2 NİSAN DÜNYA OTİZM FARKINDALIK GÜNÜ Otizm sosyal

2 NİSAN DÜNYA OTİZM FARKINDALIK GÜNÜ
Otizm sosyal etkileşimde kısıtlılık, dil gelişiminde gecikme, tekrarlayıcı hareket ve/veya sınırlı ilgi
alanlarının varlığı ile karakterize nörogelişimsel bir bozukluktur. Yaygın Gelişimsel Bozukluklar grubunda
yer alan otizmin görülme oranının 10.000’de 2 ile 30 arasında olduğu bildirilmiştir. Erkek çocuklarda kızlara
oranla 4-5 kat daha sık görülmektedir. Otistik bozukluğun gelişiminde birden çok genin rolünün
olabileceğine dair çalışmalar bulunmaktadır. Ayrıca biyolojik, nöroanatomik, biyokimyasal ve bağışıklık
sistemi ile ilgili faktörlerin, doğum sürecinde ortaya çıkan sorunların da otizme sebep olabileceği
düşünülmektedir.
Otizm ile ilişkili belirtilerin üç yaşından önce ortaya çıkması beklenirse de, bazı olgularda belirtiler
daha geç yaşta da ortaya çıkabilmektedir. Otistik bozuklukta sosyal etkileşim kurmada zorluklar, göz
temasında kısıtlılık, diğer insanlara karşı sosyal ilginin olmayışı gibi belirtiler görülür. Konuşma gecikmesi,
dilin olağandışı kullanımı (zamir karıştırma, kelime tekrarları gibi), yaşına uygun oyun oynamama;
tekrarlayıcı hareketler ve/veya sınırlı ilgi alanlarının varlığı, değişikliğe direnç de klinik belirtiler arasındadır.
Otizm tanısını koyarken çocuğun gelişim öyküsünü de içeren detaylı psikiyatrik değerlendirme
yapılmalı; gerektiğinde çocuk nörolojisi, kulak burun boğaz gibi kliniklerden konsültasyon istenmelidir.
Tuberoz skleroz, serebral lipidozis, Frajil X, epilepsi otizme eşlik edebilen tıbbi bozukluklardır. Otizm ile en
sık birlikte görülebilen psikiyatrik bozukluklar ise Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite Bozukluğu, Mental
Retardasyon, Obsesif Kompulsif Bozukluk, uyku bozuklukları, depresyon ve kaygı bozukluklarıdır.
Otistik bozukluğun tedavisinde erken dönemde başlayan özel eğitim çok önemlidir. Özel eğitimin
erken yaşta başlaması ile otizm tanısı alan çocukların sosyal etkileşim ve dil gelişimi alanında daha hızlı
ilerleme ve ileride sosyal yaşama daha kolay uyum sağlama şansları artmaktadır. Bunun için ailelerin gelişim
alanlarındaki gecikmeleri erken fark ederek çocuk psikiyatristine başvurmaları; çocuğu takip eden
hekimlerin otistik bozukluğu erken dönemde tanıyarak çocuk psikiyatristine yönlendirmeleri önemlidir. Özel
eğitimde çocuğun sosyal becerilerinin geliştirilmesi, dil gelişiminin sağlanması, varsa mevcut konuşma
becerilerinin etkin kullanımı, tekrarlayıcı hareketlere yönelik müdahaleler hedeflenmektedir. Ailelerin özel
eğitimde yapılan çalışmaları öğrenip evde de uygulamaları olumlu gelişmelerin daha erken ortaya çıkmasını
sağlayacaktır. Beş yaşından önce konuşmanın başlaması, zeka seviyesinin iyi olması otizmin gidişatının
olumlu olacağını düşündüren faktörlerdir.
Aşırı hareketlilik, dikkat sorunları, saldırganlık, takıntılar ve duygudurum sorunlarının varlığı
durumunda otizm tanısı alan çocuğun özel eğitime, içinde bulunduğu sosyal çevreye uyumu ve dolayısıyla
gelişimi olumsuz etkilenmektedir. Bu yakınmalardan biri veya birkaçı bulunduğunda ilaç tedavileri ile sorun
kontrol altına alınabilmekte; çocuğun eğitime ve sosyal hayata daha iyi uyum göstermesi sağlanabilmektedir.
İstanbul İli Anadolu Güney Kamu Hastaneleri Birliği’ne bağlı Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim
Araştırma Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’nda otizmi de içeren diğer
yaygın gelişimsel bozukluklar ve eşlik eden psikiyatrik bozukluklara yönelik tanı, takip ve tedavi işlemleri
yapılmakta; gerektiğinde Hastanemiz kliniklerinden konsültasyonlar istenmektedir. Otizm ve diğer yaygın
gelişimsel bozukluklara ilişkin tanı alan hastaların özel eğitim alabilmeleri için sağlık kurulu raporları
düzenlenmektedir.
Otizme ait klinik belirtilerin tanınması ile birlikte erken dönemde başlayan özel eğitim ile daha fazla
düzelme şansı olduğundan, bu konuyla ilgili farkındalığın artması daha çok çocuğun sağlığını ve sosyal
hayata katılımını olumlu etkileyecektir.
Yrd.Doç.Dr. A. Tuğba Bahadır
İstanbul İli Anadolu Güney Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği
Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı