AB EKONOMİSİ GERÇEKLEŞMELER
advertisement
AB EKONOMİSİ GERÇEKLEŞMELER- TAHMİNLER SONBAHAR 2011 (Kasım 2011) Ankara *Avrupa Komisyonu Ekonomik ve Mali Konular Genel Müdürlüğü’nün 6 Kasım 2011’de yayınladığı “European Economic Forecast – Autumn 2011” Raporu’nun geniş özetidir. İçindekiler AB ÜYESİ DEVLETLER ....................................................................................................... 1 1. Belçika ................................................................................................................................ 1 2. Bulgaristan .......................................................................................................................... 7 3. Çek Cumhuriyeti .............................................................................................................. 13 4. Danimarka......................................................................................................................... 19 5. Almanya ........................................................................................................................... 24 6. Estonya ............................................................................................................................ 31 7. İrlanda .............................................................................................................................. 36 8. Yunanistan ....................................................................................................................... 41 9. İspanya ............................................................................................................................. 45 10. Fransa ............................................................................................................................. 50 11. İtalya .............................................................................................................................. 54 12. GKRY ............................................................................................................................ 58 13. Letonya .......................................................................................................................... 62 14. Litvanya ......................................................................................................................... 66 15. Lüksemburg ................................................................................................................... 70 16. Macaristan ...................................................................................................................... 73 17. Malta .............................................................................................................................. 77 18. Hollanda ......................................................................................................................... 82 19. Avusturya ....................................................................................................................... 86 20. Polonya .......................................................................................................................... 90 21. Portekiz .......................................................................................................................... 95 22. Romanya ...................................................................................................................... 100 23. Slovenya ...................................................................................................................... 105 24. Slovakya ...................................................................................................................... 111 25. Finlandiya .................................................................................................................... 116 26. İsveç ............................................................................................................................. 122 27. Birleşik Krallık ............................................................................................................ 128 TÜRKİYE ............................................................................................................................. 134 AB ÜYESİ DEVLETLER 1. BELÇİKA Büyüme, Yetersiz Küresel Büyüme ve Bankacılık Sektörüne İlişkin Yeni Endişeler Sebebiyle Hız Kesiyor İhracata dayalı toparlanma ivme puan Grafik II.1.1: Belçika - GSYH büyümesi ve katkılar Tahmin kaybediyor Belçika ekonomisi 2010 yılında, dünya ticaretindeki artışa paralel olarak hızlı bir yükseliş gösteren net ihracatı sayesinde, krizin etkilerinden arınmaya başlamıştır. 2011 yılının ilk yarısında ihracattaki toparlanmanın olumlu etkileri GSYH büyümesine yansımaya devam etmiş olsa da (ihracat bir önceki senenin aynı dönemine göre ilk çeyrekte % 0,9, ikinci çeyrekte ise % 0,5 artmıştır) GSYH büyümesinin yılsonu itibarıyla hız kesmesi beklenmektedir. Küresel ekonomik faaliyetteki yavaşlama, Euro Alanı’nda süregelen borç krizi ve bankacılık sektörü kaynaklı endişeler tüketici ile yatırımcı güven endekslerini daraltıcı Net ihracat etkiler yaratmakta ve bu durumdan hem dış ticaret hem de iç talep olumsuz etkilenmektedir. Stoklar hariç iç talep Stoklar GSYH büyümesi (yıllık % değişim) Hanehalkı ve finansal olmayan şirketlerin kredilere erişiminde henüz bir sorun olmamakla birlikte (bir önceki yılın aynı dönemlerine göre kredi genişlemesi Temmuz’da % 4,9 ve Ağustos’ta % 5,1 olarak gerçekleşmiştir) finansal piyasalarda Ağustos’tan itibaren tekrar canlanan olumsuzlukların, yatırımlar ve kısmi olarak tüketim üzerinde 2011 yılı sonunda ve 2012 yılı başında menfi etkiler yaratması beklenmektedir. Artan belirsizliklerin kredi talebini azaltacağı ve aynı zamanda artan sermaye gerekliliklerinin bankaların kredi arzını kısmasına sebep olacağı öngörülmektedir. Öte yandan, uluslararası 1 ticarete ilişkin olumlu beklentiler ve Özel tüketim 2010 yılında tüketici güven belirsizliklerin ekonomik endeksi ve işgücü piyasasındaki olumlu ortam öngörüsü çerçevesinde, ekonomik gelişmeler sayesinde güçlü bir şekilde büyümenin toparlanmıştır. azaldığı bir önümüzdeki yılın ikinci Öte yandan, yarısında ivme kazanması beklenmektedir. harcanabilir Sonuç olarak, GSYH büyümesinin 2013 enflasyondaki artış sebebiyle, 2009 yılında yılında gerçek potansiyeline ulaşmadan % 18,4 olan tasarruf oranı 2010 yılında % önce 2012 yılında % 1’in çok az altında 16,2’ye gerçekleşmesi beklenmektedir. enflasyondaki GSYH büyümesine ilişkin beklentilerin çok parlak olmamasına ek olarak ilave olumsuz etkiler yaratabilecek önemli gelirdeki reel düşmüştür. artışın azalış ve 2011 yılında devam etmesi tasarruf oranının daha da düşmesine (% 15,9 seviyelerine) sebep olmakta, bu da tüketimi arttırmaktadır. riskler halen mevcuttur. Bu riskler, dünya İşgücü piyasasına ilişkin belirsizliklerin ticaretinin yılsonunda daha da yavaşlaması yakın zamanda tekrar canlanması ve ve bankaların borç seviyelerini düşürmek finansal krizin mevcut ve gelecekteki amacıyla hanehalkı kredi verme standartlarını refahı üzerindeki olumsuz beklenenden daha hızlı ve fazla şekilde etkileri tüketici güvenini azaltmaktadır. sıkılaştırması Buna neticesinde koşullarının finansman zorlaşması nitelendirilebilir. olarak olarak iyileştirilmesine kamu maliyesinin yönelik önlemlerin bütçesinde uygulanması ve finansman koşullarının öngörülen sıkılaştırma tedbirleri de hesaba olası bir sıkılaşma sürecine tabi olması katıldığında ihtiyati tasarruflar için olumlu bir ortam büyümeyi 2012 ek bütçe etkileyebileceği uygulamasının söylenebilir. yaratabilecektir. Sonuç olarak, reel Borç krizinin hızlı bir şekilde çözülmesi harcanabilir gelirde bir düzelme yaşansa durumunda ise beklenenden hızlı bir bile, özel tüketimin 2012’de yavaşlaması toparlanma yaşanabilecektir. beklenmektedir. 2013 yılında mali çalkantıların olmayacağı varsayımı altında ise artan bir tüketici güveninin hanehalkı Tüketici ve Yatırımcı Güven harcamaları üzerinde yukarı yönlü bir ivme Endeksindeki Gerileme Özel Tüketimi yaratması beklenmektedir. ve Yatırımları Daraltıyor 2011 yılı boyunca özel yatırım harcamaları ve kamu yatırım harcamaları güçlü bir şekilde artmış olsa da (kamu yatırım 2 harcamaları önümüzdeki yıl yapılacak görece yüksek seyrini devam ettirmesi yerel seçimlerin etkisiyle artmıştır) 2012 beklenmektedir. Öte yandan ithalat ve yılında her iki yatırım türünün de hız ihracatın 2012 yılında dünya ticaretindeki kesmesi yetersiz beklenmektedir. yatırım harcamaları Özel sektör irdelendiğinde, toparlanma yavaşlaması ve ancak 2013’ün ikinci halihazırda banka yeniden yapılandırmaları yarısından ve borç krizi sebebiyle baskı altında olan beklenmektedir. finansal sektörün özel sektör yatırımları üzerinde hem arz hem de talep bakımından aşağı yönlü bir etki yaratmakta olduğu görülmektedir. bankaların Kredi sermaye koşullarının pozisyonlarını güçlendirmeye ve bilançolarını kayıttan düşme metoduyla temizlemeye devam etmeleri halinde sıkılaşacağı söylenebilir. Borç krizi ve finansal kriz neticesinde azalan yatırımcı güveni, planlanmış yatırım projelerinin ertelenmesine sebep olabilir. 2013 yılında kamu yatırım harcamalarının seçim etkisinin de kaybolmasıyla negatife dönmesi, özel sektör yatırımlarının ise yatırımcı güvenindeki nispi artışa paralel olarak toparlanması beklenmektedir. neticesinde itibaren artışa geçmesi Geçmiş yıllarda Belçika’nın rekabet gücü büyük ölçüde azalmıştır. Mal ticareti dengesindeki dönüşüm neticesinde 19952004 dönemindeki ortalama % 4,7 olan cari işlemler fazlasının GSYH’ye oranı) 2005 yılı sonrasında % 3’e inmiştir. Coğrafi uzmanlaşma (Euro Alanı odaklı) ve ürün uzmanlaşmasına (düşük ve orta seviyede teknoloji ihtiva eden ürünler) bağlı faktörler bu durumda pay sahibi olsa da ekonominin en dinamik ürün pazarlarında kendine yer edinememesi, ihraç ürünlerinin pazar kaybında daha endişe verici bir eğilimi ifade etmektedir. Öte yandan, mal ticareti dengesinin gerilemesi ve ihraç ürünlerinin pazar payı oranlarının düşmesi gibi faktörler kısmi olarak hizmet sektörünün iyi performansı Belçika Rekabet Gücünü Kaybetmeye ile telafi edilmiş olup, bu eğilim hizmet Devam Ediyor sektörü odaklı bir ekonomiye dönüşümün 2010 yılındaki toparlanma ihracat temelli sinyallerini vermektedir. gerçekleşmişse de, ihracatın büyümeye Rekabet gücündeki kayba hem mali hem pozitif katkısı tahmin dönemi boyunca de etkisini ilk olmaktadır. Fiyat rekabeti söz konusu çeyreğinde ithalat ve ihracat güçlü bir olduğunda ücretler ve enerji fiyatları şekilde artmıştır. Bu artışın yıl boyunca önemli etkenler olarak ortaya çıkmaktadır. yitirecektir. 2011 yılının mali olmayan faktörler sebep 3 Yapılan mesleklerarası antlaşmada1 reel şekilde ücret artışı öngörülmemekle birlikte, 2011 dönüştürülmesinde yılında değerlendirilmektedir. nominal ücretler yüksek yenilikçi ürün ve süreçlere sıkıntılar yaşandığı enflasyonun etkisiyle beklenenden hızlı bir şekilde artmıştır (bu durumda maaşların İşgücü enflasyona endeksleme mekanizmasıyla Toparlandı Ancak Ufukta Olumsuz bağlı olması da etkili olmuştur). Maaş Gelişmeler Gözüküyor endeksleme mekanizmasının niteliği itibarıyla yüksek enflasyona geç tepki veriyor olması sebebiyle 2012 yılı için % 0,3’lük bir reel ücret artışı öngörülmüştür. 2011 ve 2012 yıllarında verimlilik artışında bir yavaşlama ve birim işgücü maliyetlerinde bir artış, 2013 yılında ise daha makul ücretler ve daha yüksek bir verimlilik artışı beklenmektedir. Enerji fiyatlarında 2010 yılının ikinci yarısından itibaren yaşanan yüksek artışlar, 2010 ve 2011 yıllarında dış ticaret hadlerinin belirgin bir şekilde gerilemesine sebep olmuştur. Öte yandan dış ticaret hadlerinde 2012 yılından itibaren bir toparlanma yaşanması beklenmektedir. rekabet açısından değerlendirildiğinde Fiyat dışı Piyasası Krizin Ardından 2010 yılında istihdam yaratımı, krizin ardından doğal olarak beklenenden hızlı ve kapsamlı bir şekilde artışa geçmiştir (% 0,8). 2011 yılında istihdam büyümesi, yarı zamanlı işlerdeki artış ve hükümet teşvikleri sayesinde daha da hızlanmış(% 1,2) ve bu gelişmeler işsizlik oranını belirgin bir şekilde azaltmıştır (işsizlik oranı 2010’daki % 8,3’lük değerinden 2011 yılında % 7,6’ya inmiştir). İstihdam yaratmadaki bu olumlu eğilimin 2011 yılı sonu itibarıyla yavaşlaması beklenmektedir. Tahmin döneminin geri kalanında ise işsizlik oranının hafif bir şekilde artması beklenmektedir. durum ise Belçika’nın yüksek kalitede bir beşeri sermayeye sahip Kamu Maliyesi için İyimser Beklentiler olduğu görülmektedir. Ancak yine de Azalıyor işgücü talep arzı arasında uyumsuzluklar bulunduğu, yetersiz girişimcilik yönetimsel maliyetler ve ve sebebiyle AR-GE yatırımlarının etkili bir 2009 yılında bütçe açığının GSYH’ye oranı % 5,8 olmuştur. 2010 yılında ise hedeflenenden (% 4,8) daha iyi bir performans gösterilmiş ve bu oran % 4,1’e gerilemiştir. Uygulanmakta olan istikrar 1 Belçika’da belli başlı işçi sendikaları ve işverenlerin bir araya gelerek imzaladıkları tüm özel sektörü etkileyen bir tür antlaşma. programında yapılan son güncelleme ile 4 birlikte 2011 yılı için bütçe açığı hedefi % Geçici hükümet, Belçika’nın bütçe açığı 4,1’den % 3,6’ya indirilmiştir. Kamu konusunda 2012 yılı taahhüttü olan % 2,8 gelirleri bir önceki yıla göre 2010 yılında hedefini muhafaza ettiğini yinelemiştir. % 5,7, 2011 yılında ise % 4,5 artmıştır. Öte yandan, bu hedefin ne gibi önlemler 2010 cari sayesinde başarılacağı netleşmemiş olup, harcamalardaki artış ise 2011 yılında % 3,2 2012 yılı bütçe görüşmeleri bu Raporun olmuştur. (Yılın ilk yarısındaki olumlu hazırlanma sürecinde henüz başlamamış makroekonomik durumdadır. Dolayısıyla Raporun 2012 ve tüketim yılında vergisi, % 3,4 ortama KDV olan rağmen ve özel kurumlar 2013 yılına ilişkin kamu maliyesi vergisinden elde edilen gelirler oldukça tahminleri herhangi bir politika değişimi düşük düzeyde kalmıştır. Öte yandan olmayacağı varsayımı altında yapılmıştır. Nisan 2010’dan beri geçici hükümet olarak 2012 yılında bütçe açığının GSYH’nin % görev yapan Leterme Kabinesi, kamu 4,6’sına harcamalarını kısmada önemli bir rol durumun temel sebebi ise 2011 yılında oynamıştır. Sonuç olarak, önümüzdeki yıl nispeten gerçekleşecek yerel seçimlere bağlı olarak harcamalarının 2012 yılı itibarıyla tekrar kamu yatırımlarında yaşanabilecek büyük artacağı öngörüsüdür. Öte yandan, kamu artış ve ekonomik ortamda yaz başından gelirlerindeki beri yaşanan olumsuz gelişmelere rağmen, yavaşlamanın bütçe açığı açısından 2011 yılı hedefi olan söylemek mümkündür. Bu hız kesmede % 3,6 (GSYH’ye oran), büyük ölçüde gelir vergisi dilimlerindeki endeksleme yakalanabilir gözükmektedir. mekanizması gibi faktörlerin de (2011 yılında Grafik II.1.2: Belçika – Kamu maliyesi GSYH % çıkması beklenmektedir, durağan seyreden artışın etkisiyle enflasyonun bu kamu ekonomik hız hızlı keseceğini bir şekilde yükselmesi bu faktörün etkisini önceki GSYH % tahmin yıllara nazaran daha belirgin bir şekilde ortaya çıkarmıştır) rol aldığını söylemek mümkündür. politikalarda Uygulanmakta bir değişiklik olan olmaması varsayımı altında, GSYH artışının etkisi ve 2012 yılında bütçe açığını tetikleyen Kamu borcu (sağ) Genel denge (sol) Faiz dışı denge faktörlerin(örneğin kamu yatırımlarındaki artış) etkisini yitirmesiyle birlikte bütçe açığının GSYH’ye oranının 2013 yılında azalması beklenmektedir. 2012’de 5 GSYH’nin % 1’i nispetinde bir artış beklenmektedir. Borç tahminleri Avrupa göstermesi beklenen yapısal bütçe açığının, Finansal İstikrar Fonu’na (EFSF) sağlanan 2013 yılında da bu seviyeyi koruyacağı garantiler, Yunanistan’a sağlanan krediler öngörülmektedir. ve Avrupa İstikrar Mekanizması’na (ESM) 2010 yılında GSYH’nin % 96,2’sine ulaşan kamu borç stokunun, bütçe açığındaki artış ve Dexia’nın Belçika’daki bağlı ortaklığının el değiştirmesi gibi dışsal sebepler sonucunda artmaya devam etmesi sağlanacak sermaye katkılarını da içermektedir. Varsayılan sabit politika uygulamaları altında kamu borç stokunun tahmin dönemi sonunda GSYH’nin % 100’ünü aşması beklenmektedir. Tablo II.1.1: Tahmine ilişkin temel göstergeler – BELÇİKA Yıllık Yüzde Değişim 2010 Milyar Euro Cari Fiyatlarla % GSYH 92-07 2008 2009 2010 2011 2012 2013 GSYH 354,4 100,0 2,1 1,0 -2,8 2,3 2,2 0,9 1,5 Özel Tüketim 187,5 52,9 1,6 1,9 0,8 2,5 1,2 0,8 1,3 85,8 24,2 1,6 2,4 0,8 0,2 0,6 1,3 1,4 Kamu Tüketimi Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 71,6 20,2 2,5 2,0 -8,1 -0,7 5,7 1,5 1,2 28,6 8,1 2,7 3,5 -11,6 -2,7 4,9 1,6 1,3 İhracat (mal ve hizmet) 283,5 80,0 4,7 1,7 -11,2 9,9 5,1 2,6 4,7 İthalat (mal ve hizmet) 274,0 77,3 4,5 3,1 -10,7 8,7 5,2 2,6 4,5 GSMG 360,6 101,8 2,2 1,4 -4,8 4,7 2,1 0,9 1,5 1,7 1,9 -1,2 1,2 2,0 1,0 1,2 Ekipman için GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar 0,1 0,0 -1,1 -0,1 0,1 -0,1 0,0 Net İhracat 0,3 -1,0 -0,5 1,1 0,1 0,0 0,3 İstihdam 0,8 1,8 -0,2 0,8 1,2 0,4 0,5 İşsizlik oranı (a) 8,4 7,0 7,9 8,3 7,6 7,7 7,9 Çalışan başına ücret ödemeleri 2,9 3,6 1,1 1,4 3,0 2,9 2,4 Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) 1,6 4,5 3,9 0,0 2,0 2,4 1,4 Reel işgücü maliyeti -0,4 2,3 2,6 -1,8 -0,3 0,3 -0,8 Hanehalkı tasarruf oranı (b) 17,8 16,8 18,4 16,2 15,9 16,9 16,8 2,0 2,2 1,2 1,8 2,3 2,1 2,2 GSYH deflatörü TÜFE 1,9 4,5 3,9 0,0 2,0 2,4 1,4 -0,3 -2,9 3,5 -2,1 -1,5 -0,2 0,1 3,0 -1,5 -0,4 0,3 -0,7 -0,9 -0,7 Cari İşlemler Dengesi (c) 4,4 1,1 0,7 3,2 2,4 2,1 2,4 Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) 4,3 0,6 0,3 3,1 2,3 2,1 2,3 Genel bütçe dengesi (c) -2,1 -1,3 -5,8 -4,1 -3,6 -4,6 -4,5 Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) -2,3 -2,1 -4,4 -3,2 -3,2 -4,0 -4,0 - -2,2 -3,8 -3,3 -3,0 -4,0 -4,0 111,2 89,3 95,9 96,2 97,2 99,2 100,3 Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir (c) GSYH yüzdesi olarak 6 2. BULGARİSTAN Artan Belirsizlikler ve Ilımlı Büyüme yeniden canlanmayı önemli ölçüde kısıtlamıştır. Büyüme ve Enflasyon Hız Kesiyor 2010 yılının dördüncü çeyreğindeki güçlü Bulgaristan’daki ekonomik toparlanma şu ana kadar AB’nin gelişmekte olan çoğu ekonomisinden geride kalarak, yavaş bir seyir izlemiştir. döneminde oluşan Ekonomik canlılık büyük ve iç dış dengesizliklere yönelik gerekli düzeltmeler devam etmektedir. İhracat kriz öncesi seviyelerinin üzerine hızlı bir şekilde yükselirken, iç talep bileşenleri hala istikrara durumda olup, kavuşmamış GSYH ulaştığı en yüksek seviyenin hala % 5 altındadır. Ortalama ücretlerin enflasyonu geride bırakarak artmasına ve tüketici güveninin 2010 yılındaki rekor düşük seviyelerinden seviyelere ulaşmasına görece yüksek rağmen, azalan istihdam, artan tüketici fiyatları ve ihtiyati tasarruflar sebebiyle daralmıştır. Azalan tüketici doğrudan talebi yabancı yatırımlara ek olarak yüksek özel sektör borçluluğu, bankaların sıkı kredi politikaları ve talep beklentileri üzerindeki belirsizlikler gibi faktörler yatırımlardaki büyümeden sonra 2011 yılında GSYH büyümesi hız kesmiştir. 2011 yılının ilk çeyreğinde yıllık (çeyreklik bazda bazdaki % % büyümenin 0,5) 3,4’lük ardından, 2011 yılının ikinci çeyreğinde büyüme yıllık bazda % 2 (çeyreklik bazda % 0,3) olarak gerçekleşmiştir. Arz bileşenlerine bakıldığında ise tarım ve inşaat sektörünün büyümeye katkılarının sürdüğü, sektöründeki daralmanın ancak yılın negatif inşaat ikinci çeyreğinde belirgin bir şekilde hız kestiği görülmektedir. Sanayi ürünleri satışları güçlü ihracat ile desteklenmiş ve kriz öncesi seviyesini aşmış durumdadır. Hanehalkı gelirlerindeki ayarlamalar ve artan enflasyona rağmen çeyreğinde özel toparlanmanın tüketimde işaretleri yılın ikinci hafif bir gözükmeye başlamıştır. Nihai tüketim 2011 yılının ikinci çeyreğinde, ücretlerdeki reel artışın etkisini yansıtır biçimde, yıllık bazda % 1,4 oranında artış kaydetmiştir. Ekonomik durgunluğun henüz sona ermiş olması 7 sebebiyle işletmeler yeni çalışan istihdam Grafik II.2.1: Bulgaristan – Çıktı açığı, enflasyon, GSYH bileşenlerinin büyümeye katkısı etme ve yatırım yapma konusunda oldukça puan tahmin ihtiyatlı hareket etmektedir. Brüt sabit sermaye oluşumu üst üste üçüncü sene de büyümeye en büyük olumsuz katkıyı sağlamaya devam edecektir. Makine- teçhizat üretimi ve yatırımı 2011 yılının ilk çıktı açığı (sağ) stoklar (sol) net ihracat (sol) stoklar hariç iç talep (sol) enflasyon (%, sağ) yarısında azalmıştır. etmeni İç talepteki duraklama 2011 yılında da olmaya devam eden ihracat artışının, AB devam etmiş ve büyüme büyük ölçüde dış genelinde hız kesen talebe paralel olarak talebe Ekonomik büyümenin temel kalmıştır. Güçlü ihracat İhracat performansı iç talebe henüz yansımamış ve artışı 2011 yılının ikinci çeyreğinde yarı ayrıca işsizlik oranı 2011 yılının ikinci yarıya düşerek yıllık bazda % 12,2 olarak çeyreğinde % 11,2 olarak gerçekleşmiştir. gerçekleşmiştir. İşsizlik yavaşlayacağı düşünülmektedir. bağlı Bu gelişmeye paralel ve geri dönmeyen krediler olarak, ihracatın büyük ölçüde ithalata ekonomik toparlanmayı yavaşlatmaktadır. dayalı olmasından dolayı ithalat artışı Son üç yılda toplam yavaşlamış ve yıllık bazda % 7,5 olarak daralmış olmasına rağmen gerçekleşmiştir. hesabı iyileşme yaşanabileceğine işaret eden bazı dengesi yılın birinci ve ikinci çeyreğinde göstergeler bulunmaktadır. Yüksek işsizlik pozitife dönmüş, dış ticaret dengesindeki oranına rağmen, 2011’in ilk yarısında iyileşme ve güçlü hizmet ve cari transferler nominal ücret artışı bir önceki yılın aynı dengesine bağlı olarak Ağustos 2010 - dönemine Ağustos 2011 döneminde GSYH’nin % gerçekleşmiştir. 2011’in ikinci çeyreğinde 2,6’sı oranında fazla vermiştir., Özel görülen enflasyondaki hızlı artış reel ücret tüketim ve yatırım harcamalarının hala dinamiklerini baskı altına almıştır. Cari işlemler göre % % 12 oranında istihdamda 9’un üzerinde zayıf olduğu ve 2011’in ikinci yarısında da önemli bir toparlanma beklenmediği göz önünde bulundurulduğunda ihracattaki olası bir yavaşlamanın dış ticaret dengesi İstihdamı Artışının Yetersiz Kaldığı Kısmi Bir Büyüme üzerinde beklenildiği kadar olumsuz bir etki yaratmayacağı düşünülmektedir. 2011’in ikinci çeyreği, yılın geri kalan kısmı için öngörülen kısmi büyüme 8 çıktılarını görebilmek açısından aydınlatıcı 2012 bir özelliğe sahiptir. 2011’in son iki beklentileri çoğunlukla önemli altyapı çeyreğine dair büyüme beklentileri, yüksek projelerine sağlanan devlet desteği ve reel turizm gelirleri ve tarım sektöründeki ücret olumlu artacak Gıdanın enflasyon sepetinin önemli bir tüketim sayesinde pozitif görünüm arz kısmını oluşturmasından dolayı, küresel etmektedir. Artan tüketimin, azalan ihracat, gıda ve enerji fiyatları tarafından yapılan inşaat sektöründeki gerileme ve yatırım baskının harcamalarındaki etkilerini enflasyonun düşmesine yol açacaktır. Bu azaltacağı düşünülmektedir. Sıkı kredi fiyat gelişmelerinin, 2012’de özel tüketim koşulları, azalan tüketici ve yatırımcı harcamalarını artırması beklenmektedir. güveni ve zayıf küresel ekonomik ortam Düşük enflasyon oranı sayesinde hanehalkı büyümenin reel harcanabilir geliri büyük ölçüde sabit beklentiler sonucunda düşüşün görece göstermektedir. harcamalarının kısıtlı Toplam 2011’de olacağını yatırım yılı için iç talepte dinamiklerine dayanmaktadır. hafiflemesi kalacak olmasına iyileşme yakın rağmen, piyasasının muhtemel gözükmektedir. Ancak, artan kredilerinin kamu harcamalarına bağlı olarak yılın harcamalarını baskı altına alacaktır. Konut ikinci toparlanma ve hisse senedi fiyatlarındaki uzun süreli beklenmektedir. Sonuç olarak, GSYH’nin düşüşün yarattığı olumsuz refah etkisi, 2011’de % 2,2, 2012’de ise % 2,3 oranında tüketici güvenini olumsuz etkileyebilir. artması öngörülmektedir. Özel tüketimin 2012 yılında GSYH’den Grafik II.2.2: Bulgaristan - Toplam istihdam, işsizlik oranı, birim işgücü maliyeti işgücüne % milyon ve işgücü gerilemesi yarısında kırılganlığı dönemde yetersizliği tüketici tüketim daha az bir oranda genişlemesi ve 2013 yılında devam edecek istihdam yaratımı ile % 3 oranında artması beklenmektedir. tahmin Önümüzdeki çeyreklerde imalat sanayinin görece iyi bir performans sergileyeceği beklenmekle birlikte, yatırımcı güvenine bağlı Toplam istihdam (sağ) İşsizlik oranı (sol) Birim işgücü maliyeti (yıllık % değişim, sol) olarak 2012’nin ilk yatırımlardaki artışının kısıtlı yarısında olması muhtemeldir. Buna ek olarak, küresel ekonomideki çalkantılar stok durumunu düzeltmede gecikmelere sebep olabilecektir. AB fonlarından yararlanma 9 düzeyinin artması ve 2012 sonlarına doğru kapasite kullanımının seviyesine erişmesi kriz Cari İşlemler Hesabı Pozitife Dönüyor önceki sayesinde yatırım İhracatın durgun dış talep ile aynı harcamalarının mevcut düşük düzeyden az doğrultuda azalması neticesinde 2011’in miktarda da olsa yukarıya doğru hareket ikinci çeyreğinden itibaren net ihracatın etmesi beklenmektedir. büyümeye olan katkısının giderek azalması Düşük ihracat artışı, 2012’nin ikinci yarısına kadar yatırım harcamalarında ve istihdamda kayda değer bir ilerleme yaşanmasını engellemektedir. Avrupa’daki durgunluğun işgücü piyasasına yansımaları neticesinde, yüksek işsizlik oranın 2012 yılında da mevcut durumunu muhafaza etmesine sebep olabilecektir. Yapısal yüksek işsizlik, mevcut belirsizlikler ve geri ödenmeyen maliyetleri kredilerin bankaları kredi altında bir performans sergilemesi ve bunun sonucunda enflasyonist baskıların altına alınması muhtemeldir. Bu çerçevede, enflasyonda bir azalma ücretlerdeki fiyatlardaki beklenmekte katılık artışın enflasyonist ve birlikte, regüle uzun baskıları edilen dönemde desteklemesi sebebiyle 2013’ten önce enflasyonun % 3’ün altına gözükmemektedir. sayesinde net ihracatın büyümeye olan katkısını 2012’de de devam ettirmesi beklenmektedir. Cari işlemler hesabı 2011 yılında GSYH’nin % 1,6’sı oranında fazla verecek ve tahmin dönemi süresince pozitif kalarak, dış borcun GSYH’ye oranının gerilemesine katkıda bulunacaktır. vermekten ekonomisinin bir süre daha potansiyelinin kontrol olmayan ülkelerin görece yüksek talebi yüksek caydırmaktadır. Bu sebeple, Bulgaristan kısmen beklenmektedir. Öte yandan, AB üyesi gerilemesi olası Riskler Devam Ediyor Euro Bölgesindeki belirsizlikler ihracat görünümünü etkilemektedir. Buna ek olarak, dünya finansal piyasalarındaki mali sürdürülebilirlik ve borç sürdürülebilirliği endişeleri sebebiyle oluşan gerilimler ve Yunanistan ekonomisinin yaşadığı krizin yarattığı olumsuz etkiler, tüketim ve yatırım harcamalarındaki geciktirebilecektir. toparlanmayı Bankaların yeniden sermayelendirilmesi süreci güven artışına katkıda bulunsa da, bankaların varlık kalitesinin kötüleşmesi tamponlarının sermaye giderek yeterliliği ve ve sermaye azalmasının, borç verme kapasitesi üzerinde ek baskı oluşturması 10 kredilerde Bulgaristan, GSYH’sinin % 2,5’i oranında sıkılaşma, düşük yabancı sermaye girişi ve bütçe açığı hedefini tutturma yolunda borçlarda ilerlemektedir. muhtemeldir. Raporda olacağı gerileme öngörülmektedir. Yatırım harcamalarındaki olası toparlanma ise büyük ölçüde AB fonlarının kullanılabilme kapasitesine bağlıdır. Hanehalkı tüketim davranışlarındaki belirsizlik, Bulgaristan’ın ekonomik görünümündeki en önemli risklerden birini oluşturmaktadır. Küresel ekonomide ekonomik ve Bulgaristan’ın görünümünde beklenilen yavaşlamaya rağmen, hükümet 2012-2013 dönemi mali sıkılaştırma politikasına olan güçlü bağlılığını sürdürmektedir. Kademeli mali düzelmenin iyileşme ve kamu kamu gelirlerinde harcamalarının kısıtlanması ile sağlanması hedeflenmektedir. Politika değişikliği Mali Sıkılaştırma Tedbirleri 2011–2013 olmayacağı varsayımı altında, bütçe açığı Döneminde Devam Ediyor aşamalı olarak 2012 ve 2013’te sırasıyla, Mali sıkılaştırma tedbirleri sonucunda, 2009’da GSYH’nin % 4,3’ü olan bütçe açığı 2010 yılında % 3,1 oranına (revize bütçe hedefi olan GSYH’nin %3,8’i oranının altına) gerilemiştir. 2011 yılında hükümet, faiz dışı harcama GSYH’nin yaklaşık % 1,7’si ve % 1,3’ü olarak gerçekleşecektir. Kamu borç stokunun 2011 yılında GSYH’nin yaklaşık % 17,5’i ve 2013 yılında ise % 18,5’i olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. artışını sınırlamak amacıyla ihtiyari harcamaları kısmış, emekli maaşları ve kamu sektörü maaşlarının dondurulmasını sürdürmüştür. Bu uygulamalar, hükümetin mali sıkılaştırma politikası ile uyumludur. Son bütçe uygulama bilgileri, 2010 bütçe gerçekleşmeleri ve 2011 bütçe hedeflerine göre daha başarılı bir mali performans sergilendiğini ortaya koymuştur. 2011’in geri kalan kısmında, mali sıkılaştırmanın yüksek sermaye giderleri ile paralel olarak etkisini kaybetmesi beklense de, politika değişikliği olmayacağı varsayımı altında 11 Tablo II.2.1: Tahmine ilişkin temel göstergeler – BULGARİSTAN Yıllık Yüzde Değişim 2010 Milyar LEVA Cari Fiyatlarla % GSYH 92-07 2008 2009 2010 2011 2012 2013 GSYH 70,5 100,0 2,1 6,2 -5,5 0,2 2,2 2,3 3,0 Özel Tüketim 43,1 61,2 3,0 3,4 -7,6 -1,2 1,0 2,1 3,0 Kamu Tüketimi 11,1 15,8 -1,9 -1,0 -6,5 -1,0 2,6 0,5 0,5 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 16,5 23,5 - 21,9 -17,6 -16,5 -4,5 3,5 5,4 Ekipman için - - - 2,9 -45,1 -18,4 - - - İhracat (mal ve hizmet) 40,7 57,8 - 3,0 -11,2 16,2 10,9 4,7 5,9 İthalat (mal ve hizmet) 42,1 59,7 - 4,2 -21,0 4,5 7,0 4,5 6,2 68,0 96,5 GSMG GSYH büyümesine katkı - 9,3 -3,1 -0,2 2,1 2,0 2,8 İç Talep - 8,5 -12,0 -5,7 0,0 2,1 3,1 Stoklar - -0,7 -3,4 0,6 0,0 0,0 0,0 Net İhracat - -1,5 10,0 5,2 2,2 0,2 -0,1 İstihdam - 2,6 -2,6 -5,9 -3,1 0,1 0,9 İşsizlik oranı (a) - 5,6 6,8 10,2 12,2 12,1 11,3 Çalışan başına ücret ödemeleri - 16,3 9,4 7,2 9,0 7,2 7,1 Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) - 12,5 12,7 0,8 3,3 4,9 4,9 Reel işgücü maliyeti - 3,7 8,1 -2,1 -2,4 1,5 1,7 Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi - - - - - - - 43,4 8,4 4,3 3,0 5,9 3,4 3,2 - 12,0 2,5 3,0 3,6 3,1 3,0 - -2,5 0,6 4,7 1,1 0,0 0,0 Ticaret dengesi (c) -9,2 -24,3 -12,0 -6,7 -4,6 -4,4 -4,6 Cari İşlemler Dengesi (c) -6,4 -23,2 -9,0 -1,0 1,6 1,4 0,9 Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) -6,4 -22,4 -7,6 -0,3 2,1 2,0 1,6 Genel bütçe dengesi (c) - 1,7 -4,3 -3,1 -2,5 -1,7 -1,3 Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) - -0,2 -3,2 -1,5 -1,2 -0,7 -0,7 Yapısal bütçe dengesi (c) - -0,2 -3,2 -1,4 -1,2 -0,7 -0,7 Brüt kamu borcu (c) - 13,7 14,6 16,3 17,5 18,3 18,5 (a) Eurostat tanımı (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir (c) GSYH yüzdesi olarak 12 3. ÇEK CUMHURİYETİ 2012’de Hız Kesecek Ekonomik Toparlanma, Sonrasında Ilımlı Bir Şekilde Devam Edecek İhracat ve Stoklar Kaynaklı Ekonomik bir yıl öncesine göre % 0,3 oranında Toparlanma azalacağı tahmin edilmektedir. Azalan özel tüketim harcamalarına ek olarak kamu Dış talebin hızlı bir şekilde azalması Çek kesimi harcamalarının da yaklaşık olarak ekonomisini olumsuz etkilemiş, ancak GSYH’nin % 1’i oranında azaltılması iç 2009’un talebi üçüncü çeyreğinden itibaren neredeyse durma noktasına artmaya başlayan ihracat toparlanmayı getirmiştir. 2011 yılında büyümenin büyük destekler nitelikte olmuştur. 2009’un ikinci ölçüde net ihracat kaynaklı olması ve yarısından itibaren GSYH büyümesi büyük kısmen de brüt sabit sermaye oluşumundan ölçüde net ihracat ve stoklar kaynaklı katkı alması beklenmektedir. Kapasite olmuştur. Öte yandan, süregelen mali kullanımının sıkılaştırma tedbirleri ve olumsuz güven değerlerine endeksleri tüketim harcamaları ve brüt kaynaklarına erişimin kolaylaşması ve sabit sermaye oluşumu üzerinde olumsuz ürün siparişlerinin güçlü bir şekilde artması etkiler yaratmaktadır. gibi etmenler sonucunda 2011 yılında brüt 2011 yılının ilk yarısındaki ekonomik faaliyetler temel tahminlerde alınarak GSYH yapılan büyümesinin yavaşlaması ve yılsonunda % 1,8 olması beklenmektedir. ücretlerin Kamu dondurulması, sektöründe işgücü piyasasındaki yavaş toparlanma ve yüksek uzun geri vadeli dönmesi, ortalama finansman sabit sermaye oluşumunun % 1,7 oranında artması beklenmektedir. 2010 yılında % 20 oranında artan konut inşaatlarının, konut kredisi imkanlarındaki iyileşme ve 2012 yılından itibaren inşaat işlerine uygulanan KDV oranının yükselecek olması sebebiyle 2011 yılında da artması beklenmektedir. enerji ile gıda fiyatları 2011 yılının ilk 2011 yılında yarısında hanehalkı tüketim harcamalarının gelişmelere azalmasına sebep olmuştur. Hanehalkı görünüm ancak Aralık 2011’de revize ilişkin yaşanan daha ekonomik sağlıklı bir tüketim harcamalarının 2011 yılı sonunda 13 edilmiş çeyreklik ulusal hesapların yayınlanması ile ortaya çıkacaktır. edecektir. Düşük KDV oranı uygulanan bazı ürünlerin düzenli harcama kalemleri olduğu göz önüne alındığında vergi oranındaki artışın tüketici güvenini ve Büyüme Yavaşlıyor harcamalarını 2012-2013 dönemi görünümü, borç krizi neticesinde artan etkilenmektedir. belirsizliklerden Küresel finansal piyasalardaki istikrarsız duruma ek olarak, kabul edilen 2012 bütçe sıkılaştırma tedbirleri büyüme değiştirmiştir. 2012’de GSYH tahminlerini büyümesinin % 0,7 olarak gerçekleşmesi, 2013’te ise %1,7 oranına ulaşması 2013’te etkilemesi düşük harcamalarını beklenebilir. enflasyonun artıracağı tüketim beklenmekle birlikte, sınırlı olacağı düşünülen nominal ücret artışları sebebiyle tahmin dönemi süresince tüketim harcamalarının artış hızının kriz öncesi döneme geri dönmesi muhtemel gözükmemektedir. Brüt sabit sermaye oluşumunun (özellikle makine-teçhizat yatırımları) ekonomik beklenmektedir. Tahmin döneminin ilk görünümdeki belirsizlikler sebebiyle 2012 yarısında iç büyüme faktörlerinin mevcut yılında negatif bir büyüme göstermesi zayıf durumunu koruması ve ancak 2013’te beklenmektedir. net ihracatla beraber büyümeye katkı uygulanan indirilmiş KDV oranındaki sağlaması beklenmektedir. artışın inşaat faaliyetlerini daha da fazla İnşaat işlerine de sınırlaması, 2013 yılında ise standart KDV oranında yapılacak indirim(% 20’den % Grafik II.3.1: Çek Cumhuriyeti - GSYH Büyümesi ve Katkılar puan tahmin 17,5’e) neticesinde diğer yatırım bileşenlerinde canlanma beklenmektedir. Belirsizliklerin 2012 yılında azalacağı varsayımı altında, brüt sabit sermaye oluşumunun 2013 yılında büyümeye olumlu katkı yapması öngörülmektedir. Stoklar Net ihracat İç talep (stoklar hariç) Üretim Açığı (yıllık %) Özel tüketim harcamaları, özellikle % 14 oranından % 10’a indirilmiş KDV oranının 2012 yılında tekrar yükseltilmesi gibi mali tedbirlerle baskı altında tutulmaya devam İhracat ve ithalatın kriz öncesi döneme oranla daha yavaş bir ivme kazanması beklenmektedir. Küresel ekonomik faaliyetteki ve Çek Cumhuriyeti’nin sanayi içi ticaretinde yüzünden beklenen ihracat yavaşlama büyümesi 14 yavaşlayacaktır. İhracatın yüksek ithalat istihdamın toparlanmasına içeriği göz önüne alınınca, ithalatın da bulunacaktır. katkıda benzer bir yol izlemesi ve hatta düşük iç talep nedeniyle ithalat artışının daha da fazla yavaşlaması muhtemeldir. 