüt ……………….. içinde kendilerini göstermelerini sağlama…
Farklılıklar Nasıl Yönetilebilir?
Farklılıklar Nasıl Yönetilebilir?
5
12.10.2017
Ayrımcılık Kavramı
Ayrımcılık Kavramı
Latince ‘Ayırma’ anlamına gelen ‘Discriminato’ sözcüğünden geliyor…
Ayrımcılık kişinin farklı bir biçimde değerlendirilmesi (iş, meslek, ücret eşitsizliği vb.) olabileceği gibi, …………. ayrımcılık (kişiyi hak etmediği halde ödüllendirme) biçiminde de olabilir…
Avantajsız bazı sosyal kesimlerin deri rengi, isim farkı, cinsiyet, din gibi nedenlerle ayrımı…
Bir bireyin sadece belli bir gruba aidiyeti nedeniyle ……………. muamele ve ………………… maruz kalması…
……………………… davranışlara dönüşmesi…
Kadınların evdeki sorumlulukları neden gösterilerek işteki önemli pozisyonlara atanmamaları ayrımcılık…
Erkeklerin sahip olduğu nitelikler neden gösterilerek üst düzey yönetimde yer almaları ……….. ayrımcılık…
Farklılıkların kabul ……………………….. en çok etkileyen anlayış…
Örgütlerde ayrımcılık işinde çok başarılı olan bir çalışanın cinsiyeti, etnik kökeni veya ırkı nedeni ile hak etmediği ya da olumsuz tutumlarla ve davranışlarla karşılaşması…
Ayrımcılık Kavramı
Ayrımcılık Kavramı
Örgütlerde ayrımcılığa ilişkin görülen her bir tutum ve davranış; Örgütlerde söz konusu olan ve sorun haline gelen ayrımcılık konuları;
‐ Farklılıkların kabul edilmediğini, hatta farklılıklara ilişkin bir tür …………………… yaklaşım içinde bulunulduğunu, ‐ Yaş ayrımcılığı (ageism), ‐ Farklılıkların organizasyonlarda varlığının ………………………, ‐ ……………. ayrımcılığı (sexism), ‐ Farklı olarak nitelenen kişilere karşı ……………… tavırların sergilendiğini, hatta ……… muamelede bulunulmasına izin verildiğini ‐ …………, ………. veya …………. nedeni ile ayrımcılık, ‐ Özürlü kişilere ayrımcılık (ableism), ‐ Kilo nedeni ile ayrımcılık (obesity discrimination), ifade eder…
‐ Irk ayrımcılığı/ırkçılık,
Ayrımcılık Kavramı
Ayrımcılık Kavramı
Ayrımcılık, ayrımcılığa uğrayan gruplar ile uğramayanlar arasında ödeme, iş statüsü ve iş tipi açısından ………………………. sonuçlanabilir… ……………. Ayrımcılık
Örgütsel itibar ………………. yönde etkilenebilir… Bireysel düzeyde, bireyler açısından fiziksel ve ruhsal sorunlara sebebiyet verebilir, bu durum ………… performans, ………… moral, ……………………… ve ……………………………. beraberinde getirir…
Eşit davranabilmek için bireyin din, dil, renk, ırk, sağlık durumu, sosyal statü, cinsiyet vb. durumlardan dolayı dezavantaj oluşturan durumunu göz ardı ederek birey …............. yapılan davranış ya da uygulamalar…
…………………, ………………., ………………. vb. gruplara yönelik yapılan ayrımcı uygulamalar…
6
12.10.2017
Nepotizm (Akraba‐Adam Kayırma)
Nepotizm (Akraba‐Adam Kayırma)
Latincede kuzen kelimesinden türemiş…
Geleneksel bağların ve ilişkilerin yoğun olarak yaşandığı ve piyasa mekanizmasının yeterince gelişmemiş olduğu ülkelerin …………… işletmelerinde daha yaygın… Bir kimsenin beceri, yetenek, başarı ve eğitim düzeyi gibi liyakat ile ilgili faktörler dikkate alınmaksızın, sadece ……………… ilişkileri esas alınarak istihdam edilmesi…
Nedeni; bu işletmelerde ………………. uzmanlıktan önce gelmesi…
………….. – ……………. ilişkisi…
………….. ilkesinin zedelenmesi, …………. …………… sağlanmaması…
“Kollamacılık”, “iltimas” ve “torpil” gibi kavramlarla da eş anlamlı…
Diğer çalışanlarda ciddi motivasyon sorunlarına neden oluyor…
Örgütsel görevlere yapılacak atamalarda “……………….” ilkesinin yerini; akrabalık, hemşerilik, arkadaşlık, dostluk vb. kişisel faktörler alıyor…
Güven eksikliği, çalışanların iş tatmininde ve performanslarında düşmeler, verimliliğin azalması ve işten ayrılma niyetinin ortaya çıkması…
7