2012’de KDV Artışına Bağlı Yüksek Enflasyon Büyümedeki Yavaşlama İstihdama Tahmin dönemi baskılarının Yansıyor boyunca, iç yokluğunda talep enflasyonun büyük ölçüde dış faktörler ve KDV 2012 yılı için yavaşlamanın beklenen işgücü ekonomik ile şekillenmesi baskı beklenmektedir. Yüksek gıda ve enerji yapması beklenmektedir. Kamu ve özel fiyatları kaynaklı enflasyon oranının, Çek sektördeki işten çıkarmalar nedeniyle 2010 Merkez Bankası tarafından hedeflenen yılında aralığın istihdam piyasasına değişiklikleri oranı düşmüştür. orta değerine tekabül eden Hükümetin kamu sektöründe ücretlerin ortalama % 1,8 olması beklenmektedir. Dış dondurulması ve verimliliğin artırılması kaynaklı hedefleri, 2011 ve 2012 yıllarında kamu varsayımı altında, 2012 ve 2013 yıllarında istihdamındaki negatif büyüme tahmini ile enflasyon oranını belirleyen en önemli tutarlılık arz etmektedir. Özel sektör faktör istihdamının, 2011’deki kısmi iyileşmeden olacaktır. TÜFE’nin 2012 yılında % 2,7’ye sonra mevcut durumunu koruması ve ulaşması ve 2013 yılında %1,6 oranına ancak 2012’nin ikinci yarısında iyileşmesi gerilemesi öngörülmektedir. fiyat KDV baskılarının değişikliğinin azalacağı etkileri beklenmektedir. 2012 Ocak’ta yürürlüğe girmesi beklenen yeni istihdam yasası ve iş kanununda yer alan düzenlemeler, kıdem 2012 tazminatının Belirsizlikler kıdem güçlendirerek esnekliğin ile bağlantısını işgücü artırılmasını ödeneğinden ağırlaştırılarak ve 2013 Yıllarında Önemli piyasasında işsizlik 2012-2013 dönemi tahminleri belli başlı koşullarının risk gelişmelerine bağlıdır. Borç krizinin ve yararlanma çalışanların mevcut Avrupa bankalarında dalgası bir yeniden işlerinde kalmalarının teşvik edilmesini yapılandırılma yaratması amaçlamaktadır. Bu tedbirler 2013 yılında durumunda, iç kredi piyasası bu durumdan olumsuz etkilenecektir. Öte yandan, Eylül 15 2011’de yürürlüğe giren rekabet gücünün faiz giderleri kaleminde, ilave tasarruf desteklemesine yönelik paketin kararlı bir sağlanmıştır. AB tarafından finanse edilen şekilde uygulanması piyasalardaki güveni bazı yatırımlar askıya alındığından dolayı, artıracak ve tahmin döneminin sonuna kamu doğru büyüme tahminlerini iyileştirecek bütçelenenden bir etki yaratabilecektir. Paket, vergi azalma ödemelerini düzene Genel olarak, 2010’da % 4,8 olan bütçe kurumlarının kapasitesini esnek iş arzını sokacak, kamu artıracak artıracak ve tedbirleri içermektedir. yatırım harcamalarında daha yüksek gerçekleşmesi miktarda beklenmektedir. açığının GSYH’ye oranının 2011’de % 4,1 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. Parlamentoda görüşülen mevcut taslak bütçe temel alındığında, 2012’de mali Grafik II.3.2: Çek Cumhuriyeti- Kamu Maliyesi GSYH % sıkılaştırma GSYH % bütçenin çabalarının çoğunlukla tarafına odaklanacağı gelir görülmektedir. KDV oranında planlanan tahmin artışın GSYH’nin % 0,7’si oranında ek bir gelir sağlaması beklenmektedir. Öte yandan, gelir vergisi ve sosyal katkılardan alınan vergiler ekonomideki yavaşlama Brüt kamu borcu (sol) Genel bütçe dengesi (sağ) doğrultusunda görece ılımlı gösterecektir. Harcama bir artış tarafında ise, Parlamento’ya getirilen çok yıllı bütçe baz Kamu Maliyesi Kötüleşen Konjonktür alınarak kamu ücretleri 2014 yılına kadar Altında Yavaş Adımlarla Toparlanıyor dondurulacak, diğer taraftan eğitim ve sağlık sektöründeki ücretlerin GSYH’nin 2010’da başlayan kamu maliyesinin % 0,1’i oranında artışına izin verilecektir. sıkılaştırılması süreci tahmin döneminde Çek de bütçe konjonktürel duruma bağlı olarak, mali açığının azalma geniş bir yelpazedeki sıkılaştırma çabalarının bütçe açığını kısmı harcama bir şekilde iyileştirerek 2012 yılında devam edecektir. kesintilerine 2011’de bağlıdır. Kamu ekonomisinin sektöründe ücretler % 10 kesintiye uğramış GSYH’nin ve bu kesintiler sosyal transferleri de gerçekleşmesini etkilemiştir. Beklenenden daha iyi gelişen düşünülmektedir. % içinde 3,8’si bulunduğu oranında sağlayacağı borçlanma koşullarının etkisiyle, bütçedeki 16 2012’deki gösterge bütçe açığı, rapor gidilmesi beklenilmektedir. Yukarıda bahsi yazıldığı tarih itibarıyla Parlamento’ya geçen tedbirlerin, makroekonomik ortamda henüz sunulmamış olan ve bir kereye beklenen ılımlı toparlanma ile birlikte, mahsus olması planlanan kilise tazminat bütçe açığında olumsuz etki yaratması ödemelerini beklenmektedir. Bütçe açığının GSYH’ye (GSYH’nin % 1,6’sı) içermediğinden dolayı önemli risklere oranının açıktır. beklenmektedir. Yapısal bütçe dengesinin 2013 yılında sosyal sigorta primlerini azaltacak olan özel emeklilik ödeneği tesis edilmesi (GSYH’nin % 0,2’si) ve KDV oranlarının uyumlaştırılması (GSYH’nin % 0,1’i) öngörülmektedir. Harcamalar açısından kamu durum tüketim değerlendirildiğinde, harcamalarında 2013’te % 4 olması tahmin dönemi süresince ılımlı bir şekilde toparlanması beklenmektedir. Kamu borç stokunun tahmin dönemi süresince daha fazla artması yaklaşık % ve 2013’te 44’üne GSYH’nin ulaşması öngörülmektedir. önemli kesintilere ve kamu alımlarında tasarrufa 17 Tablo II.3.1: Tahmine ilişkin temel göstergeler – ÇEK CUMHURİYETİ Yıllık Yüzde Değişim 2010 Milyar KRON Cari Fiyatlarla % GSYH 92-07 2008 2009 2010 2011 2012 2013 GSYH 3775,2 100,0 3,1 3,1 -4,7 2,7 1,8 0,7 1,7 Özel Tüketim 1899,6 50,3 3,7 2,8 -0,4 0,6 -0,3 0,3 1,5 Kamu Tüketimi 808,0 21,4 0,7 1,2 3,8 0,6 -1,0 0,3 1,2 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 923,0 24,4 5,3 4,1 -11,5 0,1 1,7 -0,8 2,0 Ekipman için 377,5 10,0 8,9 10,5 -18,3 -1,3 3,0 -1,0 3,0 İhracat (mal ve hizmet) 2561,9 67,9 10,3 4,0 -10,0 16,4 9,8 3,8 7,0 İthalat (mal ve hizmet) 2441,4 64,7 12,3 2,7 -11,6 16,0 7,7 3,1 7,1 3521,0 93,3 GSMG GSYH büyümesine katkı - 5,8 -6,7 2,7 1,7 0,4 1,4 İç Talep 3,5 2,7 -2,5 0,5 0,1 0,0 1,5 Stoklar 0,3 -0,5 -3,0 1,4 0,1 0,0 0,0 Net İhracat -0,6 0,9 0,8 0,9 1,7 0,6 0,2 İstihdam - 2,3 -1,2 -1,7 0,8 -0,1 0,3 İşsizlik oranı (a) - 4,4 6,7 7,3 6,8 7,0 6,7 Çalışan başına ücret ödemeleri - 4,2 -1,2 3,7 2,2 2,3 1,9 Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) - 3,4 2,4 -0,7 1,2 1,5 0,5 Reel işgücü maliyeti - 1,5 0,5 1,0 0,4 -0,3 -0,6 Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi - 9,4 10,7 10,3 11,0 11,4 11,4 6,4 1,9 1,9 -1,7 0,8 1,9 1,0 - 6,3 0,6 1,2 1,8 2,7 1,6 - -1,9 2,9 -2,7 -1,0 0,0 0,2 Ticaret dengesi (c) -2,8 0,6 2,3 1,3 2,3 2,6 2,9 Cari İşlemler Dengesi (c) -3,2 -2,9 -3,4 -4,4 -3,6 -3,2 -3,5 Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) -3,3 -2,0 -1,3 -2,3 -1,5 -1,2 -1,6 Genel bütçe dengesi (c) - -2,2 -5,8 -4,8 -4,1 -3,8 -4,0 Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) - -4,4 -5,2 -4,5 -3,8 -3,1 -3,2 Yapısal bütçe dengesi (c) - -4,4 -5,6 -4,6 -3,6 -2,9 -3,2 Brüt kamu borcu (c) - 28,7 34,4 37,6 39,9 41,9 44,0 (a) Eurostat tanımı (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir (c) GSYH yüzdesi olarak 18 4. DANİMARKA Ilımlı bir iyileşme büyümesinin 2011’de % 1,25’i aşmayacağı Toparlanma İvme Kaybediyor tahmin edilmektedir. Önemli altyapı 2009’daki şiddetli ekonomik durgunluğun yatırımları ve 2012’de planlanan erken ardından, 2010 Danimarka emeklilik kesintilerinin geri ödemeleri ekonomisi otomatik sağlayıcı belirli bir katkı sağlayacak olmasına yılında istikrar unsurlar ve genişletici maliye politikası rağmen, aracılığıyla toparlanma sürecine girmiştir. oranlarının 2012 ve 2013’te sırasıyla % Danimarka, Euro Alanı’nı etkileyen borç 1,25 ve % 1,75 olarak gerçekleşmesi krizinden çevre bir ülke olarak görece beklenmektedir. yıllık reel GSYH büyüme düşük etkilenmesine rağmen (Danimarka Euro Alanı’na dahil değildir), toparlanmanın kısa vadede yavaşlaması Özel Tüketimde Yetersiz Toparlanma beklenmekte ve ancak 2013’te ivme Özel tüketimin 2011’de de durgun olması kazanabileceği tahmin edilmektedir. ve hatta azalması beklenmektedir. Artan Yetersiz tüketici güveni yüksek ekonomik belirsizlik, borcun azaltılması düzeydeki hanehalkı borcu, özel tüketimi ihtiyacı ve durgun işgücü piyasası kısa düşük seviyede tutmaktadır. Özel yatırım dönemde tüketici harcamaları üzerinde harcamalarının, baskı yüksek ve ekonomik oluşturmaktadır. Önümüzdeki belirsizlik ve bankaların kredi koşullarını dönemde harcanabilir gelirdeki artışın sıkılaştırması tüketimden sebebiyle ertelenmesi ziyade hanehalkı tasarruf beklenmektedir. Dışsal faktörlerin kısa oranına yansıması ve hanehalkı borcunun dönemde önemli derecede kötüleşmesi gayrisafi yurtiçi gelire oranında kademeli beklenirken, kamu bir azalmaya yol açması beklenmektedir. harcamaları üzerinde uzlaşıya varılan mali sıkılaştırma stratejisi ile uyumlu olarak düşük tutulmuştur. Bu Bir önceki hükümet zamanında kabul nedenle neredeyse sadece net ihracatın edilen emeklilik reformunda öngörülen güçlü erken katkısına dayanan reel GSYH emeklilik kesintileri geri 19 ödemelerinin, özellikle 2012’nin ikinci firmaları yarısı ve 2013 başında özel tüketim artırması muhtemeldir. Buna ek olarak, harcamalarını artırması beklenmektedir. Danimarka 2012’nin ikinci yarısından itibaren düzelen finansman küresel bağımlılığı ekonomik piyasasındaki ortam, iyileşmeler işgücü ve reel için finansman maliyetlerini bankalarının uluslararası kaynaklarına da olan göz bulundurulduğunda, güçlü önünde şirketler için kredi ücretlerdeki artış gibi olası faktörler özel koşullarının sıkılaşması beklenebilir. tüketim harcamalarını destekleyici nitelikte Finansal olmayan kuruluşlar için kredi olacaktır. genişlemesi halihazırda negatif seviyelerde olup, şirketler yatırımlarının finansmanı için halihazırda önceki dönem karlarını Grafik II.4.1: Danimarka–GSYH büyümesi ve katkılar puan tahmin kullanmaktadır. Makine-teçhizat yatırımı harcamaları 2011 sonbaharında azalacak ve 2012 ile 2013’de artacaktır. Kopenhag Metrosu ve genişletilmesi demiryolu gibi ağının önemli altyapı yatırımları ile de desteklenen brüt sabit sermaye oluşumunun 2011, 2012 ve 2013’te sırasıyla % 0,5, % 5 ve % 5,75 Stoklar Net ihracat İç talep (stoklar hariç) GSYH büyümesi (yıllık %) oranlarında gerçekleşeceği öngörülmektedir. Konut piyasasındaki durum kırılganlığını Kötüleşen Küresel Görünüm İhracat korumaktadır. Üzerinde Baskı Oluşturuyor Konut fiyatlarının kısa vadede artması beklenmemektedir. Buna rağmen, konut restorasyonlarına sağlanan Danimarka’nın başlıca dış ticaret ortakları geçici devlet desteği sebebiyle konut olan inşaatı bu sene artacaktır. performansı, Almanya 2011’de ve İsveç’in Danimarka’nın artırmıştır. Ancak, güçlü ihracatını küresel Özel Yatırım Harcamalarında Yavaş ekonomik ortamdaki hızlı kötüleşmenin Toparlanma 2012’de Danimarka’nın yansıması beklenmektedir. Danimarka bankacılık sektöründeki kırılganlıkların –belirli küçük bölgesel bankalarda yoğunlaşmıştır- ihracatına Maliyet rekabeti gücünde yakın zamanda elde edilen kazanımların, Danimarka’nın ihraç Danimarka 20 mallarının pazar paylarında yaşadığı kayıp Enflasyonda Azalma ve Daha Düşük eğiliminde yapısal bir değişiklik yaratması Ücret Artışları muhtemel gözükmemektedir. Buna rağmen ihracatın ürün kompozisyonu dış ticaret Enerji fiyatlarına bağlı baz etkisi göz haddinde iyileşmelere yol açabilecek ve bu önüne alındığında, 2011 yılında durum olan enflasyonun GSYH’nin yaklaşık % 3’lük bir % 2,6 2012’de % 1,7’ye kısmını oluşturan mal ticareti dengesinin gerilemesi, 2013’te istikrar sağlamasına katkıda bulunacaktır. seviyesini koruması Cari işlemler hesabı fazlasının ise kademeli Hizmet sektörlerinde enflasyon yüksek olarak GSYH’nin yaklaşık % 5,5’ine seyrederken, sağlıksız gıda üzerindeki gerilemesi beklenmektedir. vergi artışının etkisi gitgide yok olmakta ise 2012’deki beklenmektedir. ve enerji bileşeninin enflasyona katkısı İşgücü Piyasasında Sınırlı İyileşmeler 2009 yılı ve 2010 başlarında özel sektör istihdamında yaşanan tarihi düşüşü takiben, işgücü piyasası tekrar istikrara azalmaktadır. Çekirdek enflasyonunun 2012’de %1,7 oranına gerilemesi ve 2013’te kısmi bir artış kaydetmesi beklenmektedir. kavuşmuştur. Özel sektör istihdamı 2010 İşgücü piyasasındaki mevcut düşük seyirli yılı ortalarında 2006 değerlerine düşerek toparlanma, kısmi bir verimlilik artışı ve dibe görece zayıf ekonomik görünüm ışığında vurmuştur. Ekonomik ortamdaki belirsizlikler seebiyle, şirketler istihdam 2012 ettikleri personel düzeyini artırmaya istekli sektördeki gözükmemektedir. İşsizlik oranı bir yıldan önümüzdeki iki yıllık dönemde ücretlerde fazla bir süredir aynı seviyede kalmıştır. kısıtlı bir toparlanmaya olanak sağlayabilir. Yakın zamanda ivme kazanan büyük 2008-2010 döneminde özel sektöre oranla şirketler tarafından ihbarlı işten çıkarma yüksek gerçekleşen kamu sektörü ücret eğilimi sebebiyle, işsizlik oranında 2011’in artışını telafi etmek amacıyla baharda ikinci artış yapılan maaş anlaşmaları çerçevesinde beklenmektedir. 2012 ve 2013 yıllarında kamu sektöründeki maaşların 2011’de güçlü istihdam artışına bağlı olarak işsizlik düşeceği oranında olarak, hanehalkı yarısında kısmi kademeli öngörülmektedir. bir bir düşüş baharında toplu tahmin yapılacak iş olan görüşmeleri, edilmektedir. reel özel ücret Genel artışının 2011’de negatif olacağı, 2012 ve 2013’te ise kısmen pozitif eğilim sergileyeceği öngörülmektedir. İşgücü verimliliğindeki 21 kriz kaynaklı artışa bağlı olarak, 2011’de harcamalarındaki artışın 2011-2013 azalmakta olan nominal birim işgücü arasında daraltılması öngörülmektedir. maliyetlerinin 2012 ve 2013’te bir miktar artacağı beklenmektedir. 2011 Bütçe Uygulaması Beklendiği gibi Devam Ediyor Emeklilik fonlarının yıllık getirileri üzerinden alınan vergi aracılığı ile elde edilen beklenmedik gelirler, 2010 GSYH’sinin yaklaşık % 2,4’üne tekabül eden miktarda ek bir katkı sağlamış ve % 4 olarak gerçekleşmesi beklenen bütçe açığının GSYH’ye oranının % 2,6ye gerilemesine katkıda bulunmuştur. 2010 yılı bütçe gerçekleşmesi üzerinde olumlu rol oynayan etkilerin sona ermesi ile birlikte 2011 yılında bütçe açığının artması beklenmektedir. Bu sebeple 2011-2013 döneminde de iyileştirilmesi ihtiyari kamu programında tedbirleri maliyesinin yer alan uygulamaya Mali Sıkılaştırma Tedbirlerinin Devam Etmesi Gerekiyor Erken emeklilik katkılarının bir defaya mahsus olarak toplu halde geri ödenecek olması sebebiyle 2012 yılında bütçe açığında artış meydana gelecektir. . Bu ödemelerin bir kısmının vergiden muaf özel emeklilik fonlarına yeniden yatırılması beklenmektedir. Bütçe açığının devam eden mali sıkılaştırma çabalarına rağmen 2012’de GSYH’nin % 4,5’ine ulaşması beklenmektedir. 2013 yılında ise mali sıkılaştırma programının olumlu etkileri sayesinde, bütçe açığının GSYH’ye oranının % 2,1’e düşmesi beklenmektedir. 2011’de GSYH’nin % 58,2’si oranında gerçekleşmesi beklenen konulacaktır. Program önceden planlanan harcamalarının vergi indirimlerinin ertelenmesi, çeşitli 56,9’una düşmesi ve kamu gelirlerinin vergi otomatik GSYH’nin % 54’ünden % 54,7’sine endekslenmesinin 2014 yılına kadar geçici yükselmesi öngörülmektedir. Ayrıca, 2011 bir süreliğine askıya alınması, işsizlik yılında % 2,1 olması beklenen yapısal yardımından yararlanabilme süresinin dört bütçe açığının GSYH’ye oranının 2013 yıldan iki yıla indirilmesi ve sendika üyelik yılında % 1,4’e düşmesi beklenmektedir. aidat dilimlerinin kesintisi için bir tavan fiyat belirlenmesi gibi tedbirler içermektedir. Buna ek olarak, kamu kesimi tüketim 2013’te kamu GSYH’nin % 2008 ve 2009’daki hızlı artışın ardından Danimarka’nın toplam iç borç stokunun tahmin dönemi süresince genel olarak istikrarlı bir seyir izlemesi ve 2013’te 22 GSYH’nin % beklenmekte olup, 44’üne ulaşması borç tahminleri, İrlanda’ya sağlanacak kredileri de içermektedir. Tablo II.4.1: Tahmine ilişkin temel göstergeler – DANİMARKA Yıllık Yüzde Değişim 2010 Milyar KRON Cari Fiyatlarla GSYH % GSYH 92-07 2008 2009 2010 1742,7 100,0 2,2 -1,1 -5,2 853,1 52,9 2,2 -0,6 -4,5 24,2 Özel Tüketim Kamu Tüketimi 511,7 2012 2013 1,7 1,2 1,4 1,7 2,3 -0,5 1,4 2,3 2,1 1,6 3,1 0,7 0,1 0,4 -0,2 16,6 4,3 -3,3 -14,3 -3,3 0,4 4,9 5,7 109,4 6,3 4,5 -3,5 -13,2 2,7 -7,5 8,9 4,5 882,8 50,7 4,9 2,8 -9,7 3,8 6,5 3,4 4,8 790,6 45,4 6,2 2,7 -12,5 3,9 4,4 4,4 6,1 1775,3 101,9 2,5 -0,9 -4,7 1,8 1,8 0,9 1,4 İç Talep 2,5 -0,6 -4,3 0,7 -0,1 1,6 2,1 Stoklar 0,1 -0,6 -2,0 0,9 0,1 0,0 0,0 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 289,4 Ekipman için İhracat (mal ve hizmet) İthalat (mal ve hizmet) GSMG GSYH büyümesine katkı 2011 Net İhracat -0,3 0,1 1,1 0,1 1,3 -0,2 -0,4 İstihdam 0,6 1,9 -3,1 -2,1 -0,3 0,3 0,3 İşsizlik oranı (a) 5,7 3,3 6,0 7,4 7,4 7,3 7,1 Çalışan başına ücret ödemeleri 3,5 3,6 2,4 2,7 1,7 2,1 2,0 Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) 1,9 6,8 4,7 -1,1 0,2 1,1 0,6 -0,1 2,8 4,3 -4,4 -1,0 -0,6 -1,3 Hanehalkı tasarruf oranı (b) 6,5 5,0 7,7 6,0 8,5 8,7 6,6 GSYH deflatörü 1,9 3,9 0,4 3,4 1,1 1,7 1,9 TÜFE 1,8 3,6 1,1 2,2 2,6 1,7 1,8 Mallar için dış ticaret haddi 0,9 1,0 3,8 2,7 0,2 0,5 1,1 Ticaret dengesi (c) 3,5 0,2 2,6 2,9 3,2 3,1 3,0 Cari İşlemler Dengesi (c) 2,1 2,7 3,6 5,2 6,3 5,8 5,4 Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) 2,1 2,7 3,5 5,2 6,4 5,9 5,4 Genel bütçe dengesi (c) 0,6 3,2 -2,7 -2,6 -4,0 -4,5 -2,1 Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) 0,4 2,8 0,7 -0,1 -2,1 -3,2 -1,4 Reel işgücü maliyeti Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı - 2,8 0,7 -0,1 -2,1 -2,3 -1,4 55,8 34,5 41,8 43,7 44,1 44,6 44,8 (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir (c) GSYH yüzdesi olarak 23 5. ALMANYA Büyüme İvmesi Belirsizlik Nedeniyle Geçici Olarak Sekteye Uğradı Artan Belirsizlik Kısa Dönem Büyüme kötüleşmesi beklenmektedir. Tüketici ve Görünümünü Etkiliyor yatırımcı güvenleri süregelen borç krizi nedeniyle artan belirsizlik sonucunda 2010 yılındaki kayda değer toparlanmayı zayıflamıştır. Halihazırda kredilere erişim takiben, Alman ekonomisi 2011’e dinamik ve finansman koşulları belirsizlik ve bir başlangıç yaparak ilk çeyrekte bir finansal önceki döneme göre % 1,3 büyümüştür. etkilenmiş gözükmemektedir. Öte yandan, Bu büyümeyi ikinci çeyrekte yalnızca % artan belirsizliğin önümüzdeki dönemde 0,1’lik Almanya’nın büyüme vadedeki büyüme ivmesinin daha istikrarlı baskılaması muhtemeldir. bir beklentileri bir yapıya büyüme izlemiştir. kavuşması Uzun muhtemeldir. piyasalardaki daha karışıklıklardan performansını İhracat önceki tahminlerle daha durağandır. Büyümenin çeyreklik bazda bu denli karşılaştırıldığında dalgalanmasının Belirsizlik iç piyasalardaki güven ve talebi sektöründeki ardında, inşaat faaliyetler üzerindeki etkileyebilir. meteorolojik etkiler ve bazı nükleer güç bırakılması Bununla birlikte, ekonomik altyapının sürecinin hızlandırılması gibi çeşitli özel temellerinin sağlam olmasından dolayı, faktörler etkili olmuştur. Güçlü ihracat belirsizliğin büyümesine rağmen, yılın ilk yarısındaki düşünülmektedir. büyümede dönemli bir yapısal düzenleme sürecinin santrallerinin devre ağırlıklı dışı olarak iç talep yaşanmış tetikleyici olmuştur. etkisi sınırlı Kriz olması öncesi işgücü esnekliğin artmasına, olacağı uzun piyasasında rekabet gücünün Öte yandan, aşağı yönlü riskler önemli iyileşmesine, özel sektör bilançolarının derecede artmış olup, göstergeler yılın ilk güçlenmesine neden olmuştur. yarısına oranla ikinci yarısında daha kısıtlı zamanda Almanya’da aşırı ısınmış konut bir büyümeyi öngörmektedir. piyasası gibi birikmiş iç dengesizliklerin Sanayi Aynı üretimi hakkında mevcut bilgiler üçüncü olmaması çeyrek için olumlu gözükürken, büyüme ekonominin özel sektör ve kamu sektörü ivmesi üçüncü çeyreğin ardından geçici bilançolarının olarak ekonomik ihtiyacı nedeniyle baskı altında olmadığı süresince görülmektedir. Bu nedenle geçici bir yavaşlayabilir. görünümün Dış sonbahar da hesaba yeniden katıldığında, yapılandırma 24 duraklamanın ardından belirsizliklerin maliyetlerinde öngörülen artış dikkate ortadan kalkması ile birlikte büyümenin alındığında, bu durgunluğun pazar payı ivme kazanacağı beklenmektedir. 2013’te kazanımları yaşanması beklenen hızlı genişleme orta beklenmemektedir. İç talepteki daralmanın vadeli ekonomik büyüme eğilimi ile geçici ve kısmi olduğu düşünüldüğünde, tutarlıdır. Tahmin dönemi süresince iç ithalat artışının süreceği ve bu sebeple talep 2012 büyümenin tetikleyici unsuru olacaktır. ile yılında dış dengelenmesi ticaretin GSYH büyümesine negatif katkıda bulunacağı öngörülmektedir. 2013 yılında ise, hem ihracat Almanya–GSYH büyümesi ve katkılar Grafik II.5.1: puan tahmin hem de ithalatta toparlanma beklenmekte ve net ihracatın GSYH büyümesine az da olsa pozitif katkıda bulunması öngörülmektedir. Yavaşlayan İhracat Geçici Olarak Yatırımlar Üzerinde Baskı Kuruyor Yatırım Net ihracat Stoklar Tüketim GSYH büyümesi (bir önceki yıla göre) Brüt sabit sermaye oluşumu 2010 yılında % 5,5 ve 2011’in ilk yarısında bir önceki yılın aynı dönemine göre % 9,5 oranında İhracat Tahminleri Daha Mütevazı 2011’in ilk yarısında ihracat, artarak, Euro Alanı’na yapılan teslimatlar ile kuvvetli bir şekilde artmıştır. 2011 yılında, canlı iç talep sayesinde artan ithalata rağmen net ihracattın GSYH büyümesine % 0,4 katkıda bulunması beklenmektedir. Bununla birlikte ihracatın % 40’ından fazlası Euro Alanı’na yapıldığından dolayı, ihracat artışının özellikle önümüzdeki birkaç çeyrekte daha durağan olacağı tahmin edilmektedir. Birim işgücü ekonominin gidişatında tetikleyici iyiye rol doğru oynamıştır. Bununla birlikte mevcut belirsizliklerin önümüzdeki çeyreklerde harcamalarını olumsuz muhtemeldir. yatırım etkilemesi Öte yandan, 2012 yılında ekonomi istikrarlı büyüme yörüngesine tekrar oturduğunda, ertelenen yatırım planları uygulamaya konulacaktır. İnşaat yatırımları özellikle 2011’in ilk yarısında canlanmıştır. Teşvik tedbirlerinin aşamalı olarak sona ermesinin inşaat sektörünü baskılayacağı, bununla birlikte elverişli 25 finansal koşullar ve güçlü harcanabilir gelir etkileri sayesinde olumlu bir görünüm arz artışının etmektedir. ise özel sektör konut yatırımlarında canlanmaya neden olacağı düşünülmektedir. Yatırımcıların görece az risk taşıyan yatırım tercihleri de konut İşgücü Piyasası Esnekliğini Koruyor inşaatı faaliyetlerini destekleyecektir. Ekonomik durgunluk süresince önemli derecede Tüketim Harcamalarındaki Artış esnek olduğunu kanıtlayan Alman işgücü piyasasının 2011 yılında yaklaşık % 1,3 oranında bir istihdam artışı Belirsizlikler Yüzünden Yavaşlıyor sağlaması beklenmektedir. Ekonomik Ekonomide durgunluğun yaşandığı 2008- durgunluk sırasında yalnızca küçük bir 2009 performans oranda artan işsizlik oranı, uzun vadeli sergileyen özel tüketim harcamaları, işgücü işsizlik oranının toplam işsizlik içindeki piyasasındaki gelişmelerin de desteğiyle payı yüksek olsa da, 2011 yılında ortalama 2010 yılında ve 2011 başlarında istikrarlı % 6,1 olmuştur. bir döneminde biçimde iyi bir artmıştır. çeyreğindeki 2011’in hanehalkı ikinci tüketimindeki düşüşün, enflasyondaki geçici artışın reel harcanabilir gelir üzerindeki etkisinden fazla olması şaşırtıcı Ancak nitelendirilebilir. tüketim harcamalarında yükselme kısa olarak halihazırda yaşanan vadede bu dengeleyecektir. hızlı düşüşü Önümüzdeki çeyreklerdeki mevcut belirsizlikler hanehalkı tüketim davranışlarını etkileyebilir. Diğer devletler üye karşılaştırıldığında özel ile tüketim harcamalarına ilişkin orta vadeli görünüm, hanehalklarının azaltma önemli ihtiyacı derecede olmaması ve borç mali sıkılaştırma tedbirlerinin görece sınırlı Tahmin dönemi süresince, işsizlik oranında yalnızca kısmi beklenmektedir. bir Araştırma iyileşme verileri şirketlerin kısa vadede istihdamı artırmayı planladığına işaret etmektedir. Öte yandan, önümüzdeki daha durgun büyüme döneminde işgücü talebi de daha kısıtlı olacaktır. 2009 yılında çalışma saatlerinin önemli ölçüde azaltılması neticesinde, krizin istihdam edilen kişi sayısı üzerindeki etkisi hafiflemiştir. Şirketlerin ileride gerçekleşebilecek talep şoklarına da benzer bir şekilde tepki vermeleri beklenmektedir. Tahmin döneminin sonlarına doğru ekonominin istikrarlı büyüme yörüngesine dönmesini müteakip istihdamın artacağı öngörülmektedir. Orta vadeli görünümde, 26 işgücü piyasasının yüksek beceri yılında ortalama % 2,4 artması, 2012- 2013 gerektiren katmanlarındaki yetersizlik ve yıllarında ise olumsuz küresel ekonomik çalışma çağı nüfusundaki düşüş eğilimi görünüm koşullarında % 2’nin altında bir Almanya’nın artış büyüme potansiyeline kaydetmesi beklenmektedir. Almanya’nın diğer Euro Alanı ülkelerine olumsuz etkide bulanabilecektir. göre dayanaklı bir iç talebe sahip olduğu düşünüldüğünde Ücretler ve Enflasyonda Olumlu önümüzdeki iç dinamiklerin dönemde enflasyonun ardındaki temel belirleyici faktör olacağını Gelişmeler söylemek mümkündür. 2013 İşgücü piyasasındaki olumlu gelişmelerin çekirdek desteğiyle gerçekleşmesi beklenmektedir. ücretler 2011 yılının ilk yarısında önemli ölçüde artmıştır. enflasyonun yılında % 2,75 olarak Bu durumda çalışma saatlerindeki artış ve bir defaya mahsus gönüllü ödemelerin etkisi Krizin olmuştur. Verimlilikteki olumlu gelişmeler Karşılaşılacak Temel Sorunlar Aşılması Sürecinde birim işgücü maliyetlerinde de artışa sebep olmuştur. Küresel ekonomik ortamdaki Tahmin olumsuz görünüme rağmen, 2012 yılında ekonomisinin gerçekleşecek toplu ücret görüşmelerinde uluslararası borç krizi ve finansal kriz ile ücretlerde güçlü bir artış sağlanması ilişkilidir. Almanya’da kredi daralmasının beklenmektedir. Şirketlerin esnek çalışma diğer ülkelere nazaran daha kısıtlı olacağı saatleri tahmin içeren verimlilik anlaşmalar üzerindeki yapmasının olumlu etkisine dönemi süresince karşılaşacağı edilmektedir. neticesinde firmaların riskler Artan dış Alman karlılık finansmana ilaveten 2012 yılındaki maaş artışları da ihtiyacı gittikçe azalmaktadır. Öte yandan değerlendirildiğinde mevcut birim işgücü belirsizlik hesaba maliyetlerinde ilave bir artış yaşanması katıldığında muhtemeldir. gerçekleşmesi olasılığı tamamen gözardı 2010 yılı sonlarında ve 2011 yılı başlarında artan baskılar enerji fiyatlarının enflasyonist yaratmasının ardından, enflasyonun önümüzdeki dönemde hız kesmesi beklenmektedir. TÜFE’nin 2011 olumsuz ortamı gelişmelerin edilemez. Finansal sektöre sağlanan destek önlemlerinin kamu maliyesini zorlayarak mali sıkılaştırma ihtiyacına yol açması, bu durumun ise iç talep üzerinde olumsuz etkiler yaratması muhtemeldir. Öte yandan krizin beklenenden önce çözüme 27 kavuşturulması bu gibi olumsuz etkileri 2011 devre dışı bırakacaktır. Toparlanma Hız Kazanıyor Yılında Kamu Maliyesindeki Bütçe açığının, daha önce öngörülenden(% Finansal Piyasaların İstikrara 2) daha hızlı bir şekilde toparlanarak, 2011 Kavuşturulması Süreci Bütçe Açığı ve yılında GSYH’nin % 1,3’ü Kamu Borç Stokunu 2010 Yılında gerçekleşmesi Yukarı Çekmiştir dönemsel gelişmeler vergi ve sosyal katkı beklenmektedir. olarak Olumlu gelirlerinde önemli artışlar sağlanmasına 2009 yılında % 3,2 olan bütçe açığının yol açmıştır. Mali canlandırma paketinin GSYH oranı, 2010 yılında % 4,3’e etkisini yitirmesi ve 2010 yılında kabul yükselmiştir. edilen mali sıkılaştırma önlemleri bütçe Ekonomik canlandırma önlemleri, Avrupa Ekonomik Kurtarma açığının Planı ve finansal piyasaların istikrara bulunmaktadır. azaltılmasına katkıda kavuşturulması için alınan önlemler bu artışın ardındaki temel sebepler olurken, hızlı ekonomik toparlanma ve dirençli Mali Sıkılaştırma 2012 ve2013’de Hız işgücü Keserek Devam Ediyor piyasası büyümemesini açığın daha sağlamıştır. fazla Finansal piyasalarda istikrarın sağlanmasına yönelik Bütçe açığının 2012 ve 2013’te azalmaya alınan tedbirlerin katkısıyla 2009 yılında % devam edeceği öngörülmektedir. Bütçe 74,4 olan kamu borç stokunun GSYH’ye açığının GSYH’ye oranının 201’de %, 1, oranı, 2010’da % 83,2’ye çıkmıştır. 2013’te Grafik II.5.2: Almanya- Brüt kamu borcu ve bütçe açığı GSYH % tahmin ise % 0,7 olacağı tahmin edilmektedir. Yapısal bütçe açığının ise 2011’de % 1,3 olarak gerçekleşmesi ve 2013’te GSYH’nin % 0,4’üne inmesi beklenmektedir. Anayasal borç tavanının (2016 yılından itibaren federal hükümetin yapısal bütçe açığı GSYH’nin en fazla % 0,35’i olabilecektir. Eyaletler ise 2020 yılından itibaren yapısal olarak denk Brüt borç (sağ) Açık Eşiği (% 3) Bütçe açığı (sol) Borç Eşiği (% 60) bütçeler hazırlamak zorundadır), Almanya’nın bütçe durumunun iyileşmesine katkı sağlaması 28 beklenmektedir. Öte yandan demografik tahminleri değişimlerin sosyal güvenlik sisteminin ve Fonu’na kamu sürdürülebilirliği Yunanistan’a sağlanan krediler ve Avrupa üzerinde orta ve uzun vadede olumsuz İstikrar Mekanizması’na (ESM) sağlanacak etkiler yaratması beklenmektedir. sermaye katkılarını da içermektedir. Kötü maliyesinin Kamu borç stokunun GSYH’ye oranının 2010’daki seviyesinden 1,5 puan düşerek 2011 yılında % 81,7 olarak gerçekleşmesi beklenmekte olup, 2012 ve 2013 yılları için bu oran sırasıyla % 81,2 ve % 79,9 olarak tahmin edilmektedir. Borç Avrupa (EFSF) Finansal sağlanan İstikrar garantiler, durumdaki bankaların elindeki varlıkların tasfiye süreci borç stokunda bir azalmaya sebep olabilecektir. Öte yandan, finansal piyasalarda süregelen çalkantılar Almanya’nın borçluluğuna orta vadede olumsuz etki yapabilir ve yeni bir devlet müdahalesini gündeme getirebilir. 29 Tablo II.5.1: Tahmine ilişkin temel göstergeler – ALMANYA Yıllık Yüzde Değişim 2010 Milyar EURO Cari Fiyatlarla GSYH 2476,8 Özel Tüketim 1423,0 Kamu Tüketimi 488,8 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 433,6 17,5 Ekipman için 170,8 İhracat (mal ve hizmet) 1159,8 İthalat (mal ve hizmet) 1024,4 GSMG 2522,8 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı % GSYH 92-07 2008 2009 2010 2011 2012 2013 100,0 57,5 19,7 1,5 1,1 1,4 1,1 0,6 3,1 -5,1 -0,1 3,3 3,7 0,6 1,7 2,9 1,2 0,9 0,8 1,1 1,0 1,5 1,1 1,1 1,1 2,4 6,5 5,6 1,6 1,1 -0,1 0,5 0,2 8,6 2,0 0,7 -0,7 16,2 1,4 0,3 4,4 1,1 1,1 -2,5 -2,5 1,7 3,8 2,7 3,3 0,6 1,2 0,0 -0,1 1,2 7,5 2,1 2,3 1,5 17,4 0,8 2,8 -1,8 7,3 6,2 6,2 -0,1 -1,1 -0,8 -11,4 -22,8 -13,6 -9,2 -4,3 -1,6 -0,9 -2,7 0,0 7,8 0,0 5,5 4,2 17,0 1,2 0,2 6,0 5,7 5,8 5,8 -3,2 -1,2 1,3 5,5 10,0 13,7 11,7 3,4 1,6 0,6 1,4 0,5 7,1 2,0 -1,1 1,7 17,0 0,6 1,2 -2,5 6,4 5,8 5,8 -4,3 -3,5 -2,4 7,3 10,1 7,8 7,9 2,9 2,2 0,3 0,4 1,3 6,1 3,4 1,8 1,1 16,8 0,8 2,4 -3,0 5,5 5,1 5,1 -1,3 -1,3 -1,3 2,7 3,5 3,9 5,8 0,8 1,4 0,0 -0,6 0,4 5,9 2,5 2,1 0,7 16,7 1,4 1,7 -0,1 4,9 4,4 4,4 -1,0 -0,7 -0,7 4,6 7,1 6,2 7,2 1,5 1,7 0,0 -0,2 0,2 5,8 2,6 1,3 -0,2 16,6 1,5 1,8 0,0 4,7 4,2 4,2 -0,7 -0,4 -0,4 59,0 66,7 74,4 83,2 81,7 81,2 79,9 6,9 46,8 41,4 101,9 (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir (c) GSYH yüzdesi olarak 30 6. ESTONYA Canlanan İç Talep Büyümeye Katkı Sağlayacak tüketici güveninde tüketim Yüksek İhracat Büyümeyi Destekliyor Kriz süresince dış ticaret ve GSYH’de yaşanan güçlü daralmanın Estonya ekonomisi hızlı ardından bir şekilde toparlanmıştır. Toparlanmanın ardındaki temel faktör Estonya’nın başarılı ihracat performansı olmuştur. Ana dış ticaret gözlemlenen harcamalarının artış, yükselmesine sebep olmuştur. Büyük çoğunluğu makineteçhizat alımlarından oluşan yatırım harcamaları 2011 yılının ilk yarısında % 17,6 artmıştır. Kamu yatırım harcamaları ise 2011-2012 Hükümet Yatırım Planında belirtilen seviyelerden çok uzak kalarak, hayal kırıklığı yaratmıştır. ortaklarından İsveç’in içinde bulunduğu görece olumlu ekonomik ortam Estonya’nın ihraç ürünlerine olan talebi İç Talep Canlanıyor artırmıştır. 2011’in ilk yarısında mal Estonya’nın ihracatı bir önceki senenin aynı dönemine yılının sonuna doğru yavaşlamaya başlasa göre % 47 artmıştır. İhracata dayalı bu da yıllık bazda yaklaşık % 25 civarında bir güçlü maliyet artış sergileyecektir. Küresel ekonomide Estonya’nın beklenen yavaşlama neticesinde düşmesi toparlanma, ayarlamasının rekabet bir sonucunda gücünün mallarının etkili artması pazar ve payı ihraç kazanması neticesinde olmuştur. ihracat performansı beklenen dış talep yüzünden 2011 ihracatın 2012 yılında ancak % 3,8 artması ve 2013 yılında toparlanarak % 6 civarında bir yükseliş göstermesi beklenmektedir. Dış ticarete ek olarak iç talep de önemli Harcanabilir ölçüde toparlanmaya toparlanmıştır. toparlanmanın döngüsünden büyük İç talepteki kısmı kaynaklanmakla hanehalkı geliri başlayan ve işgücü stok piyasalarının olumlu etkisiyle, özel tüketim beraber, harcamalarının tahmin dönemi sonunda % tüketim ve yatırım harcamaları da oldukça 3,5 sağlıklı beklenmektedir. Tahmin döneminde aşağı bir Ekonomideki görünüm arz etmektedir. toparlanma ve 1 Ocak 2011’de Euro’ya geçişin tamamlanması ile yönlü oranında bir süresince bir hareket artış artış kaydetmesi beklense gösteren de kriz hanehalkı tasarruflarının pozitif konumunu koruması 31 beklenmektedir. Tüketim harcamalarının fonlarının daha iyi kullanılmasıyla hız 2012 yılı baharında emekli maaşlarına kazanacak olan altyapı yatırımlarıdır. yapılacak zammın da olumlu etkisiyle artış göstermesi beklenmektedir. Öte yandan, artan belirsizlikler ve yüksek işsizlik oranı toparlanmayı sekteye uğratabilecek ve hanehalkı tasarruflarının tekrar artmasına yol açabilecektir. Zayıflayan dış talebin GSYH büyümesini 2012 yılında % 3,2’ye düşürmesi, 2013 yılında ise hafif bir toparlanmayla bu oranın % 4’e çıkması beklenmektedir. İç talep Grafik II.6.1: Estonya- GSYH büyümesi ve katkılar puan tahmin güç kazandıkça potansiyelinin daha büyüme sağlam temellere oturması beklenmektedir. İşgücü Piyasası Toparlansa da Sorunlar Mevcudiyetini Sürdürüyor 2010 yılında % 16,7’ye ulaşarak zirve yapan işsizlik oranı, 2011 yılında hızlı bir Özel tüketim harcamaları Yatırımlar İhracat GSYH büyümesi (bir önceki yıla göre) Kamu Harcamaları Stoklar şekilde düşmeye başlamıştır. Yılsonunda bu oranın % 13’ün altına gerilemesi İthalat beklenmektedir. İstihdam artışı 2010 Sabit sermaye yatırımlarının tüm tahmin yılında öncelikle güçlü bir performans dönemi gösteren süresince yüksek kalması ihracat sanayinde başlamış beklenmektedir. Özel sektörün makine- olmakla beraber, halihazırda tarım, inşaat teçhizat yatırımları, ihracat mallarına olan ve hizmet sektörleri de bu artışa katkı güçlü talebin etkisiyle toparlanmıştır. 2011 sağlamaktadır. Azalan dış talebin etkisiyle yazı itibarıyla kapasite kullanım oranları % daha yavaş bir hızda olmakla birlikte, 2012 74’ e ulaşmış olsa da küresel ekonomik yılında da istihdam artışının sürmesi ortamdaki yeni beklenmektedir. 2013 yılında da toparlanan iç ve dış talebin istihdam üzerinde olumlu belirsizlikler sürdükçe yatırım harcamaları içeren projelerin hayata geçmesi pek mümkün 2012 yılında, gözükmemektedir. yavaşlayan özel sektör yatırımlarının kamu yatırımları tarafından dengeleneceği tahmin edilmekte olup, kamudaki etkiler göstereceği düşünülmektedir. Ekonomideki toparlanmaya paralel olarak, etkin işgücü piyasası politikalarının ücret desteklerinden eğitim faaliyetlerine destek sağlamaya kayması beklenmektedir. yatırımların büyük bir kısmı AB yapısal 32 Vasıflı meslek sahiplerine yeni iş imkanları ürünlerin fiyatlarındaki artış enflasyondaki yaratılmasına rağmen, 2012 ve 2013 bu yıllarında işsizliğin yüksek seviyelerde oluşturmaktadır. kalması Estonya enflasyon 2010 ve 2011’de oldukça düşük ekonomisi ticaret olanakları daha fazla bir seyir izlemiştir. Estonya’nın 1 Ocak olan sektörlere ve daha “yeşil” üretim 2011’de teknikleri üzerinde oldukça sınırlı bir etki yaratmış beklenmektedir. ile odaklanmakta daha olup, “yeşil” ürünlere ekonomideki bu dönüşüm neticesinde iş gücü arzı ve talebi arasında ortaya çıkabilecek nitelik uyuşmazlığı kalıcı bir işsizliğin oluşmasına yol açabilecektir. Bu durumun ise işgücü arzı ve büyüme üzerinde olumsuz etkiler yaratması muhtemeldir. yükselmenin ana Öte Euro’ya sebeplerini yandan geçmesi çekirdek enflasyon olup, bu değişimin etkisi daha çok hizmet sektörü üzerinde kendisini göstermiştir. Önümüzdeki dönemde küresel emtia fiyatlarında yaşanması beklenen düşüş enflasyonun 2012 ve 2013’de bir miktar hız kesmesine sebep olabilecektir. Ayrıca işgücü piyasasının esnek olmayan ve Krizde yaşanan düşüşün ardından ortalama işgücü arzıyla talebi arsındaki nitelik aylık brüt ücretler 2010 yılında tekrar artış uyuşmazlığı gibi konular ücretler üzerinde göstermeye yukarı yönlü bir baskı yaratabilecektir. başlamıştır. 2011 yılında ortalama aylık brüt ücretlerin % 4’ten fazla artması beklenmektedir. 2012 ve 2013 Sağlam yıllarında artan işgücü talebi neticesinde Ekonomik Büyümeyi ve Yatırımları nominal ücret artışının hız kazanması Destekliyor beklenmektedir. Yüksek Fiyatlar Kamu Maliyesi Güçlü Bütçenin 2011’de GSYH’nin % 0,8’i Kaygı Yaratmaya oranında fazla vermesi beklenmektedir. Bu beklenti güçlü ekonomik büyümeye bağlı Devam Ediyor olarak vergi gelirlerindeki artıştan ve 2010 yılının ilk yarısında negatif seyreden “Kyoto birimleri”2 satışının bir kereye enflasyon, mahsus sonrasında hızlı bir artış göstererek 2011 yılının ilk yarısında yıllık ortalama % 5- 5,5 seviyesine yükselmiştir. Bu durumda uluslararası gıda ve petrol fiyatlarında yaşanan artışın önemli bir etkisi olmuştur. Vergi oranlarındaki değişmeler ve fiyat ayarlamasına tabi olumlu etkisinden kaynaklanmaktadır. Planlanan kamu yatırımı harcamaları tahmin dönemi süresince kamu maliyesini 2 Kyoto Protokolü uyarınca devletler kullanmadıkları karbon salınımı kotalarını diğer devletlere satabilmektedir. 33 önemli derecede etkileyecektir. Önümüzdeki iki sene boyunca kamu yatırım harcamalarını % 30 oranında artıracak (2012 itibarıyla) bazı projeler uygulamaya oranla konulacaktır. 2012 düşük harcamalarının yılına kalsa da, yatırım 2013’te de yüksek seyretmesi beklenmektedir. Toplam cari oranının 2012’de % 0,5, 2013’te ise % 0,9 olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir. Kamu borç stoku, düşük ve istikrarlı seyrini koruyacaktır. Kamu borç stokunun 2011’de GSYH’nin % 6’sından daha az olması beklenmektedir. 2012 ve 2013 yıllarındaki bütçe açığının, yeni borçlanmadan ziyade kısmi olarak önceden harcamaların, sosyal transferlerde (özellikle emeklilik ödemelerinde) planlanan artışa bağlı birikmiş finansal varlıklar ile finanse edileceği öngörülmektedir. tahminleri Avrupa Finansal Borç İstikrar olarak 2012-2013 yıllarında % 4 oranında Fonu’na (EFSF) sağlanan garantileri ve artacağı tahmin edilmektedir. Genel olarak, Avrupa İstikrar Mekanizması’na (ESM) kamu maliyesinin artan harcamalar ve sağlanacak büyük içermektedir. miktardaki kamu yatırımları sermaye katkılarını da nedeniyle önümüzdeki yıllarda kötüleşmesi beklenmektedir. Bütçe açığının GSYH’ye 34 Tablo II.6.1: Tahmine ilişkin temel göstergeler – ESTONYA Yıllık Yüzde Değişim 2010 Milyar EURO Cari Fiyatlarla GSYH Özel Tüketim % GSYH 92-07 2008 2009 2010 2011 2012 2013 14,3 100,0 -3,7 -14,3 2,3 8,0 3,2 4,0 7,4 52,1 -6,1 -15,6 -1,7 3,4 2,9 3,6 Kamu Tüketimi 3,0 20,9 5,0 -1,6 -1,1 1,4 1,4 1,0 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 2,7 18,8 -15,1 -37,9 -9,1 16,7 9,6 8,9 Ekipman için 1,1 7,7 -17,9 -50,2 26,1 23,0 3,0 16,0 İhracat (mal ve hizmet) 11,4 79,4 0,6 -18,6 22,5 25,2 3,8 6,0 İthalat (mal ve hizmet) 10,4 72,5 -6,3 -32,4 20,6 26,4 4,7 6,4 13,6 95,0 GSMG -2,3 -12,0 0,0 7,7 2,3 3,4 İç Talep -7,8 -20,6 -3,0 5,2 3,7 4,0 Stoklar -2,5 -3,2 3,4 1,9 0,0 0,0 5,3 11,1 2,5 0,9 -0,5 0,1 0,2 -10,0 -4,8 5,9 1,2 1,2 İşsizlik oranı (a) 5,5 13,8 16,9 12,5 11,2 10,1 Çalışan başına ücret ödemeleri 9,7 -3,4 1,4 3,7 4,3 4,8 GSYH büyümesine katkı Net İhracat İstihdam -1,4 Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) 14,1 1,4 -5,6 1,7 2,3 1,9 Reel işgücü maliyeti 8,3 2,4 -6,6 -1,9 -0,6 -0,7 Hanehalkı tasarruf oranı (b) 3,4 11,6 9,6 7,7 6,9 6,2 GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi 5,3 -1,0 1,1 3,6 2,9 2,7 10,6 0,2 2,7 5,2 3,3 2,8 -0,6 -2,2 -1,4 -1,2 0,1 0,1 -12,1 4,0 2,3 -2,7 -3,0 -3,1 Cari İşlemler Dengesi (c) -9,1 4,6 3,8 3,1 1,5 0,7 Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) -7,9 8,1 7,4 6,2 4,0 3,2 Genel bütçe dengesi (c) -2,9 -2,0 0,2 0,8 -1,8 -0,8 Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) -4,5 1,1 2,7 1,3 -1,7 -1,1 Yapısal bütçe dengesi (c) -4,7 -0,8 0,1 -0,2 -0,5 -0,9 4,5 7,2 6,7 5,8 6,0 6,1 Ticaret dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir (c) GSYH yüzdesi olarak 35 7. İRLANDA İhracata Dayalı Toparlanma Kaldıraçsızlık (Deleveraging) ve Mali Tedbirlerle Baskılanıyor İrlanda Ekonomisi Düşük Büyümeye Geri Dönüyor 2007- 2010 arası dönemde İrlanda işgücü piyasası da hareketlenecektir. Yüksek enerji fiyatları ile ihracattaki seviyenin düşüklüğü sebebiyle olumsuz ticaret ekonomisi, GSYH’nin reel olarak % 10, hadlerinde gelişmeler nominal olarak % 18 azaldığı benzeri beklenmekle beraber, bu olumsuz durumun görülmemiş bir çöküşe sahne olmuştur. Bu 2012’de sona ereceği düşünülmektedir. çöküşün ana sebebi brüt sabit sermaye yatırımındaki % 52 oranındaki azalmadır. Küresel talebin azaldığı bir ortamda artış gösteren ihracata rağmen, kredilendirme darlığı sebebiyle borçlanma maliyetleri 2010 sonu itibarıyla sürdürülemez boyutlara çıkmıştır. Bu durum İrlanda’da bankacılık sektörü ile kamu maliyesinde güven tesis edilmesi amacıyla AB-IMF ortaklığında bir programın uygulanmasına yol açmıştır. Ulusal Ekonomi Devam Edecek programın konusunda anlaşmaya uygulanması varılan Kasım Seyretmeye 2011’in ilk yarısında yıllık bazda % 1,3 olan büyüme ekonomik istikrarın bir göstergesidir. Çeyrekler itibarıyla fazla oynaklık gösterse de 2007 yılından beri ilk kez iki çeyrek üst üste GSYH büyümesi kaydedilmiştir. Net ihracat ve stokların oluşturulması yeniden ekonomik İrlanda, Zayıf büyümeyi ikinci çeyrekte sağlayan başat unsurlar olsa da, bu dönemde iç talep de artış göstermiştir. 2010’dan beri, AB-IMF ortak programının temelini oluşturan beklentiler ile uyumlu hareket etmektedir. 2011 yılında düşecek olan iç talebe rağmen net ihracatta Grafik II.7.1: yüzde puan İrlanda- GSYH Büyümesi ve Bileşenleri tahmin görülecek artış ile GSYH % 1,1 büyüme gösterecektir. Ekonomik gidişat 2012’de de aynı şekilde seyir izleyecek olup, büyümenin 2012’de % 1,1, 2013’te ise % 2,3 olması beklenmektedir. Orta vadede ekonomideki diğer sektörler büyüyecek ve Stoklar Net ihracat İç talep (yatırım harcamaları hariç) GSYH büyümesi (yıllık %) 36 Özel tüketimin 2011 itibarıyla % 2,4 İhracat Sağlamlığını Koruyor azalmasına kamu harcamalarının daha yüksek oranlı düşüşü eşlik edecektir. Bu İlaç ile gıda sektörlerindeki güçlü talebe azalmanın ana sebebi ise hanehalklarının bağlı olarak İrlanda başarılı bir ihracat kendi mali durumlarını düzeltme amacıyla performansı tedbirli kaynaklanan yarısındaki küresel yavaşlamaya rağmen yüksek tasarruf eğilimidir. Özel tüketimin 2011’in ilk yarısında % 5,5 büyüyen reel kaldıraçsızlık (deleveraging) ihracatın yıl sonu itibarıyla % 4,5 oranında maliyesinin iyileştirilmesine davranmalarından tedbirler sebebiyle 2012 ve kamu yönelik yılında da büyüme sergilemiştir. Yılın ikinci kaydetmesi beklenmektedir. Küresel ekonomik yavaşlamanın İrlanda azalması öngörülmektedir. Tahmin dönemi ihracatına içinde azalması ihracatın 2012’de % 3,8 oranında artacağı bekleniyor olup, yıllık görünüm hükümet tahmin edilmektedir. Dünya ticaretinde garantilerinin toparlanma kamu üzerindeki harcamalarının bankacılık etkilerine sektörü bağlı olarak değişebilecektir. Makine ve etkisinin sınırlı evresine olması girildiği ve takdirde işgücü maliyetlerinin de düşmesiyle orta vadede % 5 civarında ihracat artışı teçhizat yatırımlarındaki yaşanması öngörülmektedir. artışlara karşın inşaat sektöründeki daralma sebebiyle yatırımların 2011’de düşmesi beklenmektedir. 2012 yılında da artması İstihdam Zayıf Bir Görünüm Sergiliyor beklenen makine ve teçhizat yatırımları inşaat sektörünü dengeleyerek, brüt sabit İşgücü piyasasındaki düzelme beklentisi sermaye oluşumu yoluyla büyümeye katkı ekonomik toparlanma yönündeki zayıf sağlayacaktır. 2011’in ilk yarısında artış işaretlerin gösteren stokların 2012 yılında büyümeye İstihdam ikinci çeyreğe göre % 2,1 azalmış pozitif 2013’ten olup, Eylül ayında işsizlik % 14,3 oranında itibaren iç talep büyümeye sınırlı da olsa gerçekleşmiştir. İhracat odaklı işlerdeki katkı istihdam etkisi olmayacaktır. sağlayacak, istihdamda artış, tasarruflarda ise düşüş kaydedilecektir. de gerisinde artışı, inşaat kalmaktadır. ile kamu sektöründeki azalmayı 2011 ve 2012 yılları için dengeleyecek boyutta değildir. İstihdamın 2011’de % 1,9, 2012’de ise % 0,6 azalması beklenmektedir. Önümüzdeki dönemde de devam edecek dış göç, nüfus 37 artışına rağmen, işsizlikteki yükselişi 2010’da % 3 azalmıştır. 2011’de % 1,1 sınırlayacaktır. İşsizliğin bu yıl % 14,4, artarak pozitife dönen 2012’de % 14,3, 2013’te ise % 13,6 olması nedenleri beklenmektedir. İrlanda’daki yüksek göç fiyatlarındaki artışlardır. 2012’de % 0,7 eğilimi orta vade sonrası için işsizlik olması beklenen enflasyonun, orta vadede oranlarının tahminini zorlaştırmaktadır. Euro Bölgesi ortalamasının altında olacağı enerji, mal enflasyonun ve hizmet tahmin edilmektedir. Grafik II.7.2: İrlanda- İş gücü piyasası gelişmeleri İşgücüne % yıllık % Cari Açık Dengeleniyor İrlanda’da cari işlemler dengesi 1999’dan bu yana ilk kez 2010 yılında % 0,5 fazla tahmin vermekle birlikte, bu durumu yabancı ortaklara ödenen kârlar nedeniyle 2011’in İşsizlik Oranı (sol) İstihdam (sağ) ilk yarısında % 1,1 oranında açık verilmesi takip Saatlik işgücü maliyetleri 2011’in ikinci çeyreğinde % 3,6 artış gösteren Euro Bölgesi ülkelerinin aksine % 3,5 oranında düşmüştür. Ücretlere ilişkin artışların 2011-2012 döneminde oldukça makul etmiştir. Yılın ikinci yarısında azalması beklenen bu eğilim ile 2011 genelinde cari işlemler dengesinin % 0,7 fazla vermesi, orta vadede ise ihracata dayalı toparlanmayla bu artışın devam etmesi beklenmektedir. seyretmesi beklenmektedir. Kredilerdeki Daralma Hız Kaybediyor Enflasyon Pozitife Dönüyor Banka kredilerindeki daralma yavaşlamaya Ulusal ekonominin çok parlak olduğu 2002-2008 arası dönemde İrlanda’da fiyatlar Euro Bölgesi’nin en yüksekleri arasında bulunmaktaydı. 2008’in başından beri ise İrlanda’da enflasyon Euro Bölgesi ortalamasının altında olup, TÜFE 2009 ve başlamıştır. Ağustos 2011 itibarıyla bireysel krediler % 4, finansal olmayan kuruluşlara sağlanan krediler ise % 2,7 oranında azalmakla beraber, bu oranlar 2010 kıyasla yılsonundaki tedrici bir % 5,3 seviyesine iyileşmeye işaret 38 etmektedir. Kısa ve orta vadede kredi beklenen azalmanın pozitif etkilerinin, büyümesinin zayıf büyüme oranı ile işsizliğe bağlı çok güçlü olması beklenmemektedir. olarak harcamalardan negatif etkileri kaynaklanacak telafi edeceği düşünülmektedir. Yüksek bütçe açıkları, Mali İyileştirmeler Devam Ediyor bankacılık sektöründe alınan tedbirler ve artan borç maliyetlerinin bir yansıması 2010’da bütçe açığının GSYH’ye oranı olarak borç stokunun GSYH’ye oranının rekor bir seviye olan % 31,3 olarak ise 2013’te % 121 seviyesinde olacağı gerçekleşmiş olup, 2011’de bu oranın % tahmin edilmektedir. 10,3’e gerileyeceği tahmin edilmektedir. Grafik II.7.3: İrlanda- Kamu borcu, bütçe açığı, tek seferlik tedbirler,GSYH büyümesi GSYH % GSYH % Pozitif ve Negatif Riskler Dengede Orta vadede ihracat artışının devamı ve hanehalklarının tasarrufunun düşmesi ile iç tahmin talebin istikrara kavuşması neticesinde, büyümenin 2013’te beklenmektedir. % Küresel 2,3 olması talepteki daralmadan kaynaklanan ve beklenenden Genel kamu borcu (sağ) Tek seferlik bütçe tedbirleri (sol) Bütçe açığı (sol) GSYH Büyümesi (sol) daha düşük büyüme, gerçekleşebilecek ekonomi için ciddi olan risk oluşturmaktadır. Buna karşın İrlanda’nın ihracat yapısının bu durumun olumsuz etkilerini biraz da olsa bertaraf edebileceği Mali yardım programında bütçe açığının düşünülmektedir. GSYH’ye oranının 2012’de % 8,6, 2013’te ise % 2012’de 7,8 olacağı bütçe öngörülmektedir. açığında yaşanması 39 Tablo Tahmine ilişkin temel göstergeler – İRLANDA 2010 Cari Fiyatlarla GSYH 156,0 Özel Tüketim 79,6 Kamu Tüketimi 29,3 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 18,0 Ekipman için 6,1 İhracat (mal ve hizmet) 157,7 İthalat (mal ve hizmet) 127,9 GSMG 129,3 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) Milyar EURO (a) Eurostat Tanımı % GSYH 100,0 51,0 18,8 11,5 3,9 101,1 82,0 82,9 92-07 6,6 5,6 5,3 7,9 8,8 11,6 11,0 6,2 5,3 0,0 1,7 3,8 8,0 5,3 2,5 -1,1 3,7 -0,5 19,4 0,4 0,9 0,6 0,0 52,3 (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 -3,0 -7,0 -0,4 -1,4 -7,2 -0,9 1,2 -3,7 -3,1 -10,1 -28,8 -25,1 -12,4 -23,5 -16,9 -1,1 -4,2 6,3 -3,0 -9,3 2,7 -3,0 -10,7 -0,8 -3,0 -0,9 1,2 -1,1 6,3 5,4 7,5 10,1 11,1 -2,3 3,1 -5,5 13,2 -5,6 -5,6 -7,3 -7,2 -7,2 44,3 -10,7 -0,9 3,4 -8,1 11,9 -1,2 -2,4 1,7 14,7 -4,1 -1,7 6,1 20,2 -2,9 -3,7 -14,2 -11,9 -9,8 65,2 -5,0 0,9 3,7 -4,2 13,7 -3,2 -6,9 -4,6 13,4 -2,4 -1,6 -3,4 23,4 0,5 0,1 -31,3 -29,3 -9,7 94,9 2011 1,1 -2,4 -3,6 -10,5 8,3 4,5 1,6 -1,5 2012 1,1 -1,1 -1,0 0,6 15,0 3,8 2,6 -0,8 2013 2,3 0,5 -2,1 4,2 8,0 4,3 3,1 0,9 -3,1 0,9 3,3 -1,9 14,4 -0,1 -3,1 -2,1 14,9 -1,0 1,1 -4,9 23,7 0,7 0,4 -10,3 -9,1 -9,1 108,1 -0,7 0,0 1,8 -0,6 14,3 0,4 -1,2 -1,9 12,8 0,7 0,7 0,8 25,0 1,5 1,4 -8,6 -8,0 -8,3 117,5 0,3 0,0 2,0 0,6 13,6 0,9 -0,8 -2,0 11,4 1,3 1,2 0,0 25,9 1,8 1,5 -7,8 -8,1 -8,1 121,1 (c) GSYH yüzdesi olarak 40 8. YUNANİSTAN Toparlanma Sancılı Olacak Not: Yunanistan hakkındaki tahminleri içeren kısım Avrupa 26 Birliği Ekim tarihindeki Zirvesinden önce hazırlanmış olup, 2012’ye dair kamu maliyesi verilerine doğrudan bulunabilecek etkide güncellemeler yapılmamıştır. dengelenmesi, büyümeyi teşvik edici reformlar ve yurtdışındaki orta vadeli beklentilerin olumlu seyretmesi ile 2013 sonrasında ülkenin istikrara kavuşabileceği düşünülmektedir. İşgücü Piyasası Toplumsal Gerilim Ortamında Yeniden Düzenleniyor İşgücü piyasası ciddi bir değişimden geçmekte Büyüme Beklentileri Zayıflıyor olup, ekonomideki daralma 2011’de % 6 oranında azalacak olan 2011 yılı ekonominin ardışık olarak istihdam ile kendini göstermektedir. Özel daralma gösterdiği dördüncü yıl olup, reel sektördeki iş imkânlarının daralması ve GSYH % 5,5 oranında küçülecektir. Zayıf kamu istihdamındaki düzenlemeler işsizlik iç oranının talep, gelir kayıpları, işgücü 2012’de % 18’in üstünde piyasasındaki ayarlamalar, sıkılaşmış kredi gerçekleşmesine sebep olacaktır. Zayıf koşulları işgücü ekonomik sebepleridir. negatif daralmanın Büyümenin gerçekleşeceği temel 2012’de ve de Yunanistan piyasası ile azalan ücretler, harcanabilir gelir üzerindeki etkisiyle reel talebi yavaşlatırken, belirsizlik ortamı ekonomisinin krizin ortaya çıktığı günden nedeniyle özel tüketim de azalacaktır. bu yana toplamda % 15 küçülmüş olacağı İşgücü tahmin edilmektedir. uygulanmasına ve üretim kaynaklarının ticarete piyasasındaki konu reformların olabilecek sektörlere Enflasyonun temel nedenlerini oluşturan kaydırılmasına bağlı olarak istihdamda ücret toparlanma düzenlemeleri ile birim işgücü mümkün gözükmektedir. maliyetleri daha makul seviyelere geldikçe İşgücü ekonominin rekabet gücü artmaktadır. bozulması ve ücret ayarlamaları sebebiyle Yunanistan düşmekte olup, şirketlerin yarı zamanlı ve ekonomisinin yeniden maliyetleri emek piyasasının 41 geçici işler gibi esnek istihdam yöntemlerine başvurması da buna katkı sektöründeki bazı girişimler 2012 yılında toparlanmaya katkı sağlayabilecektir. sağlamaktadır. Yunanistan- GSYH Büyümesi ve Bileşenleri Grafik II.8.1: yüzde puan tahmin Enflasyon Baskısı Azalmakta 2010’da % 4,7 olan enflasyonun yeni vergisel tedbirlerin etkisiyle 2011 yılında % 3’e düşmesi beklenmektedir. Stoklar Net ihracat İç talep (yatırım harcamaları hariç) GSYH büyümesi (yıllık %) Grafik II.8.2: Yunanistan- Enflasyon ve sabit vergilerle hesaplanan enflasyon puan Sıkı Likidite tahmin Sıkı likidite koşulları ve sorunlu kredilerin toplam krediler artması içerisindeki bankacılık payının sektörünü zorlamaktadır. Ekonomideki yavaşlama ve Ana enflasyon mevduatlardaki gerilemeye bağlı olarak özel sektöre verilen kredilerin yıllık büyümesi negatif seyretmektedir. Buna ek olarak özel sektörün krediye erişimi de yüksek maliyetler sebebiyle Sabit vergi varsayımı altında enflasyon sınırlı kalmaktadır. Konut ve makine-teçhizat yatırımlarındaki düşüş devam etmekte olup, sabit sermaye yatırımları 2011’de % Yurtiçi piyasadaki katılığı gidermeyi hedefleyen yapısal reformların enflasyon ve enflasyon beklentilerini olumlu etkileyeceği ve ileride ana enflasyon ile çekirdek enflasyonun azalacağı tahmin edilmektedir. 16 oranında azalmıştır. Kamu maliyesini iyileştirme tedbirleri sebebiyle kamu yatırımlarının da azalması beklenmektedir. AB yapısal fonları ve yeni yatırım yasası gibi konuların da dahil olduğu kamu 42 Dış Dengesizliklerde Ayarlamalar Yavaş Kalan maliyesini iyileştirmede kaydedilmiştir. aşama Hedeflerdeki sapma ekonomideki durgunluk, istikrarsız vergi İç talepteki daralmanın neticesinde toplam ithalatta da 2011 yılında % 6 civarında gerileme beklenmektedir. İşgücü maliyetlerindeki gelişmelere bağlı olarak toplam ihracatın artması beklenmekle birlikte, küresel ekonomideki büyümenin yavaşlaması gibi dışsal koşullar nedeniyle bu artış zayıf olacaktır. Mal ihracatı 2011 ve 2012’de % 7 oranında büyürken, hizmet ihracatı küresel ekonomik yavaşlamaya bağlı olarak daha ağır artış gösterecektir. Cari açığın GSYH’ye oranının 2011’de % 10, 2012’de ise % 8’in altında olması beklenmektedir. Net ihracatın GSYH büyümesine etkisinin daha yüksek olması, yapısal reformların sonuç vermesi, dış talebin daha hızlı toparlanmasının yanında mali tedbirlerin hızlıca uygulamaya konması ve Doğrudan Yabancı Yatırımları (DYY) arttıracak imkânlar ekonomide karşılaşılabilecek bileşenleri olumlu olurken, senaryonun ekonomideki belirsizliğin uzun sürmesi ve küresel ekonomideki yavaşlama olumsuz senaryoyu oluşturmaktadır. Kötü Giden Ekonomide Maliyesini İyileştirme Çabaları 2011 yılı için mali ortamı ve ciddi kazanç kayıplarına bağlı olarak bütçe gelirlerinin azalması gibi sebeplerden kaynaklanmakta olup, daha ileri düzeyde yapısal reformlar yapılması Uygulanan politikaların ve kurumsal gerekebilecektir. değişmeyeceği varsayımıyla 2012 için % 7 olarak öngörülmüş olan bütçe açığının GSYH’ye oranı ulaşılabilir seviyededir. Mali tedbirlerin uygulanmasında eksiklikler bulunmasına rağmen Hükümet kamu maliyesini iyileştirme hususunda önemli çaba sarf etmiştir. 2015 yılına kadar sürecek olan yapısal reformları içeren orta vadeli mali strateji (MTFS) Haziran ayında kabul edilmiştir. MTFS içinde yer alan 2011 yılına dair çoğu tedbir yasal altyapısına uygulamaya geçmiştir. kavuşturularak Buna karşın uygulamadaki gecikmeler ve tedbirlerde değişiklikler yapılması sebebiyle rakamsal bazda aşağı yönlü düzeltmelere gidilmiştir. Ekonominin beklenenden daha fazla küçülmesi, mükelleflerin likidite sıkıntıları, mali performansın düşük olması gibi Kamu sebepler de ekonomiyi yıllık mali hedeflerinden uzaklaştırmıştır. hedefler tutturulmayacak olmasına karşın kamu 43 2011 yılı için bütçe açığının GSYH’ye kıyasla daha başarılı olmuştur. Buna oranı % 8,5 ile % 9 arasında gerçekleşecek rağmen olup, Yunanistan’ın kamu maliyesindeki sürdürülmesi iyileştirmeler alınması gerekmektedir. diğer Avrupa ülkelerine iyileştirme ve daha çabalarının fazla tedbirin Tablo Tahmine ilişkin temel göstergeler – YUNANİSTAN 2010 Cari Fiyatlarla GSYH 227,3 Özel Tüketim 169,4 Kamu Tüketimi 41,3 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 37,8 Ekipman için 13,8 İhracat (mal ve hizmet) 48,9 İthalat (mal ve hizmet) 69,1 GSMG 221,1 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) Milyar EURO (a) Eurostat tanımı % GSYH 100,0 74,5 18,2 16,6 6,1 21,5 30,4 97,3 92-07 3,1 3,0 2,9 4,9 11,0 6,2 6,3 2,8 Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 -0,2 -3,2 -3,5 4,0 -1,3 -3,6 -2,1 4,8 -7,2 -6,7 -15,2 -15,0 1,3 -24,0 -20,0 3,0 -19,5 4,2 3,3 -20,2 -7,2 -0,6 -2,4 -3,8 2011 -5,5 -6,2 -8,5 -15,9 -13,4 4,8 -6,2 -5,7 2012 -2,8 -4,3 -9,0 -3,6 -3,3 6,5 -3,2 -3,0 2013 0,7 -0,9 -7,0 6,3 6,8 6,5 0,7 0,4 3,6 0,0 -0,6 1,1 9,8 7,6 5,6 -0,4 6,1 0,0 -15,4 -7,0 -6,6 -6,7 99,2 0,8 -0,5 -0,5 0,8 7,7 6,1 7,1 2,2 0,3 4,7 4,2 -0,6 -20,8 -17,9 -16,2 -9,8 -10,6 -9,7 113,0 -9,0 0,5 2,9 -5,7 16,6 -2,7 -2,9 -4,2 -0,1 1,4 3,0 -1,0 -12,8 -9,9 -7,8 -8,9 -5,3 -5,0 162,8 -5,3 0,0 2,5 -2,8 18,4 -2,8 -2,8 -3,0 1,3 0,2 0,8 -0,9 -11,9 -7,9 -5,4 -7,0 -2,9 -2,9 198,3 -0,8 0,0 1,5 0,4 18,4 -1,2 -1,5 -1,8 2,3 0,3 0,8 -0,8 -11,4 -6,9 -4,4 -6,8 -3,4 -3,4 198,5 (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir -3,4 -2,9 3,1 -0,2 9,5 4,0 7,2 4,3 3,0 2,8 1,3 -3,4 -16,0 -14,3 -13,3 -15,8 -15,2 -15,4 129,3 -7,0 0,4 3,0 -1,9 12,6 -3,3 -1,6 -3,3 -3,0 1,7 4,7 1,7 -13,8 -12,3 -10,6 -10,6 -8,7 -9,0 144,9 (c) GSYH yüzdesi olarak 44 9. İSPANYA Zayıflayan Dış Ortamda Ekonomi Yeniden Dengeleniyor Yavaş Büyüme Ortamında Ekonomide Dengelenme Devam Ediyor sektörünün yeniden amaçlamaktadır. büyüme ve yapılandırılması Zayıflayan Euro küresel Bölgesindeki borç Reel GSYH’nin 2011 ve 2012’de % 0,7, krizinden kaynaklanan artan belirsizlik 2013’te ise bundan biraz daha fazla ortamı büyümeye dair beklentileri düşürse büyümesi beklenmektedir. İç talep ancak de, yüksek dış talep ve dengesizliklerin 2013 kazanacak giderilmesi yönündeki çabalar önümüzdeki olmasına karşın, net ihracat büyümeyi yıllarda ekonomik toparlanma olacağına desteklemektedir. 20 Kasım 2011’de genel işaret etmektedir. ve sonrasında ivme seçime gidilecek olması, 2012 bütçe tasarısının henüz kabul edilmemesi Zayıflayan dış ortam ve artan belirsizlik sebebiyle halihazırdaki tahminler politika 2011 değişikliğine gidilmeyeceği varsayımıyla beklentilerinin aşağı revize edilmesine yol oluşturulmuştur. açarken, İspanya bankacılık sektörü için de Kamu maliyesi ve 2012’ye sonuçlara ilişkin yol büyüme iyileştirmelerinin bütçe açığının GSYH’ye olumsuz açmaktadır. oranını 2012’de % 4,4’e, 2013’te ise % 3 GSYH’nin % 10’u oranına karşılık gelen seviyesine getirmesi beklenmekte olup, bu borçların silinmesine rağmen bankacılık durum tahminlere yansıtılmamıştır. sektörünün reel sektöre olan borcu hala yüksek seviyededir. Fonlama koşullarının İspanya mali krizden önce büyük iç ve dış zorlaşması, özel sektöre kredi sağlanmasını dengesizliklerle sonuçlanan uzun süreli kısıtlayarak, konut ve kredi patlaması yaşamış olup, bu malların tüketimini olumsuz etkileyecektir. döneme dair dengesizliklerin giderilmesine Banka yönelik düzeltmeler devam etmektedir. riskinin hala önemli bir sorun teşkil ettiği Orta vadeli büyümeye dair öngörüler ve sorunlu kredilerin artış gösterdiği bir yüksek borç stoğunu eritmeyi hedefleyen ortamda, İspanya Merkez Bankası sistemin özel sağlamlığını arttırmak için asgarî sermaye sektör kaldıraçsızlığı baskılanmaktadır. Kamu sebebiyle maliyesinin yatırımlar kârlılıklarının ve dayanıklı düştüğü, kredi yükümlülüklerini arttırmıştır. iyileştirilmesine yönelik tedbirlerde rekor seviyede olan işsizlik ile bütçe açığını makul seviyeye getirmeye ve bankacılık 45 İspanya- GSYH Büyümesi ve Bileşenleri Grafik II.9.1: kaydetmektedir. Üretim açığı kapanıyor olmasına puan rağmen, ortalama kapasite kullanım oranı düşüktür. Bu sebeple tahmin GSYH potansiyelinin altında kalmaktadır. Belirsizlik ortamı yatırımların zayıf kalmasına yol açarken, düşük büyüme beklentisi ile kredilendirmedeki sıkıntılar güçlü İç talep Net dış talep Stoklar GSYH büyümesi ekonomik toparlanmayı geciktirecektir. Konut yatırımları üzerindeki kredi kısıtları İç Talepteki Yavaş Toparlanma diğer sektörlere kıyasla daha yoğun da olsa, genel olarak özel sektör yatırımlarının Özel tüketim, işsizliğin rekor seviyelere ulaşmasına sebep olan iş imkânlarının azaldığı ortamda, düşük seviyede kalmıştır. 2012’de tedrici bir şekilde toparlanması, 2013’te ise artış göstermesi beklenmektedir. Buna ek olarak, hanehalkları borçlarını azaltma yoluna gitmiştir. Kriz döneminin başında % 19’lara kadar yükselen tasarruf İhracat Ekonomik Büyümeyi Desteklemeye Devam Ediyor oranının düşmeye devam etmesiyle beraber 2012’de özel tüketimin artışa geçmesi Zayıflayan dış ortama rağmen, 2011’in ilk beklenmektedir. eğilimde, yarısında beklenmedik bir artış gösteren yükselmenin, ihracatın tahmin dönemi boyunca da hanehalkı Bu pozitif gelirlerinde istihdamdaki gerilemenin yavaşlamasının artacağı ve ücret artışlarının da payı bulunmaktadır. ticaret ortaklarının ekonomik toparlanması, Ek olarak, enflasyonun belirgin şekilde yükselen düşmesi harcanabilir gelirde artışa yol ticaret ve birim işgücü maliyetlerinin açacaktır. düşmesiyle İspanya ekonomisinin rekabet beklenmektedir. piyasa İspanya’nın ekonomileriyle artan gücünün yükselmesi ihracattaki bu artışın temel nedenleridir. Ara ve sermaye malları Finansal olmayan kuruluşların malî durumları, ticari fazla vermeye başlamaları sebebiyle son yıllarda düzelme ihracatı ile, turizm sektörünün başı çektiği hizmetler sektörünün önümüzdeki dönemde performansı de ekonomide 46 önemli rol ihracatında oynayacaktır. başat rolü İspanya’nın AB ülkeleri Yeni İstihdam İmkânları 2013’e Kadar Erteleniyor oynamakta iken bunun yerini artık AB üyesi olmayan ülkeler almakta olup, bu ülkelere yapılan ihracat daha hızlı artış göstermektedir. İhracat performansındaki diğer bir unsur ise şirketlerin daha düşük işgücü maliyetleri ile daha fazla rekabet gücüne sahip olmasıdır. İhracattaki artışın azalan oranlı döneminde da de olsa 2012-2013 süreceği tahmin edilmektedir. Zayıf büyüme beklentisine bağlı olarak istihdamın 2011 ve 2012’de düşmesi beklenmektedir. iş imkanları işsizlik oranında artışa sebep olacaktır. Ekonominin daralması, zayıf büyüme ve inşaat sektöründeki yapısal ayarlamalar % 20’nin altına düşmesi beklenmeyen işsizliğin ana sebepleridir. İstihdamdaki bu durumun İthalatın azalması ve iç talebin düşmesi ile Azalan uzun süreli olması yapısal işsizliğe işaret etmektedir. beraber dış ticaret açığı ile cari açık azalmış olup, bu eğilimin dış talebin iç talebe göre yüksek olması ve artan petrol fiyatları sebebiyle devam etmesi beklenmektedir. Ücret Artışlarında Makul Seviye Endeks 2000=100 Enflasyonda 2011 sonunda enflasyonun % 2 seviyesinin biraz üstünde olması ve tahmin dönemi boyunca Grafik II.9.2: ve İspanya- Net Dış Borçlanma, GSYH ve GSMH % GSYH tahmin bu seviyede öngörülmektedir. Ana kalması enflasyon ile çekirdek enflasyon arasındaki fark petrol fiyatlarındaki baskılanmaya bağlı olarak sınırlı kalacaktır. Euro Bölgesi ile İspanya arasındaki negatif fark ise zayıf iç talep ile düşük enerji maliyetlerinden kaynaklanmaktadır. Net dış borçlanma (sağ) GSYH (sol) GSMH (sol) 2010 sonbaharından beri makul seyreden nominal ücret artışları, 2011’in ilk yarısındaki verilere göre geçici işçilerin artışı ve yeni işe başlayanların düşük ücretleri sebebiyle negatif seyretmektedir. 47 Nominal birim işgücü maliyetleri işaret etmektedir. Alınan tedbirler yılın üretimdeki artışa bağlı olarak yükselmekle ikinci yarısında etki gösterecek olup, birlikte Euro Bölgesi ortalaması altında beklenenden kalmaktadır. makroekonomik senaryonun beklenenden Bu durum İspanya daha fazla olumsuz bütçe açığı ekonomisinin diğer Euro Bölgesi ülkeleri daha olmasından karşısında rekabet gücünü arttıracaktır. kaynaklanmaktadır. KDV, ÖTV, kurumlar vergisindeki artışlar ile, yeni uygulamaya konulan refah vergisi sebebiyle toplam Temel Senaryoya Riskleri gelirlerin 2011’de % 2,3 oranında artması beklenmektedir. Toplam harcamaların ise 2012 ve 2013’teki kamu finansmanındaki bozuklukların tedbirlerin giderilmesine tahmin % 3,9 oranında azalacağı öngörülmektedir. yönelik dönemine etkisi olacaktır. Şirketlere ve hanehalklarına İspanya- Kamu Maliyesi, hareketli ortalamalar Grafik II.9.3: verilecek krediler üzerindeki kısıtlar aşağı % GSYH tahmin yönlü risk oluşturmaktadır. Bunun yanında artan belirsizlik ortamına bağlı olarak tasarruf oranının artışı özel tüketim Gelirler 111Ç 103Ç 093Ç 101Ç 083Ç 091Ç Borç 081Ç 073Ç 063Ç 071Ç Kamu Maliyesini İyileştirmek İçin Daha Fazla Çaba Gerekiyor 061Ç üzerinde negatif etkide bulunacaktır. Harcamalar Politika değişikliğine gidilmediği takdirde 2011’de bütçe açığının GSYH’ye oranının bütçe açığının 2012’de % 5,9, 2013’te ise 2010’a göre düşüş kaydederek, % 6,6 % 5,3 olacağı öngörülmektedir. 2010 olması ulusal sonunda % 61 olan kamu borç stokunun dair GSYH’ye oranının ise 2013’te % 78’e beklenmesine hesaplardaki göstergeler yılın bu ilk hedefin karşın yarısına sapabileceğine yükseleceği tahmin edilmektedir. 48 Tablo Tahmine ilişkin temel göstergeler – İSPANYA 2010 Cari Fiyatlarla GSYH 1051,3 Özel Tüketim 606,9 Kamu Tüketimi 221,7 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 240,3 Ekipman için 62,7 İhracat (mal ve hizmet) 283,9 İthalat (mal ve hizmet) 306,2 GSMG 1035,9 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) Milyar EURO (a) Eurostat tanımı % GSYH 100,0 57,7 21,1 22,9 6,0 27,0 29,1 98,5 92-07 3,1 3,0 3,8 4,3 4,6 7,6 8,4 3,0 3,6 0,0 -0,5 2,3 13,3 4,0 3,2 -0,7 3,9 -0,4 -5,0 -3,7 -2,8 -2,1 -2,1 54,2 (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 0,9 -3,7 -0,1 -0,6 -4,3 0,8 5,9 3,7 0,2 -4,7 -16,6 -6,3 -3,2 -22,9 5,2 -1,0 -10,4 13,5 -5,2 -17,2 8,9 0,5 -3,3 0,7 -0,7 0,1 1,5 -0,2 11,3 6,1 4,9 2,5 13,5 2,4 4,1 -2,3 -7,8 -9,6 -9,2 -4,5 -4,6 -4,3 40,1 -6,5 0,0 2,8 -6,5 18,0 4,3 1,4 1,3 18,5 0,1 -0,2 5,0 -4,0 -5,1 -4,7 -11,2 -9,2 -8,5 53,8 -1,0 0,0 0,9 -2,6 20,1 0,0 -2,6 -3,0 13,9 0,4 2,0 -1,6 -4,5 -4,5 -4,0 -9,3 -7,0 -7,0 61,0 2011 0,7 0,7 -0,9 -5,4 -0,3 8,3 1,6 0,8 2012 0,7 0,9 -2,6 -0,3 0,9 3,8 1,5 0,6 2013 1,4 1,1 0,3 1,3 1,4 4,5 3,2 1,3 -1,0 0,0 1,8 -1,0 20,9 0,9 -0,8 -2,3 11,8 1,5 3,0 -3,4 -4,2 -3,4 -2,9 -6,6 -4,5 -4,9 69,6 0,0 0,0 0,7 -0,4 20,9 1,1 0,1 -1,0 11,7 1,1 1,1 -0,8 -4,0 -3,0 -2,5 -5,9 -4,2 -4,2 73,8 1,0 0,0 0,4 0,5 20,3 1,0 0,1 -1,2 11,2 1,3 1,3 -0,5 -3,7 -3,0 -2,5 -5,3 -4,3 -4,3 78,0 (c) GSYH yüzdesi olarak 49 10. FRANSA Yurtiçi Büyüme Küresel Risk ve Azalan Güven Sebebiyle Zayıflıyor Ekonomik Kayboluyor Toparlanma Yavaşça krizinin finansal piyasalar üzerindeki etkisi temel alınarak, 2012’de hanehalklarının tasarruf oranının yüksek seviyede kalması, Reel GSYH’nin 2010 yılında % 1,5 özel sektör yatırımlarının da yavaşlaması oranında artmasını takiben, 2011’in ilk beklenmektedir. çeyreğinde hurda araba alım destekleri ile döngüsünün sona ermesi bekleniyor olup, stok artışlarına bağlı olarak çeyrek bazında Fransa’nın dış ticaret açığı 2011 ortasında % 0,9 büyüme kaydedilmiştir. Büyüme yüksek seviyelere gelmiştir. ikinci çeyrekte duraklamasına rağmen özel tüketimdeki harcamalara bağlı Stoklardaki Fransa- GSYH Büyümesi ve Bileşenleri Grafik II.10.1: olarak üçüncü çeyrekte % 0,2 artış gösterecek erime puan tahmin olup, 2011 genelinde yıllık büyümenin % 1,6 olacağı tahmin edilmektedir. 2012’nin ilk çeyreğinde pozitif olması beklenen büyüme yılın ikinci yarısında düşük bir artış sergileyerek 2012’de % 0,6 seviyesinde gerçekleşecektir. Borç krizinin İç talep GSYH Büyümesi ortadan kalkması ile piyasalarda oluşacak Net ihracat güvenin etkisiyle 2013’te büyümenin % GSYH büyümesindeki yavaşlama, daha 1,4 olacağı öngörülmektedir. sıkı mali koşullar, azalan kapasite kullanım oranları ve kar marjlarının düşmesi gibi İç Talebin Unsurları Zayıflıyor sebeplerle en büyük etkisini yatırımlar üzerinde gösterecektir. Fransa bankacılık Bahar dönemi tahminlerine kıyasla sisteminin, bir yandan iç piyasadaki büyüme tahmininin aşağı yönlü revize kaldıraçsızlığı sınırlarken diğer yandan edilmesi, Euro Bölgesi ile ABD’den Basel III gereklerini sağlayabilme yönünde kaynaklanan bozulmayla, tüketicileri ve alacağı şirketleri konulardan biridir. etkileyen güven ortamının tedbirler gündemdeki önemli kaybolmasından kaynaklanmaktadır. Borç 50 Özel Tüketim, Toparlanmaya Rağmen Hala İstenilen Seviyede Değil birkaç çeyrekten beridir sergilediği pozitif etkiye rağmen, brüt sabit sermaye oluşumunda azalma beklenmektedir. Yılın Hanehalkı tüketiminin işgücü piyasasındaki olumsuz görünüm sebebiyle azalacağı düşünülmektedir. Refah etkilerinin sınırlı olduğu Fransa’da 2011’in ikinci çeyreğinde oranlarına yüksek ulaşılmıştır. tasarruf Hanehalklarının yüksek borçları bulunmamasına rağmen Fransa halkının iyileştirme gerekse amaçlı dışarıdaki bakması nedeniyle, kamu maliyesini gerek ülkelerinde tedbirlere olumsuz tasarruf oranının tahmin dönemi boyunca sabit kalacağı, özel tüketimin ise 2012’de % 0,9, 2013’te ilk yarısında yüksek kârlara ulaşan finansal kuruluşlar, kredi arzı üzerinde olumsuz etkide bulunması beklenen borç krizi sebebiyle stres sektöründe altındadır. yapılacak Bankacılık ayarlamaların kurumsal ve yatırım bankacılığı, kredi ihracı ve yurtdışında perakende bankacılık üzerine yoğunlaşacağı rağmen, kredi sıkılaşacaktır. krizden belirtilmesine koşulları Ekonomik kaynaklanan daha ve da finansal güvensizlik bazı planlanan yatırımların ertelenmesine yol açacaktır. ise % 1,6 oranında artacağı tahmin Zayıf İç ve Dış Talep Dış Ticareti Etkiliyor edilmektedir. Ek vergisel tedbirler, özel tüketimden çok, tüketim ve yatırım eğilimi düşük olan çok yüksek gelir grubu mensupları ile büyük şirketleri hedeflemektedir. Enflasyondaki düşüş beklentisi ise 2012-2013 döneminde özel tüketimde artış olmasını sağlayacaktır. Artan birim işgücü maliyetlerine de bağlı olarak Fransa Kapasite kullanım Belirsizlik dönemindeki finansal oranları Haziran piyasalarda çalkantıdan pay ile ticareti ülkelerindeki bulunan bazı ekonomik Akdeniz beklentilerin kötüleşmesiyle Fransa’nın ihracatı olumsuz Buna rağmen ithalatın yavaşlaması sebebiyle dış ticaret GSYH büyümesine negatif etkide bulunmayacak 2011’den beri artarken, yatırımlardaki yavaşlama ticarette kaybetmektedir. ABD, Almanya ve Fransa etkilenecektir. Yatırımlar ve Stoklar Ortamından Etkileniyor dış önce olup, cari açığın GSYH’ye oranı 2013’te % 3 olacaktır. yaz ortaya çıkmaya başlamıştır. Konut sektörünün 51 Artan Harcanabilir Gelire Rağmen İşgücü Piyasası Güven Ortamını Baskılıyor Fransa’da özel sektör ücret ayarlamaları yapmak yerine işe alımları dondurmayı tercih etmektedir. Yeni yaratılan iş imkânları artan aktif nüfusun talebini karşılayamadığı için, 2011’in ikinci çeyreğinde de görüldüğü üzere, işsizliğin artması beklenmektedir. Buna karşın genel emeklilik reformu, iş aramada bazı muafiyetlerin kaldırılması gibi önlemlerle işgücüne katılım 2011’de artış Riskler Küresel Belirsizliğe Bağlı Aşağı ve yukarı yönlü risklerin bulunduğu ekonomide güven ortamının oluşması, tasarruf oranlarının düşmesi ve yeni yatırımların gündeme gelmesiyle daha sağlıklı büyümeye geçileceği öngörülmektedir. Olumsuz senaryoda ise yatırımlardaki keskin düşüşün istihdama dair beklentileri ve özel tüketimi olumsuz etkilemesi bulunmakta olup, ithalatçı ülkelerdeki iç talebin de baskılanmasıyla ihracat azalabilecektir. sergilemiştir. İstihdamın 2012’de % 2,4, 2013’te ise % 2,5 oranında artması beklenmektedir. Kamu Maliyesinin İyileştirmesi Mercek Altına Alınmalı 2011’de bütçe açığının GSYH’ye oranının geçen seneki % 7,1 seviyesinden % 5,8’e Enflasyon Beklentileri düşmesi beklenmekte olup, harcamalar TÜFE’nin 2011’de % 2,2, 2012’de % 1,5, 2013’te ise % 1,4 olması beklenmektedir. Düşük petrol fiyatları ile durgun makroekonomik atmosferin oluşturduğu deflasyonist ortama karşısında tütün ve alkol üzerindeki ÖTV ile kurumlar vergisindeki artışlar gibi mali tedbirlerin yetersiz kalacağı düşünülmektedir. TÜFE’nin birçok ülkeye göre daha düşük bugüne kadar gerçekleşen en düşük seviyelerdedir. Bazı teşvik tedbirlerinden vazgeçilmesi, memur ücretlerinin dondurulması, emekli edilenlerin yarısı oranında kişinin istihdam edilmesi, sağlık harcamalarının daha sıkı denetimden geçmesi ve yerel idarelere transferlerin durdurulması gibi önlemler bu durumun ana sebeplerini oluşturmaktadır. seviyelerde olacağı, çekirdek enflasyonun ise 2012 ve 2013’te % 1,5 oranında 2012 yılı için Fransa’da yetkili gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. makamlarca ilan edilen kamu maliyesine ilişkin paketin içeriğinde, kurumlar vergisi kayıpların önüne geçilmesi ile tütün ve alkol üzerindeki ÖTV’de artışa gidilmesi 52 öngörülmektedir. Bütçe açığının 2012’de Kamu borç stokunun GSYH’ye oranının % tahmin dönemi boyunca artış göstererek, 5,3, 2013’te ise % 3 olması 2013’te % 92 olması beklenmektedir. Bu beklenmektedir. projeksiyona Grafik II.10.2: Avrupa Mali İstikrar Kolaylığı (EFSF) bünyesinde gösterilen Fransa – Kamu Maliyesi teminatlar, GSYH % tahmin Yunanistan’a verilen ikili krediler ve Avrupa İstikrar Mekanizması (ESM) sermayesine iştirak edilmesi de dahil edilmiştir. GSYH % Genel Kamu Borcu (sağ) Genel Kamu Açığı (sol) Açık eşiği (% 3) Borç açığı (% 60) Tablo Tahmine ilişkin temel göstergeler – FRANSA 2010 Cari Fiyatlarla GSYH 1932,8 Özel Tüketim 1124,2 Kamu Tüketimi 479,9 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 373,3 Ekipman için 101,2 İhracat (mal ve hizmet) 492,2 İthalat (mal ve hizmet) 537,5 GSMG 1968,1 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) Milyar EURO (a) Eurostat tanımı % GSYH 100,0 58,2 24,8 19,3 5,2 25,5 27,8 101,8 92-07 2,0 1,9 1,5 2,4 3,5 5,0 5,2 2,1 1,9 0,1 0,0 0,7 9,9 2,6 1,3 -0,3 14,9 1,6 1,8 0,0 0,2 0,8 0,8 -3,4 -3,7 57,7 (b) brüt tasarruf/kullanılabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 -0,1 -2,7 1,5 0,2 0,2 1,4 1,3 2,3 1,2 0,3 -9,0 -1,2 3,5 -9,6 4,1 -0,3 -12,4 9,7 0,9 -10,8 8,8 -0,1 -2,9 1,7 0,5 -0,2 -0,3 0,7 7,8 2,4 3,2 0,6 15,3 2,5 3,2 -0,7 -2,7 -1,9 -1,9 -3,3 -3,9 -4,0 68,2 -1,3 -1,2 -0,2 -1,4 9,5 1,8 3,2 2,7 16,2 0,5 0,1 2,2 -2,2 -2,1 -2,1 -7,5 -6,2 -6,2 79,0 0,9 0,6 0,1 0,1 9,8 2,1 0,7 -0,1 15,6 0,8 1,7 -2,6 -2,6 -2,2 -2,2 -7,1 -5,8 -5,7 82,3 2011 1,6 0,7 0,8 3,0 9,1 4,9 6,1 1,6 2012 0,6 0,9 0,4 0,8 1,2 3,5 3,3 0,7 2013 1,4 1,6 0,3 2,7 5,8 4,9 4,6 1,5 1,2 0,9 -0,4 0,6 9,8 2,3 1,3 0,1 15,2 1,2 2,2 -2,6 -3,8 -3,2 -3,1 -5,8 -4,7 -4,7 85,4 0,8 -0,2 -0,1 0,4 10,0 2,1 1,9 0,4 15,6 1,5 1,5 -0,4 -4,0 -3,3 -3,1 -5,3 -4,0 -4,0 89,2 1,5 0,0 -0,1 0,4 10,1 2,1 1,1 -0,6 15,5 1,4 1,7 1,1 -3,9 -3,0 -2,8 -5,1 -3,9 -3,9 91,7 (c) GSYH yüzdesi olarak 53 11. İTALYA Önümüzdeki Dönemde Büyüme Yavaşlıyor Artan Belirsizlik Büyüme Beklentilerini Etkiliyor kapsamlı tedbirler kabul edilmiştir. Avrupa Merkez Bankası Hisse Senedi Piyasaları İtalya’da (SMP) ile beraber kabul edilen bu önlemler gerçekleşen tedrici büyüme 2011’in ikinci kısa vadede iç talebi sınırlayarak faiz yarısında duraksamaya oranlarındaki krizi 2008-2009 önümüzdeki sonrası dönemin başlamış olup, de bu şekilde artışı engellemeyi amaçlamaktadır. geçeceği tahmin edilmektedir. Reel GSYH 2010’da % 1,5 büyümekle beraber ulusal ve uluslararası ortamdaki yüksek risk algısı ve artan belirsizlikten kaynaklanan Euro Bölgesindeki İtalya’da ekonomik da Büyüme kendini yavaşlama göstermektedir. beklentilerini baskılayan belirleyici faktörlerden biri İtalya devlet tahvilleri ile Almanya’daki muadilleri arasındaki gösterge faiz farkının keskin artışı olmuştur. bankalarının Bu durum fonlama İtalya maliyetlerini arttırırken bankalar arası piyasaya erişimini de zorlaştırmıştır. İtalya Merkez Bankası tarafından yayınlanan araştırmaya göre 2011’in İkinci Yarısında Toparlanma Hala Durağan Ekonomik Reel GSYH’nin üçüncü çeyrekte sabit kalacağı, dördüncü çeyrekte ise daralma göstereceği tahmin edilmekte olup, 2011 geneli için GSYH artışı tahmini % 0,5’dir. 2011’in ilk yarısında artış gösteren ihracat küresel talepteki olumsuz etkilenecektir. daralma Buna nedeniyle rağmen hareketsiz iç talep ile hizmet sektöründeki ithalatın da düşmesiyle, net ihracatın GSYH’ye pozitif katkı yapması beklenmektedir. ekonomi genelinde kredi koşulları daha da 2011’in sıkılaşmıştır. 2012’de finansal piyasalar yatırımlarını destekleyen unsur olan dış beklendiği ölçüde istikrara kavuşmadığı talep, takdirde zayıflamaktadır. Sıkılaşan kredi koşulları İtalya için büyümeye dair beklentiler daha da kötüleşecektir. 2011 yazında, İtalya’nın risk primlerinin artışını müteakiben, kamu maliyesinin iyileştirilmesine yönelik 2012-2013 dönemini kapsayan yeni ve daha geniş ilk yarısında yılın makine-teçhizat ikinci yarısında ile azalan iç talep şirketlerin yatırım kararlarını negatif etkilemektedir. Teçhizat yatırımının beklenirken, 2011 genelinde inşaat artması yatırımlarının gayrimenkul piyasasındaki sıkıntılar ve hükümet harcamalarının azalması 54 sebebiyle düşeceği tahmin edilmektedir. beklenirken, kamu yatırımlarının alınan Yılın ilk yarısında durma noktasına gelen tedbirler özel tüketiminin, ikinci yarıda da zayıf tüketim ise 2012-2013 döneminde sabit işgücü piyasası koşulları ve enflasyonist kalacaktır. baskılarından sebebiyle Özel etkileneceği düşünülmektedir. İşgücü Piyasası Durgun İstihdam, 2012-2013’te Büyümeyi Net İhracat Sağlayacak Reel GSYH’nin 2012’de % 0,1, 2013’te ise % 0,7 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. İtalya için 2012 ve 2013 yıllarındaki ihracat artışı performansı Euro Bölgesi ülkeleri tarafından belirlenecek olup, azalacaktır. yükselen düşüşten sonra, 2011’in ilk yarısında tedrici bir toparlanma sergilemiştir. Bu toparlanma hem hizmetler sektörü hem de sanayi sektöründen kaynaklanmaktadır. Ekonomide beklenen yavaşlama istihdamın 2012’de azalmasını, 2013’te ise yeniden artmasını sağlayacaktır. ekonomilerinin 2010 yılı ortasında % 8,5 seviyesinde olan İtalya’nın dış ticaretindeki payı düşük işsizlik oranı, 2011’in aynı döneminde % 8 olduğu için dış ticarette pazar payı düzeyine inmiştir. Genç işsizlik oranı, kaybedileceği Ağustos ihracata piyasa 2010’daki düşünülmektedir. daha itibarıyla % 27,6 seviyesindedir. Uzun dönemli işsizlik3 göstereceğinden, net ihracat GSYH’ye 2010-2011 döneminde artış göstermiş olup, pozitif katkı yapmaya devam edecektir. tüm tahmin döneminde ise işsizliğin % seviyedeki az 2011 artış Düşük göre İthalat, kapasite kullanım oranları, kârlılıktaki negatif beklentiler ve finansman maliyetlerinin yüksekliği gibi sebeplerle yatırımının makine-teçhizat 2012’de azalacağı tahmin edilmektedir. 8’in biraz öngörülmektedir. üstünde seyredeceği Birim işgücü maliyetlerinin 2011-2013 döneminde diğer Euro Bölgesi ülkeleri ile örtüşecek şekilde ufak artış sergilemesi beklenmektedir. Finansal piyasaların 2013’te daha fazla istikrar kazanacağı yatırımlarda artış öngörüsüyle sağlanabileceği düşünülmektedir. 2012’de düşecek olan inşaat yatırımları Enflasyonist baskılar hafifliyor 2013’te büyüme kaydedecektir. Konut inşaatlarının artması 2010’da artan TÜFE, enerji fiyatlarındaki artışa bağlı olarak 2011’in ilk yarısında da 3 1 yıldan daha fazla bir süredir iş arayanlar 55 artmaya devam etmiştir. 2011 yılı için ortalama enflasyonun % 2,7, çekirdek enflasyonun ise % 2 olacağı tahmin edilmektedir. 2011’de KDV oranındaki artışın 2012 TÜFE’sine etkisinin marjinal boyutta olacağı düşünülmekte olup, petrol fiyatlarındaki düşüşün devam etmesine bağlı olarak enflasyon ile çekirdek enflasyonun 2013’te % 1,9’a ineceği tahmin edilmektedir. Kamu Maliyesine İlişkin Tedbirler Yüksek Faiz Dışı Fazla Sağlayacak 2010’da GSYH’nin % 4,6’sı seviyesinde olan bütçe açığının, 2011 itibarıyla % 4’e düşeceği tahmin edilmektedir. Bu oranın 2012’de % 2,3, 2013’te ise % 1,2 olması beklenmektedir. yıllarında 2008, kabul 2010, edilen 2011 önlemler neticesinde faiz dışı fazlanın GSYH’ye oranının 2012’de % 3,1, 2013’te % 4,4 olacağı tahmin edilmektedir. 2011’de bütçe Grafik II.11.1: İtalya – Fiyat Gelişmeleri gelirlerinin GSYH’ye oranının % 45,8 olması beklenirken, giderlerin GSYH’ye oranının ise 2010 yılına göre 1 puan düşerek tahmin % 44,8 TÜFE (sol) tahmin edilmektedir. Grafik II.11.2: Enerji TÜFE (sağ) olacağı İtalya – Borçtaki gelişmelerin nedenleri Çekirdek TÜFE (sol) İtalya ekonomisinin ithal enerjiye olan GDP’ye göre puan tahmin bağımlılığı dış ticaret açığının büyümesine yol açmıştır. 2010’da % 3,5 seviyesinde olan cari açığın GSYH’ye oranının 2011’de sabit kalması, ileriki dönemde ise % 2,3’e gerilemesi beklenmektedir. Faiz dışı denge Kar topu etkisi Stok-Akım Ayarlamaları Borç/GSYH’deki değişim 2011-2012 yıllarında GSYH’nin % 120,5’u seviyesinde olan kamu borç stokunun, faiz dışı fazlanın artışıyla 2013’te düşüşe geçeği tahmin edilmektedir. 56 Tablo Tahmine ilişkin temel göstergeler – İTALYA 2010 Cari Fiyatlarla GSYH 1556,0 Özel Tüketim 940,7 Kamu Tüketimi 327,7 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 305,9 Ekipman için 131,5 İhracat (mal ve hizmet) 414,8 İthalat (mal ve hizmet) 444,5 GSMG 1548,8 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) Milyar EURO (a) Eurostat tanımı % GSYH 100,0 60,5 21,1 19,7 8,4 26,7 28,6 99,5 92-07 1,4 1,3 0,8 1,6 2,1 4,7 4,1 1,6 Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 -1,2 -5,1 1,5 -0,8 -1,6 1,0 0,6 1,0 -0,5 -3,7 -11,7 2,4 -5,2 -16,2 11,6 -2,8 -17,5 12,2 -3,0 -13,4 12,7 -2,2 -4,4 1,5 2011 0,5 0,7 0,1 0,1 2,0 3,8 2,0 0,4 2012 0,1 0,1 -0,3 -1,2 -1,8 2,3 0,6 0,0 2013 0,7 0,4 -0,2 1,2 2,2 4,5 3,4 0,6 1,3 0,1 0,1 0,4 9,4 3,3 2,2 -0,8 18,4 3,0 3,0 -0,3 1,6 0,4 0,5 -4,5 -4,8 111,0 -1,1 0,0 0,0 -0,4 6,7 3,8 4,7 2,1 14,6 2,5 3,5 -3,4 -0,1 -2,9 -2,9 -2,7 -3,2 -3,4 105,8 0,5 -0,4 0,4 0,3 8,1 1,8 1,5 0,1 11,9 1,4 2,7 -2,0 -1,6 -1,6 -3,6 -4,0 -2,8 -3,1 120,5 -0,2 -0,2 0,5 -0,2 8,2 1,5 1,2 -0,7 11,9 1,9 2,0 1,0 -0,9 -3,0 -2,9 -2,3 -1,3 -1,3 120,5 0,4 0,0 0,3 0,3 8,2 1,4 1,0 -0,9 11,7 2,0 1,9 1,5 -0,2 -2,3 -2,3 -1,2 -0,4 -0,5 118,7 (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir -3,2 -0,8 -1,1 -2,9 7,8 1,8 4,1 2,0 14,2 2,1 0,8 7,2 0,1 -2,0 -2,0 -5,4 -3,4 -4,0 115,5 1,0 0,7 -0,2 -0,7 8,4 2,0 -0,3 -0,7 12,6 0,4 1,6 -4,0 -1,3 -3,5 -3,5 -4,6 -3,3 -3,5 118,4 (c) GSYH yüzdesi olarak 57 12. GÜNEY KIBRIS RUM YÖNETİMİ (GKRY) Mali Güçlükler ve Büyümeye İlişkin Ilımlı Beklentiler 2011 yılında yavaşlıyor ekonomik faaliyetler Grafik II.12.1: GKRY- GSYH Büyümesi ve katkılar puan 2010 yılında GSYH’deki % 1,1’lik artışla tahmin gelen ılımlı toparlanmanın ardından 2011 yılının ilk yarısında ekonomik faaliyetler % 1,5 oranında artmıştır. Bununla birlikte yıllık büyüme tahminleri, kötüleşen dış ortam, sıkı parasal ve mali şartlar ve Stoklar hariç iç talep Net ticaret Temmuz ayında toplam enerji üretim Stoklar GSYH (%) kapasitenin yarısını karşılayan Vassilikos elektrik santralinin kullanılamaz hale gelmesi gibi etkenlerden oldukça kötü etkilenmiştir. büyümenin Sonuç olarak yıllık % 0,3 oranında kalacağı Bu yıl turizm sektöründe görülen olağan dışı iyileşme neticesinde, hizmetler sektöründeki ihracat oldukça artmıştır. fg Mali arabuluculuk ve ticari hizmetlerdeki tahmin edilmektedir. güçlü büyüme devam ederken, iç talepteki Büyümenin temel kaynağı olan iç talebin daralmaya 2011 yılında da önceki yıla benzer bir büyüme yavaşlamıştır. şekilde düşmeye devam edeceği tahmin edilmektedir. Kötüleşen işgücü piyasası koşulları ve bozulan güven ortamının özel tüketime yansıması, kredi koşullarının daha da kötüleşmesine neden olmaktadır. Ayrıca kamu harcamaları da büyüme üzerinde baskı yaratmaktadır. İnşaat paralel ve sektörlerde ticaret olarak gibi ithalattaki emek görülen yoğun yoğunlaşmanın etkisiyle işgücü piyasasındaki aşağı yönlü ayarlama 2011 yılında da devam etmiştir. 2010 yılında % 6,2 olan işsizlik oranı yılın ilk iki seviyesine çeyreğinde ulaşarak ortalama artış % 7,3 eğilimi göstermeye devam etmiştir. 58 Toparlanma Başlayacak Ekonomik Ancak 2013 Yılında Zayıf ekonomik görünümün GKRY’nin işgücü piyasasını olumsuz etkileyeceği faaliyetlerin 2012 yılında durgunlaşması beklenirken, 2013 yılında ılımlı bir toparlanma yaşanacağı tahmin edilmektedir. Bu süreçte, iç talep zayıf kalmaya devam edecektir. tahmin edilmektedir. Baskı altındaki ekonomik faaliyetlerin yeni iş alanları yaratılmasını engellemesi sebebiyle işsizlik ancak tahmin döneminin son yılında iyileşme gösterecektir. Kamu sektöründe görülen ve özel sektöre de sirayet etmesi Temel göstergeler, tüketici ve iş ortamı beklenen maaş kısıtlamalarıyla birlikte güvenirliğinin olumsuz işgücü piyasası koşulları dikkate zayıfladığını göstermektedir. Kamu iyileştirilmesine maliyesinin yönelik tedbirler alındığında ücretlerdeki artışın sınırlı kalacağı öngörülmektedir. Verimlilik ve harcanabilir gelir ve kamu harcamalarında büyümedeki yol açacağı azalma sebebiyle ekonomik yılına kadar birim işgücü maliyetlerinde faaliyetler üzerinde kısa vadeli de olsa Euro Bölgesi ortalamasının üstünde bir olumsuz bir etki yaratacaktır. Önceki artışın yaşanabileceği tahmin edilmektedir. durgunluk sebebiyle2012 senelerdeki kadar güçlü olmasa da konut sektöründe yatırımların aşağı yönlü bir seyir göstermeye Riskler Dengelenmiş Görünüyor devam edeceği öngörülmektedir. Bununla birlikte Olumlu ve olumsuz yönlü riskler genel yatırımların görünümü umut olarak dengelenmiş görünmektedir. Mali genel piyasaların Euro Bölgesindeki gelişmelere vericidir. Dış ticaretin büyümeye olumlu katkı sağlaması beklenmektedir. Yavaşlayan küresel ticarete ve GKRY’nin başlıca ticaret ortaklarına ilişkin kötüleşen ekonomik tahminlerin mal ve hizmet ihracatını olumsuz etkilemesine karşın ticari hizmetler ve turizmin bu kötüleşmeyi dengelemesi beklenmektedir. Zayıf iç talebe karşın ithalatın, in dönemde ılımlı bir şekilde artması beklenmektedir. gösterdiği tepkiler ve Yunanistan kaynaklı ve özellikle mali sektörü olumsuz etkileyen yayılma etkisi gözardı edilemeyecek kadar önemlidir. Öte yandan halihazırda yüksek seyreden finansman maliyetleri ve özel sektörde görülen yüksek kaldıraçlama oranı, tüketim ve yatırımlardaki sıçramayı geciktirebilir. Kamu maliyesinin iyileştirilmesine ilişkin düzenlemelerin başarılı bir şekilde uygulanması, güvenin yeniden sağlamasına oldukça önemli katkı yapacaktır. 59 gerileyeceği, ancak bu durumun düşük Enflasyonist Baskılar Artıyor GSYH Yüksek enerji fiyatları nedeniyle 2010 büyümesine sebep olacağı öngörülmektedir. yılında artan enflasyonun, 2011 yılında da artmaya devam etmesi ve % 3,5 seviyesine ulaşması beklenmektedir. GKRY’nin fazlasıyla bağımlı olduğu ithal petrol fiyatlarının yüksekliği, Temmuz ayındaki kazadan sonra oldukça artan enerji üretim maliyetleri ve gıda ve tıbbi ilaçlara ilişkin KDV artışları enflasyonist baskıların en önemli sebepleridir. Enflasyonun 2012 yılında düşmesi ve 2013 yılında uzun vade denge noktasına ulaşması beklenmektedir. Çekirdek enflasyonun % 1,7 oranında sabit kalacağı tahmin edilmektedir. Kamu Maliyesi Yeniden Bozuluyor Bir önceki yıl GSYH’nin % 5,3’ü olarak gerçekleşen bütçe açığının artarak 2011 yılında GSYH’nin % 6,7’sına ulaşması beklenmektedir. Bu oran, Mayıs 2011’de güncellenen belirlenen İstikrar orandan yüksektir. Programı’nda ( % 4) oldukça Söz konusu sapma büyük ölçüde gıda ve ilaçlardaki KDV artışına rağmen bütçe gelirlerinin beklenenden düşük gerçekleşmesinden kaynaklanmaktadır. Ekonomik faaliyetlerdeki yavaşlama, şirket karlarının Cari İşlemler Açığı Düşse de Hala Yüksek azalması Ekonomik yavaşlamanın neticesinde cari ekonomik işlemler açığı 2011 yılında daha da beklenenden düşük gerçekleşmeye neden düşmüştür. Yüksek petrol fiyatları gözardı olmuştur. edildiğinde bu düşüş daha da belirgin bir amacıyla Hükümet tarafından bir mali şekilde Oldukça iyileştirme paketi kabul etmiştir. 2010 yüksek seyreden özel sektör tasarrufları yılında GSYH’nin % 5,75’i olan yapısal tüketimin açık, ortaya çıkmaktadır. baskılanmasına, yatırımların ve kullanılamaz elektrik hale gelmesiyle faaliyetler Bütçe 2011 santralinin de açığının yılında % aksayan gelirlerde düşürülmesi 6 oranına azalmasına ve sonuç itibarıyla düşük yükselmiştir. büyümeye neden olmaktadır. 13 Ekim tarihinde Parlamentoya sunulan 2011 yılı için % 7,25 olarak tahmin edilen taslak 2012 yılı bütçesinde GSYH’nin % cari işlemler açığının GSYH'ye oranı 2,8’i seviyesinde bir açık hedeflemekle yüksek seyretmeye devam etmektedir. Orta birlikte, vadede açığın ılımlı bir 2012 yılında bütçe açığının şekilde 60 GSYH’nin % 4,9’u oranına ulaşacağı GSYH’nin % 4,7’sine gerileyeceği, zayıf öngörülmektedir. büyüme ve borçlardaki artış neticesinde Politika değişikliği olmayacağı varsayımı altında, bütçe açığının 2013 yılında 2013 yılında kamu borcunun GSYH’ye oranının yaklaşık % 71’e ulaşacağı tahmin edilmektedir. Tablo. II.12.1 Tahmine ilişkin temel göstergeler - GKRY 2010 Milyar EURO Cari Fiyatlarla % GSYH GSYH 17465,1 100.0 Özel Tüketim 11928,1 68,3 Kamu Tüketimi 3440,7 19,7 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 3217,1 18,4 Ekipman için 920,8 5,3 İhracat (mal ve hizmet) 7006,3 40,1 İthalat (mal ve hizmet) 8131,2 46,6 GSMG 16989,2 97,3 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı 92-07 4,4 4,1 3,3 - (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 3,6 -1,9 1,1 7,1 -2,9 0,8 6,2 5,8 0,5 6,0 -9,1 -7,9 12,7 -9,3 -12,0 -0,3 -11,3 0,6 8,1 -19,3 3,1 8,6 -5,1 3,0 2011 0,3 0,7 0,4 -7,0 -8,0 3,5 0,8 0,9 2012 0,0 -0,4 -3,0 5,1 5,0 2,5 2,3 0,6 2013 1,8 0,7 1,4 2,9 1,0 4,0 25 1,8 7,2 1,1 -4,6 2,8 3,7 2,3 1,6 -2,9 4,9 4,6 4,4 -2,5 -32,2 -11,9 -11,9 0,9 -0,4 -0,4 48,9 -0,8 0,0 1,1 -1,0 7,2 2,6 1,3 -1,8 3,1 3,4 -0,7 -27,1 -7,3 -7,2 -6,7 -6,3 -5,9 64,9 0,1 0,0 -0,1 -0,2 7,5 1,9 1,7 -0,9 2,7 2,8 0,0 -28,0 -6,7 -6,6 -4,9 -4,1 -4,2 68,4 1,3 0,0 0,5 0,4 7,1 1,8 0,4 -1,8 2,2 2,3 0,1 -28,2 -6,1 -5,9 -4,7 -4,2 -4,2 70,9 -3,1 -4,5 5,7 -0,7 5,3 3,2 4,5 4,4 11,4 0,1 0,2 2,7 -25,1 -10,6 -10,5 -6,1 -6,0 -6,3 58,5 -1,2 3,5 -1,2 -0,3 6,2 2,8 1,4 -0,3 11,6 1,7 2,6 -0,7 -26,9 -9,0 -8,8 -5,3 -5,1 -5,7 61,5 (c) GSYH yüzdesi olarak 61 13. LETONYA 2011’de Beklentilerin Üstünde Gerçekleşen Büyüme 2012’de Hız Kesiyor Grafik II.13.1: Letonya- GSYH Büyümesi ve katkılar Şirket karları yatırımları ve büyümeyi destekliyor puan tahmin Şirket yatırımlarındaki güçlü toparlanma ve özel tüketim ve ihracattaki sürdürülebilir artış neticesinde Letonya 2011 yılının ikinci yarısında önceki yılın aynı dönemine göre % 5,6 oranında büyümüştür. yatırımların Banka finansmanındaki Stoklar GSYH (%) İç talep (stoklar hariç) kredilerinin Net ihracat rolü Dış Denge azalırken, şirket karları yatırımlar için Küresel belirsizliklere rağmen, perakende temel finansman kaynağı olmuştur. İmalat satışlar, sanayi üretimi ve ihracat 2011 ve turizm sektörlerinde kaydedilen büyüme yılının üçüncü çeyreğinde de hızlı bir artış rekor seviyelere ulaşarak sırasıyla % 14,7 göstermiştir. Söz konusu güçlü gelişmeler ve % 25 olarak gerçekleşmiştir. Bahsi neticesinde 2011 yılı için % 3,3 olan geçen işgücü GSYH büyüme tahmini revize edilerek % maliyetlerinin % 20 oranında düştüğü 4,5’e yükseltilmiştir. Bununla birlikte belli 2009-2010 yıllarında ülkenin fiyat rekabet başlı gücünde meydana gelen artıştan fayda yavaşlama ve ciddi biçimde bozulan güven sağlamıştır. Öte yandan birkaç çeyrek ortamı nedeniyle % 4 olan 2012 yılı GSYH boyunca aşağı yönlü bir gelişim gösteren büyüme inşaat ve mali hizmetler sektöründeki edilerek % 2,5 seviyesine düşürülmüştür. büyüme eğilimi, nihayet yılın ortasında Öte tersine dönmüştür. Letonya’nın nominal efektif döviz kurunda iki sektör, birim AB ekonomilerinde tahmini yandan aşağı beklenen yönlü zayıflayan revize Euro’nun değer kaydına yol açması ve bu durumun ihracat açısından avantaj sağlaması beklenmektedir. Komisyon’un Ekonomik Duyarlılık Göstergesi (ESI), Letonya için dinamik iç talep ile kırılganlaşan dış ortamın dengelendiği, oldukça olumlu bir tablo çizmektedir. 62 İşsizlik dış göçün de etkisiyle belirgin biçimde düşüyor Enflasyon AB dalgalanıyor İşsizlik oranı 2011 yılının ikinci yarısında, Yüksek enerji ve gıda fiyatları ve 2011 yılı önceki yılın aynı dönemine kıyasla 3,2 baz başında ve yaz döneminde uygulamaya puan seviyesinde konulan vergi artışları nedeniyle 2011 gerçekleşmiştir. Söz konusu iyileşme net iş yılında TÜFE’deki artışın hız kazanacağı yaratma ve güçlü dış göç akımları ile tahmin edilmektedir. Enflasyon büyük desteklenmiştir. İşgücü büyük ölçüde dış ölçüde vergi, enerji ve gıda fiyatlarından göç oranındaki artış nedeniyle 2011 yılının etkilenmekte, ikinci çeyreğinde, kontrollü seyri ise devam etmektedir. düşerek % 16,2 önceki yılın aynı döneminde göre % daralmıştır. İşgücüne 0,7 oranında katılım 2012-2013 ortalaması çekirdek yıllarında civarında enflasyonun vergi ve emtia oranı fiyatlarındaki artışın etkileri hafiflediğinde, değişmezken, işgücü ve çalışma çağındaki enflasyonun ciddi biçimde düşerek AB nüfusta hemen hemen aynı oranda daralma ortalamasına gözlenmiştir. edilmektedir. Öte yandan ücretlerdeki ve Grafik II.13.2: Letonya-İşgücü piyasası % işgücü istihdamdaki gerileyeceği hızlı artışın tahmin fiyatların yükselmesi yönünde baskı yaratabileceği, bin tahmin fakat bu baskının küresel yavaşlamayla dengeleneceği öngörülmektedir. Grafik II.13.3: Letonya- Cari işlemler hesabı, yıllık % İşsizlik oranı (sol) İstihdam (sağ) enflasyon, birim işgücü maliyeti tahmin İşgücü (sağ) Ücretler ekonomik koşuların iyileşmesi neticesinde yılın ilk yarısında görece hızlı bir şekilde yükselmişse de, büyük ölçüde verimlilik artışlarına paralel bir seyir izlemeye devam etmiştir. 2012 yılında ise Cari işlemler hesabı (% GSYH ) TÜFE Birim işgücü maliyeti hem istihdam hem de ücretlerdeki artışın oldukça düşük seviyelerde gerçekleşmesi beklenmektedir. 63 Cari işlemler veriyor hesabı yeniden açık iyileşmeyle gelen düşük işsizlik maliyetleri ve kısılan harcamalar neticesinde 2011 İki yıl boyunca fazla veren cari işlemler hesabı, Ocak –Ağustos 2011 döneminde az yılında kamu maliyesinde kayda değer bir iyileşme sağlanmıştır. da olsa açık vermiştir. Ocak –Ağustos 2012 yılı bütçesine ilişkin önümüzdeki dönemine ilişkin yıllık nominal mal ihracat dönemde uygulanacak tedbirler dikkate ve ithalat artışları benzer oranlarda, % 32 alınmaksızın yapılan tahminlere göre bütçe civarında gerçekleşmiştir. Gelirlerdeki artış açığı ve kademeli olarak iyileşen tüketim ve gerileyecektir. 2013 yılında da nominal yatırımları sebebiyle, bütçe açığının hemen hemen aynı düzeyde döneminde cari işlemler açığının genişlemesi beklenmektedir. Bununla 2012 -2013 birlikte sermaye girişlerinin cari işlemler hesabındaki açığı dengeleyeceği, kredi genişlemesinin pozitif seyretmeye devam edeceği tahmin edilmektedir. Dolayısıyla özel sektördeki düşük kaldıraçlama neticesinde 2010 yılı sonunda GSYH’nin % 165’i seviyesinden Haziran 2011 tarihinde GSYH’nin % 149’u seviyesine düşen dış borcun daha da düşmesi beklenmektedir. 2012 yılında % 3,3 oranına kalacağı tahmin edilmektedir. Letonya Temmuz 2011 tarihinde 500 milyon Amerikan Eurobond piyasalara ihraç Doları ederek başarılı tutarında uluslararası bir dönüş gerçekleştirmiştir. 2012 ve 2013 yıllarında ülkenin uluslararası piyasalardan sağladığı kredilerin geri ödemelerini finanse etmek için uluslararası piyasalardan borçlanacağı tahmin edilmektedir. Sonuç olarak, genel bütçe açığının tahmin dönemi boyunca artmaya devam edeceği ve 2013 yılı sonunda GSYH’nin % 41,7’sine Büyümedeki toparlanma ve alınan tedbirlerle güçlenen kamu maliyesi yükseleceği Ekonomik büyümeye paralel olarak vergi kısmının yapılmasının ardından bu oranın gelirleri 2011 yılının ilk üç çeyreğinde hızla düşmesi beklenmektedir. öngörülmektedir. Bununla birlikte kredi geri ödemelerinin büyük artmaya devam etmiştir. Özellikle gelir vergilerinin gerçekleşmesi, beklenenin işgücü üzerinde piyasasındaki 64 Tablo. II.13.1 Tahmine ilişkin temel göstergeler - LETONYA 2010 Milyon LVL Cari Fiyatlarla % GSYH GSYH 12738,7 100,0 Özel Tüketim 8024,1 63,0 Kamu Tüketimi 2230,6 17,5 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 2487,2 19,5 Ekipman için 860,4 6,8 İhracat (mal ve hizmet) 6853,4 53,8 İthalat (mal ve hizmet) 7034,9 55,2 GSMG 13006,5 102,1 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı 92-07 2,2 1,9 Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 -3,3 -17,7 -0,3 -5,8 -22,6 0,4 1,6 -9,4 -9,7 -13,8 -37,4 -12,2 2,0 -14,1 11,5 -10,8 -33,3 11,5 -1,0 -10,6 -5,5 2011 4,5 3,5 1,0 21,5 11,0 14,9 2,2 2012 2,5 2,4 0,0 8,0 5,8 7,0 2,6 2013 4,0 3,3 0,5 12,0 6,2 7,7 3,8 -1,4 12,1 1,3 29,7 -14,5 -5,7 -3,4 - -9,1 -2,4 8,2 0,9 7,5 15,7 20,7 6,9 4,9 13,0 15,3 -1,8 -17,8 -13,1 -11,6 -4,2 -6,4 -6,4 19,8 7,2 0,0 -2,7 2,2 16,1 4,4 2,1 -1,8 2,2 4,0 4,2 3,2 -8,2 -0,4 1,7 -4,2 -2,9 -3,2 44,8 3,7 0,0 -1,1 0,7 15,0 2,8 1,1 -0,6 3,1 1,7 2,4 0,0 -9,1 -1,1 1,0 -3,3 -2,5 -3,3 45,1 5,5 0,0 -1,5 1,3 13,5 3,2 0,5 -1,1 2,8 1,6 2,0 0,2 -10,0 -2,0 0,5 -3,2 -3,1 -3,1 47,1 (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir -29,8 -2,5 14,6 -13,2 17,1 -12,7 -7,9 -6,7 10,3 -1,2 3,3 -2,9 -7,1 8,6 11,1 -9,7 -6,8 -8,3 36,7 -4,4 4,5 -0,5 -4,8 18,7 -6,0 -10,2 -8,2 4,2 -2,2 -1,2 1,1 -7,1 3,0 4,9 -8,3 -5,7 -4,6 44,7 (c) GSYH yüzdesi olarak 65 14. LİTVANYA Küresel Gelişmeler Ekonomide Güçlü Bir Toparlanmayı Engelliyor Grafik II.14.1: Litvanya- GSYH Büyümesi ve 2011 Yılında Artan İç Taleple Gelen Güçlü Toparlanma Kademeli olarak büyümenin motoru haline gelen iç talep sayesinde katkılar puan tahmin Litvanya ekonomisi durgunluktan hızlı bir şekilde çıkabilmiştir. 2009 yılında neredeyse % 15 oranında daralan üretim, 2010 yılında % 1,5 oranında artmıştır. Kararlılıkla sürdürülen reformlar, Litvanya’nın güçlü İç talep Dış Denge Stoklar GSYH (yıllık%) ve dengeli büyümeye tekrar ve kalıcı olarak dönmesini sağlayacaktır. Toparlanma, güçlü ücret Yatırım ve özel tüketimdeki büyüme eski disipliniyle haline döndüğü için 2010 yılının ikinci desteklenen rekabet gücündeki artış ve dış yarısında iç talep talebin ihracat üzerindeki olumlu etkisi kaynağı neticesinde sağlanmıştır. Bununla birlikte şartlar kademeli olarak iyileşirken borç ithalatın ihracattan daha fazla artması dış verme faaliyetleri ve tasarruf oranları ticaret açığının daha da yükselmesine yol gerilemiştir. açmıştır. Ticaret açığı ve düşük cari makine-teçhizat ve konut inşaatı alanında, transferlerin de etkisiyle nedeniyle 2011 kamu yatırımları ise enerji ve eğitim yılının ilk yarısında cari işlemler dengesi alanında yoğunlaşmıştır. olmuştur. Özel büyümenin Mali sektör temel piyasalardaki yatırımları negatife dönmüştür. Net ihracatın cari işlemler dengesine yapacağı katkının 2011 yılının tamamında öngörülmektedir. negatif olacağı 2011 yılının ikinci çeyreğinde istihdamda görülen kayda değer büyüme ve ılımlı ücret artışları neticesinde özel sektör harcamaları toparlanma göstermiştir. 2011 yılının ilk çeyreğinde % 17,2 olan işsizlik oranı ikinci çeyrekte önemli ölçüde düşerek % 15,6 seviyesine gerilemiştir. Ücretler ise, kamu sektöründe ücretlerin 66 dondurulması nedeniyle 2010 yılının ikinci tüketiminin ise işgücü piyasasında yaşanan çeyreğinden toparlanmayla itibaren sınırlı da olsa yükselme eğilimi göstermeye başlamıştır. Grafik II.14.2: Litvanya- İşsizlik oranı ve işçi başına tazmin tahmin birlikte beklenmektedir. Genel artması işsizlik oranı yüksek kalmaya devam ederken, yapısal işsizlik oranı da artış göstermiştir. Ayrıca tüketici, finansal olmayan şirketler ve kamu sektörü bilançolarının artan belirsizlik ışığında yeniden düzenlenmesi, iç talebin tahmin edilenden daha fazla baskılanmasına sebep olacaktır. İşsizlik oranı (işgücü %’si) Cari işlemler açığının 2012 yılında az da İşçi başına tazmin olsa genişlemesi, 2013 yılında ise açığın Enflasyon 2011 yılının ilk üç çeyreğinde daha da artması beklenmektedir. Dış artmış ve tüm yıl için ortalama % 4 talebin iç talepten daha hızlı bir şekilde civarına yükselmiştir. Yüksek enerji ve daralmasıyla birlikte dış ticaret açığının gıda fiyatları ile bir önceki yıl artan özel tahmin edilenden daha fazla büyüyeceği tüketim vergileri enflasyon artışına neden öngörülmektedir. olan unsurlardır. ihracat ortakları olan Almanya, Rusya, diğer Küresel Ekonomiye İlişkin Beklentilerin Kötüleşmesiyle Gelen Yavaşlama Litvanya’nın GSYH büyümesinin 2012 ve 2013 yıllarında oldukça yavaşlayacağı tahmin edilmektedir. Küresel ekonomideki Baltık Litvanya’nın Ülkeleri ve başlıca Polonya’da büyüme tahminlerinin aşağı yönlü revize edilmesi neticesinde ihracattaki büyümenin zayıflayacağı tahmin edilmektedir. Grafik II.14.3: Litvanya- Cari İşlemler Dengesi GSYH % ‘si puan tahmin genel görünümün gittikçe kötüleşmesiyle birlikte mali piyasalarda süregelen oynaklık ve tansiyonun özel sektör ve tüketici duyarlılığını oldukça kötü etkileyeceği tahmin edilmektedir. Özel sektör yatırımlarının iş ortamının elverişli olmaması ve katı kredi koşulları nedeniyle yavaşlaması, özel Mallar Gelir dengesi Cari işlemler dengesi Hizmetler Cari transferler sektör 67 Tütün ürünlerine uygulanan özel tüketim yılıyla karşılaştırıldığında % 1,1 oranında vergisinin 2012 yılında yükselecek olması artacağını öngörmektedir. geçici olarak enflasyonu artıracaksa da, düşük küresel emtia fiyatları nedeniyle 2012 yılında enflasyonun hız kaybetmesi Grafik II.14.4: Litvanya- Genel Kamu borcu ve Bütçe tahmin açığı beklenmektedir. Çekirdek enflasyonun ise yüksek kalmaya devam edeceği tahmin GSYH % edilmektedir. GSYH % tahmin Küresel ölçekte daha fazla riskten kaçınma ve iş ortamının genel görünümünün Bütçe açığı (sol) kötüleşmesi neticesinde sermaye çıkışları Brüt Kamu borcu (sağ) tahmin edilenin üzerinde olabilecektir. Öte yandan hükümet, kamu sektörü maaşlarını Önümüzdeki dönemde politika değişikliği da içeren faiz dışı harcamalarını ve ortak olmayacağı finansman tüm açığının 2012 yılında GSYH’nin % 3’üne devam yaklaşması, 2013 yılında ise GSYH’nin % harcamaları harcamaları dışındaki dondurmaya varsayımı bütçe etmektedir. Sosyal yardımlar da dahil 3,4’ü olmak üzere kriz süresince alınan geçici beklenmektedir. 2011 yılında genel kamu tedbirlerin hale borcunun GSYH’nin % 38,5 seviyesinde getirilmiştir. 2012 yılı bütçe taslağı yüksek istikrara kavuşması ve tahmin döneminin kredi geri ödemeleri ve sosyal harcamalar sonlarında GSYH’nin % 40’ına yaklaşması nedeniyle, beklenmektedir. bir kamu kısmı sürekli harcamalarının 2011 olarak altında gerçekleşmesi 68 Tablo. II.14.1 Tahmine ilişkin temel göstergeler - LİTVANYA 2010 Cari Fiyatlarla GSYH 95,1 Özel Tüketim 61,2 Kamu Tüketimi 19,5 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 15,5 Ekipman için 4,5 İhracat (mal ve hizmet) 64,9 İthalat (mal ve hizmet) 66,1 GSMG 93,1 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) Milyar LTL (a) Eurostat tanımı % GSYH 100,0 64,4 20,5 16,3 4,8 68,3 69,5 98,0 92-07 1,7 -0,7 9,2 37,9 - (b) brüt tasarruf/ harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 2,9 -14,8 1,4 4,2 -17,5 -4,9 0,4 -1,4 -3,3 -5,2 -39,5 1,-17,3 -50,0 19,6 11,4 -12,5 17,4 10,3 -28,3 17,3 3,6 -10,2 -2,0 1,3 2,3 -0,7 -0,7 5,8 14,3 10,4 0,6 -3,0 9,8 11,1 3,6 -12,9 -13,0 -11,1 -3,3 -5,5 -5,4 15,5 -21,8 -5,8 12,8 -6,8 13,7 -9,9 -1,4 2,4 7,1 -3,7 4,2 -5,9 -3,2 2,8 7,1 -9,5 -7,1 -7,5 29,4 -3,9 5,6 -0,2 -5,1 17,8 -0,9 -7,3 -9,1 7,9 2,0 1,2 1,4 -4,6 1,1 4,9 -7,0 -4,9 -5,0 38,0 2011 6,1 6,1 1,2 18,9 45,0 12,2 13,9 4,7 2012 3,4 2,8 -0,2 9,2 15,0 6,3 6,2 3,0 2013 3,8 3,2 2,1 10,1 15,0 6,5 7,0 4,1 7,2 0,2 -1,3 3,5 15,1 3,0 0,5 -3,3 4,0 4,0 1,6 -5,2 -1,7 2,1 -5,0 4,2 -4,2 37,7 3,4 0,0 -0,1 2,0 13,3 3,0 1,7 -1,3 3,0 2,7 0,1 -5,2 -1,9 2,2 -3,0 -2,7 -2,9 38,5 4,4 0,0 -0,5 1,9 11,6 4,5 2,6 -0,3 2,9 2,8 -0,2 -5,7 -2,3 1,7 -3,4 -3,5 -3,2 39,4 (c) GSYH yüzdesi olarak 69 15. LÜKSEMBURG Dev Finans Merkezini Bekleyen Belirsizlik Kapıda Büyümeyi Koşullar Baskılayan Olumsuz Dış sektörde süregelen belirsizlik, 2011 yılına ilişkin mali hizmetler ihracatını da olumsuz 2010 yılında Lüksemburg ekonomisi güçlü etkilemektedir. iç taleple canlanmış ve % 2,7 oranında ilişkin göstergeler ve tüketici güveni aşağı büyüyen GSYH’si ile birçok üye ülkeyi yönlü sert bir gelişim göstermekte ve bu geride bırakmış, ancak yine de 2000–2007 durum 2011 yılının üçüncü ve dördüncü döneminde % 4,7 olan yıllık ortalama çeyreklerinde ekonomide yaşanabilecek büyüme gerisinde daralmaya işaret etmektedir. 2011 yılında dengesi GSYH’nin % 1,6 oranında büyümesi oranının kalmıştır. Mal büyümeyi ve olumsuz oldukça hizmetler etkilerken, kamu Ekonomik beklenmektedir. Olumsuz aktivitelere uluslararası ve koşulların 2012 yılının ilk yarısında da stoklardaki değişim büyümeyi destekleyen ekonomiyi kötü etkilemeye devam edeceği temel unsurlar olmuştur. Lüksemburg için tahmin edilmektedir. 2012 yılına ilişkin başta harcamalarındaki mali büyümenin büyük artış hizmetler olmak üzere büyüme oranının, büyük ölçüde özel sektör geleneksel itici gücü ve kamu harcamalarının olumlu etkisi konumunda olan hizmet ihracatı henüz kriz nedeniyle, % 1 öncesi seviyelere dönememiştir. öngörülmektedir. civarında 2012 olacağı yılının ikinci yarısından sonra uluslararası koşulların Grafik II.15.1: Lüksemburg- GSYH Büyümesi ve katkılar puan tahmin düzelmesiyle birlikte 2013 yılında GSYH büyümesinin hız kazanarak % 2,3 seviyesine ulaşması beklenmektedir. 2013 yılında büyümeye en büyük katkı yine tüketim ve özel sektör yatırımlarındaki toparlanmadan sağlanacaktır. Özel tüketim Yatırım Net ihracat Kamu tüketimi Stoklar GSYH büyümesi (yıllık %) Enflasyon Düşmeye Başlıyor Toplam katma değerin % 30’unu oluşturan Eylül 2011’de enflasyon önceki yılın aynı mali sektör ülkenin en önemli büyüme dönemine göre istikrarlı bir seyir izleyerek motoru konumunda olmakla birlikte, mali % 3,3 seviyesinde kalmıştır. Yüksek enerji 70 fiyatlarının etkisinin zayıflamasıyla birlikte 2012 yılında enflasyonun % 2,1 seviyesine düşmesi beklenmektedir. 2012’de Bütçe Açığı Yükseliyor, Ancak Yine de Düşük Seviyelerde Seyrediyor Revize edilerek yayımlanan son dönem kamu maliyesi verilerine göre 2010 yılı İstihdamdaki Yüksek Artış İşsizliği Düşürmek İçin Yetersiz Kalıyor genel bütçe açığı, gelirlerin yukarı yönlü İstihdam 2009 yılının sonundan itibaren 1,1 artmış, 2011 yılının ilk yarısından itibaren yarısında dinamik bir seyir izlemeye başlamıştır. şirketlerden alınan gelir vergilerdeki ve e- 2011 yılında istihdamın % 2,9 oranında ticaretten alınan KDV gelirlerindeki kayda artacağı tahmin edilmektedir. değer Diğer AB ülkeleriyle kıyaslandığında oldukça düşük olsa da, işsizlik oranı Eylül 2007’deki % 4 seviyesinde iken, 2009 yılında neredeyse % 5,5’e yükselmiş ve Temmuz 2010’da % 4,5 civarında istikrar kazanmıştır. Ekonominin daha fazla istihdam yaratmasına karşın son aylarda işsizlik yeniden artmaya başlamıştır. 2012 yılında ekonomik görünümün daha da sıkıntılı bir hal alacağı göz önüne alınarak yapılan tahminlere göre işsizlik oranının % 4,8 seviyesine çıkması beklenmektedir. 2013 yılında ise istihdamın tekrar artması sınırlı da olsa işsizlik oranını düşürecektir. revize edilmesinin ardından GSYH’nin % olarak gerçekleşmiştir. gelirler, artış hane Yılın ilk halkı ve neticesinde oldukça yükselmiştir. Bununla birlikte gelirlere pozitif katkı yapan bazı faktörlerin geçici olması ya da büyük ölçüde ekonomik koşullara bağlı olması nedeniyle gelirlerdeki artışın yılın ikinci yarısında hız kaybedeceği öngörülmektedir. Bütçenin 2011 yılında GSYH’nin % 0,6’sı civarında açık vereceği ve açığın, AB ülkeleri arasında en düşük oranlardan biri olmaya devam ederek, 2012 yılında % 1 civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 2013 yılında ise bütçe açığının, politika değişikliği olmayacağı varsayımı altında, çok az da olsa düşerek % 0,9 civarında gerçekleşmesi beklenmektedir. 2012 yılında GSYH’nin brüt % kamu 20’si borcunun seviyesinde baskılanarak istikrara kavuşacağı tahmin edilmektedir. 71 Tablo.II.15.1 Tahmine ilişkin temel göstergeler - LÜKSEMBURG 2010 Milyar EURO Cari Fiyatlarla % GSYH GSYH 40266,9 100,0 Özel Tüketim 13493,8 33,5 Kamu Tüketimi 6695,7 16,6 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 7407,3 18,4 Ekipman için 2228,7 5,5 İhracat (mal ve hizmet) 66435,8 165,0 İthalat (mal ve hizmet) 53877,1 133,8 GSMG 28633,6 71,1 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a)Eurostat tanımı 92-07 4,5 2,6 4,1 5,2 4,4 7,6 7,4 3,3 Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 0,8 -5,3 2,7 3,4 1,1 2,1 1,4 4,8 2,9 3,2 -13,0 3,0 5,8 -32,9 24,9 4,0 -10,9 2,8 5,6 -12,0 4,6 -5,6 -15,6 8,7 2011 1,6 1,9 0,0 7,1 18,3 2,8 4,1 0,4 2012 1,0 1,6 3,5 -2,4 -8,0 -0,6 -0,9 -1,3 2013 2,3 2,7 2,5 2,3 -4,0 5,9 6,8 1,1 2,9 -0,1 1,7 3,4 3,2 3,4 2,3 -0,7 3,0 -0,2 -11,0 11,0 2,3 6,4 2,0 -0,1 -1,1 4,7 4,9 2,2 6,2 1,7 12,0 4,4 4,1 0,5 -10,7 5,3 4,7 3,0 1,7 1,7 13,7 1,9 0,6 -0,9 2,9 4,5 2,6 3,9 1,7 2,1 3,6 -1,9 -10,7 5,3 5,3 -0,6 0,5 0,5 19,5 0,7 0,0 0,3 1,7 4,8 4,5 5,3 3,5 1,7 2,1 0,5 -10,1 3,4 3,4 -1,1 0,0 0,0 20,2 1,8 0,0 0,5 2,2 4,7 3,4 3,3 -0,6 2,6 2,5 0,0 -9,7 2,9 2,9 -0,9 -0,2 -0,2 20,3 (b) brüt tasarruf/ harcanabilir gelir -1,6 -1,8 -1,8 1,0 5,1 1,8 8,6 8,4 13,5 0,1 0,0 0,7 -8,6 7,0 6,3 -0,9 1,2 1,2 14,8 1,8 2,3 -1,4 1,8 4,6 2,6 1,7 -3,0 4,9 2,8 2,3 -9,5 8,1 7,5 -1,1 0,3 0,3 19,1 (c) GSYH yüzdesi olarak 72 16. MACARİSTAN Dar Boğaz Yaklaşıyor Net İhracat Büyümeyi Tekrar Pozitife Çekiyor beklenmektedir. 2010 yılında iç talepteki Macaristan ekonomisi 2011 yılına, iç önce % 2,8 olarak duyurulmuşsa da % 3,7 talebin olumlu etkisi ve ekonominin yavaş olarak gerçekleşmiştir. Oranlar arasındaki da olsa yeniden dengelenmesiyle hızlanan bu dikkate değer fark, büyük ölçüde özel büyümeye göstergelerle ve kamu tüketim harcamalarının aşağı girmiştir. Bununla birlikte, yıl boyunca yönlü revizyonuna rağmen brüt sabit yaşanan gelişmeler bu tablonun ciddi sermaye oluşumunun oldukça sert bir biçimde revize edilmesini gerektirmiştir. şekilde düşmesine bağlanmaktadır. 2010 işaret eden daralma, stoklar dahil edilmeksizin, daha yılında % 1,3 olan GSYH büyümesinin çok Küresel büyümenin yavaşlaması ve borç az da olsa artacağı ve 2011 yılında % 1,4 krizleri dış talepteki azalmayı beraberinde olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. getirmiş, yılın ilk çeyreğinde etkileyici bir performans gösteren ihracat (çeyreklik bazda % gelişmeler 4,8) olumsuz neticesinde uluslararası başarılı seyrini Ufuktaki Bulutlar 2012 yılında yeni tesislerin üretime sürdürememiştir. Öte yandan bankalar başlamasıyla ihracat kapasitesinin artacağı yüksek fonlama maliyetleri ve likidite öngörülse de, Macaristan’ın küçük ve açık azlığı sorunlarıyla karşılaşmaktadır. ekonomisinde üretim kararlarının küresel Ülke içinde yeni tedbir paketlerine ilişkin ekonomik belirsizlikler tüketim harcamalarını ve oldukça etkileneceği düşünülmektedir. işletmeleri Maliye doğrudan etkilemekte, faaliyetlerdeki politikası büyüme belirsizlikten tahminleri halihazırdaki yetersiz talep ve olağandışı üzerinde sektör vergilerinden olumsuz etkilenen Güncellenmiş 2012 bütçe içeriğinde yer yatırımlar alması planlanan ve 2010-2011 döneminde Kişisel daha gelir da baskılanmaktadır. oluşturmaktadır. kesintiler görülen mali genişlemeyi telafi etmeyi olumsuz gelişmelerin etkilerini azaltsa da, amaçlayan bir dizi ek mali tedbirin iç başarılı ekonomik faaliyetleri baskı altına alacak olamamıştır. 2011 yılında da iç talebin nitelikte olduğu düşünülmektedir. Ayrıca halihazırda oldukça düşük seviyelerde halihazırda talebi vergilerindeki baskı yukarı çekmede uygulanmakta olan sosyal seyreden büyümeye negatif katkı yapması 73 transfer kesintilerine ek yeni tedbirler 2012 Graph II.16.1: Macaristan – GSYH büyümesi ve işsizlik oranı yılında yürürlüğe girecektir. yıllık % Eylül 2011 tarihinde hanehalkı tüketim harcamalarını canlandırmak amacıyla işgücü % yıllık % işgücü %’si tahmin döviz kuru iskontosu karşılığında FX mortgage geri ödemelerinin vadesinden erken yapılmasını sağlayan kanun kabul GSYH büyümesi (sol) edilmiştir. Kanunun tüketim harcamaları İşsizlik oranı (sağ) üzerindeki etkisini söz konusu uygulamaya katılım oranı belirleyecektir. Asgari ücrette yapılması planlanan % 18 oranındaki artışın, özellikle istihdam zorluklarının daha keskin olduğu alanlarda Artan İşgücü Arzı işgücü talebini daha da zayıflatacağı İşgücü arzındaki artış olumlu bir gelişme tahmin edilmektedir. Bu durum, ciddi olarak likidite kısıtlarıyla karşı karşıya olan kaydedilmiştir. Büyümenin önündeki en büyük yapısal sorunlardan biri olan düşük işgücüne katılım oranı, bir dizi politikanın meyvesini vermesi sonucu birçok küçük işletmenin ayakta kalma kabiliyetini tehdit edici niteliktedir. yükselmeye başlamıştır. Bununla birlikte Tahmin dönemi boyunca cari işlemler artan işgücüne katılımı yeni istihdam hesabının, ithalattaki büyümenin zayıf iç alanlarına transfer etmek özellikle kısa taleple baskılanması neticesinde, fazla vadede zor görünmektedir. Kamu işleri, vermeye devam etmesi beklenmektedir. yeni yaratılan istihdamın temel kaynağı Ayrıca sermaye hesabının, cari mali olmaya devam edecektir. Bununla birlikte dönemin sonuna gelinmesi nedeniyle kamu işlerinde çalışmak özel sektörde iş artacak olan AB transferleriyle bulma şansını arttırma yönünde bir katkı destekleneceği tahmin edilmektedir. sağlamamaktadır. işsizlik Enflasyonun, düşüş eğilimine gireceğine süresinde ilişkin tahminlerin aksine, 2012 yılında ödeneklerinden Öte yandan yararlanma yapılan sert kesintilerin, kamu sektörü yükseleceği öngörülmektedir. dışında iş bulmayı daha da zorlaştıracağı öngörülmektedir. 74 GSYH’nin % 2’si olarak öngörülen bütçe fazlası sonbahar tahminlerinde GSYH’nin Graph II.16.2: Macaristan- GSYH büyümesi ve Ödemeler Dengesi yıllık % % 3,9’una yükseltilmiştir. GSYH %’si 30 Eylülde Parlamentoya sunulan taslak bütçe kanununda 2012 yılı için, GSYH’nin % 2,5’i oranında bir açık hedeflendiği tahmin belirtilmiştir. Bunu başarmak için bütçe teklifi, daha önce kişisel gelir vergisinde yapılan % 1 oranındaki kesintiyi telafi GSYH büyümesi (sol) Ödemeler Dengesi (sağ) etmeyi amaçlayan tedbirlerle birlikte toplamda GSYH’nin % 4’ü oranında bir 2012 yılı GSYH büyümesine ilişkin aşağı etki yaratacak bir dizi önlemi içermektedir. yönlü riskler devam etmekte ve büyüme Taslak tahmini % 0,5 olarak öngörülmektedir. piyasasına, eczacılık alanında uygulanan Düzelen dış ortam, ihtiyatlı bir şekilde devlet toparlanan iç talep ve dağılan belirsizlikler düzenlemelerine ilişkin yapısal tedbirleri varsayımı altında 2013 yılında büyümenin içermektedir. % 1,5 oranının biraz altında gerçekleşeceği nominal ücretlerin dondurulması, kamu tahmin edilmektedir. sektöründe mal ve hizmet alımlarının bütçe kanunu yardımlarına ayrıca ve işgücü emeklilik Yakınsama Programında sınırlandırılması gibi ilave tedbirlerden 2011 Yılındaki Bozulmanın Ardından 2012 Yılında Kamu Maliyesinin İyileştirilmesi Tedbirleri 2010 yılında GSYH’nin % 4,2’si bahsedilirken, bütçede GSYH’nin % 2’si oranında ek gelir sağlayacak tedbirler yer almaktadır. Hükümetin belirlediği bütçe açığı oranındaki bütçe açığının ardından 2011 hedefinin aksine, Komisyon 2012 genel yılında tek seferlik gelirler sayesinde genel bütçe bütçe dengesinin fazla vermeye başlaması seviyesinde olacağını öngörmektedir. 2012 beklenmektedir. yılı bütçe açığını GSYH’nin % 3,3’ü Eylül alınan ek tedbirler 2011 tarihinde ve zorunlu özel olarak açığının öngören GSYH’nin Bahar % 2,8’i Tahminleriyle emeklilik uygulamasından elde edilecek karşılaştırıldığında tek seferlik gelirlerin yaratacağı olumlu iyileşmenin, son dönemde açıklanan kamu etkiler nedeniyle 2011 yılına ilişkin resmi maliyesini iyileştirme tedbirlerinin neticesi tahminler yukarı yönlü revize edilmiş, olduğu söylenebilir. Bununla birlikte bazı bütçe tahminindeki 75 sektörlere konulan olağandışı vergilerin edilmektedir. Brüt kamu borcunun ise yapısal programlarıyla 2011 yılındaki düşüşün ardından artmaya dengelenmemesi nedeniyle 2013 yılında devam ederek tekrar GSYH’nin % 77’si bütçe açığının yeniden yükseleceği tahmin civarına ulaşması beklenmektedir. reform Tablo II.16.1 Tahmine ilişkin temel göstergeler - MACARİSTAN 2010 Milyar HUF Cari Fiyatlarla % GSYH GSYH 26747,7 100,0 Özel Tüketim 14246,6 53,3 Kamu Tüketimi 5839,7 21,8 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 4806, 3 18,0 Ekipman için 1810,3 6,8 İhracat (mal ve hizmet) 23148,8 86,5 İthalat (mal ve hizmet) 21409,8 80,0 GSMG 25446,1 95,1 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı 92-07 2,6 0,4 4,2 12,7 12,7 2,4 0,2 0,0 12,5 -4,3 - (b) brüt tasarruf/ harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 0,9 -6,8 1,3 -0,7 -6,2 -2,2 1,1 -0,6 -2,1 2,9 -11,0 -9,7 1,6 -16,7 -4,2 5,7 -10,2 14,3 5,5 -14,8 12,8 1,5 -4,8 0,8 0,5 0,2 0,2 -1,3 7,8 6,6 4,3 -0,9 8,0 5,3 6,0 -1,1 -1,2 -6,9 -5,9 -3,7 -4,9 -4,5 72,9 -5,9 -4,5 3,6 -2,8 10,0 -1,3 2,9 -0,6 9,9 3,6 4,0 1,1 2,5 -0,2 1,0 -4,6 -2,3 -2,3 79,7 -3,7 3,1 1,8 0,2 11,2 -2,2 -3,2 -6,1 8,1 3,1 4,7 -0,2 3,2 1,0 2,8 -4,2 -2,4 -3,8 81,3 2011 1,4 0,2 -0,9 -4,9 0,0 9,1 7,1 0,1 2012 0,5 -0,8 -0,7 -1,0 1,0 7,2 6,4 0,1 2013 1,4 0,3 0,9 1,8 4,5 7,9 7,9 1,5 -1,0 0,2 2,2 0,5 11,2 3,6 2,7 0,4 2,3 4,0 -0,5 4,6 1,7 3,6 3,6 4,8 -5,0 75,9 -0,8 0,0 1,3 1,1 11,0 3,2 3,9 -0,2 4,1 4,5 0,4 6,2 3,2 6,5 -2,8 -1,8 -2,6 76,5 0,6 0,0 0,8 0,0 11,3 3,8 2,4 -1,0 3,4 4,1 0,1 6,7 3,8 7,1 -3,7 -3,2 -3,2 76,7 (c) GSYH yüzdesi olarak 76 17. MALTA Küresel Belirsizlik İç Talebi Olumsuz Etkiliyor 2009 yılında yaşanan ılımlı daralmanın olacağı ve iç talebin büyümeye katkısının ardından, 2010 yılında dış talep ve özel oldukça sektör yatırımları neticesinde ülkenin reel öngörülmektedir. 2010 yılında daralan özel GSYH’si % 2,7 büyümüştür. 2011 yılının tüketimin ilk yarısında ekonomi sağlam bir şekilde piyasasındaki büyümüşse de, gerileyen sanayi üretimi neticesinde verileri ile iş dünyası güven endeksi edilmektedir. göstergeleri, yılın ikinci yarısında bir yavaşlamaya işaret etmektedir. 2012 yılında büyümenin baskı altında kalması ve 2013 yılında ekonominin tekrar hız kazanması beklenmektedir. düşük seviyelerde 2011 kalacağı yılında olumlu işgücü gelişmeler büyüyeceği tahmin 2011 yılının ilk altı ayında azalan brüt sabit sermaye oluşumunun yılın geri kalanında düşen kapasite kullanım oranları, küresel ekonomik belirsizlikler ve yükselen finansman maliyetleri nedeniyle negatif bir seyir izlemesi beklenmektedir. Graph II.17.1: Malta- Reel GSYH büyümesine katkılar Sonuç olarak Malta’nın reel GSYH’sinin puan tahmin 2011 yılında % 2,1 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. İç Talep 2012–2013 Yıllarında Kademeli Olarak Düzelse de Baskı Altında Hanehalkı tüketimi Yatırım Stoklardaki değişim Kamu harcamaları Net ihracat Reel GSYH (yıllık %) 2012 yılında ekonomik aktivitelerdeki zayıflığın devam etmesi nedeniyle GSYH büyümesinin % 1,3’e gerileyeceği 2010 Yılındaki Sıçramanın Ardında Hız Kesen Büyüme öngörülmektedir. 2013 yılında ise bu 2011 yılında dış talebin, yılın ilk yarısında 2012 net ihracatın olumlu etkisiyle hız kazanan kalmakla ekonomik yılında büyümenin temel kaynağı oranın % 2’ye yükselmesi beklenmektedir. yılında özel birlikte ise tüketimin pozitif gerileyeceği, 2013 toparlanacağı tahmin 77 edilmektedir. Sıkı borçlanma koşulları ve zamanlı olması sebebiyle ortalama çalışma zayıf ekonomik görünüm nedeniyle yatırım saatlerinin aktivitelerinin 2012 yılında da düşük düşeceği kalmaya devam edeceği öngörülmektedir. işgücü Sonuç politikaların ve sayısındaki ciddi artışın kadınların katılım oranını arttırması olarak, oluşumunun reel brüt sabit sermaye GSYH’ye katkısının tahmin piyasasına işgücüne 2013 yılında düzelen küresel ekonomik beklenmektedir. yeniden sağlanmasına olumlu katkı yapması beklenmektedir. süresince öngörülmektedir. oldukça düşük düzeyde gerçekleşmesi ve görünümün özel sektörde güven ortamının dönemi Kadınları çekmeye yönelik bordrolu çalışan Kadınların işgücü piyasasına entegrasyonu zaman içinde işgücüne oldukça önemli kazançlar sağlayacaktır. Yeni istihdam 2012–2013 döneminde de net ihracatın, alanları önceki yıllardaki kadar yüksek olmamakla kadınların işgücüne katılımının başarılı bir birlikte reel GSYH büyümesine katkı şekilde sağlaması ve baskılanan iç talebin 2012 oranının az da olsa düşmesine yardımcı yılında olacaktır. ithalatta beklenmektedir. ihracattaki büyümeyi düşüşe yol Bununla genişlemenin geride bırakacağı açması yaratma konusundaki gerçekleşmesine tutum, ve işsizlik birlikte ithalattaki tahmin Enflasyon Düşerken Çekirdek Enflasyon Yükseliyor edilmektedir. 2010 yılında % 2 olan TÜFE artışının 2011 Net ihracattaki canlılığın ticaret yılında % 2,6’ya yükselmesi dengesinde iyileşmeye yol açması ve cari beklenmektedir. Yılın ikinci işlemler açığının 2012–2013 yıllarında düşen petrol fiyatları ve 2010 yılında GSYH’nin % 2,7’si civarına gerilemesi elektrik vergilerindeki artışın yol açtığı beklenmektedir. yüksek baz enflasyonu Kadın İstihdamı ve İşgücüne Katılım Oranı Artıyor İstihdamdaki büyüme 2010 yılında % 2’ye ulaştıktan sonra ekonomik büyümenin hız kesmesiyle birlikte düşmeye başlamıştır. Yeni yaratılan işlerin çoğunlukla yarı etkisi oldukça yarısında sebebiyle enerji düşmüştür. 2010 yılında % 1 olan çekirdek enflasyonun, 2011’de % 1,8 seviyesine yükseleceği tahmin edilmektedir. 2012–2013 döneminde petrol ve emtia fiyatlarındaki ılımlı düşüş nedeniyle enflasyonun hız keseceği öngörülmektedir. Bununla birlikte petrol fiyatlarındaki düşüşün elektriğe 78 uygulanan yüksek vergi oranları tarafından telafi edileceği ve enerji enflasyonunun 2012 yılında da yüksek seyretmeye devam edeceği öngörülmektedir. 2012–2013 döneminde, hizmet sektöründe artacağı tahmin edilen enflasyonunun fiyatlar nedeniyle fazla hizmetler en bileşeninden etkilenmesi beklenmektedir. Çekirdek enflasyonun 2012 yılında yavaşlayarak % 1,5’e düşmesi ve 2013 yılında tekrar hız kazanarak % 1,8’e tırmanması beklenmektedir. 2011 yılında iyileşen bütçe açığı ileriki dönemde artıyor 2009 yılında GSYH’nin % 3,7’si olan bütçe açığı, 2010 yılında çok az da olsa düşerek GSYH’nin % 3,6’sına gerilemiştir. Faiz dışı harcamalar ise, sosyal transferler, ara tüketimdeki ciddi artış ve ücret ödemelerindeki ılımlı artış neticesinde % 3,6 oranında yükselmiştir. Brüt sabit sermaye oluşumu AB fonlarının yeterince verimli kullanılamaması ve bazı projelerin ertelenmesi sebebiyle yatay bir seyir izlemiştir. Aşağı Yönlü Riskler 2011 yılında bütçe açığının GSYH’nin % Tahmin dönemi boyunca risklerin aşağı 3’ü olarak gerçekleşmesi ve bütçenin 2007 yönlü öngörülmektedir. yılından bu yana ilk defa faiz dışı fazla Tahminlere göre mali piyasalar 2012 vermesi beklenmektedir. Öte yandan faiz yılında istikrara dışı harcamaların % 4 oranında artacağı kavuşacaktır. Mali koşulların daha da tahmin edilmektedir. Ücret ödemelerinin bozulmasıyla oranlarının önümüzdeki iki yıl süresince artacağı ve artması ve krediye erişim koşullarının sosyal transferlerin hızlı yükselme seyrini olacağı kademeli zorlaşması birlikte mümkün olarak faiz gözükmektedir. sürdüreceği öngörülürken, 2010 yılındaki Borçların büyük kısmının değişken faiz durgunluğun oranlarına tabi olmaları nedeniyle yüksek harcamalarının faiz oranlarının kredi riskini daha da beklenmektedir. Ayrıca şirket karlarındaki artırabileceği tahmin edilmektedir. Öte büyümenin yandan işgücü piyasasının daha esnek bir doğrudan vergilerden elde edilen gelirin yapıya sahip olması neticesinde özel oldukça az bir artış göstereceği, dolaylı tüketimdeki vergilerin ise özel tüketim vergilerindeki yavaşlamanın yumuşayabileceği öngörülmektedir. hız ardından sermaye sıçrama yapması kesmesi nedeniyle artış ve özel tüketimdeki sıçramadan olumlu etkileneceği öngörülmektedir. Toplam cari gelirlerin 2011 yılında % 4,4 büyümesi beklenmektedir. 79 Politika değişikliği olmayacağı varsayımı altında faiz dışı bütçe dengesinin tekrar negatife döneceği ve bütçe açığının 2012 yılında GSYH’nin % 3,5’ine, 2013 yılında ise GSYH’nin % 3,6’sına ulaşacağı tahmin edilmektedir. Graph II.17.2:Malta- Brüt kamu borcu ve bütçe açığı GSYH %’si GSYH %’si tahmin Brüt kamu borcu(sol) Bütçe açığı (sağ) Brüt kamu borcu 2010 yılında GSYH’nin % 69’u olarak kaydedilirken, bu oranının 2011 yılında yükselerek GSYH’nin % 69,6’sına ulaşması beklenmektedir. 80 Tablo II.17.1 Tahmine ilişkin temel göstergeler - MALTA 2010 Milyar EURO Cari Fiyatlarla % GSYH GSYH 6163,7 100,0 Özel Tüketim 3804,6 61,7 Kamu Tüketimi 1293,5 21,0 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 1041,3 16,9 Ekipman için İhracat (mal ve hizmet) 5435,4 88,2 İthalat (mal ve hizmet) 5224,7 84,8 GSMG 5657,3 91,8 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı 92-07 3,4 2,8 Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 4,4 -2,7 2,7 4,9 0,2 -1,4 12,1 -1,5 0,9 -23,5 -16,8 11,7 2,6 -8,9 18,3 -0,4 -10,1 12,9 4,6 -7,4 3,0 2011 2,1 1,2 1,4 -7,0 4,5 2,7 1,6 2012 1,3 0,6 1,3 0,5 3,9 3,5 1,3 2013 2,0 1,0 1,1 4,0 5,2 4,9 2,0 1,1 6,4 5,0 2,7 0,0 2,7 -18,2 - 0,3 1,3 2,8 2,6 6,0 4,5 2,7 0,2 2,6 4,7 -9,7 -21,0 -5,1 -4,6 -4,6 -5,0 -5,4 62,2 0,0 0,2 1,9 1,0 6,7 2,0 0,9 -1,5 2,5 2,6 1,3 -15,1 -3,1 -1,7 -3,0 -3,0 -3,1 69,6 0,7 0,0 0,6 0,8 6,8 2,4 1,8 -0,7 2,5 2,2 0,6 -15,1 -2,9 -1,5 -3,5 -3,5 -3,5 70,8 1,4 0,0 0,6 1,4 6,6 2,3 1,7 -1,0 2,7 2,3 0,1 -15,2 -2,6 -1,2 -3,6 -3,8 -3,8 71,5 (b) brüt tasarruf/ harcanabilir gelir -2,8 -1,1 1,3 -0,3 6,9 2,7 5,2 2,5 2,6 1,8 -4,0 -18,1 -7,3 -5,6 -3,7 -2,9 -3,4 67,8 0,9 -2,7 4,6 2,3 6,9 -0,4 -0,8 -3,6 2,9 2,0 2,3 -16,0 -4,0 -2,2 -3,6 -3,3 -4,3 69,0 (c) GSYH yüzdesi olarak 81 18. HOLLANDA Dış Talep Kaynaklı Ilımlı Büyüme 2010 sonlarında başlayan geniş tabanlı toparlanma Büyüme olacak 2009 ekonomik Avrupa’da yaşanan borç krizi ile ilgili daralmadan sonra 2010 yılında GSYH % devam eden belirsizlik nedeniyle 2011 1,7 yılının son iki çeyreğinde büyümenin yılında oranında toparlanmanın yaşanan artmıştır. kaynaklı düşük kalacağı öngörülmektedir. Tüketici ticaretindeki canlanma olmuştur. Diğer ve yatırımcı güvenindeki düşüş ile birlikte yandan, 2010 yılının son çeyreğinde ve dünya ticaretinde kötüleşen görünüm göz 2011 yılının ilk çeyreğinde yaşanan iç önüne talep (stoklar hariç) artışının, büyümeye beklenmektedir. katkısı sınırlı olmuştur. Sonuç olarak, son büyümeye iki çeyrekte GSYH artışı sırasıyla % 0,7 ve sağlamaktadır. % 0,8 olarak gerçekleşmiştir. nispeten yüksek seyreden GSYH artışı İç talepteki ivme 2011 yılının ikinci sayesinde, yıllık GSYH artışının % 1,8 çeyreğinde yeniden kaybolmuş, stoklar olacağı tahmin edilmektedir. haricinde iç talepte daralma yaşanmıştır. Özel tüketimin, güven endekslerindeki Hisse düşüşten ve ihracattaki azalıştan olumsuz düşüşten ve gücü ihracat dünya senedi itici Ekonomideki yeniden konut kaynaklanan fiyatlarındaki ihracatın Ancak, halen azalması dış sektör bir katkı olumlu 2010 yılından itibaren servet etkileneceği öngörülmektedir. Son dört etkisine ve reel harcanabilir gelirdeki çeyrekte gözlemlenen artışlara rağmen azalışa paralel olarak hanehalkı tüketimi özellikle ikinci çeyrekte de düşmüştür. kullanım oranları düşük seviyede kalmıştır. 2009 yılının ikinci yarısından itibaren 2011 yılı başlangıcından itibaren tüketici toparlanmanın itici gücü olan dış talebin güveninde GSYH artışına katkısı, ikinci çeyrekte Ağustos ve Eylül aylarında tarihsel olarak küresel en düşük seviyesine ulaşmış, Ekim ayında büyümedeki azalmıştır. olumsuz alındığında düşüş nedeniyle imalat sektöründe yaşanan sürekli kapasite gerileme, da düşmeye devam etmiştir. Önümüzdeki dönemde hükümet tarafından alınan tedbirler ve ılımlı reel ücret artışları nedeniyle özel tüketim harcamalarının 82 durgun seyredeceği beklenmektedir. Artan görünüm ile ilişkilidir. Konut fiyatlarında vergi yükü ve sağlık harcamaları başta şiddetli düşüş, tüketimdeki azalış gibi olmak olumsuz üzere transferlerindeki sosyal kesintiler, güvenlik hanehalkı gelişmeler ekonomik toparlanmayı güçleştirmektedir. gelirini olumsuz etkileyecektir. İhracat küresel ticaretteki kötüleşmeden olumsuz etkilenmektedir. 2012 ve 2013 yıllarında mal ve hizmet ihracatında ılımlı bir artış beklenmektedir. İç talepteki düşüşe paralel olarak ithalat azalmıştır. Net ihracatın ekonomik büyümenin temel kaynağı olarak kalacağı öngörülmektedir. Dış ticaret dengesinde beklenen performans yakalanırsa, önemli oranda cari fazla verileceği öngörülmektedir. Grafik II.18.1: İşsizliğin aşamalı olarak yükselmesi bekleniyor 2011 yılının ilk yarısında işsizlik oranlarında kaydedilen iyileşme durma noktasına gelmiştir. Temmuz ve Ağustos aylarındaki veriler göstermektedir. işsizliğin Önümüzdeki arttığını dönemde, işsizliğin daha da artacağı ve 2011 yılında % 4,5, 2012 yılında % 4,7, 2013 yılında ise % 4,8 olacağı beklenmektedir. Hollanda- GSYH Büyümesi ve Bileşenleri yüzde puan tahmin 2012 ve 2013 yıllarında işgücünün ılımlı bir hızda artacağı tahmin edilmektedir. Ekonomik toparlanmada öngörülen yavaşlamaya rağmen işgücüne katılım oranının artması beklenmektedir. Bu artışın Stoklar Net ihracat İç talep (yatırım harcamaları hariç) GSYH büyümesi (yıllık %) temel nedeni kadınların işgücüne katılımlarının artması olmuştur. Yükselen enerji ve gıda fiyatları nedeniyle TÜFE artışının 2011 yılında % 2,5 olacağı tahmin edilmektedir. Emtia fiyatlarında Kamu sektöründe istihdamın daraltılması beklenen düşüş ile özel tüketim ve kamu tedbirleri tüketiminin baskılanması sonucunda, 2012 istihdamın azalacağı beklenmektedir. 2010 ve 2013 yılında TÜFE artışının sırasıyla % ortalarından itibaren devam eden enflasyon 1,9 ve % 1,3 olacağı beklenmektedir. Baz artışı nedeniyle 2012 ve 2013 yıllarında senaryoya ilişkin riskler ağırlıklı olarak nominal aşağı yükseleceği tahmin edilmektedir. yönlüdür ve küresel ekonomik sonucunda birim işgücü 2012 yılında maliyetlerinin 83 Genel bütçe sağlanıyor dengesinde iyileşme Grafik II.18.2: Hollanda – Kamu Maliyesi GSYH’nin yüzdesi GSYH’nin yüzdesi tahmin Beklenenden daha güçlü bir ekonomik toparlanma gerçekleşmesi sonucunda, bütçe açığının GSYH’ye oranı % 5,6’dan % 5,1 oranına gerilemiştir. 2011 yılında bütçe açığının GSYH’ye oranının % 4,3’e Kamu borcu (sol) Bütçe açığı (sağ) düşeceği tahmin edilmektedir. 2012 yılında bütçede öngörülen temel kesintiler, kamu Brüt kamu borcunun 2012 ve 2013 personeli sağlık yıllarında aşamalı olarak artacağı tahmin harcamalarında kesintiye gidilmesi ve bazı edilmektedir. Kamu borcunun GSYH’ye devlet yardımlarının kaldırılması olacaktır. oranının 2011 yılında % 64,2, 2012 yılında Toplam kesintilerin GSYH’ye oranının % % 64,9 ve 2013 yılında % 66 olacağı 0,8 olacağı tahmin edilmektedir. Düşük öngörülmektedir. büyüme Borç tahminleri, Avrupa Finansal İstikrar sayısının azaltılması, tahminlerine rağmen, bütçe açığının GSYH’ye oranının 2012 ve 2013 Fonu’na yıllarında sırasıyla % 3,1ve % 2,7 olması Yunanistan’a sağlanan krediler ve Avrupa beklenmektedir. İstikrar Mekanizması’na (ESM) sağlanacak (EFSF) sağlanan garantiler, sermaye katkılarını da içermektedir. 84 Tablo II.18.1 Tahmine ilişkin temel göstergeler - HOLLANDA 2010 Milyar EURO Cari Fiyatlarla GSYH 588,4 Özel Tüketim 267,0 Kamu Tüketimi 167,6 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 107,2 Ekipman için 36,9 İhracat (mal ve hizmet) 459,2 İthalat (mal ve hizmet) 415,3 GSMG 583,4 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı % GSYH 100,0 45,4 28,5 18,2 6,3 78,0 70,6 99,2 92-07 2,7 2,1 2,6 3,1 4,4 6,3 6,2 2,8 2,3 0,0 0,4 1,1 4,7 3,5 1,9 -0,4 15,5 2,4 2,2 0,4 6,0 5,8 5,5 -1,4 -1,5 61,3 (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 1,8 -3,5 1,7 1,3 -2,6 0,4 2,8 4,8 1,0 4,5 -10,2 -4,4 7,1 -13,3 7,3 2,0 -8,1 10,8 2,3 -8,0 10,6 -2,0 -3,9 3,4 2,2 -2,0 -0,4 -0,2 -0,5 0,8 0,0 -0,7 0,9 1,5 -1,1 -0,5 3,1 3,7 4,5 3,3 2,5 1,4 3,0 5,2 -0,8 0,8 5,6 -2,1 12,2 12,9 10,9 2,1 -0,4 1,3 2,2 1,0 0,9 -0,3 -1,0 -0,5 7,3 6,2 6,9 4,7 2,9 5,1 4,4 -2,4 4,6 0,5 -5,6 -5,1 -0,5 -3,9 -3,7 -0,5 -3,9 -3,5 58,5 60,8 62,9 2011 1,8 -0,7 0,1 6,1 8,8 5,5 5,2 2,2 0,8 0,4 0,6 -0,3 4,5 2,6 0,4 -0,9 11,3 1,4 2,5 -0,7 7,3 5,5 5,0 -4,3 -3,3 -3,2 64,2 2012 0,5 -0,4 -0,9 -0,3 -1,9 3,2 2,2 1,0 -0,5 0,0 1,0 -0,1 4,7 2,3 1,7 -0,3 12,0 2,0 1,9 0,1 8,3 7,0 6,4 -3,1 -1,8 -1,8 64,9 2013 1,3 0,2 -0,6 3,9 5,4 4,3 4,1 1,4 0,6 0,0 0,6 0,0 4,8 2,1 0,8 -0,6 12,5 1,4 1,3 -0,4 8,5 6,9 6,5 -2,7 -1,4 -1,4 66,0 (c) GSYH yüzdesi olarak 85 19. AVUSTURYA Toparlanma hız kaybediyor İhracatta azalış ve güven toparlanmayı güçleştiriyor kaybı tasarruf tedbirleri uygulamaya konmuş, 2011 yılının ilk yarısında GSYH artışı % 3,8 olarak gerçekleşmiştir. Yatırımlarda ve stoklarda devam eden artış büyümeyi desteklemiş, özel tüketim ise 2010 yılının son çeyreğinden itibaren bazı reel ücretler yüksek seyreden enflasyon nedeniyle gerilemiş ve bu durum tüketici güvenini olumsuz etkilemiştir. düşük kalmıştır. İhracat artışı ikinci çeyrekte % 6,4 olarak gerçekleşmiştir. 2012 Görünümü Kırılganlık ve Devam Eden Avusturya ekonomisindeki toparlanmanın dikkate değer bir biçimde yavaşlayacağı ve Grafik II.19.1: Avusturya- Makine-teçhizat yatırımı ve kapasite kullanımı % % artan belirsizlik ile birlikte önümüzdeki dönemde özel tüketimdeki durgunluğun devam edeceği tahmin edilmektedir. En son veriler, sanayi üretimindeki yukarı yönlü trendin hız kestiğini göstermiştir. Brüt sabit sermaye oluşumu (sol) İmalat sektörü kapasite kullanımı (sağ) Uzun vadeli kapasite kullanım ortalaması(sağ) Gelecek yıla ilişkin ithalat talebi ve GSYH artışına yönelik beklentiler aşağı yönlü revize edilmiştir. Brüt sabit sermaye oluşumu 2010 yılında değişmemiş, 2011 yılının ilk yarısında gösterilen güçlü performans sayesinde % Grafik II.19.2: Avusturya- GSYH büyümesi ve bileşenleri puan tahmin 4,1 oranında artmıştır. İmalat sektöründe yüksek kapasite kullanımı makina-teçhizat yatırımlarını canlandırmıştır. Ayrıca, inşaat sektöründeki durağanlığın sona ermesiyle sektörün yakın gelecekte büyümeye katkı sağlayacağı öngörülmektedir. İç talep Net ticaret GSYH Büyümesi (%) 86 Bankaların sermaye miktarlarını artırmaya olarak odaklanması beklenildiğinden, kredi edilmiştir. Güçlü istihdam artışı 2011 koşullarının sıkılaşması olası yılında görülmektedir. 2010 yılından itibaren artan işgücü da devam talebi ile etmiştir. telafi Ağustos 2011’de % 3,7 olarak kaydedilen işsizlik tekrar hız kazanan kredi genişlemesinin oranının tahmin seviyesine oldukça yaklaştığı görülmekle döneminde öngörülmektedir. sıkılaşmasının negatife döneceği Kredi koşullarının yanısıra Avrupa’da kriz birlikte, öncesindeki bu durum görülmemektedir. % 3,5’lik sürdürülebilir İşgücü piyasasındaki ekonomik görünüme ilişkin belirsizliğin belirsizlik devam etmektedir. İşsizliğin sürmesi nedeniyle bireysel ve kurumsal artması kredilere olan talep azalmıştır. kesmesi Şirketlerin ve hanehalkının, tüketim ve yatırım harcamaları ile ilgili olarak “bekle ve gör” tutumu geliştirdiği görülmektedir. 2012 yılının son çeyreğinden ve ekonomik aktivitenin ücret halinde hız artışlarının yapılamaması olasıdır. İşsizliğin 2012 yılında artarak 2010 yılındaki seviyesinin üzerinde gerçekleşeceği beklenmektedir. önce beklenmemektedir. Dış Faktörler Enflasyon Avusturya ekonomisi, Latin Amerika ve 2010 yılı boyunca % 2 seviyesinin altında Asya’nın seyreden ekonomik aktivitede somut bir canlanma yükselen kaynaklanan ekonomilerinden güçlü Nedeniyle enflasyon, Yükselen 2011’den Nisan talepten itibaren yükselmeye başlamış ve Eylül yararlanmaktadır. Şirketler, kapasite ve ayında % 4 oranına ulaşmıştır. Bu artış verimlilik motorlu araçlar, gıda ve ısınma amaçlı artışı sağlayarak güçlerini yükseltmiştir. rekabet Verimlilik artışı yakıt fiyatlarındaki artışlardan sürerken, nominal birim işgücü maliyetleri kaynaklanmaktadır. Enerji ve işlenmemiş düşmüştür. İnşaat sektöründe yeni başlayan gıda canlanmanın yatırımları arttıracağı tahmin enflasyon ise hizmet fiyatlarındaki artıştan edilmektedir. etkilenerek Ağustos ayında % 3,9 oranına fiyatlarını içermeyen çekirdek ulaşmıştır. Bu etkilerin aşamalı olarak İşsizlik yeniden yükselme eğiliminde azalacağı ve 2012 yılında enflasyonun düşeceği beklenmektedir. Tahmin 2010 yılında yaşanan istihdam kaybı, döneminde ekonomik aktivitenin hizmet ve sanayi sektöründe kademeli yavaşlaması beklendiğinden ücret 87 artışlarının sınırlı kalacağı öngörülmektedir. Avusturya makamları tarafından yüklenilen maliyete mali kuruluşlardan da katkı almak amacıyla getirilen banka vergisi (GSYH’nin % 0,2’si seviyesinde) Kamu Maliyesinin İyileştirilmesi oluşturmaktadır. Paketteki diğer bir önemli 2009 yılındaki % 4,1 olan genel devlet unsur, akaryakıt ve tütün mamullerinden bütçe açığının GSYH’ye oranı, 2010 alınan vergilerde yapılacak artıştır (bileşik yılında % 4,4’e yükselmiş olup, bu artış etkisi 1995-2010 yılları arası döneme ilişkin seviyesinde). Bunların yanı sıra, uçak Avusturya kamu maliyesi rakamlarının biletlerine vergi getirilmesi, özel kuruluşlar revize edilmesinden kaynaklanmıştır. İlave tarafından gerçekleştirilen varlık satışlarına ihtiyari uygulanan tedbirler(2009 yılı vergi GSYH’nin vergi yaklaşık oranının % 0,2’si artırılması reformunun bazı bölümleri olan çocuklu yapılması ve daha az çevre dostu olan ailelere vergi muafiyeti ve serbest meslek araçların tescil ücretlerinin yükseltilmesi sahiplerine yapılan vergi indirimleri gibi) gibi unsurlar da pakette yer almak olup, 2010 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu söz konusu tedbirlerin bütçe üzerindeki tedbirlerin yarattığı maliyet ise, toplam etkisinin sınırlı olacağı tahmin beklenenden daha yüksek gerçekleşen edilmektedir. vergi gelirleri ile dengelenmiştir. Harcama tarafındaki tedbirler esas olarak Ekonomideki olumlu gelişmeler sayesinde aile yardımları ve emeklilik ödeneklerinde uygulanması kolaylaşan ve 2011 yılında yapılacak kesintilerin yanı sıra uzun süreli hayata bakım geçirilen iyileştirilmesine kamu maliyesinin yönelik tedbirler alanında tasarrufları yapılması planlanan kapsamaktadır. İdari neticesinde, 2011 yılında bütçe açığının harcamalarda bir takım kesintiler yapılması GSYH’ye oranının % 3,4’e düşeceği da öngörülmektedir. Harcamalara ilişkin öngörülmektedir. 2011 yılı bütçe kanunu, bu tedbirlerin etkileri, kısa süreli çalışma kamu maliyesinin sürdürülebilir bir seyir uygulamalarının izlemesine kaldırılmasıyla birlikte işgücü piyasasına yönelik bir dizi tedbir aşamalı olarak içermektedir. Alınan tedbirlerin neredeyse yapılan devlet yarısı bütçenin gelir kısmına ilişkindir. çıkacak düşüşle Paketteki en büyük kalemi, son küresel harcamaların kısıtlanmasına ilişkin bu finansal krize cevaben geliştirilen ve mali tedbirler, hükümeti oluşturan koalisyon sektörün ortakları tarafından kararlaştırılan eğitim, istikrara kavuşturulması için yardımlarında ortaya örtüşecektir. Ancak 88 AR-GE ve binalara ısı yalıtımı yapılması 1999 yılından sonraki dönem için yapılan alanındaki istatistiki revizyon sebebiyle, 2010 yılında ilave harcamalarla kısmen dengelenmiş olacaktır. kamu borcu GSYH’nin % 72’i seviyesini 2012 yılında genel devlet bütçe açığının GSYH’ye oranının % 3,1’e düşeceği tahmin edilmektedir. Hükümetin 2012 yılı bütçe kanunu taslağında kamu maliyesinin iyileştirilmesine yönelik yeni tedbirler yer geçmiştir. Tahmin dönemi boyunca, kamu borçlarının GSYH’ye oranının 2011 yılında % 72,2, 2013 yılında % 74 seviyesine çıkarak sürekli bir biçimde yükseleceği tahmin edilmektedir. almamıştır. Tablo II.19.1 Tahmine ilişkin temel göstergeler - AVUSTURYA 2010 Milyar EURO Cari Fiyatlarla GSYH 286,2 Özel Tüketim 156,1 Kamu Tüketimi 55,4 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 58,6 Ekipman için 22,2 İhracat (mal ve hizmet) 154,5 İthalat (mal ve hizmet) 142,1 GSMG 285,6 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı % GSYH 100,0 54,5 19,3 20,5 7,8 54,0 49,7 99,8 92-07 2,4 1,7 2,0 1,6 1,5 6,3 5,2 2,4 1,7 0,1 0,6 0,2 4,2 3,1 0,9 -0,7 1,6 1,9 -0,1 -2,0 -0,2 -0,3 -2,5 -2,5 64,3 (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 1,4 -3,8 2,3 0,8 -0,3 2,2 4,4 0,2 -0,2 0,7 -8,3 0,1 -0,7 -9,7 4,3 1,4 -14,3 8,3 0,0 -13,8 8,0 2,4 -4,5 3,1 1,4 -1,9 1,2 -0,6 -0,9 0,7 0,8 -1,1 0,5 1,8 -1,3 0,6 3,8 4,8 4,4 3,1 2,2 1,4 3,6 4,9 -0,3 1,8 3,8 -2,0 16,3 15,7 13,5 1,8 1,0 1,8 3,2 0,4 1,7 -2,0 0,7 -2,0 -0,3 -0,8 -1,1 4,9 3,0 3,2 4,8 3,0 3,3 -0,9 -4,1 -4,4 -1,9 -2,8 -3,5 -1,9 -2,8 -3,2 63,8 69,5 71,8 2011 2,9 0,6 1,0 4,7 8,5 6,8 6,4 2,9 1,5 0,9 0,5 1,4 4,2 2,8 1,2 -0,9 12,5 2,2 3,4 -2,3 -1,6 2,7 2,5 -3,4 -3,3 -3,1 72,2 2012 0,9 1,0 1,0 0,7 0,9 3,8 3,7 0,9 0,9 -0,1 0,2 0,2 4,5 1,9 1,2 -0,3 12,4 2,1 2,2 -0,1 -1,9 2,8 2,8 -3,1 -2,7 -2,7 73,3 2013 1,9 1,4 1,2 3,0 4,7 6,4 6,4 1,9 1,6 0,1 0,2 0,8 4,2 1,8 0,7 -1,2 12,4 2,0 2,1 -0,1 -2,1 2,9 2,9 -2,9 -2,8 -2,8 73,7 (c) GSYH yüzdesi olarak 89 20. POLONYA Küresel Ekonomideki Kötü Koşullara Rağmen İyileşme Devam Ediyor Ekonomik Toparlanma Hız Kaybediyor 2011 yılı büyüme oranının % 4 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 2010 yılında, canlanma, AB piyasasındaki yaşanan uluslararası ticaretteki fonları girişi ve işgücü iyileşmeye ekonomik ardından, bağlı olarak toparlanmanın 2011 Zayıflayan Güven ve Azalan Dış Talep Büyümeyi Sınırlandırıyor yılının Ekonomik belirsizliklerin 2012 yılında ilk yarısında ekonomik büyüme daha da ekonomik aktiviteyi olumsuz etkilemesi ve hızlanarak yıllık bazda % 4,4 oranında ancak 2013 yılında sınırlı bir toparlanma artmıştır. stokların yaşanması beklenmektedir. Reel GSYH yenilenmesine bağlı olarak artan iç talep, artışının 2012’de % 2,5 ve 2013’de ise % karlılık oranındaki ve kredi imkânlarındaki 2,8 olacağı tahmin edilmektedir. 2012 iyileşme sayesinde hızlanan özel sektör yılında, işgücü yatırımları ve işgücü piyasasındaki olumlu koşullar, AB gelişmeler birimindeki değer kaybına bağlı olarak Bu artışta, neticesinde artan özel tüketimler etkili olmuştur. 2011’in ikinci piyasasındaki fonları girişi olumlu ve para hem iç hem de dış talebin büyümeye katkı yarısında, Polonya sağlaması beklenmektedir. 2013 yılında ekonomisinin küresel ekonomideki özel yatırım ve tüketim harcamalarının yavaşlamadan olumsuz etkileneceği, küresel koşullardaki canlanma ile birlikte özellikle, zayıflayan dış talebin ihracat tedrici olarak artacağı tahmin edilmektedir. artışını Euro 2012 futbol şampiyonasından önce sınırlandıracağı tahmin edilmektedir. Mali piyasalarda yaşanan tamamlanacak dalgalanmaların, tüketici ve üretici güveni projesine bağlı olarak, kamu yatırım üzerinde baskı oluşturması ve bu durumun harcamalarının 2012 yazına kadar artmaya özel istihdam devam etmesi beklenmektedir. Bununla artışını ve özel tüketimlerdeki genişlemeyi birlikte, 2007-2013 AB mali çerçevesi sınırlandırması Bu kapsamında, AB fonları girişinin dönem gelişmeler ışığında, GSYH artışının yılın sonunda azalacağı ve bu durumun 2012 ikinci yarısında % 3,6’ya gerileyeceği ve sonuna doğru kamu yatırım harcamalarını yatırım harcamalarını, beklenmektedir. kısıtlayacağı, çok 2013’te sayıdaki ise altyapı negatife 90 çevireceği tahmin edilmektedir. Özel brüt Grafik II.20.1: Polonya- GSYH Büyümesi ve Bileşenleri sabit sermaye oluşumunun, 2011 yılındaki geçici toparlanmanın ardından, puan 2012 % yılında yavaşlaması beklenmektedir. Talep koşullarındaki ekonomideki belirsizlik, güven kaybı tahmin küresel ve kredi imkânlarındaki zorluklar nedeniyle özel sektör yatırımlarının erteleneceği tahmin edilmektedir. talepte Dış talep Stoklar İç talep GSYH büyümesi (yıllık %) REER Ancak, 2013 yılında dış beklenen iyileşme ve kredi arzındaki artışın özel yatırım harcamalarını Dış canlandırması öngörülmektedir. katkısının 2012 yılında pozitif, sonrasında Reel harcanabilir gelir ve tüketim harcamaları, reel ücret artışından, Euro 2012 futbol şampiyonası boyunca artacak tüketimlerden ve sınırlı ancak pozitif istihdam artışından olumlu etkilenecektir. Zayıflayan tüketici güveninin, bu olumlu gelişmeleri tasarruflarını dengelemesi artırması ve hanehalkı beklenmektedir. Küresel talepteki toparlanma ve güven artışı ile birlikte işgücü piyasasındaki olumlu gelişmelerin tahmin dönemi sonuna doğru özel tüketim artışını hızlandırması öngörülmektedir. ise ticaretin nötr ekonomik olması büyümeye beklenmektedir. Dış talepteki zayıflamanın ihracatı olumsuz etkileyeceği, kaybının para ise olumsuz etkiyi tahmin birlikte, zayıflayan değer bu sınırlandıracağı Bununla birimindeki para edilmektedir. yerli üreticilerin biriminden fayda sağlayacağı ve 2012 yılında daha düşük bir ithalat artışı yaşanacağı öngörülmektedir. 2013 yılında, hızlanan iç talebin ithalatı tetiklemesi ve bunun da ihracat artışının etkilerini baskılaması beklenmektedir. Bu senaryo, büyük ölçüde dengeli risklere dayanmaktadır. arasında, Yukarı para yönlü biriminde riskler beklenenin üstünde gerçekleşecek bir değer kaybının ihracatı ve ithal bulunmaktadır. arasında ise, ikamesini Aşağı kredi artırması yönlü riskler koşullarındaki kötüleşme nedeniyle azalacak yatırım ve tüketim harcamaları bulunmaktadır. 91 ihtiyaç duyması, risk iştahının daha da Cari Açık Görece Yüksek Bir Seviyede İstikrar Kazanıyor 2010 yılında yükselen GSYH’nin cari açığın, % 4,6’sına 2011 yılında azalması halinde kredi darboğazı ile sonuçlanabilecektir. Enflasyon Oranı Geçici Olarak Düşüyor GSYH’nin % 5’ine, 2012 yılında ise zayıflayan para birimi ve cari 2010 yılında % 2,6 olan TÜFE’nin, yüksek transferlerdeki sınırlı artışa bağlı olarak petrol GSYH’nin % 4,3’üne ve 2013 yılında ise vergilerdeki % 4,8’ine ulaşacağı tahmin edilmektedir. yarısındaki güçlü iç talebe bağlı olarak Cari yatırım 2011 yılında % 3,7 seviyesine yükseleceği harcamalarındaki toparlanma ile artan tahmin edilmektedir. 2012 yılında ise, ithalat talebini ve yabancıların elindeki gerileyen emtia fiyatları ve daha zayıf bir borç tahvilleri ile artan gelir transferlerini iç talebe bağlı olarak % 2,7 seviyesine yansıtmaktadır. gelmesi beklenmektedir. Zayıflayan para açıktaki artış, özel ve gıda fiyatlarına, artışa ve dolaylı 2011’in ilk birimi ve artan ücretlerin 2012 yılı sonuna doğru Mali Sistem Temelde İstikrarlı Ancak Büyük Ölçüde Yabancı Finansmana Bağlıdır enflasyon gelmesinde oranının etkili % olacağı 2,9’a tahmin edilmektedir. Canlanan ekonomik aktivite ve işgücü piyasasındaki olumlu koşulların, Polonya’nın bankacılık sektörü 2008’den 2010-11 döneminde nominal birim işgücü bu yana likidite durumunu ve sermaye maliyetini artırımını önemli ölçüde iyileştirmiştir. beklenmektedir. Geri dönmeyen kredilerin toplam krediler tedrici yavaşlama ve istihdam artışındaki içindeki payı % 8,5 olup, kredi kalitesi gerilemenin farklı katmanlar arasında önemli ölçüde geciktirebileceği değişmektedir. Geri dönmeyen krediler en Ancak, işgücü arzında ortaya çıkacak fazla sıkıntının tüketici görülmekte kredilerinde olup, bu (% durum 18) özel tedrici olarak İleriki beklenen 2013 dönemde ücret tahmin yılında artırması ise, artışını edilmektedir. ücret artışını tetikleyebileceği, bunun da birim işgücü tüketimlerdeki artışı tehdit etmektedir. maliyetlerini Bununla enflasyonu artıracağı tahmin edilmektedir. birlikte, bankaların likidite etkileyerek çekirdek sağlanması için yabancı finansmana ve dövize erişim için döviz takas pazarlarına 92 İşgücü Piyasasındaki Canlanma Geçici Olarak Duruyor yılında GSYH’nin % 45,4’unden, 2011 yılında GSYH’nin % 45,2’sine) bağlı olarak bütçe açığının GSYH’ye oranının % İstihdam oranının 2011 yılında % 1 artması 5,6’ya gerilemesi beklenmektedir. ve böylece işsizlik oranının sınırlı bir gerileme ile % 9,3 seviyesine düşmesi beklenmektedir. Ancak, dış talepteki zayıflama ve bozulan güven ortamının, kısa dönemde özellikle imalat sektöründe, istihdam artışını beklenmektedir. koşullardaki dondurması 2013 yılında, küresel bağlı olarak iyileşmeye istihdamın yeniden canlanması ve işsizlik oranının tahmin dönemi sonunda % 8,6’ye 2012 yılında, önemli yeni reformların eksikliği ile birlikte 2011 yılında uygulanan ve 2012’de de devam etmekte olan temel (harcama sıkılaştırma kuralı, tedbirlerinin ücret fonunun dondurulması, daha yüksek KDV oranları) etkisinin GSYH yavaşlama ile artışındaki dengeleneceği ciddi tahmin edilmektedir. Duraksayan işgücü piyasası ve vergi gelirlerinin vergi tabanındaki gerilemesi öngörülmektedir. değişmelere karşı azalan duyarlılığı nedeniyle bütçe açığının 2011 yılına Mali Sıkılaştırma Hız Kaybediyor 2007 yılında GSYH’nin % kıyasla daha yavaş düşeceği ve gelirlerdeki 1,9’u seviyesinde olan genel devlet borcu, ekonomik ve uygulamaya mali konulan kriz nedeniyle, kapsamlı teşvik paketlerinin de etkisiyle, 2010 yılında GSYH’nin % 7,9’una yükselmiştir. Genel devlet borcunun 2011 yılından itibaren, yılın ilk yarısında yaşanan güçlü fakat geçici ekonomik toparlanma ve sınırlı artışa (GSYH’nin % 39,6’sindan % 40,8’ine) bağlı olarak GSYH’nin % 4’üne gerileyeceği tahmin edilmektedir. Özellikle kamu yatırım yavaşlamadan harcamalarındaki kaynaklanan harcama oranındaki devamlı düşüş (GSYH’nin % 45,2’sinden % 44,8’ine), bütçe açığındaki azalmayı desteklemektedir. Bütçe açığının 2013 yılında da düşmeye uygulamaya konulan sıkılaştırma planları devam sayesinde düşmesi beklenmektedir. gerilemesi beklenmektedir. Bu gerilemede, 2011 yılında, gelir oranındaki ciddi artışa (2010 yılında GSYH’nin % 37,5’undan, 2011 yılında GSYH’nin % 39,6’sina) ve harcama oranındaki sınırlı düşüşe (2010 ederek GSYH’nin % 3,1’ine canlanan ekonomik büyüme ve kamu yatırım harcamalarının düşük seviyesi etkili olacaktır. Uygulanan reformların yapısal karakteri ve negatif ısrarlı hasıla açığı dikkate alındığında, yapısal açığın 93 2010 yılındaki % 7,6 seviyesinden 2013 yükselmesi yılında GSYH’nin % 2,5’u seviyesine miktarındaki gerilemesi beklenmektedir. Bütçe açığında kurunun beklenen ciddi gerilemeye ve bazı kamu gelmesine ve bütçe açığındaki ilave düşüşe kuruluşlarının merkezi bir hesapta likit fon bağlı bulundurmasını likidite yavaşlayacağı öngörülmektedir. Tahmin yönetimi reformuna rağmen, 2010 yılında edilen borç rakamları, borç değerlemesini % 54,9 olan genel devlet borcunun etkileyen yüksek döviz kuru oynaklığı GSYH’ye oranının 2011 yılında % 56,7’ye nedeniyle gerektiren beklenmektedir. artış daha olarak, Borç eğiliminin, makul bir 2012-13 belirsizlik döviz seviyeye döneminde taşımaktadır. Tablo II.20.1 Tahmine ilişkin temel göstergeler - POLONYA 2010 Milyar PLN Cari Fiyatlarla GSYH 1415,4 Özel Tüketim 868,6 Kamu Tüketimi 267,3 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 281,2 Ekipman için 93,6 İhracat (mal ve hizmet) 598,4 İthalat (mal ve hizmet) 615,5 GSMG 1364,3 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı % GSYH 100,0 61,4 18,9 19,9 6,6 42,3 43,5 96,4 92-07 4,6 4,3 3,3 7,5 10,9 11,7 4,6 4,8 0,2 -0,4 14,7 16,1 12,4 0,3 -3,0 -2,9 -2,2 - (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 5,1 1,6 3,9 5,7 2,0 3,2 7,4 2,0 4,4 9,6 -1,2 -0,2 13,0 -10,8 -5,1 7,1 -6,8 12,1 8,0 -12,4 13,9 6,8 0,1 4,1 6,9 1,3 2,7 -1,1 -2,5 1,9 -0,6 2,7 -0,7 3,9 0,4 0,5 7,1 8,2 9,6 8,9 3,5 5,7 7,5 2,2 2,2 4,3 -1,4 0,8 3,7 9,9 9,4 3,1 3,7 1,4 4,2 4,0 2,7 -2,1 4,4 -1,4 -4,9 -1,0 -1,8 -6,6 -3,9 -4,6 -5,4 -2,2 -2,8 -3,7 -7,3 -7,8 -4,6 -7,1 -7,6 -4,6 -7,4 -7,6 47,1 50,9 54,9 2011 4,0 3,4 1,3 7,0 3,5 7,3 7,0 3,9 3,7 0,3 0,0 1,0 9,3 5,5 2,4 -0,9 7,5 3,4 3,7 -0,5 -1,8 -5,0 -2,2 -5,6 -5,5 -5,5 56,7 2012 2,5 2,6 1,2 1,7 1,1 5,1 3,5 2,3 2,2 -0,3 0,6 0,2 9,2 4,8 2,4 0,4 7,2 2,0 2,7 -0,2 -1,3 -4,3 -1,4 -4,0 -3,6 -3,6 57,1 2013 2,8 2,9 2,3 1,8 8,7 5,6 5,1 2,6 2,6 0,0 0,2 0,4 8,6 6,6 4,1 2,1 7,5 2,0 2,9 -1,4 -1,6 -4,8 -2,3 -3,1 -2,5 -2,5 57,5 (c) GSYH yüzdesi olarak 94 21. PORTEKİZ Zorlu bir Ortamda Kamu Maliyesinin İyileştirmesi İçin Harcanan Yoğun Çabalar İç talep üzerinde yoğunlaşan, kötüleşme eğilimindeki ekonomik duyarlılık İkinci Çeyrekte Kalıcı Görünmeyen Olumlu Gelişmeler Ekonomik büyümenin iç talebe aşırı bağımlılığından uzaklaştırılarak yeniden Portekiz ekonomisini sarsan rüzgârlar son dengelenmesi çabalar zamanlarda daha güçlü hale gelmiştir. sürdürülmektedir. Yatırımcı ve tüketici Dünyanın geri kalanındaki zayıf büyüme güven görünümü Portekiz’in ihracatına zarar yolundaki endeksleri başlangıcından eğilimindedir. çeyreğinde 2011 bu İç yılının yana talepte önemli düşüş ilk bozulma daralma yayılma 2011’in ölçüde verebilecektir. Portekiz Ekonomideki büyük harcama kalemlerine yansımıştır. maliyesinin Bununla çabaların yurtiçi talepteki ekonomideki ekonomisi etkileri meydana gelmiş olup, bu durum tüm beraber, Küresel üzerinde göstermektedir. gelişmelerin kamu iyileştirilmesine yönelik artırılmasından etkilenmesi daralmaya bağlı olarak ithalatta yaşanan beklenmektedir. 2013’te ılımlı bir iyileşme gerileme, iç talebin GSYH üzerindeki dönemine girmeden önce, reel GSYH’nin, olumsuz etkisini hafifletmiştir. İşgücü 2011 ve 2012 yıllarında %5’lik bir piyasasında yaşanan beklenmedik ve kısa kümülatif ömürlü istikrar yardımıyla 2011’in ikinci edilmektedir. Bankacılık sektöründeki risk çeyreğinde iç talep bir ölçüde toparlanma algılamasının hızlı bir biçimde artmasının göstermiş, bir sonucu olarak, özellikle 2012 yılında sonuç olarak özel tüketim azalış göstereceği tahmin ait finansal olmayan şirketlere kredi arzının az daraltılması olasıdır. Bununla birlikte, iç düşmüştür. Ayrıca, güçlü bir seyir izleyen tüketimde beklenen kuvvetli daralmanın ihracat ikinci 2011’in geri kalanında ve 2012’de yatırım çeyrekte artmasına yardımcı olmuştur. faaliyetlerini durgunlaştıracak ve bu durum 2010’un dördüncü çeyreği ve 2011’in ilk finansal olmayan şirketlerin kredi talebinin çeyreğinde ardından karşılanmasına yardımcı olacaktır. 2013 GSYH ikinci çeyrekte düz bir seyir yılında iç tüketimde istikrarın sağlanması izlemiştir. ve güçlü ihracat artışı neticesinde sermaye harcamaları ilkbahar tahminlerde beklenenden büyümesi yaşanan dönemine daha GSYH’nin düşüşün oluşumunda gözlenecek ılımlı düzelme 95 öncesinde, sabit sermaye yatırımlarının Grafik II.21.1: Portekiz- GSYH Büyümesi ve İşsizlik Oranı 2011-12’de % 20’lik bir kümülatif düşüş İşgücünün Yüzdesi % göstermesi beklenmektedir. Özel tüketim harcamaları, hanehalkının borçlanmayı tahmin azaltmak için sürdürdükleri çabalar ve kamu maliyesini iyileştirme tedbirleri sebebiyle reel harcanabilir gelirdeki keskin düşüş nedeniyle azalan tüketimden GSYH Büyümesi etkilenecektir. Hanehalkı tasarruf oranının bu yıl % 0,4’lük düşüşle harcanabilir gelirin % 9,4’üne kadar gerilemesi ve 2012-2013 döneminde hafif bir yükselme göstermesi beklenmektedir. Reel özel tüketimin ise, 2013 yılında dengelenmeden önce, 2011l ve 2012 yıllarında sırasıyla % 4,25 ve % 6 oranında azalacağı tahmin edilmektedir. Kamu maliyesinin iyileştirilmesi amacıyla alınan sıkılaştırma tedbirlerinin bir sonucu olarak, kamu harcamalarının bu yıl % 3, 2012 ve 2013 yıllarında ise sırasıyla % 6,25 ve % 4 oranında azaltılması öngörülmektedir. Bu durumun da katkısıyla 2010 -2013 yılları arasında iç talepte kümülatif olarak % 13 oranında bir düşüş meydana gelmesi beklenmektedir. Dış talepte son İşsizlik Oranı dönemlerde yaşanan belirgin düşüşün 2012’nin ortalarında son bulması beklenmekte gerilemeye bağlı olup, talepteki olarak ihracat faaliyetlerinin kısa vadede yavaşlayacağı tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, ikinci çeyrekteki güçlü ihracat dinamiklerinden dolayı ihracatın bu yıl % 6,5 oranında yavaşlamaya 2013 yılında canlanmaya yükselmesi ve 2012’de geçmesi dış paralel beklenmektedir. talepte olarak yaşanacak ihracat faaliyetlerinde bir hızlanma muhtemeldir. İç talepteki zayıflığının da etkisiyle, ithalatın 2011 ve 2012 yıllarında kümülatif olarak %10 oranında azalması, 2013 yılında ise bir miktar artması beklenmektedir. Bu gelişmeler neticesinde, şu ana dek yüksek seviyelerde seyreden dış ticaret açığının 2013’de küçük bir fazla verebileceği tahmin edilmektedir. Diğer yandan, yükselen faiz oranları ve hala yüksek olan dış borç seviyesi birincil gelir dengesindeki açığı daha da genişletecektir. 96 Cari işlemler açığının dış ticaret açığından daha yavaş bir hızla daralması ve 2013’te GSYH’nin % 4’üne Ekonomik Görünüme İlişkin Riskler Aşağı Yönlüdür ulaşması Kısa vadede tahminlerde aşağı yönlü öngörülmektedir. riskler ağır basmaktadır. Bankacılık sektöründeki risk algılamasının hızlı bir Fiyatlar Bastırılmış Seviyede Kalmaya Devam Ediyor biçimde artmaya sermaye başlaması, birikiminden özellikle ziyade kredi Fiyat hareketlerine yüksek enerji fiyatları kısıtlaması yoluna gidilmesi, yatırımların ve yön ve küresel ekonomik görünümün daha da vermekte olup, enflasyon oranı ilkbahar kötüleşmesine neden olabilecektir. Olumlu tahmininde tarafta ise dünya ekonomisindeki erken KDV oranlarındaki artışlar öngörüldüğü gibi gelişim göstermektedir. TÜFE yaz boyunca hız düzelmenin 2012’de ihracat hacmini kaybetmiş olsa da büyük ölçüde mal yükseltebilecek olması yer almaktadır. fiyatlarının yükselişe geçmesi sebebiyle Yakın tarihlerde işgücü ve mal piyasalarına Eylül ayında % 3,5’e fırlamıştır. TÜFE, yönelik uygulamaya konulan reformlar, Aralık 2007’den bu yana Euro Bölgesi ekonomik büyümenin beklenenden önce ortalamasının altında kalmıştır. 1 Ekim başlamasını sağlayabilecektir. 2011 ve 1 Ocak 2012’de art arda yapılacak KDV oranı değişikliklerinden dolayı fiyatların bu yılın son çeyreğinde ve 2012 Kamu Maliyesinin İyileştirilmesine Yönelik Sıkı Tedbirler yılında daha hızlı artması beklenmektedir. Yıllık TÜFE artışının 2011 yılında Orta vadeli beklentiler, bütçe açığının ortalama % 3,5 ve 2012 yılında % 3 büyük olacağı, fakat sonrasında, zayıf yurtiçi borcunun GSYH’ye oranının düşürülmesi talep ortamında belirgin bir biçimde düşüşe planları geçeceği İkinci Sürdürülmekte olan Ekonomik Program çeyrekte yaşanan işgücü piyasasındaki kapsamında, 2011, 2012 ve 2013 yıllarında düzelmenin, boyunca bütçe açığının GSYH’ye oranının sırasıyla devam etmesi beklenmemektedir. İşsizliğin % 5,9, % 4,5 ve % 3 olarak gerçekleşmesi 2013 hedeflenmiştir. tahmin edilmektedir. tahmin yılında öngörülmektedir. dönemi artışa geçeceği ölçüde azaltılması çerçevesinde boyunca, baskılanan GSYH kamu şekillenmektedir. 2011-2013 planlanan ve dönemi tedbirlerin ve büyümesinin de etkisiyle, 2010 yılındaki % 9,8 olan bütçe 97 açığının GSYH’ye oranının 2013 yılında sonuçları vermemesi sebebiyle, ek tedbirler %3 seviyesine düşürülmesi, büyük ölçüde olmaksızın 2011 yılı için hedeflenen bütçe harcamalardaki azalma sayesinde mümkün açığının tutturulması riskli görülmektedir. olabilecektir. Tahmin dönemi boyunca Bu yapısal içindeki bir kamu teşebbüsünün ve iflas dengede gerçekleşen iyileşme GSYH’nin % 8’i kadar olacaktır. hususlara ilaveten, maddi sıkıntı eden bir kamu-özel sektör ortaklığının GSYH’nin % 0,3’üne varan borçlarının Grafik II.21.2: Portekiz- Kamu Harcamaları ve Gelirleri üstlenilmesi de 2011 yılına ilişkin mali % GSYH görünümü tahmin kötüleştirmektedir. Sıkıntılı durumdaki BPN Bankasının satışından kaynaklanan ilave maliyetler de bütçe açığının GSYH’ye oranını % 0,2 oranında yükseltecektir. Ortaya çıkan bu kötüleşmenin giderilmesi amacıyla ek önlemler alınmış ve bir kereye Birincil Harcamalar Gelirler Faiz Harcamaları mahsus olmak üzere kişisel gelir üzerinde 2011 yılında, bütçenin gelir ve gider kalemlerine yönelik geniş kapsamlı bir dizi mali iyileştirme tedbiri uygulamaya bir ek vergi uygulamaya konularak, elektrik ve doğalgazdan alınan KDV oranı artırılmıştır. konulmuştur. Memur maaşlarında ortalama 2012 % 5’lik bir kesintiye gidilmesi, sosyal fazlasına yardımlardaki (işsizlik yardımları ve aile kesintileri yardımları gibi) kesintiler ve tüm diğer öngörüldüğü bir dizi kapsamlı ek tedbirin sosyal harcamaların dondurulmasının yanı uygulamaya konulması beklenmektedir. sıra, Gider sağlık teşekkülleri sektörü, ve alanlarındaki kamu kamu iktisadi yatırımları GSYH’nin tekabül ile eden % ve vergi tarafındaki 5’inden harcama artışlarının tedbirler, memur maaşları ve emekli maaşlarından yapılacak da kesintileri kapsamaktadır. Ek olarak, kamu durdurulması gider tarafındaki tedbirleri sektörü istihdamında da azaltma yapılması oluşturmaktadır. Gelir tarafında ise, KDV öngörülmekte oranının yardımlardan Ocak harcamaların yılında 2011’de 2 puan olup, bazı yararlanılması sosyal konusunda yükseltilmesi başta olmak üzere vergi kısıtlamalar artışlarını içermektedir. Harcamaların hizmetlerinin yeniden yapılandırılması ve fazlalığı ve alınan bazı tedbirlerin beklenen ilaç harcamalarının azaltılması yoluyla getirilecektir. Sağlık 98 sağlık alanında tasarrufa gidilmesi tedbirler temel olarak, vergi kesintilerinin beklenmektedir. Genel olarak eğitim ve ve muafiyetlerin azaltılması suretiyle vergi kamu yönetimi alanında rasyonelleşmeye matrahının gidilerek ek tasarruf sağlanacaktır. Gelir odaklanmıştır. tarafındaki tedbirler büyük ölçüde dolaylı vergilerin artırılmasına dayanmaktadır. Daha çok malın ve hizmetin daha yüksek oranlı vergiye tabi tutulmasına karar verilmiş olup, bazı özel tüketim vergilerinin de artırılması planlanmaktadır. Dolaysız vergiler ile ilgili olarak alınan genişletilmesi üzerine 2013 yılında kamu maliyesinde toparlanma amacıyla GSYH’nin % 2’si tutarında ek tedbir alınması öngörülmektedir. Kamu borcunun GSYH’ye oranının 2013 yılında % 112 seviyesinde olacağı tahmin edilmektedir. Tablo II.21.1 Tahmine ilişkin temel göstergeler - PORTEKİZ 2010 Milyar EURO Cari Fiyatlarla GSYH 172,8 Özel Tüketim 115,3 Kamu Tüketimi 35,1 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 32,8 Ekipman için 10,3 İhracat (mal ve hizmet) 53,5 İthalat (mal ve hizmet) 65,8 GSMG 167,0 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı % GSYH 100,0 66,7 21,4 19,0 6,0 30,9 38,1 96,7 92-07 2,2 2,4 2,3 2,1 3,7 6,0 6,0 2,0 2,6 0,2 -0,6 0,4 6,5 5,8 4,0 0,0 4,0 3,6 0,4 -10,3 -7,9 -5,8 -3,9 -4,0 56,0 (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 0,0 -2,5 1,4 1,3 -1,1 2,3 0,4 3,7 1,3 -0,3 -11,3 -4,9 6,9 -13,2 -4,3 -0,1 -11,6 8,8 2,3 -10,6 5,1 -0,4 -3,0 2,1 0,9 -2,6 0,8 0,0 -0,6 -0,1 -1,0 0,7 0,6 0,5 -2,6 -1,5 8,5 10,6 12,0 3,0 3,3 1,7 3,5 3,3 -1,2 1,9 2,7 -2,3 7,1 10,9 9,8 1,6 0,5 1,1 2,7 -0,9 1,4 -3,1 5,1 0,1 -12,9 -10,1 -10,0 -12,6 -10,8 -9,7 -11,4 -9,7 -8,4 -3,6 -10,1 -9,8 -3,5 -9,0 -9,2 -4,6 -8,7 -9,6 71,6 83,0 93,3 2011 -1,9 -4,2 -3,2 -11,6 -11,3 6,6 -5,0 -2,6 -5,7 -0,2 4,0 -1,1 12,6 0,0 0,9 -0,5 9,4 1,4 3,5 -1,6 -7,2 -7,2 -6,1 -5,8 -4,7 -6,9 101,6 2012 -3,0 -5,9 -6,2 -9,4 -8,0 4,2 -5,2 -4,0 -6,8 0,2 3,5 -1,4 13,6 -2,3 -0,6 -1,7 9,5 1,1 3,0 0,3 -4,0 -5,0 -3,5 -4,5 -2,4 -2,5 111,0 2013 1,1 -0,4 -3,8 1,5 1,7 6,1 1,2 0,4 -0,7 0,0 1,8 0,2 13,7 0,8 -0,2 -1,6 9,6 1,5 1,5 -0,0 -2,7 -3,8 -2,4 -3,2 -1,8 -1,8 112,1 (c) GSYH yüzdesi olarak 99 22. ROMANYA Kötüleşen Dış Ortama Rağmen Ekonomideki Canlanma Devam Edecek Uzun bir gerileme döneminden sonra ılımlı bir toparlanma 2011 yılının ilk ve ikinci çeyreklerinde GSYH bir önceki yılın aynı dönemlerine göre sırasıyla % 0,5 ve % 0,2 oranında artmış olup, 2011 yılında reel GSYH ödemeler dengesi yardım programının başarıyla tamamlanmasının ardından, Romanya finans piyasalarına geri dönmüş olup, hâlihazırda hem yurtiçi hem de uluslararası piyasalardan finansman sağlayabilmektedir. artışının % 1,7 civarında gerçekleşmesi İşgücü öngörülmektedir. Net ihracat 2011’in ilk görülmektedir. 2011’in ikinci çeyreğinde, yarısında büyümenin itici gücü olmuştur. işgücü piyasası mevzuatı (Çalışma Yasası) Ancak dış talepte beklenen yavaşlamadan ve sosyal diyalog (Sosyal Diyalog Yasası) dolayı yılın ikinci yarısında ihracatın alanlarında uygulanan önemli reformların büyümeye daha az katkıda bulunması da beklenmektedir. bir seyir Kayıtlı işsizlik gerilemekteyken, işgücü bilançoları anketlerinden elde edilen sonuçlar, iş nedeniyle özel tüketimde belirgin bir artış kayıplarının azalması ve ücretlerin artmaya kaydedilmemiştir. Bununla birlikte, gerek başlaması ile birlikte işsizlik oranının % 7 perakende ticaretindeki gelişmeler gerekse civarında perakende sektörü duyarlılık endeksi son Bununla beraber, 2011’in ikinci çeyreğinde dönemde hafif bir düzelmenin varlığına genç nüfus (15-24 yaş arası) istihdam oranı işaret bir önceki yılın aynı dönemine göre % 9 izlemekte Hala olan etmektedir. zayıf hanehalkı Çeşitli yol yapım projeleri hayata geçirilmeye başlanmış piyasasında etkisiyle iyileşme iyileşmeler olduğuna işaret işaretleri gözlenmiştir. etmektedir. oranında düşmüştür. olup, kamu yatırımlarının yılsonuna doğru artacağı tahmin edilmektedir. AB, IMF ve Dünya Bankası’nın çok taraflı mali yardım programları kapsamındaki tedbirlerin uygulanmasında kaydedilen ilerleme, dengesizlikleri azaltmış ve ülkede yatırımcılar arasında güvenin yeniden tesis edilmesini sağlamıştır. 2009-2011 100 Grafik II.22.1: Romanya- GSYH Büyümesi ve Bileşenleri azaltılması nedeniyle kamu harcamalarının 2012’de büyümeye önemli bir katkıda bulunması beklenmemektedir. AB yapısal tahmin fonlarının da katkısıyla, altyapının modernize edilmesine duyulan acil ihtiyaç nedeniyle yapılacak yatırım harcamalarının gelecek yıl büyümenin itici gücü olacağı düşünülmektedir. Bununla birlikte 2012 Stoklar Net ihracat İç talep (stoklar hariç) GSYH büyümesi (yıllık %) seçimlerine ilişkin artan belirsizlik ve 2011’de uluslararası finans piyasalarında 2012’de Ekonomik Toparlanma Daha Belirgin Hale Geliyor, Ancak Uluslararası Çalkantılar Ekonomiyi Etkiliyor yaşanan çalkantının gecikmeli etkileri göz Büyümenin, 2012’de ılımlı bir hızda Finansal kurumların varlık kalitelerini artarak düzeltmeye yönelik olarak uzun süredir % 2,1 oranına ulaşması önünde bulundurulduğunda, özel sektör yatırım harcamalarının nispeten düşük seviyede kalacağı öngörülmektedir. beklenmektedir. Dış talebin büyümeyi gösterdikleri destekleyici kredilerde 2012 yılında ılımlı bir canlanma seviyede kalmaya devam çabaların neticesinde, edeceği, ancak Avrupa’da ve dünyanın yaşanması beklenmektedir. diğer bölgelerinde kötüleşen ekonomik 2013 görünüm nedeniyle 2012’de bir miktar tahminlerin 1 puan üzerinde gerçekleşerek gerileyeceği tahmin edilmektedir. Her ne % kadar kurumların Ücretlerde yapılması planlanan yukarı yarısında yönlü ayarlamaların hanehalkı gelirinde ve ayarlamaya devam etmeleri beklense de, dolayısıyla özel tüketim harcamalarında istihdamda düşük artışa yol açacağı düşünülmektedir. Büyük enflasyonla birlikte reel harcanabilir geliri bölümü AB fonlarından karşılanan ve desteklemesi ve bu durumun 2012’nin 2011-2012’de ikinci yarısında özel tüketimde canlanmaya projelerinin hızla uygulamaya konulması yol açması beklenmektedir. ile gerek kamu sektörü gerekse özel sektör Kamu maliyesinin iyileştirilmesine yönelik yatırımlarında tedbirlere öngörülmektedir. hanehalkının bilançolarını ve 2012’nin öngörülen ihtiyaç ilk artışın olması ve kamu sektöründe istihdamının sürekli olarak yılında 3,4’e ekonomik çıkması büyümenin beklenmektedir. başlayacak altyapı canlanma yaşanacağı 2013’de ekonomideki büyüme temel olarak iç talep destekli 101 olacak, ancak ihracat da büyümeye pozitif katkı sağlayacaktır. Euro Bölgesinde süregelen borç krizi ve finansal piyasalardaki Enflasyon Son Dönemde Belirgin Biçimde Frenlenmiştir, Ancak Orta Vadede Yukarı Yönlü Riskler Mevcuttur belirsizlikler nedeniyle 2011 için tahmine konu riskler Fiyatlar üzerindeki baskılar yaz dönemi aşağı yönlüdür. Bireysel kredilerde daha da boyunca hafiflemiş olmakla birlikte orta sıkılaşan kredi koşulları ile hanehalkı vadeli enflasyon görünümünde bilançolarının duyulan yönlü riskler hala varlığını sürdürmektedir. ihtiyaç sebebiyle özel tüketim harcamaları 2011’in ikinci çeyreğinde, art arda gelen beklenenden daha az olabilecektir. Ayrıca bir dizi yukarı yönlü fiyat şokunun gerek gelişmeler ardından, Romanya hala AB’nin en yüksek ekonomik enflasyonlu ülkesidir (Mayıs 2011’de % Euro gerekse düzeltilmesine Bölgesindeki genel küresel yukarı görünümdeki kötüleşme Romanya’nın 8,4). Bir yıl önceki KDV artışları ve düşen büyüme planlarını olumsuz gıda fiyatlarının yarattığı baz etkisinden dolayı yıllık enflasyon 2011’in üçüncü etkileyebilecektir. çeyreğinde keskin bir düşüş yaşamış ve 21 Ödemeler dengesi cephesindeki son gelişmeler olumlu görünmekle birlikte, yılın en düşük seviyesine (Eylül 2011’de % 3,5) gerilemiştir. AB’li ortaklardan gelen talebin azalmakta etki Enflasyonun 2011’in son çeyreğinde ve performansı 2012’nin ilk yarısında hedef aralık içinde (özellikle makine sektöründe) dış ticaret kalması beklenmektedir. Özellikle elektrik açığının 2011’in ilk yarısında % 22 ve gaz fiyatlarında yapılacak yukarı yönlü oranında 2011 düzenlemeler yılında cari işlemler açığının GSYH’nin % açabilecektir. 4,3’ü seviyesinde kalacağı, 2012 ve 2013 görünümün yıllarında ise artacağı beklenmektedir. uluslararası emtia fiyatlarındaki gerileme oluşu 2012’de yaratabilecektir. olumsuz İhracat azalmasını bir sağlamıştır. enflasyonda Küresel daha da artışa yol ekonomik kötüleşmesi ve ise enflasyonu baskılayacaktır. 102 Kamu Maliyesinin İyileştirilmesine Yönelik Tedbirler Sürecek Sosyal güvenlik harcamalarının bütçe üzerindeki olumsuz etkisinin hafifletilmesi 2010 yılında % 6,9 olan bütçe açığının amacıyla GSYH’ye oranının 2011 yılında % 4,9 sektöründe geniş kapsamlı bir reform seviyesine tahmin yapılması planlanmaktadır. Bu çerçevede 2010’da alınacak tedbirler arasında, zaruri olmayan uygulamaya konulan tasarruf tedbirlerinin sağlık hizmetlerinin devlet güvencesinden bütçe çıkarılması, gerileyeceği edilmektedir. Temmuz açığını etmektedir. azaltıcı Toplam etkisi bütçe devam gelirleri 2011 sonuna jenerik ilaç doğru sağlık kullanımının artırılmasının teşvik edilmesi, eşdeğer ilaç Temmuz ve Ağustos aylarında tahmin fiyatlarının edilenin altında bir performans sergilemiş düzenlenmesi, olmakla birlikte, 2010 yılına kıyasla yararlananların da kısmen harcamalara yükselme eğilimindedir. Vergi tahsilatının dahil edilmesi ve ek bir sigorta sisteminin iyileşmesi sonucunda KDV ve özel tüketim getirilmesi vergilerinden elde edilen gelirler yılın ilk almaktadır. 2012 yılı için bütçe açığının altı GSYH’ye ayında beklenin üzerinde ve listelerinin sağlık gibi yeniden sisteminden uygulamalar oranının % olması gerçekleşmiştir. Bütçenin gider tarafına beklenmektedir. bakıldığında ise, kamu sektörü 2012 yılı bütçesinde, kamu maliyesinin istihdamındaki hızlı düşüş nedeniyle iyileştirilmesine yönelik tedbirlere devam gerilemenin edileceği öngörülmektedir. Harcamalarda yüksek seviyede devam eden kesintilerden ve toplam bütçe görülmektedir. Ayrıca, gelirindeki ılımlı artıştan dolayı 2013 sermaye harcamalarında da ilk tahminlere yılında bütçe açığının GSYH’ye oranının kıyasla 2011 yılı için daha ılımlı bir artış % 2,9 seviyesine gerileyeceği tahmin öngörülmektedir. edilmektedir. personel harcamalarındaki daha beklenenden gerçekleştiği Henüz 3,7 yer kesinleşmeyen Grafik II.22.2: Romanya- Kamu Maliyesi GSYH’nin yüzdesi tahmin GSYH’nin yüzdesi Bütçe Dengesi (sol) Kamu Borcu (sağ) 103 Tablo II.22.1 Tahmine ilişkin temel göstergeler - ROMANYA 2010 Milyar RON Cari Fiyatlarla GSYH 513,6 Özel Tüketim 321,3 Kamu Tüketimi 84,1 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 116,8 Ekipman için 50,4 İhracat (mal ve hizmet) 183,8 İthalat (mal ve hizmet) 211,5 GSMG 507,3 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı % GSYH 100,0 62,5 16,4 22,7 9,8 35,8 41,2 98,8 92-07 2,7 5,4 0,5 9,5 10,4 11,1 13,8 2,5 6,5 -1,5 -2,1 -2,4 6,4 61,6 53,5 -1,2 55,4 1,5 -7,3 -5,4 - (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 7,3 -6,6 -1,9 9,0 -10,1 -1,6 7,2 3,1 -5,8 15,6 -28,1 -7,3 10,9 -32,7 -2,0 8,3 -6,4 13,1 7,9 -20,5 11,6 8,1 -5,1 -1,8 11,9 -15,0 -3,9 -3,5 1,4 2,3 -1,0 7,0 -0,2 0,0 -1,8 -1,8 5,8 6,9 7,3 31,9 -6,8 1,6 22,9 -2,0 1,7 6,6 -6,0 -2,7 -1,1 0,0 15,3 4,2 4,5 7,9 5,6 6,1 3,2 0,1 2,4 -13,6 -5,8 -4,8 -11,4 -4,2 -4,2 -11,0 -3,6 -4,0 -5,7 -9,0 -6,9 -8,7 -9,1 -5,9 -8,3 -9,6 -6,1 13,4 23,6 31,0 2011 1,7 0,7 -1,5 2,4 4,5 7,3 4,7 1,1 0,7 0,3 0,7 0,1 8,2 4,7 3,1 -1,8 4,9 5,9 0,7 -3,8 -4,1 -3,9 -4,9 -3,7 -3,7 34,0 2012 2,1 1,9 1,5 2,6 2,3 4,3 4,5 1,8 2,0 0,3 -0,3 0,6 7,8 6,4 4,9 1,2 3,6 3,4 -0,2 -3,9 -5,0 -4,8 -3,7 -2,6 -2,6 35,8 2013 3,4 3,4 3,5 6,5 7,5 5,9 8,5 3,2 4,1 0,6 -1,4 0,6 7,4 8,5 5,6 0,7 4,9 3,4 2,4 -4,0 -5,3 -5,1 -2,9 -2,2 -2,2 35,9 (c) GSYH yüzdesi olarak 104 23. SLOVENYA Beklentilerin gerçekleşmesi, sektöründeki istikrara bağlı inşaat harcanabilir gelirde canlandıracağı Ancak, büyümeyi tahmin artan tekrar edilmektedir. ekonomik belirsizlik 2010 yılında % 1,4 olan reel GSYH ortamında ihtiyati tasarrufların daha da büyüme hızının yavaşlayarak 2011 yılında arttığı dikkate alındığında, harcanabilir % 1,1 ve 2012 yılında % 1 seviyesine gelirde öngörülen bu artışın tüketime gerilemesi, 2013 yılında ise tekrar % 1,5 yansımasının olması beklenmektedir. 2009 ve 2010 düşünülmektedir. Tüketim harcamalarının yıllarında olduğu gibi 2011 yılında da, harcanabilir yatırımlardaki net şekilde artmasına imkan sağlayacak ihracatta gerçekleşen güçlü performansa şekilde küresel krizin etkilerinin dayalı büyüme devam etmektedir. Küresel azalmasıyla birlikte, tasarruf oranının 2013 ekonomik görünümdeki bozulmanın bu yılında yapı üzerindeki olumsuz etkisinin, inşaat edilmektedir. azalmaya karşılık sınırlı gelir dengeye kalacağı artışına paralel kavuşacağı bir tahmin sektöründeki olumlu gelişmeler sayesinde 2012 yılında sınırlı düzeyde kalacağı Grafik II.23.1: Slovenya–GSYH Büyümesi ve bileşenleri yüzde puan tahmin edilmektedir. tahmin Belirsizlik, hanehalkı üzerinde baskı oluşturacak İstihdamdaki düşüş reel ücret artışlarından daha fazla olduğu için, 2011 yılında hanehalkı toplam harcanabilir gelirinin reel olarak bir miktar azalması beklenmektedir. Bu nedenle, hanehalkı mevcut tüketim seviyesini ancak tasarruflarını azaltmak suretiyle sürdürebilecektir. 2012 yılında istihdamın istikrara kavuşması, sosyal transferlerdeki bazı aksamaların sona ermesi ve enflasyonun önemli ölçüde daha düşük gerçekleşmesi gibi gelişmelerin, Diğer iç talep İnşaat yatırımları GSYH büyümesi (yıllık %) Net ihracat Ekipman yatırımları Toparlanma, inşaat sektörüne bağlı 2011 yılı başlarında brüt sabit sermaye oluşumunda düşüşler, meydana 2009-2010 gelen büyük yılındaki önemli düşüşlerin ve 2011 yılında iç talebin GSYH’ye üzerinde beklenen olumsuz 105 etkisinin daha da derinleşmesine yol büyümeye açmaktadır. edilmektedir. Büyümenin, 2013 yılında Kredi koşullarının sıkılaşmasına bağlı olarak likiditenin, dolayısıyla kaldıraç başlayacağı tahmin daha da güçleneceği tahmin edilmektedir. Kısıtlı Kredi İmkanı oranının azalması ile Slovenya’nın en büyük 3 inşaat firmasına ilişkin yürütülen ve birçok büyük projede gecikmeye yol açan iflas işlemleri inşaat sebebiyle yatırımları bu yılın ilk iki çeyreğinde % 17 oranında azalmıştır. Ancak, anket verileri, yeniden sözleşmesi yapılan konut dışı büyük inşaat sektöründe işleri sayesinde, koşulların inşaat düzelmeye başladığını göstermektedir. Bu tahmin, 2011 yılının üçüncü çeyreğinde inşaat sektöründe ılımlı bir toparlanma olacağını, böylelikle sektörde son üç yılda yaşanan kesintisiz daralmanın sona ererek inşaat sektörünün bütününde istikrarlı bir döneme girileceğini göstermektedir. 2011 yılsonu itibarıyla inşaat sektörünün ekonomideki payının, 2008 yılındaki ulaştığı zirvenin yarısı seviyesinde gerçekleşeceği ve bu durumun tahmin dönemi boyunca değişmeyeceği öngörülmektedir. Slovenya’da yatırım beklentileri mali gelişmelere bağlıdır. 2011 yılında kredi genişlemesi hızla yavaşlamaya devam etmiş ve yerli bankaların finansal olmayan şirketlere sağladığı krediler azalmıştır. Şirketlerin aşırı borçluluk sorununa yönelik yapılan ayarlamalar çerçevesinde talep kaynaklı kredi düşüşü ve kredi koşullarının sıkılaşması, likiditenin ve kaldıraç oranının azalmasına yol açabilecektir. Güçlü ve büyük şirketler doğrudan yurtdışından kredi temin ederken, diğer şirketlerin kredi ihtiyaçları yerli bankalar tarafından yeterince karşılanmamaktadır. Bu nedenle, Slovenya ve Euro Bölgesindeki işletme kredileri arasındaki yüksek maliyet farkı, yatırımlar ve büyüme hızı üzerinde sınırlayıcı bir etki yaratabilecektir. İşletme kredileri başta olmak üzere kredi kalitesindeki bozulma, Bunun yanı sıra, 2010 yılında toparlanma değeri belirsiz teminatlar ve 2011 yılı gösteren makine-teçhizat yatırımlarının, başında talep daralmasına bağlı olarak 2011-12 miktarının artırılmasına rağmen sermaye döneminde beklenmektedir. yeterlilik oranını artırma gereği, AB İnşaat sektöründeki olumsuzlukların 2012 genelinde yapılan stres testini kıl payı yılında geçen azalması ortadan kalkmasıyla, makine- teçhizat yatırımlarının artacağı ve toplam yapılan bankaları bankaların durumunu sermaye oldukça zorlaştırmıştır. brüt sabit sermaye oluşumunun yavaşça 106 birlikte Dış Talep Tek Başına Yeterli Değil imalat, ticaret ve dağıtım hizmetleri sektörlerini de etkilemiştir. İşten Dış dengedeki iyileşme, ekonomik büyümeyi desteklemeye devam etmektedir. 2010 ve 2011 yılındaki güçlü ihracat artışına, zayıf iç talep sonucu ithalatta yaşanan keskin düşüş eşlik etmiştir. Bu nedenle, 2011 yılında da net ihracatın reel GSYH’ye güçlü bir şekilde katkı sağlayacağı beklenmektedir. Slovenya’nın ihracat fiyatlarının ticaret ortaklarına göre düşmesiyle birlikte, 2010 yılında çıkarmaların düzeyde 2012 yılında kalacağı ve sınırlı 2013 bir yılında istihdamın dengeye kavuşacağı tahmin edilmektedir. İşgücü piyasasındaki zayıflıklar ve işgücü arzı ile işgücü talebi arasındaki nitelik uyuşmazlığından kaynaklanan uzun dönem işsizliğe ilişkin endişelerin artması nedeniyle, işsizliğin 2012 yılında % 8,4 ile zirve yapacağı tahmin edilmektedir. kaybedilen pazar payının bir bölümü 2011 Asgari ücretteki artış, normal çalışma yılında 2012-2013 saatlerine geri dönülmesi ve düşük ücretli döneminde zayıf dış talep ve iç talepteki işlerde yapılan işten çıkarmaların geçici toparlanma etkisiyle, 2010 yılında ortalama ücret artışı geri kazanılmıştır. nedeniyle, net ihracatın GSYH’ye olumlu katkısının kademeli oldukça olarak zayıflayacağı tahmin edilmektedir. etkilerin 2011 yılında ortadan kalkması ve 2011 yılında emtia fiyatlarında kaydedilen 2011-2012 döneminde özel sektör ücret yüksek enflasyonun ardından 2012-2013 artışlarının düşük bir profil sergilemesi döneminde görece beklenmektedir. Buna karşılık, personel hadlerinin etkisiyle, iyileşmenin iyileşen dış devam ticaret dengedeki edeceği yüksek harcamalarını kalkmasıyla, gerçekleşmiştir. sınırlayan Bu tedbirlerin kamu kesiminde ücret itibaren tekrar beklenmektedir. Bu gelişmeler, tahmin artışlarının 2012’den dönemi boyunca küçük ve giderek artan bir başlaması beklenmektedir. cari işlemler fazlasına karşılık gelmektedir. mütevazi bir düzeyde kalan üretim artışı ile Durgun İş Gücü Piyasası İstihdamdaki düşüşün sürmesi sebebiyle 2011 yılında işgücü piyasasındaki zayıflık devam etmektedir. Özel sektördeki işten birlikte artışları, değerlendirildiğinde, 2011-2012 Oldukça bu ücret döneminde birim işgücü maliyetlerinde yaklaşık % 1,4 seviyesinde artışa yol açacak, 2013 yılında ise bu artış % 1,4 olarak gerçekleşecektir. çıkarmalar, 2011 yılında inşaat sektöründe Hizmetler enflasyonunun istisnai ölçüde yoğunlaşmış ancak, daha az olmakla düşük seviyelere inmesine neden olan 107 geçici faktörlerin hesaplama dışında zorlukları ile birlikte oluşabilecek herhangi bırakılmasıyla, çekirdek enflasyonun 2011 bir finansman sıkıntısı, kredi koşullarının yılsonu ölçüde daha da sıkılaşmasına yol açabilecektir. Bu yükselmesi beklenmektedir. Buna rağmen, gelişmeler ise, finansal olmayan şirketlerin önceki yüksek emtia fiyatları ve geçici mali durumlarının daha da bozulmasına yol yüksek ücret artışlarından kaynaklanan açarak, etkilerin ortadan kalkmasına bağlı olarak düşmesine, borçluluk oranının artmasına 2012 sonuna doğru, TÜFE’nin aşağı yönlü ve bir seyir izlemeye devam edeceği tahmin olacaktır. itibarıyla önemli bu firmaların yatırımlarının likiditesinin azalmasına neden edilmektedir. Genel olarak, TÜFE’nin tahmin dönemi boyunca Euro Bölgesi ortalamasının bir miktar altında kalacağı tahmin edilmektedir. 2011 Yılında Bütçe Seviyesini Koruyor Açığı Mevcut Bütçe açığının GSYH’ye oranının 2011 alan yılında yaklaşık % 5,7 seviyesinde istikrara tahminlerin gerçekleşmesinin önünde bazı kavuşacağı tahmin edilmektedir. Bununla riskler bulunmaktadır. En önemli risk, birlikte, Slovenya’nın en büyük bankasının inşaat sektöründe yeni başlamış olan sermaye miktarının artırılması (GSYH’nin büyümenin sürdürülememesi durumunda, % 0,7’si) ve demiryolu şirketine sermaye brüt sabit sermaye oluşumu ve dolayısıyla aktarımı (GSYH’nin % 0,4’ü) gibi bütçe reel GSYH’nin zayıf kalmasıdır. Buna açığının artmasına neden olan tek seferlik bağlı sektöründe harcamaların bitmesiyle, bütçe dengesinde bugüne kadar önemli bir fiyat ayarlaması iyileşme sağlanacağı yapısal bütçe açığının olmadığı dikkate alındığında, gayrimenkul ise fiyatlarında ani gerileyeceği öngörülmektedir. muhtemeldir. Bu Bununla birlikte olarak, bankaların Raporda yer gayrimenkul düşüşler fiyat ellerindeki olması düşüşlerinin, teminatları ve temerrüde düşmüş ipotek karşılığı kredileri olumsuz etkilemesinin yanısıra, refah ve güven üzerindeki etkiler kanalıyla da diğer sektörler üzerinde olumsuz yansımalara yol açması muhtemeldir. Bu varlıklardaki bozulmanın ve bankaların sermaye miktarını artırmanın yol açtığı yönetim GSYH’nin % 1’i seviyesine Bütçenin gelir tarafında, özel tüketim vergisi ayarlamaları hariç (tütün için AB düzeyinde belirlenen asgari oranlara ulaşılması ve dünya petrol fiyatlarındaki değişikliklerden kaynaklanan enflasyonist baskıları azaltmak için madeni yağlarda yapılan fiyat ayarlamaları) 2011 yılında herhangi bir tedbir alınmamıştır. Dolayısıyla, özel tüketim vergisi hariç 108 bütçe gelirleri, bunlara kaynak teşkil eden GSYH’ye oranı, yükselen borçlar ve faiz vergi gelirlerindeki gerçekleşmelere bağlı oranları olacaktır. çıkmıştır. Tahminde, AB fonlarının kullanımında sağlanacak ilerleme dikkate alınmıştır. nedeniyle Parlamento % Aralık 2 seviyesine ayında yapılması kararlaştırılan erken seçim öncesi 21 Ekim 2010 yılında faiz dışı harcamalardaki artışı 2011 tarihinde dağılmıştır. 2012-2013 sınırlayan tedbirlerin birçoğunun uygulama döneminde bütçe dengesinin sağlanmasına süresi 2011 yılına uzatılmıştır. Kamu yönelik kesimi harcamaları, personel ikramiyelerin çeşitli ödenmemesi, promosyonların kaldırılması, istihdam olarak kamu kesiminde ikramiyelerin ödenmemesi uygulanacak başka bulunmadığından, dışında bir önlem Rapordaki tahminler sınırlamaları ve ücret artışlarına esas izlenen endeksin kısıtlanması yoluyla sınırlı bir değişiklik düzeyde tutulmuştur. ve dayandırılmaktadır. Vergi gelirlerinin vergi işsizlerin sayısındaki yanısıra tabanına bağlı olarak hareket edeceği Emeklilerin artışın politikalarda herhangi olmayacağı varsayımına işsizler için daha da genişleyen sosyal öngörülürken, güvenlik artışlarında sınırlayıcı engellerin sona ermesi ile endeksi sınırlandıran birlikte, birçok harcama kaleminin güçlü düzenlemelere rağmen, sosyal transfer bir büyüme dinamiğine kavuşacağı tahmin harcamalarında % 4,4 oranında artışa yol edilmektedir. Bu durumda, daha da artan açması beklenmektedir. Eylül ayında kabul emekli sayısı ve 1 Ocak 2012 tarihinden edilen ek bütçede, ara tüketim ve yatırım itibaren geçerli olmak üzere yükseltilen harcamalarında kesintiye gidilmiştir. Bu muhtaç kişilere yönelik fakirlik yardımı nedenle, kamu kesimi brüt sabit sermaye ödemesi ile birlikte, 2011 yılındaki % 0,9 oluşumunun izleyen ikinci yılda düşeceği olan cari faiz dışı harcamalardaki artış öngörülmektedir. Bütçedeki diğer sermaye oranının, 2012 yılında % 3,4 ve 2013 harcamaları, bütçeden yapılan ve daha yılında önce kaynak öngörülmektedir. Ancak, 2011 yılında aktarımlarının yanısıra ulusal havayolu bütçeden yapılan tek seferlik kaynak şirketine aktarımlarının ağının, kullanılan belirtilen verilen ücret tek seferlik destekler ve devlet % harcama bir 4 seviyesine sona artışlarını ulaşacağı ermesiyle, bütçe garantileridir. Bu destekler GSYH’nin % açığının 2012 yılında daralarak GSYH’nin 1,3’ü seviyesindedir. 2010 yılında % 1,6 % 5,3’üne düşeceği tahmin edilmektedir. seviyesinde olan faiz harcamalarının 2013 yılında bütçe açığının, sosyal 109 transferlerdeki artış ve işçi tazminatları yılında nedeniyle tekrar ve ulaşacağı öngörülmektedir. Kamu borcuna GSYH’nin % ulaşacağı ilişkin yapılan projeksiyonlarda, Avrupa öngörülmektedir. Yapısal dengenin, gerek Finansal İstikrar Fonu’na (EFSF) verilen 2012 gerek 2013 yılında GSYH’nin % taahhütlerin, 0,75’i kredilerin ve tahmin dönemi sonunda genişleyeceği 5, oranında 7’sine bozulacağı tahmin yapılması edilmektedir. 2010 yılında GSYH’nin % 39’u olan brüt kamu borcu oranının, birincil açık ve artan faiz yükünün yaklaşık % 54,5’i seviyesine etkisiyle 2011 yılında GSYH’nin % 45,5’i seviyesine yükseleceği tahmin edilmektedir. Bunun bir sonucu olarak, kamu borcunun GSYH’ye oranının tahmin dönemi boyunca artarak 2013 Yunanistan’a planlanan Mekanizması’nın Avrupa (ESM) verilen İstikrar sermayesine iştirak etmenin etkileri dikkate alınmıştır. Kamu borcuna dahil bu bileşenlerin, sermaye desteği işlemleri ve taahhütlerin yerine getirilmesinin istenmesi durumunda öngörülenden daha yüksek gerçekleşmesi riski bulunmaktadır. Tablo II.23.1: Tahmine ilişkin temel göstergeler - SLOVENYA 2010 Milyar Euro Cari Fiyatlarla % GSYH GSYH 35,4 100,0 Özel Tüketim 19,8 56,0 Kamu Tüketimi 7,4 20,8 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 7,7 21,6 Ekipman için 3,0 8,3 İhracat (mal ve hizmet) 23,2 65,4 İthalat (mal ve hizmet) 23,0 64,9 GSMG 34,9 98,5 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı 92-07 3,7 3,8 2,9 7,1 9,9 5,3 7,1 3,6 4,2 0,5 -1,0 17,2 0,8 -2,9 -0,5 -0,7 - (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 3,6 -8,0 1,4 3,7 -0,1 -0,7 6,1 2,9 1,5 7,8 -23,3 -8,3 3,1 -28,9 4,4 2,9 -17,2 9,5 3,7 -19,6 7,2 2,9 -7,3 2,0 5,2 -6,3 -2,0 -1,0 -4,0 1,9 -0,6 2,3 1,5 2,6 -1,8 -2,5 4,4 5,9 7,3 7,2 1,8 4,3 6,2 8,7 0,3 2,0 5,6 1,4 15,2 15,0 15,7 4,1 3,0 -1,1 5,5 0,9 2,1 -1,8 4,7 -4,7 -7,2 -2,1 -3,5 -7,0 -1,3 -0,8 -6,9 -1,3 -0,8 -1,9 -6,1 -5,8 -5,0 -4,2 -3,9 -5,0 -4,1 -3,9 21,9 35,3 38,8 2011 1,1 0,1 -2,3 -10,0 3,4 7,8 4,4 0,7 -2,6 1,3 2,3 -0,7 8,2 2,5 0,7 0,7 15,1 0,1 1,9 -2,2 -3,2 0,1 -0,9 -5,7 -4,1 -3,0 45,5 2012 1,0 0,6 0,6 0,9 2,8 4,2 3,7 0,7 0,6 0,0 0,4 -0,1 8,4 2,1 1,0 -0,1 15,6 1,1 1,3 -0,1 -3,1 0,3 0,6 -5,3 -3,8 -3,8 50,1 2013 1,5 1,5 0,9 2,7 5,0 5,9 6,1 1,4 1,5 0,0 0,0 0,2 8,2 2,8 1,5 -0,1 15,6 1,6 1,2 0,1 -3,1 0,5 0,8 -5,7 -4,7 -4,7 54,6 (c) GSYH yüzdesi olarak 110 24. SLOVAKYA Ekonomideki Yavaşlama Devam Ediyor Dış Kaynaklı Güçlü Büyüme Önemli Ölçüde Yavaşlayacak 2010 yılında AB’nin toparlanmalardan birini en güçlü gerçekleştiren Slovakya’da, önceki yılın altında kalmakla birlikte büyüme hızının 2011 yılında da yüksek olması beklenmektedir. 2011 yılı büyümesinin yavaşlama nedenleri, Yılın ikinci yarısında dış talepte yaşanması beklenen düşüş, mali dengenin iyileştirilmesine yönelik tedbirlerin kısa dönemli etkileri ve 2011 yılının ilk yarısında gerçekleşen zayıf özel tüketim harcamalarıdır. Ana ticaret ortaklarında ekonominin 2012’deki görünümü önemli ölçüde bozulduğu için, dış talep ve ticaretin kayda değer şekilde azalması muhtemeldir. Bu durumun, özel yatırım kararlarının dondurulması, enflasyonist baskıların azalması ve GSYH büyümesinin mali ve sanayi sisteminin görece güçlü yapısı canlanmayı kolaylaştırmaktadır. Sanayi üretimindeki ve başta Almanya olmak üzere Slovakya’nın ana ticaret ortakları ile arasındaki ticarette kaydedilen olumlu gelişmeler, yarısında ihracatı desteklemeye 2011 güçlü devam yılının bir etmiştir. ilk biçimde İmalat sanayinde yaratılan katma değer, inşaat, toptan-perakende ticaret ve tarım sektörlerindeki kayıpları telafi etmiş ve büyümeyi desteklemiştir. ticaretinde beklenen Dünya yavaşlamaya neticesinde ihracatın büyümeye katkısının 2012 yılında azalacağı, küresel ekonomik görünümdeki düzelme ve belirsizliklerin azalmasına bağlı olarak ise 2013 yılında artacağı öngörülmektedir. İç Talep 2011–2012 Döneminde Zayıf, Ancak 2013 Yılında Artıyor yaklaşık % 1 oranında yavaşlamasına neden olması beklenmektedir. Küresel Hanehalkı görünümün belirsizliğin durgunluk ve kamu maliyesini iyileştirme azalması ve yerli yatırımların ve dış talebin çabalarının kamu harcamalarında yarattığı yeniden canlanmaya başlamasıyla birlikte, kayda büyümenin 2013 yılında hız kazanması harcamalarındaki artışın olumlu etkilerini beklenmektedir. Özel tüketimin de uzun zayıflatması sebebiyle iç talep 2011 yılında süren ardından yatay bir seyir izlemeye devam etmiştir. canlanması beklenmektedir. Slovakya’nın 2011 yılında bütçe açığını azaltmak için iyileşmesi, durgunluk döneminin tüketim değer harcamalarındaki düşüşün yatırım 111 alınan tedbirlerin harcanabilir geliri özellikle hanehalkı üzerinde koşullar ve özellikle dış talepteki yarattığı belirsizlikler sebebiyle, yerli ve yabancı olumsuz etkilerin büyüme üzerinde fren yatırımların 2011 yılının ikinci yarısından etkisi itibaren zayıflayacağı tahmin edilmektedir. yaparak devam etmesi beklenmektedir. Bununla birlikte, uzun zamandır planlanan Slovakya–GSYH Büyümesi ve bileşenleri Grafik II.24.1: kamu altyapı yatırım projelerinin AB fonlarının da desteğiyle 2012 ve 2013 yüzde puan yıllarında tahmin başlatılacak olması, inşaat sektöründeki yatırımları artıracaktır. Yine de kriz öncesi dönemde büyümeye önemli katkı sağlayan konut sektöründeki özel sektör yatırımlarının 2012 yılında düşük kalacağı, Stoklar Net ihracat İç talep (stoklar hariç) GSYH büyümesi (yıllık %) 2013 yılında ise artmaya başlayacağı beklenmektedir. Hanehalkı tüketiminde reel harcanabilir gelirdeki gelişmelere paralel olarak 2012 2012 Yılındaki Yükselişin Ardından TÜFE Ilımlı Bir Düzeye İnecek yılında yaklaşık % 0,5 oranında bir artış beklenmektedir. Ekonomik beklentiler ve Fiyat artışlarının % 1’in altında kaldığı son görünümün iyileşmesi, işgücü piyasasının iki yılın ardından, 2011 yılında TÜFE’nin ılımlı bir şekilde toparlanması ve görece % 4’lük yükselişle zirve yapacağı tahmin zararsız enflasyonun edilmektedir. Enflasyondaki bu artışın harcanabilir geliri desteklemesiyle, 2013 temel nedenleri, sene başında enerji ve yılında özel tüketim % 1,3 oranında emtia fiyatlarındaki hızlı yükseliş, yapılan artacağı tahmin edilmektedir. fiyat ayarlamaları ve bazı ürün gruplarında düzeydeki İç talebin 2011 yılında büyümeye katkı yapmaya devam edecek tek bileşeni brüt sabit sermaye oluşumudur. Finansal olmayan şirketlerin AB’de karlılığı en yüksek şirketler arasında yer almaya devam etmesi yatırımları desteklemektedir. Ancak, 2013 beklenmekle yılında birlikte, bir toparlanma olumsuz mali özel tüketim vergisi artışı ile dolaylı vergilerdeki artıştır. 2012 ve 2013 yılında petrol ve emtia fiyatlarındaki aşağı yönlü baskıların, tahmin dönemi boyunca enflasyonu önemli ölçüde baskılayacağı düşünülmektedir. Kamu maliyesini iyileştirmeye yönelik tedbirlerin etkisinin zayıflamasıyla, 2012 yılında TÜFE’nin % 1,7 seviyesinde artacağı tahmin edilirken, 112 ekonomik aktivitede öngörülen kayda tahmin edilmektedir. Büyümenin değer yavaşlama çekirdek enflasyonun % yavaşladığı ve genç işsizlik oranının % 2’ye sağlayacaktır. 30’un üstünde (kriz öncesi dönemdeki Enflasyonun, iç talepteki canlanmanın ve seviyenin 10 puan üzerinde) olduğu bir piyasa dışında dönemde, eğitimlerine devam etmeyen artışın etkisiyle düşmesine katkı belirlenen 2013 seviyesine ulaşması Enflasyona ilişkin fiyatlardaki yılında % 2 beklenmektedir. bu yeni ortaokul mezunları sıkı işgücü piyasasına dahil olacaktır. tahminlerde, halihazırda görüşmeleri devam eden kamu maliyesini iyileştirmeye yönelik tedbirler değerlendirme dışı bırakılmıştır. Kamu Mali Dengesini Çabaları Devam Ediyor İyileştirme 2010 yılında ekonomide görülen ihracata İşgücü Piyasası 2011’de Toparlanıyor, Ancak 2012’de Riskler Artacak dayalı toparlanma bütçe gelirlerinde bir artışa tahvil edilememiştir. Bütçede öngörülenden daha yüksek gerçekleşen 2008-2009 krizinin etkisiyle gerçekleşen harcamalar ile sel felaketi için yapılan bozulmanın ardından 2011 yılının ilk olağandışı yarısında gösteren yüksek seyretmesine yol açmıştır. 2011 işgücü piyasasının, önümüzdeki dönem Sonbahar Aşırı Açık Prosedürü (EDP) durağan bir seyir izleyeceği ve ancak Bildiriminde, 2010 yılı bütçe açığı 0,2 tahmin dönemi sonuna doğru yavaş bir puan düşürülerek GSYH’nin % 7,7’si iyileşme kaydedeceği beklenmektedir. olarak revize edilmiştir. Tahmin ekonomik 2011 yılında Hükümet tarafından kabul büyümenin, işsizlik oranında önemli düşüş edilen kamu mali dengesini iyileştirme yaşanmasını sağlayan düzeyinin oldukça tedbirlerinde, altında tarafına canlanma dönemi kalacağı işaretleri boyunca beklenmektedir. Özel harcamalar bütçe harcama kıyasla açığının yönüne gelir fazla vurgu daha sektörün istihdam yaratmada gösterdiği yapılmaktadır. Harcama güçlü performansa rağmen, 2011 yılının ilk kapsamında, kamu kesiminde personel yarısındaki kayıtlı işsizlik oranı son altı giderleri ve ara tüketim harcamalarının yılın zirvesi olan seviyede kalmaya devam yanısıra sağlık sisteminde ve sermaye etmiştir. 2012 yılında istihdamdaki artışın harcamalarında (kamu ihalelerinin canlı durağanlaşacağı beklenmektedir. İşsizliğin yayınlanmasını yüksek seyretmeye devam edeceği ve 2011 suretiyle) yılının ikinci yarısında yavaşça artacağı öngörülmektedir. zorunlu tedbirleri hale etkinliğin Bütçede getirmek artırılması gelir yönlü 113 tedbirler, KDV oranında 1 puanlık artış ve belirsizdir. gelir vergisi ile sosyal güvenlik primleri Parlamento tabanının onaylanmamıştır. Bu nedenle, merkezi genişletilmesini kapsamakta Nitekim, bütçe tarafından hükümet % 1’i tutarında gelir elde edileceği dondurulması öngörülmektedir. Demiryolu şirketlerinin harcamalarının sınırlandırılması ve ara yeniden yapılandırılması ve sağlık hizmeti tüketim harcamalarındaki ilave kesintiler tedarikçilerine bütçede öngörülenden daha gibi tedbirler hayata geçirilemeyebilir. fazla bütçe Ayrıca, belediyelerin harcamalarını aşırı giderlerinde GSYH’nin % 1’i düzeyinde ölçüde artırması da ihtimal dahilindedir. ilave artışa yol açan faaliyetlerin etkisi Rapordaki bütçede öngörülenden daha yüksek temettü sigaradaki özel tüketim vergisi artışı ve geliri elde edilmesi, AB projelerinin ortak kurumlar vergisi tabanının genişletilmesi finansmanında aktarılması daha az gibi, ulusal katkı gibi ücret hala olup, bu tedbirlerden GSYH’nin yaklaşık kaynak düzeyinde tasarısı yoluyla kamu tahminlerde, kesinleşmiş tedbirler artışlarının personel özellikle dikkate sağlanması ve bütçede öngörülenden daha alınmaktadır. Büyümeye katkı sağlayacak az emeklilik harcaması yapılması gibi ana unsurların dış talep ve yatırımlar bütçe açığını azaltıcı gelişmeler tarafından olması beklendiğinden ve vergilerdeki telafi edilmektedir. 2011 sonbaharında artışın özel tüketim harcamalarında yatay yapılan metodolojik düzeltmelerde dikkate bir seyire yol açacağı düşünüldüğünden, alındığında, bütçe açığının 2011 yılında vergi gelirlerinde sınırlı bir artış olması GSYH'nin % 5,8’i seviyesine ulaşması beklenmektedir. Harcamalardaki artış da beklenmektedir. dikkate alındığında 2012 yılında bütçe açığının GSYH’ye oranının % 5’in biraz Grafik II.24.2: Slovakya – Kamu Maliyesi GSYH’nin yüzdesi altında GSYH’nin yüzdesi gerçekleşeceği politikalarda bir ve değişiklik uygulanan olmaması durumunda tahmin dönemi boyunca bu tahmin oranın muhafaza düşünülmektedir. Kamu edileceği borcunun GSYH’ye oranının artmaya devam ederek 2013 yılında GSYH’nin % 51’i seviyesine Genel bütçe dengesi (sol) Brüt kamu borcu (sağ) (2008 yılındaki seviyeye göre 20 puan Mart 2010’da yapılacak erken seçimlerden daha dolayı, azaltıcı öngörülmektedir. Kamu borcuna ilişkin uygulanmayacağı yapılan projeksiyonlarda, Avrupa Finansal tedbirlerin özellikle uygulanıp harcama yüksek bir düzeye) ulaşacağı 114 İstikrar Fonu’na (EFSF) verilen taahhütlerin ve tahmin dönemi sonunda sermayesine iştirak edilmesinin etkileri dikkate alınmıştır. Avrupa İstikrar Mekanizması’nın (ESM) Tablo II.24.1: Tahmine ilişkin temel göstergeler - SLOVAKYA 2010 Milyar Euro Cari Fiyatlarla % GSYH GSYH 65,9 100,0 Özel Tüketim 38,4 58,3 Kamu Tüketimi 12,9 19,6 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 14,6 22,2 Ekipman için 5,8 8,9 İhracat (mal ve hizmet) 53,4 81,1 İthalat (mal ve hizmet) 54,3 82,4 GSMG 65,0 98,6 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı 92-07 - (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 5,9 -4,9 4,2 6,1 0,2 -0,7 6,9 6,2 1,5 1,0 -19,7 12,4 1,2 -26,6 16,6 3,1 -15,9 16,5 3,1 -18,1 16,3 7,0 -4,4 4,5 4,8 -3,7 2,4 1,1 -3,5 1,8 0,0 2,3 0,0 2,9 -2,5 -1,4 9,5 12,0 14,4 6,8 4,8 4,3 3,8 7,5 -1,3 0,9 8,8 -1,8 6,1 7,8 11,3 2,9 -1,2 0,5 3,9 0,9 0,7 -1,9 -0,7 -0,8 -1,6 1,1 -0,1 -6,3 -3,6 -3,6 -5,4 -2,7 -2,0 -2,1 -8,0 -7,7 -4,3 -7,7 -7,7 -4,5 -7,9 -7,5 27,8 35,5 41,0 2011 2,9 0,2 -2,7 3,7 5,5 7,8 4,7 3,1 0,4 0,0 2,5 1,6 13,2 2,1 0,8 -2,3 10,9 3,2 4,0 -0,4 1,9 -0,7 1,2 -5,8 -5,7 -4,9 44,5 2012 1,1 0,4 0,6 0,7 -4,4 2,4 1,6 0,8 0,5 0,0 0,6 0,1 13,2 2,8 1,7 0,5 10,6 1,3 1,7 -0,7 2,0 -1,2 0,3 -4,9 -4,4 -4,5 47,5 2013 2,9 1,3 1,7 3,8 4,0 6,3 5,2 2,5 1,9 0,0 1,0 1,1 12,3 2,9 1,2 -0,8 10,4 1,9 2,1 -0,8 2,2 -1,9 -0,3 -5,0 -4,6 -4,6 51,1 (c) GSYH yüzdesi olarak 115 25. FİNLANDİYA Ekonomik Canlanma Yavaşlıyor Ancak Kamu Maliyesi İstikrarlı Kriz Sonrası Toparlanma GSYH’de Güçlü tarihi düşüş, Finlandiya’nın ihracata dayalı ekonomisinin küresel talepteki daralmaya oldukça duyarlı olduğunu göstermiştir. İzleyen dönemde GSYH’deki toparlanma da hızlı olmuş ve GSYH 2010 yılında % 3,6 büyürken 2011 yılının ilk yarısında güçlü büyüme devam etmiştir. 2011 yılının ilk çeyreğinde % 0,3 ve ikinci çeyreğinde % 0,6’lık büyüyen GSYH, yılın ilk yarısında bir önceki yılın aynı dönemine göre % 4’ün altında büyüme kaydetmiştir. 2010 ve 2011 yılında ekonomide görülen güçlü canlanma, ihracattaki toparlanma ve özellikle hanehalkı tüketim ve yatırım harcamalarındaki hızlı artışın iç talepte canlanmadan harcamalarının esnekliğinin, işgücü piyasasının gücü, artan ücretler ve 2009 yılında GSYH’de kaydedilen % 8’lik yarattığı Tüketim kaynaklanmıştır. 2010 yılında % 2,7 olan hanehalkı tüketim 2009 krizi süresince görülen geçici artışın ardından tasarruf oranındaki düşüşten etkilendiği görülmektedir. 2009 yılının ardından güçlü bir toparlanmanın yaşandığı 2010 dönemine göre daha yavaş olmakla birlikte, konut fiyatları, 2011 yılının ilk yarısında artmaya devam etmiştir. Tüketici güvenindeki zayıflama ve ekonomide öngörülen yavaşlama dikkate alındığında, konut piyasasının tahmin dönemi boyunca daha da soğuması beklenmektedir. Özel sektör yatırım harcamalarının yavaşlamaya başlayacağı ancak, 20092010 döneminden gelen tevsi yatırımları ihtiyacı nedeniyle büyümeyi düşük bir sürdüreceği hızla tahmin edilmektedir. harcamaları artışı, nakliye araçları ve 2010 ve 2011 yılının ilk çeyreğinde bir dayanıklı tüketim mallarına olan talep önceki yılın aynı dönemine göre ihracat nedeniyle, 2011 yılının ilk yarısında % hacmi 4’ün üzerine çıkmıştır. 2011 yılı boyunca kaydederken, tüketici güvenindeki keskin düşüşe rağmen çeyreğinde ihracattaki büyüme durmuştur. (Eylül Ana sanayi sektörlerinden elektronik ve ayı verileri uzun dönem % 10’un üzerinde 2011 bir yılının artış ikinci ortalamaların oldukça altındadır), Ağustos kağıt ayına ilişkin son perakende satış verileri gösterirken, madencilik, kimya, ana metal güçlü bir büyümeye işaret etmektedir. ve makine sanayi büyümeyi desteklemiştir. Tüketim 2011 yılının ilk yarısında mal ihracatı harcamalarının esnekliğinin, sektörü en zayıf performansı 116 artarken, hizmet ihracatı önemli bir düşüş dönemi boyunca büyümeye önemli bir kaydetmiştir. Bu düşüş büyük ihtimalle katkı sağlamayacağı tahmin edilmektedir. Finlandiya’nın sembol şirketi Nokia’nın Küresel belirsizliklere rağmen, ihracat geliştirdiği yerli yazılımını küçültmesi ile artışına, sanayideki yeni siparişlere ve açıklanabilir. üretim artışına ilişkin kısa dönemli öncü göstergeler, İç Talep Destekli Büyümeye Geçişin Sürmesi Beklenmekte Güçlü toparlanmaya rağmen, GSYH hacminin kriz öncesi zirvesini ancak 20122013 döneminde geçmesi beklenmektedir. Hanehalkı tüketim harcamaları halihazırda kriz öncesi seviyesini geçmiş olmakla birlikte, ihracat hacminin 2013 yılında bile kriz öncesinde ulaşılan zirvenin altında kalacağı tahmin edilmektedir. Geleneksel olarak ağılıkla sanayi ve ihracat hızlı bir canlanmanın yaşandığı 2010 yılına göre düşük kalsa da, Ağustos ayında toparlanmaya işaret etmektedir. Bu durum, mal ihracatındaki büyüme hızının yavaşlayacağını kısa vadede göstermektedir. Uzun dönemde, küresel ekonomik beklentilerde öngörülen düzelme, ihracatta canlanmayı tekrar başlatacaktır. Son on yıllık dönemde GSYH’nin % 5’i düzeyinde fazla veren cari işlemler kalemi, tahmin dönemi doyunca dengeye yakın seyredecektir. performansına dayanan bir yapı arz eden Finlandiya ekonomisi, , geçtiğimiz 10 yıllık süreçte hizmetler ve iç talebe dayalı Finlandiya – GSYH Büyümesi ve Üretim Açığı Bileşenleri Grafik II.25.1: yüzde puan tahmin bir yapıya doğru kaymaktadır. Bununla birlikte, sanayi sektörünün ekonomi içerisindeki payının hala Euro Bölgesi ortalamasının oldukça üzerinde olması sebebiyle, GSYH dış talep koşullarına Stoklar Net ihracat İç talep (stoklar hariç) Üretim Açığı (yıllık %) görece duyarlı olmayı sürdürecektir. Küresel ekonomik yavaşlama ve bazı temel sanayi Finlandiya devam eden yapısal (sağlıklı bir mali sektör, güçlü kamu değişikliklerin, 2012 ve 2013 döneminde maliyesi, esnek işgücü piyasası) korumakla ihracat üzerinde olumsuz etkileri olacaktır. birlikte, İthalat görece güçlü iç talep nedeniyle devam patlama yapacağı için, dış ticaretin tahmin büyümeyi Finlandiya’nın sektörlerinde ekonomisi küresel eden güçlü finans piyasalarında belirsizliklerin olumsuz yapısını ekonomik etkilemesi 117 muhtemeldir. GSYH büyümesinin 2011 bulunmaktadır. Doğum oranının yüksek yılının dördüncü çeyreğinde ve 2012 olduğu savaş sonrası kuşağın emekli yılının ilk yarısında bir önceki çeyreğe olması nedeniyle, önümüzdeki on yıllık göre üstünde dönemde çalışma çağındaki nüfusun sayıca edilmektedir. bugünkü işgücünün en az % 5’i kadar azalarak gerçekleşeceği sıfırın biraz tahmin Rapordaki tahmine uygun olarak, küresel azalacağı öngörülmektedir. ekonomik sonrasında, bu görünümdeki tedrici 2020 demografik canlanmayla birlikte GSYH büyümesinin tamamlanacaktır. yükselmesi Ancak, çalışma çağındaki nüfusta gerçekleşen Finlandiya ekonomisinin çalışma çağındaki azalma işgücü piyasasını daha güçlü bir nüfusun büyüme şekilde dikkate istihdamdaki büyüme daha düşük olduğu önceki halde beklenmektedir. azalması potansiyelinin alındığında, nedeniyle zayıfladığı toparlanmanın toparlanma süreçlerine göre daha düşük 2013 değişim etkilemeye işsizlik yılı itibarıyla, başlayacak oranları ve muhtemelen düşecektir. kalacağı ve yıllık GSYH büyüme hızının 2013 yılında % 2 seviyesinin bir miktar altında gerçekleşeceği beklenmektedir. İşgücü Piyasası Görece Güçlü Yapısını Koruyacak Küresel Ekonomik Kaynaklanan Riskler 2008-2009 küresel dönemine ekonomik Görünümden benzer şoklar şekilde, dış ticaret kanalıyla ulusal ekonomiye aktarılmakta İşgücü piyasasındaki 2011 ve bunun neticesinde iç pazarda güven ve yılının ilk yarısında olumlu olmuştur. 2010 yatırımlar olumsuz etkilenmektedir. Gerek yılının ikinci çeyreğinde % 8,5 olan işsizlik ulusal gerek uluslararası stres testlerinde, oranı, 2011 yılının aynı döneminde % 7,9 Finlandiya’nın mali sisteminin sağlam bir seviyesine temel üzerine oturduğu ve bu nedenle ekonomik gelişmeler düşmüştür. büyümeye Yavaşlayan rağmen, sanayi ekonomik büyüme üzerinde olumsuz bir kesimindeki istihdam düşüşünün hizmetler etki sektöründeki istihdam artışı ile telafi görülmediği değerlendirilmiştir. edileceği varsayımıyla, 2012 ve 2013 yılında gerek istihdam gerekse işsizlikte iyileşmenin devam etmesi beklenmektedir. yaratmasının krizi sonrasında azalmış olmakla birlikte, Finlandiya’nın ekonomisi demografik bağımlıdır. karşı karşıya mümkün İhracatın GSYH içindeki payı 2008-2009 Finlandiya işgücü piyasası önemli bir şokla pek küçük hala dış Ağırlıklı ve dışa talebe olarak açık oldukça yatırım 118 mallarından oluşması sebebiyle, ihracatın yükselen emtia fiyatlarından kaynaklanan yükselen piyasalar ve Avrupa’nın yatırım baz ortamındaki bağımlılığı TÜFE’nin 2011 yılında % 3,2’lik zirveden Küresel risk senaryolarının 2012 yılında % 2,6’ya, 2013 yılında ise % yüksektir. gelişmelere gerçekleşmesi durumunda Finlandiya ekonomisi 2008-2009 döneminde olduğu gibi güçlü bir şekilde etkilenecektir. Ancak, ihracat yapan ana sektörlerin oynaklık arz eden küresel talebe uyum sağlamak için yeterli zamanı olduğu varsayımıyla, GSYH’nin dış talep hassasiyetinin 2009 yılına kıyasla daha az olacağı söylenebilir. Fiyatlar İstikrarlı 1,8 etkisinin ortadan seviyesine kalkmasıyla, gerileyeceği tahmin enflasyon, nominal edilmektedir. Görece yüksek ücretlerdeki artışa rağmen reel ücretlerde düşüşe yol açmıştır. Bu durum yürütülmekte olan toplu iş sözleşmesi görüşmelerini zora sokmaktadır. Çok yıllı toplu sözleşmelerle belirlenen ve kısa vadede üretim seviyesindeki değişimlere Döneminde 2012–2013 görece duyarsız olan ücret artışlarının, nispeten yüksek olacağı beklenmektedir. TÜFE 2011 yılının ilk dokuz ayında yaklaşık % 3,4 oranında artmıştır. Enerji, Bütçe Açığının GSYH’ye Oran, 2012– 2013 Döneminde % 0,5’in Biraz Üzerinde Olacak alkol, tütün ve şeker ürünlerinde yapılan KDV ve ÖTV artışları enflasyondaki Ekonomideki artışın temel sebebi olmuştur. Küresel GSYH’nin % 0,7’si civarındaki vergi enerji ve gıda fiyatlarında yakın zamanda artışları sonucu, 2010 yılında % 2,5 olan yaşanan gerileme henüz enflasyonda bir bütçe açığının GSYH’ye oranı azalmaya yol açmamıştır. Ancak bu fiyat yılında % 1’e düşmüş ve böylelikle kamu düşüşlerinin dördüncü mali dengesi iyileşmiştir. Hükümet, 5 çekmesi Ekim tarihinde 2012 yılı bütçe teklifini çeyreğinde 2011 yılının enflasyonu aşağı güçlü canlanma ve 2011 beklenmektedir. açıklamış ve orta vadeli harcama limitleri Hükümet 2012 yılından itibaren alkol, 2015 yılına kadar uzatılmıştır. Hükümet, tütün, bazı bütçede birçok kalemde gelirleri artırırken, hizmetlere yönelik vergi artışı yapılmasını harcamaları azaltmayı planlamaktadır. Bu kararlaştırmış olup, bu vergi artışlarının kapsamda, 2012 yılında enflasyona etkisinin 1 puan vergilerden dolaylı vergilere doğru bir olacağı geçiş, sosyal harcamaların artırılması ve şeker, enerji, tahmin araba edilmektedir. ve Ancak, vergi alanında doğrudan 119 idari harcamalarda kesinti öngörülmektedir. Aynı yönetimlere yapılması zamanda yerel yapılacak transferlerinde kaynak kesinti öngörülmekte olup, yönetim bütçe tedbir kalkması neticesinde, maliye politikasının 2012-2013 döneminde genel olarak nötr bir seyir izleyeceği tahmin edilmektedir. Küresel krizin etkisiyle yerel bütçe açığının oluştuğu 2009 yılından dengelerinin itibaren kamu borcu görece hızlı yükselmiş iyileştirilmesine katkı sağlayabilecektir. olmakla birlikte, borçlanmanın oldukça Gelir artırıcı tedbirler kapsamında merkezi düşük faizlerle yapılması, borç çevirme yönetim maliyetlerinin düzeyinde bu yapılması ortadan bütçe teklifinde artmasını önlemiştir. öngörülen tedbirler, kamu mali dengesinde Raporda yer alan tahmin, 2013 yılında GSYH’nin % 0,5’i oranında bir iyileşme borçlanma sağlayacaktır. Harcama limitleri kararında ortalamalara yaklaşarak normalleşeceğini yer alan tedbirler çerçevesinde, 2013 ve aynı yıl harcama artışına yol açacağını yılında bütçede gelir artırıcı tedbirlerin öngörmektedir. Bütçe açığının GSYH’ye GSYH’nin % 0,3’ü, harcama azaltıcı oranının 2012-2013 döneminde % 0,7 tedbirlerin seviyesinde ise GSYH’nin % 0,2’si faizlerinin uzun dönem gerçekleşeceği değerinde olacağı tahmin edilmektedir. öngörülmektedir. 2011 yılında % 49,1 olan Bazı ek vergi tedbirlerinin 2012 yılında kamu borcunun GSYH’ye oranının ise, netleştirilmesi ve 2013 bütçesine ilave 2013 yılında % 53,5’e yükseleceği tahmin edilmesi muhtemeldir. edilmektedir. Kamu borcuna ilişkin yapılan Kamu mali dengesini iyileştirmeye yönelik merkezi hükümet tarafından tedbirlerin olumlu etkisinin, alınan kısmen belediyeler düzeyinde gevşek olan mali durum ve 2013 yılında borç çevirme maliyetlerinde öngörülen artış nedeniyle projeksiyonlarda, Avrupa Finansal İstikrar Fonu’na (EFSF) verilen taahhütlerin ve tahmin dönemi planlanan Mekanizması’nın sonunda Avrupa (ESM) yapılması İstikrar sermayesine iştirak etmenin etkileri dikkate alınmıştır. 120 Tablo II.25.1: Tahmine ilişkin temel göstergeler - FİNLANDİYA 2010 Milyar Euro Cari Fiyatlarla % GSYH GSYH 180,3 100,0 Özel Tüketim 98,5 54,6 Kamu Tüketimi 44,3 24,6 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 33,9 18,8 Ekipman için 8,3 4,6 İhracat (mal ve hizmet) 72,6 40,3 İthalat (mal ve hizmet) 70,3 39,0 GSMG 183,3 101,7 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı 92-07 3,1 2,5 1,0 2,7 2,8 8,9 7,0 3,4 2,0 0,3 1,0 0,4 11,1 3,0 0,2 -1,4 9,4 1,6 1,6 -0,8 7,7 4,0 4,1 0,3 0,4 46,7 (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 1,0 -8,2 3,6 1,8 -3,1 2,7 1,7 0,9 0,6 -0,8 -13,5 2,8 1,3 -12,0 -6,6 5,9 -21,5 8,6 7,3 -16,1 7,4 1,5 -7,1 3,7 1,1 -4,3 2,2 -0,5 -1,9 0,9 -0,2 -3,1 0,6 2,6 -3,5 -1,4 6,4 8,2 8,4 4,4 2,3 3,5 6,0 7,6 -1,5 3,7 5,8 -1,9 8,1 11,9 11,3 2,2 1,7 0,4 3,9 1,6 1,7 -2,4 2,8 -3,0 3,7 1,7 1,6 3,2 2,7 2,8 3,3 2,8 2,9 4,3 -2,5 -2,5 2,5 0,6 -0,6 2,5 0,7 -0,5 33,9 43,3 48,3 2011 3,1 3,7 0,5 6,4 7,0 -0,3 1,1 2,2 3,4 0,3 -0,5 1,0 7,8 3,2 1,2 -1,2 7,5 2,4 3,2 -1,7 0,6 -0,1 0,0 -1,0 0,1 0,1 49,1 2012 1,4 1,4 0,6 1,9 1,0 3,4 3,5 1,3 1,3 0,2 -0,1 0,3 7,7 3,2 2,1 -0,7 7,3 2,8 2,6 0,3 0,7 0,0 0,1 -0,7 0,3 0,3 51,8 2013 1,7 1,9 0,6 2,4 3,0 5,0 4,8 1,6 1,7 0,0 0,1 0,2 7,4 3,2 1,7 -0,5 7,1 2,2 1,8 0,1 0,8 0,1 0,2 -0,7 0,1 0,1 53,5 (c) GSYH yüzdesi olarak 121 26. İSVEÇ Artan Belirsizlik Ortamında Büyüme Yavaşlıyor görülmektedir. Büyüme İvme Kaybediyor zayıflayan 2010 yılında % 5,6 büyüyen İsveç Büyümeye görünüm ve ilişkin yükselen finansman maliyetlerinin yeni yatırımları ekonomisi, 2011 yılının ilk yarısında baskılaması çeyrek bazda ortalama % 1’ yakın bir harcamalarında büyüme kaydederek hızlı toparlanmasını beklenmedir. Stok döngüsünün de 2012 sürdürmüştür. Başta hanehalkı tüketim yılında büyümeyi olumsuz etkileyeceği harcamaları ve güçlü yatırım harcamaları tahmin edilmektedir olmak üzere ekonominin pek çok unsuru bu performansa katkı yapmıştır. Bununla birlikte, yaz dönemi boyunca Euro bölgesindeki borç krizine ilişkin artan belirsizlikler ve bunun ekonomik büyüme üzerindeki muhtemel yansımaları, reel kesim ve tüketici güven endeksini azaltmış ve endeksin genellikle üretim artışının oldukça yavaş ve hatta negatif olduğu seviyelere gerilemesine yol açmıştır. Ayrıca, borsa yaz dönemi boyunca % 20’nin üzerinde bir düşüş kaydetmiştir. sebebiyle, yatırım gerileme yaşanması Ülkenin ana ticaret ortaklarından bazıları kamu borç krizinden olumsuz etkilendiği için, ihracat artışına ilişkin görünüm de 2012 yılında pek olumlu değildir. Özel tüketim harcamaları da, olumsuz istihdam olanakları ve konut fiyatları gibi ekonomiye ilişkin daha yüksek belirsizlik algısı nedeniyle daha yavaş artacaktır. Kısa vadede maliye politikasının iç talebi artırmak için gevşetilmesi beklenmemektedir. veriler Euro Bölgesindeki borç krizine ilişkin karmaşık mesajlar vermektedir. Bu verilere endişelerdeki gerilemeye paralel olarak, göre, sanayi üretimi ve yeni siparişler hafif 2012 yılının ikinci yarısında toparlanmanın bir düşüş eğilimdeyken, hizmet üretimi kademeli bir şekilde devam etmesi ve 2013 hala önemli ölçüde artmaktadır. yılında Üçüncü çeyreğe ilişkin ham hızlanması muhtemel gözükmektedir. Bununla birlikte, devam Zayıf Konut ve Kredi Canlanmayı Engelliyor Piyasası, ülkede Ekonomide 2011 sonu ve 2012 başında durgunluk yaşanması eden belirsizlik ve ticaret ortağı birçok alınan tasarruf tedbirlerinin etkisiyle dış talebin kısıtlı bir düzeyde kalacağı beklenmektedir. İç talep tarafında muhtemel 122 ise, zayıf istihdam artışı ve baskılanmış beklenenden daha güçlü gerçekleşebilecek konut piyasasının olası olumsuz etkilerine olmasıdır. Senaryonun önündeki risk ise, rağmen artan tüketici güveni ve ücret konut sektöründe olabilecek belirgin bir artışlarının, tüketim düzeltmenin tahmin etkilemesidir. hanehalkı harcamalarını destekleyeceği büyümeyi Böyle olumsuz bir edilmektedir. Yatırım harcamaları, konut hanehalkı yatırımlarındaki gerileme nedeniyle 2012 etmek için harcamaları kesecek ve böylece yılında zayıf kalacak, ancak takip eden konut dönemde başlayacaktır. yavaşlayacaktır. Son on yılda ipotekli Sonuç olarak GSYH’nin 2011, 2012 ve konut kredilerinde yaşanan hızlı artış 2013 yıllarında sırasıyla % 4, % 1,4 ve % nedeniyle oldukça yüksek seviyelerde olan 2,1 oranında büyümesi beklenmektedir. hanehalkı borçluluk hanehalkı harcamaları konut kredisi artışlara karşı derece yükselmeye Grafik II.26.1: İsveç– GSYH Büyümesi ve Bileşenleri yüzde puan tahmin varlıklarındaki durumda, yatırımlarındaki faizlerindeki kaybı artış telafi daha oranı da sebebiyle, duyarlıdır. Repo faizleri ile ipotekli konut kredisi faizleri arasındaki farkın daha da açılması alınan para politikası tedbirlerine rağmen hanehalkının satın alma gücünü Net ticaret Stoklar İç talep (stoklar hariç) Üretim açığı (GSYH’nin %’si olarak GSYH (yıllık %) azaltabilecektir. Grafik II.26.2: Yıllık % İsveç– Sanayi Güven Endeksi, Üretim ve Siparişleri Yıllık % Baz Senaryonun Gerçekleşmesinin Önündeki Büyük Riskler Euro Bölgesindeki borç krizinin çözümü konusundaki endişeler ve aşırı borçlu ülkelerin likidite sıkışıklığı yaşama sürecinden geçmekte oldukları bir ortamda belirsizliğin derecesi oldukça yüksektir. Olumlu husus, İsveç hanehalkının tasarruf oranının oldukça yüksek olması sebebiyle, özel tüketim harcamalarının ücret ve Sanayi güven endeksi (sol) Sanayi Üretimi (sağ) İhraç kayıtlı yeni siparişler (sağ) İpotekli konut kredisi pazarında bankaların riskinin artmasına rağmen, bu krediler nedeniyle batan banka yok denecek kadar azdır. Bununla birlikte, bankacılık sektörü ağırlıklı olarak kısa vadeli piyasalardan istihdama ilişkin ılımlı bir senaryoda bile 123 sağladığı yabancı para cinsi finansmana dayanmaktadır. Bu nedenle, küresel oranının 2013 yılında yaklaşık % 7,3 seviyesinde gerçekleşeceği finansal piyasalarda tekrar bir çalkalanma beklenmektedir. olması finansman toplu iş sözleşmeleri çerçevesinde yapılan açacaktır. ücret pazarlıklarının yeni tur görüşmeleri İsveç bankalarının maliyetinin artmasına yol Bankaların yükselen bu maliyetlerini müşterilerine finansman Önümüzdeki gerçekleştirilecektir. aylarda, İşgücü piyasası yansıtmaları koşulları, 2010 yılındaki duruma göre çok durumunda, borç ödemenin daha maliyetli daha sıkı durumda olduğundan dolayı, yeni hale gelmesi nedeniyle hanehalkı ve sözleşmelerin 2012 ve 2013 yıllarında daha şirketler tüketim ve yatırım harcamalarını yüksek ücret artışları ile sonuçlanması kısacaktır. muhtemel Aynı zamanda, İsveç gözükmektedir. Bununla bankalarının kısa vadeli finansmana fazla birlikte, hala düşük olan işgücü kullanım bağımlı olması, likidite sıkışıklığı ve kredi oranı ve beklenen ekonomik yavaşlama verme imkanının sınırlanmasına yol açacak neticesinde genel ücret artışlarının yıllık % ve bu durumda iç talep daha da 2,7 düzeyinde kalacağı tahmin daralacaktır. edilmektedir. İşsizlikteki Düşüş Duracak Hedeflen Seviyenin Altındaki Enflasyon İstikrarlı 2009 sonunda başlayan güçlü istihdam artışı, istihdamı 2011 ortalarında kriz Artan gıda ve petrol fiyatlarına rağmen öncesi dönemdeki seviyelere çıkarmıştır. 2011 yılında enflasyon % 2’nin altında İstihdam artışına paralel olarak işgücü arzı kalmıştır. da güçlü biçimde artığı için, işsizlik oranı enflasyonist etkisini, İsveç para birimi olan daha önceki dönemde kaydettiği artışın Kron’un ancak yarısı kadar düşerek % 7,2 Yüksek 2011 değerlenmesi emtia baharına fiyatlarının kadar hafifletmiştir. fazla Makul Şirketlerin verimlilik ve ılımlı ücret artışları nedeniyle istihdam planları önümüzdeki dönemde baskılanmış birim işgücü maliyetlerinin istihdamdaki artışın daha düşük bir hızla etkisiyle da olsa devam edeceğini göstermektedir. seviyede seyretmiştir. Ortalamanın altındaki büyümenin, tahmin Krondaki dönemi boyunca yetersiz iş yaratılmasına ortadan kalkması ve verimlilikteki düşüşe yol açarak işsizlik oranlarının daha da bağlı olarak birim işgücü maliyetlerinin düşmesini artmasıyla birlikte, önümüzdeki dönemde seviyesine gerilemiştir. sınırlandıracağı ve işsizlik çekirdek enflasyon değerlenmenin düşük etkilerinin 124 bir yükselmesi tutturmak için yeterli marjın sağlanması beklenmektedir. Çekirdek enflasyondaki konusunda kararlıdır. Yüksek emeklilik yükselişi, 2012 ve 2013 yıllarında yavaşça tasarrufu sonucu bütçesinde önemli bir azalan emtia fiyatlarına bağlı olarak enerji fazlaya sahip olan hanehalkının, genel ve ekonomik belirsizlikler ve düşen reel konut enflasyonun gıda miktar fiyatlarında artışların oluşacak dengeleyeceği kısmi tahmin fiyatları nedeniyle tasarruflarını kısa edilmektedir. Birbirine zıt etkilere sahip vadede daha da artıracağı öngörülmektedir. bu gelişmeler sonucunda, yıllık TÜFE’nin Rekabet tahmin dönemi boyunca % 1,5 civarında iştiraklerden elde edilen kar nedeniyle görece istikrarlı bir seyir izleyerek, 2013 şirketlerin bilançolarında oluşan büyük artı yılı değere dayalı olarak, ticaret dengesinde sonunda % 2’ye çıkacağı öngörülmektedir. fazla Dolaylı vergilerde 2012 yılında yapılması planlanan ayarlamaların enflasyonu etkilemesi beklenmemektedir. Lokanta ve yiyecek-içecek hizmetlerinde yapılan indirim ile KDV’nin % 25’ten % 12’ye indirilmesinin enflasyonu 0,2 düşüreceği tahmin edilmektedir. puan Tütün avantajı ve vermeye muhtemeldir. fazlasının yurtdışındaki devam Sonuçta, GSYH’ye edilmesi cari işlemler oranının tahmin dönemi boyunca % 6 – 6,5 civarında istikrarlı bir seyir izleyeceği tahmin edilmektedir. Bütçe Fazlasını Sürdürmek İçin İhtiyatlı Maliye Politikası üzerindeki özel tüketim vergisi artışı ve enerji vergilerinin endekse bağlanması Güçlü canlanma neticesinde kamu maliyesi KDV’den gelen bu olumlu etkiyi ortadan 2010 yılında iyileşmiş ve bütçe GSYH’nin kaldıracaktır. % 0,2’si oranında küçük bir fazla vermiştir. Bu fazlanın, hala güçlü seyreden Yüksek Cari İşlemler Fazlası Devam Edecek Sürekli olarak yüksek cari işlemler fazlası verilmesinin altında yatan nedenlerin (gerek kamu gerek özel sektörde yüksek tasarruf seviyesi) önümüzdeki dönemde de geçerli olmaya devam etmesi muhtemeldir. Hükümet, GSYH’nin % 1’i olarak belirlediği cari işlemler fazlası hedefini istihdam artışının vergi gelirleri üzerinde yarattığı olumlu etki sonucu, 2011 yılında daha da güçlenerek GSYH’nin yaklaşık % 1’i seviyesinde beklenmektedir. Ancak, gerçekleşmesi emeklilere sağlanan vergi indirimleri nedeniyle, bütçe gelirlerinin GSYH’ye oranının bir miktar düşmesi muhtemeldir. Belediyelere sağlanan geçici desteğin sona ermesi, 125 işgücü piyasasını küçültme tedbirleri ve neticesinde yeni tedbirlerin etkisinin sınırlı önceki reformlar sonucu daha düşük kalabileceği düşünülmektedir. hastalık izni ödenecek olması nedeniyle, bütçede harcama miktarlarının önemli ölçüde düşmesi beklenmektedir. Büyümedeki yavaşlamanın ve 2012 Bütçe Kanununun bir parçası olarak getirilen tedbirlerin bir sonucu olarak, bütçe fazlasının GSYH’ye oranının izleyen yıl % 0,7’ye düşmesi muhtemeldir. Eylül ayında sunulan Bütçe Kanununda yer alan genişlemeci temel tedbirler çerçevesinde, lokanta ve yiyecek-içecek hizmetlerinde KDV oranının yarı yarıya indirilmesi, altyapı yatırımları için ilave kaynak ayrılması ve aktif işgücü piyasası tedbirleri Yapısal bütçe dengesinin GSYH’ye oranının tahmin dönemi boyunca % 1 seviyesinin biraz altında istikrarlı bir seyir izlemesi beklenmektedir. 2013 yılında büyümenin hızlanması ile temel bütçe fazlasının tekrar artması beklenmektedir. Bütçe fazlasının artmasına ve planlanan özelleştirmelerden tahmin dönemi boyunca yıllık GSYH’nin % 0,5’i kadar gelir elde edilmesine bağlı olarak, 2010 yılında %40 olan kamu borcunun GSYH’ye oranının 2013 yılında % 32,5’e kademeli olarak düşmesi beklenmektedir. yer almaktadır. Bununla birlikte, daha önce alınan bazı tedbirlerin sona ermesi 126 Tablo II.26.1: Tahmine ilişkin temel göstergeler - İSVEÇ 2010 Milyar İsveç Kronu Cari Fiyatlarla % GSYH GSYH 3.308,1 100,0 Özel Tüketim 1.604,9 48,5 Kamu Tüketimi 893,1 27,0 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 591,1 17,9 Ekipman için 220,9 6,7 İhracat (mal ve hizmet) 1.652,7 50,0 İthalat (mal ve hizmet) 1.452,9 43.9 GSMG 3.368,7 101,8 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı 92-07 2,7 2,0 0,7 3,0 5,9 7,4 5,9 3,1 1,7 0,1 0,9 0,0 7,5 4,0 1,3 -0,4 9,2 1,7 1,8 -0,9 6,1 4,5 4,2 -1,7 -1,3 59,7 (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 -0,6 -5,2 5,6 0,0 -0,3 3,7 1,0 1,2 2,2 1,4 -15,9 6,6 5,5 -25,5 11,7 1,7 -13,2 11,1 3,5 -13,8 12,7 0,6 -6,8 5,7 0,5 -3,0 3,6 -0,5 -1,6 2,0 -0,6 -0,6 0,0 0,9 -2,0 1,1 6,2 8,3 8,4 1,5 1,2 2,7 3,1 4,6 -1,7 -0,1 2,8 -2,9 13,9 15,6 13,4 3,1 1,8 1,2 3,3 1,9 1,9 -1,2 1,8 -0,7 3,7 3,3 2,5 8,8 6,8 6,3 8,7 6,6 6,2 2,2 -0,7 0,2 1,7 2,5 1,3 1,4 2,5 1,3 38,8 42,7 39,7 2011 4,0 2,6 1,1 8,5 8,0 7,8 7,6 4,1 3,1 0,4 0,5 2,2 7,4 2,9 1,1 -0,3 14,0 1,5 1,5 -0,7 2,7 6,4 6,2 0,9 0,9 0,9 36,3 2012 1,4 1,2 0,9 2,3 2,5 2,3 2,9 1,4 1,2 -0,2 0,4 0,2 7,4 2,7 1,5 0,5 14,9 1,0 1,3 -0,5 2,6 6,3 6,1 0,7 0,9 0,9 34,6 2013 2,1 1,6 1,0 3,5 6,0 5,0 4,8 2,1 1,7 0,0 0,4 0,4 7,3 2,7 1,0 -0,3 15,0 1,3 1,6 0,0 2,8 6,4 6,2 0,9 1,0 1,0 32,4 (c) GSYH yüzdesi olarak 127 27. BİRLEŞİK KRALLIK Risklerin Devam Etmesi Sonucunda Büyüme Duraklıyor Dış Etkenlerin Belirsizlikleri Artırması Sanayi sektöründeki güçlü toparlanma Sonucunda Büyüme Yavaşlıyor yakın geçmişte yavaşlasa da, 2011 yılının birinci ve ikinci çeyreklerinde sırasıyla % 2010 yılına umut verici bir girişle başlayan 0,7 ve % 0,2 oranında büyüyen hizmet Birleşik Krallık ekonomisi 2011 yılı sektörünün katkısıyla her iki çeyrekte de başından itibaren kötü bir performans olası bir daralmanın önüne geçilmiştir. sergilemeye başlamıştır. . 2011 yılının Bununla birlikte, ikinci çeyreğinden önceki üç çeyrekte de hizmet sektörleri güven endeksinin diğer büyüyemeyen ekonomi, ikinci çeyrekte bir sektörlerdeki güven endekslerine göre daha önceki senenin aynı dönemine göre sadece hızlı bir şekilde düşmesi sektörün bu % başarılı 0,6 oranında gerçekleşmeler toparlanma büyümüştür. Birleşik Bu Krallığın performansının eş değer geçtiğimiz aylarda performansı devam ettiremeyeceğini göstermektedir. Buna ek olarak hizmet talebinin temel bileşenleri olan iç tüketim ve mali hizmetler ihracatı ülkelerden geri kaldığını göstermektedir. Toparlanmadaki zayıflık büyük ölçüde üst da baskı altında gözükmektedir. üste dört çeyrektir daralan hanehalkı Net ihracat ve özel sektör yatırımları olası tüketim bir ekonomik toparlanmanın ana unsurları harcamalarından ikinci olarak görülmekle birlikte, bu bileşenlere tüketim ilişkin beklentiler net değildir. İngiltere harcamaları kriz öncesi zirve noktası olan Merkez Bankası’nın geçtiğimiz aylarda 2007’nin Pound’un kaynaklanmaktadır. çeyreğindeki aynı 2011 yılı hanehalkı çeyreğindeki tüketim değer kazanmasını önleyici az tedbirler açıklaması ihracat mallarının fiyat araştırmalarda rekabet edebilirliğini destekler niteliktedir. tüketici güveninin halen oldukça düşük Zayıf iç talep de ithalat artışını frenleyici olduğu niteliktedir. Bununla birlikte dış ticaretin harcamalarından % gerçekleşmiştir. Yapılan gözükmekte 6,4 oranında olup, bu durum tüketim harcamalarındaki mevcut eğilimin GSYH büyümesine katkısı dalgalı devam edeceğine işaret etmektedir. olmuştur. Net ihracatın büyümeye katkısı 2011 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre % 1,4 olurken, ikinci 128 çeyrekte bu oran % - 0,3’e gerilemiştir. . birkaç çeyreğin bir kısmında ekonomide Birleşik Krallığın ana ihracat pazarı olan daralma yaşanması muhtemeldir. Yine de Euro Alanındaki zayıflıklar kısa vadede dış yıllık bazda durum değerlendirildiğinde talebi kısıtlayacaktır. Özel sektör yatırım özel sektör yatımları ve net ihracat harcamaları durum sayesinde, GSYH’de kısıtlı da olsa bir değerlendirildiğinde ise, sektördeki yüksek büyüme yaşanması beklenmektedir. Bu oranlı karlılık, özel sektör borçlarına ilişkin çerçevede, GSYH’nin 2011, 2012 ve 2013 olası destekleyici önlemler alınabileceğinin yıllarında sırasıyla % 0,7, % 0,6 ve % 1,5 açıklanması ve genişletici para politikası oranında uygulanması gibi unsurlar olumlu olarak Hanehalkı tüketim harcamalarına, özel göze çarpmaktadır. Bununla birlikte, zayıf sektör yatırımlarına ve ihracata ilişkin talep beklentisi ve bankacılık sektöründe olumsuz beklentiler daha önce yapılan süregelen sıkıntıların kredilere erişimi büyüme tahminlerinin aşağı yönlü revize zorlaştırmaya devam etmesi gibi unsurlar edilmesine yol açmış olup, bu olumsuz şirketleri etkiler ithalattaki yavaşlama tarafından açısından yatırım yapma konusunda tereddüde sevk edebilecektir. büyüyeceği öngörülmektedir. kısmi olarak dengelenecektir. Grafik II.27.1: Birleşik Krallık - Çıktı açığı ve GSYH bileşenlerinin büyümeye katkısı tahmin puan Dış Ticaretin GSYH Üzerindeki Olumlu Katkısı Geri Geliyor mu? Dünya ticaretinin toparlanmaya başlamasına rağmen Pound’un değerinin kriz öncesi seviyesinin oldukça altında Çıktı açığı Net ihracat Stoklar Stoklar hariç iç talep GSYH büyümesi kalması neticesinde, Birleşik Krallık ekonomisine ilişkin yapılan pek çok tahminde dış ticaretin toparlanmanın temel Bütün bu gelişmeler belirsizliklerin yoğun dinamiği olabileceği ifade edilmektedir. olduğu İhracat siparişlerine ilişkin mevcut veriler bir ekonomik ortamı işaret etmektedir. 2010 yılı sonunda başlayan bu yavaşlama kısa göstermektedir. Düşük tüketim artışı ve sürmeyebilir. Euro Alanındaki borç krizi stok tamamlama sürecinin sona ermesi ile ve birlikte ithalat artışının zayıflaması, hatta beklenildiği bankacılık belirsizliği kadar sektöründeki artırmaktadır. riskler Önümüzdeki katkının daha da artabileceğini negatife dönmesi beklenmektedir. 129 İhracata ilişkin ekonomideki beklentiler ve küresel dönmüştür. Tüketim harcamaları da hala Euro Alanındaki bağlı olarak Küresel ekonomideki etkilenmektedir. Faiz oranlarının bir süre kötüleşme sebebiyle ihracat artışına ilişkin daha rekor seviyede düşük düzeylerde tahmin aşağı yönlü revize edilmiştir. Öte kalacağının gittikçe belirginleşmesi ise yandan, Bankası’nın tüketim üzerindeki tek olumlu husustur. Pound’un değerini mevcut seviyelerinde Tüm bu gelişmeler ışığında önümüzdeki tutma kararı fiyat dönemde tüketimin firmalara olumlu fırsatlar sunmaktadır. kalacağını ve Tahmin dönemi boyunca ihracat artışının daralmalar ithalat artışını geçmesi ve dış ticaretin mümkündür. Reel ücretlerde kısmi bir artış GSYH büyümesine pozitif katkı sağlaması yaşanması beklenmekle birlikte, bu artışın beklenmektedir. hanehalkı tasarruf oranlarına yansıyacağı belirsizliklere şekillenmektedir. İngiltere Merkez rekabeti açısından AB ortalamalarının üzerinde hanehalkı borçluluk oranından hatta olan olumsuz baskı altında çeyreklik bazda yaşayabileceğini söylemek öngörülmektedir. Tüketim ve Yatırım Harcamaları İç Özel sektör yatırım harcamalarının iç Talep Görünümünü Zayıflatır Nitelikte talebe destek sağlayan tek bileşen olması beklenmektedir. Düşük reel ve nominal İç talebin önümüzdeki dönemde zayıf faizler, yüksek özel sektör karlılığı ve olacağı uzun zamandır öngörülen bir mevcut sermaye stoklarını muhafaza etmek durumdur. Kamu harcamalarının düştüğü, için daha fazla yatırıma ihtiyaç duyulması tüketicilerin reel gelir kaybı ile boğuştuğu yatırım bu dönemde tek pozitif nokta kriz ardından etkiler yaratmaktadır. Öte yandan, bazı toparlanmaya başlayan özel sektör yatırım firmaların krediye erişimde zorlanmaları, harcamalarıdır. tüketim iç ve dış talebe ilişkin belirsizlikler ve harcamaları 2011 yılında beklenenden de düşük kapasite kullanım oranları firmaları düşük gerçekleşmektedir. Ayrıca 2010 yatırımdan yılında krizin ardından azalma eğilimi olarak yatırım harcamalarının, kriz öncesi gösteren hanehalkı tasarruf oranı 2011 yılı seviyelerinden aşağıda kalsa da, kısmi bir itibarıyla tekrar yükselişe geçmiştir. 2010 artış göstermesi beklenmektedir. Hanehalkı harcamaları uzak üzerinde tutabilecektir. olumlu Sonuç yılında konut piyasasında gözlemlenen toparlanma da olumsuz gelişmelerden etkilenmiş ve tekrar negatif konumuna 130 Kamu İstihdamındaki Gerilemeyi Özel belirlediği Sektör gerçekleştirilebilmesi İstihdamındaki Artış tasarruf hedeflerinin için Bütçe Sorumluluk Ofisinin (OBR) tahminlerinde Karşılayabilir mi? öngörülen istihdamdaki indirim rakamının yarısına denk gelmektedir. Özel sektör 2011 Mart – Mayıs döneminde % 7,7 istihdamındaki düşüş eğilimi de dikkate olarak gerçekleşen işsizlik oranının 2011 alındığında, istihdamdaki genel görünüm Haziran – Ağustos döneminde % 8,1’e gelecek yükseldiğini veriler, kötüleşeceğe benzemektedir. Bu durumda, işgücü işsizlik oranı 2012 yılında % 8,7’ye piyasasını etkilemeye başladığına dair en çıkacak, 2013 yılında ise % 8,6’ya belirgin işarettir. Bu işsizlik oranı, 1996 gerileyecektir. canlanmadaki gösteren yavaşlamanın dönemde önemli ölçüde yılından itibaren kaydedilen en yüksek seviyedir. Geçtiğimiz yıl boyunca işgücü piyasasını şekillendiren gelişme, kamu kesiminde istihdamda yaşanan önemli düşüşlerin özel sektör istihdamındaki ılımlı büyüme ile telafi edilmesidir. Toplam istihdamın % 80’ini oluşturduğu için özel sektörde gerçekleşen küçük bir yüzdesel büyüme, kamu kesimindeki çok daha yüksek düşüşleri telafi edebilmektedir. Ancak, Ağustos’a kadar olan üç aylık dönemde, özel sektörde yaratılan istihdam artışı bunu sağlayamamıştır. Daha Güçlü Parasal Teşvik Tedbirleri Alınıyor, Ancak Kredi Genişlemesi Zayıf Durumda İngiltere Merkez Bankası tarafından ekonomiyi canlandırmak için uygulanan sıra dışı parasal teşviklere ( düşük kredi faiz oranı ve gevşek para politikası çerçevesinde para arzının artırılması) rağmen, özel sektöre sağlanan net krediler daralmıştır. Birleşik Krallık bankalarının özel sektöre sağladığı net krediler Ağustos Kamu kesiminde istihdamın düşüş hızı ayında pozitif gerçekleşmiştir. Böylelikle, şaşırtıcı olmuştur. Kamuya ait bankaların 3 aylık ve yıllık gerçekleşme negatif kalsa etkisi kamu da, Ağustos ayı gerçekleşmesi 2009 Ocak kesiminde istihdam rakamı, 2011 yılı ayından itibaren kaydedilen 4. pozitif içinde Haziran ayına kadar olan dönemde gerçekleşme olmuştur. dışarıda bırakıldığında, 228.000 kişi, diğer bir ifadeyle % 3,8 azalmıştır. Bu düşüş, daha şimdiden Hükümetin 2014 – 2015 dönemi için Hükümetin kredi koşularının iyileştirilmesine yönelik planı kredilerdeki artışı a destekleyecektir. Ancak, İngiliz 131 bankalarının vadesi gelmiş Hükümet, gerek küresel ekonomideki yükümlülüklerinin 2011 yılının dördüncü gerekse Birleşik Krallık ekonomisindeki çeyreğinde olumsuz görünüme rağmen, kamu mali zirve yapacak olması, risk iştahının kaybolması ve Euro Bölgesinde dengesini bazı ülkelerin yaşadığı borç krizi sonucu kararlılığını korumuştur. Yakın zamanda daha da sıkılaşan likidite koşulları , yayınlanan 2010-2011 dönemine ilişkin bankaların verilere göre, Mart 2011 tahminlerinde % kredi verme konusundaki iyileştirmeye 9,9 şartlar altında, özel sektör kredilerindeki GSYH’ye oranı bu seviyenin altında herhangi gerçekleşerek, canlanmanın Hükümet öngörülen % bütçe güçlü eğilimi açısından belirleyici olacaktır. Bu bir olarak yönelik 9,6’ya açığının gerilemiştir. tarafından sağlanacak desteğin gücüne Beklenenden daha düşük bütçe açığı, bağlı olacağı düşünülmektedir. metodolojik değişiklikler hesabında yapılan Enflasyon Hala Yüksek, Ancak Düşüş değer artırıcı düzeltmeden kaynaklanmıştır. edilen Enflasyona ilişkin kısa vadeli görünüm, enerji fiyatlarının etkisiyle Eylül ayında yıllık enflasyonun % 5,2’ye çıkması nedeniyle geçtiğimiz aylarda bir miktar KDV artışı, emtia fiyatlarındaki artışlar ve Pound’un değer kaybetmesi GSYH Son veriler, bütçe gelirlerinin tahmin Eğilimi Sürüyor kötüleşmiştir. ve gibi hususların etkisiyle enflasyonda meydana gelen yükselişin yakın bir zamanda sona ermesi ve 2012 yılında enflasyonda keskin bir düşüş yaşanması beklenmektedir.. Bu çerçevede 2012 ve 2013 yıllarında enflasyonun sırasıyla % 2,9 ve % 2 seviyesine gerileyeceği tahmin edilmektedir. seviyenin bir miktar altında kaldığını göstermektedir. Bununla birlikte harcamaların da öngörülen seviyenin altında gerçeklemesi neticesinde genel borçlanma seviyesi Bütçe Sorumluluk Ofisinin (OBR) Mart 2011 tahminlerinin altında kalmıştır. Yapısal bütçe açığında önemli iyileşmeler gözlenmeye başlamış olup, 2009-2010 döneminde % 9,8 olan açığın GSHY’ye oranı, 2010-2011 döneminde % 8,3 seviyesine düşmüştür. Kamu mali 2011-2012 iyileşmenin dengesindeki yılında bir miktar yavaşlayacağı ve 2012-2013 ile 2013-2014 döneminde tekrar edilmektedir. hızlanacağı Büyümeye Kamu Mali Dengesinin İyileştirilmesine görünümün kötüleşmesi, Yönelik Kararlılık Devam Ediyor yayınlanan kamu tahmin ilişkin Mart ayında maliyesine ilişkin 132 tahminlerin gerçekleşmesi açısından risk 2010-2011 döneminde brüt kamu borcu, oluşturmaktadır. 3,9 puan revize edilerek % 80,6 olarak açıklanmıştır Tablo II.27.1: Tahmine ilişkin temel göstergeler – BİRLEŞİK KRALLIK 2010 Milyar POUND Cari Fiyatlarla GSYH 1458,5 Özel Tüketim 937,9 Kamu Tüketimi 338,1 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 217,1 Ekipman için 76,5 İhracat (mal ve hizmet) 429,0 İthalat (mal ve hizmet) 478,0 GSMG 1481,3 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Eurostat tanımı % GSYH 100,0 64,3 23,2 14,9 5,2 29,4 32,8 101,6 92-07 3,0 3,3 1,9 4,1 5,5 5,6 6,4 3,2 3,2 0,1 -0,3 0,7 6,6 4,3 2,0 -0,4 6,8 2,4 2,0 0,0 -3,4 -1,8 -1,7 -2,8 -3,2 43,7 (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 -1,1 -4,4 1,8 -1,5 -3,5 1,1 1,6 -0,1 1,5 -4,8 -13,4 2,6 -5,2 -22,0 8,6 1,3 -9,5 6,2 -1,2 -12,2 8,5 -0,6 -4,8 1,8 -1,4 -4,5 1,5 -0,4 -1,0 1,3 0,8 1,1 -0,8 0,7 -1,6 0,2 5,6 7,6 7,8 1,7 2,7 3,3 3,6 5,7 1,7 0,5 4,0 -1,1 2,0 6,0 5,3 3,1 1,7 2,8 3,6 2,2 3,3 -0,6 0,1 0,6 6,6 5,9 -6,8 -1,8 -1,4 -2,5 -1,5 -1,2 -2,3 -5,0 -11,5 -10,3 -5,5 -9,7 -8,9 -5,0 9,5 -8,9 54,8 69,6 79,9 2011 0,7 -1,1 1,5 -1,6 -5,7 5,1 0,2 -0,1 -0,6 -0,2 1,4 0,9 7,9 2,0 2,2 -0,7 7,7 2,9 4,3 -0,9 -6,3 -2,5 -2,3 -9,4 -8,0 -8,0 84,0 2012 0,6 -0,5 -1,0 1,1 3,4 3,4 0,5 1,0 -0,4 0,1 0,9 0,5 8,6 2,5 2,5 -0,6 7,3 3,1 2,9 -0,6 -5,6 -0,9 -0,7 -7,8 -6,3 -6,3 88,8 2013 1,5 0,8 -1,6 2,9 6,1 4,8 1,4 1,1 0,6 -0,1 1,1 0,5 8,5 3,0 2,0 -0,2 7,6 2,2 2,0 -0,5 -5,0 -0,2 0,0 -5,8 -4,5 -4,5 85,9 (c) GSYH yüzdesi olarak 133 TÜRKİYE Ekonomideki soğuma fayda sağlayacak 2011 yılında beklenenden güçlü büyüme Grafik II.32.1: Ana ihracat pazarlarında yavaşlayan talep yıllık % puan nedeniyle ihracattaki kalmasına rağmen, artışın Türkiye – GSYH, tüketim ve yatırım harcamaları artışı yıllık % puan düşük Türkiye’nin yıllık GSYH büyümesi güçlü baz etkisiyle 2010 tahmin puan yılında % 9, 2011 yılının ilk yarısında ise % 10 seviyesine ulaşmıştır. Bu güçlü Özel Tüketim(sol) Yatırım (sol) GSYH büyümesi (sağ) Kamu harcamaları (sol) performansın altında yatan ana nedenler yatırımlardaki canlılığın devam etmesi ve 2009 yılından itibaren ilk kez ithalat hacminin daralması sayesinde net ticaretten gelen olumlu katkıdır. Bununla birlikte ekonomi, dış 2012 yılında hızla yavaşlamaya başlıyor dengedeki Banka kredilerindeki hızlı artış ve işgücü piyasalarındaki keskin 2011 toparlanma kötüleşmenin hızla artması ve enflasyonist sayesinde baskıların (kısmen çekirdek enflasyondaki harcamaları artmıştır. Bununla birlikte, önemli artış ve Türkiye ihracatının belirsiz tüketici kredilerindeki genişleme önemli görünümüne bağlı olarak) yoğunlaşması ölçüde yavaşlamakta yılında ve tüketim mevsimsel belirtileri etkilerden arındırılmış işsizlik oranı Mart göstermiştir. Ekonomideki bu sinyaller ayından itibaren azalmaktadır. Çekirdek nedeniyle daha sıkı bir para ve maliye enflasyon, oldukça oynak bir seyir izleyen politikası uygulanmaya enflasyonun aksine 2011 yılında sürekli bir başlanması sebebiyle, 2011 yılının 2. biçimde yükselerek Eylül ayında % 7,5’e yarısında ve 2012 yılında büyümenin çıkmıştır. Bu oran, 2009 yılı başından yavaşlayarak daha sürdürülebilir bir hale itibaren çekirdek enflasyonun ulaştığı en gelmesi beklenmektedir. yüksek seviye olup, döviz kurundaki gibi birtakım aşırı karması ısınma gelişmeler, görece yükselen emtia fiyatları ve ekonomideki atıl kapasitede kaydedilen düşüşün bir yansımasıdır. Enflasyondaki 134 bu artışın tüketicilerin alım gücünü azaltacağı beklenmektedir. ihracat hacmindeki genişlemenin, 2011 Bu gelişmeler sonucunda, 2011 yılında % 8,7 olan tüketim harcamaları artış oranının, 2012 yılında önce % 1’in altına düşmesi, 2013 yılında ise yaklaşık % 2 seviyesine yükselmesi beklenmektedir. 2011 yılının ikinci çeyreğinde hala çok güçlü olan yatırım harcamalarında da önümüzdeki dönemde sert düşüş bir beklenmektedir. Geçtiğimiz aylarda daha fazla artış göstermiş olmakla birlikte, kredilerdeki önümüzdeki dönemde bu artışın önemli ölçüde yavaşlayacağı tahmin edilmektedir. Eylül ayı başında, bankaların ticari kredi faiz oranları Mart ayındaki seviyesine oranla 3 puan yükselmiştir. Küresel ekonomik görünümdeki keskin bozulma ile birlikte bu gelişmenin özel sektörü yeni yatırım yapma konusunda daha temkinli olmaya sevk etmesi muhtemeldir. 2011 yılında % 33 olan yatırımlardaki yıllık büyümenin, 2012 yılında % 3 seviyesine gerilemesi, 2013 yılında ise % yılındaki seviyenin biraz üstüne çıkarak, yaklaşık % 5 seviyesinde gerçekleşeceği beklenmekteyse de, GSYH büyümesinin 2012 yılında % 3 seviyesine gerileyeceği ve 2013 yılında ise % 4 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Dış açık önemli bir risk oluşturuyor yaşanması kurumsal krediler bireysel kredilere göre kurumsal boyutunu kısıtlayacaktır. 2012 yılında 4,6 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. Geçtiğimiz aylarda dış dengede iyileşme işaretleri açıkça (mevsimsel görülmekle etkilerden birlikte arındırılmış Temmuz ayı dış ticaret açığı, bu yılın en düşük gerçekleşmesidir), beklenen iyileşmenin görece ılımlı olacağı tahmin edilmektedir. Bu yıl GSYH’nin % 10’u seviyesinde gerçekleşecek cari işlemler açığının kademeli bir düşüşle 2013 yılında GSYH’nin % 8,5’i seviyesine gerilemesi beklenmektedir. Bu durum, küresel büyümenin durgun ve mali piyasaların kırılgan olduğu bir dönemde, hala yüksek bir finansman ihtiyacı bulunduğu anlamına gelmektedir. Bu temel kırılganlığa rağmen, Türk Lirası Ağustos sonundan itibaren Euro karşısında değer kaybetmiş olmakla İç talebin baskılanması ve daha rekabetçi birlikte, 2011 yaz aylarında piyasalarda bir döviz kuru ile birlikte, 2012 ve 2013 yaşanan yıllarında da net ihracat GSYH büyümesini etkilenmemiştir. Bununla birlikte, TL’nin desteklemeye devam edecektir. Ancak, yabancı paralar karşısında kontrolsüz bir Türkiye’nin olan şekilde değer kaybetme ihtimali hala büyümenin önemli bir risk faktörüdür. Bu tehlikenin AB’deki ana talep ihracat zayıflığı, pazarı dalgalanmalardan fazla 135 önlenebileceği varsayımıyla, ülke tahminler yer almakta olup, ekonomisindeki ve küresel ekonomideki harcamalardaki artış mali dengeyi olumsuz olumsuz gelişmelerin hafifleyeceği 2012 etkileyebilecek risk faktörlerinden biridir. yılı ortasına kadar TCMB’nin gösterge niteliğindeki repo değiştirmeyerek % faiz 5,75 oranını Grafik II.32.2: Türkiye – Kamu Maliyesi GSYH’nin yüzdesi seviyesinde GSYH’nin yüzdesi tahmin tutması beklenmektedir. Maliye ve para politikasında yapılacak hassas ayarlamalar kolay olmayabilir Türkiye’nin geçtiğimiz 10 yılda kamu maliyesinde gerçekleştirdiği Kamu Borcu (sağ) Bütçe Açığı (sol) iyileşme etkileyici bir başarı hikâyesidir. Hükümet, 2001 mali krizi akabinde % 75 seviyesinde olan kamu borcunun GSYH’ye oranını bugünkü % 40 başarmıştır. seviyesine indirmeyi Genişlemeci maliye politikasının bir sonucu olarak, kamu mali dengesi 2009 yılında bozulmuş, ancak bunun ardından 2011 yılına kadar iyileşmeye devam etmiştir. 2010 ve 2011 yıllarında, bütçe açığının GSYH’ye oranı 2012 ve 2013 için öngörülen % 5’lik enflasyon hedefinin tutturulabilmesi için, daha sıkı politikalar gerekecektir. Ancak, küresel piyasaların mevcut durumu ve Türk bankalarının yabancı finansman ihtiyacı göz önüne alındığında, politika faizi şimdilik sınırlı bir öneme sahip görünmektedir. % 3,5 seviyesine gerilemiş olup, 2012- İşgücü 2013 yavaşlamadan döneminde bu oranın % 2,5 izlenmesi piyasaları büyümedeki etkilenmektedir. 2010 tahmin yılında % 6 olarak kaydedilen yıllık edilmektedir. Bununla birlikte söz konusu istihdam artış oranının yaklaşık % 1’ler oranın yakalanması ancak güvenilir, güçlü sevisine gerilemesi beklenmektedir. 2009 ve kural”ın yılında % 12,5 olan işsizlik oranı 2010 mümkün yılında % 11 seviyesinin altına inmiş, 2011 seviyesinde bağlayıcı uygulanması gerçekleşeceği bir “mali sayesinde olabilecektir. yılı ortasında ise % 10 seviyesinde gerçekleşmiş olmakla birlikte bu hızlı hızlı Orta Vadeli Programda (2012-2014) orta vadeli büyüme konusunda oldukça iyimser düşüş neredeyse durmuştur. 136 Tablo II.32.1: Tahmine ilişkin temel göstergeler – TÜRKİYE 2010 Milyar TL Cari Fiyatlarla % GSYH GSYH 1.105,1 100.0 Özel Tüketim 786.1 71,1 Kamu Tüketimi 157,5 14,2 Brüt Sabit Sermaye Oluşumu 206,9 18,7 Ekipman için İhracat (mal ve hizmet) 233,1 21,1 İthalat (mal ve hizmet) 294,0 26,6 GSMG 1.092,2 98,8 GSYH büyümesine katkı İç Talep Stoklar Net İhracat İstihdam İşsizlik oranı (a) Çalışan başına ücret ödemeleri Birim işgücü maliyeti (tüm ekonomi için) Reel işgücü maliyeti Hanehalkı tasarruf oranı (b) GSYH deflatörü TÜFE Mallar için dış ticaret haddi Ticaret dengesi (c) Cari İşlemler Dengesi (c) Net dış borç verme (+) veya borçlanma (-) (c) Genel bütçe dengesi (c) Döngüsel ayarlanmış bütçe dengesi (c) Yapısal bütçe dengesi (c) Brüt kamu borcu (c) (a) Toplam işgücünün yüzdesi olarak 92-07 4,4 4,4 4,3 5,8 9,2 10,4 4,4 4,9 0,1 -0,5 0,8 7,9 49,2 44,1 -2,3 47,5 -0,3 -5,1 -1,8 - (b) brüt tasarruf/harcanabilir gelir Yıllık Yüzde Değişim 2008 2009 2010 0,7 - 4,8 8,9 -0,3 -2,3 6,6 1,7 7,8 2,0 -6,2 -19,0 29,9 2,7 -5,0 3,4 -4,1 -14,3 20,7 0,6 -5,0 9,2 -1,6 -5,5 11,3 0,3 -2,1 2,3 1,9 2,8 -4,5 2,2 2,0 6,2 9,7 12,5 10,7 8,6 3,5 9,9 10,3 10,9 7,1 -1,5 5,4 0,6 12,0 5,3 6,5 10,4 6,3 8,6 -3,2 2,5 -6,8 -3,8 -7,6 -5,7 -2,3 -6,6 -2,2 -6,7 -3,5 39,5 45,5 43,2 2011 7,5 8,7 6,0 22,8 4,1 18,6 7,6 11,5 -0,1 -4,1 1,6 10,2 -15,4 -20,0 -25,8 7,7 8,5 -10,8 -9,8 -2,4 39,7 2012 3,0 0,2 3,1 3,3 4,9 -1,9 3,1 1,3 -0,1 1,6 1,0 10,3 11,8 9,6 3,4 6,0 7,2 -9,9 -8,8 -2,4 38,7 2013 4,1 1,9 4,4 2,7 8,7 2,0 4,2 2,5 0,0 1,3 1,4 10,4 7,1 4,3 -0,8 5,2 7,2 -9,6 -8,6 -2,5 37,8 (c) GSYH yüzdesi olarak 137
