Haftalık Ekonomi ve Dış Ticaret Görünümü

6
Haftalık Ekonomi ve Dış Ticaret Görünümü
EKİM
2015
TÜRKİYE
Yurtiçinde geride bıraktığımız haftada gündemde Eylül ayı ihracat verileri, TCMB Para
Politikası Kurulu toplantı özeti ve enflasyon verileri yer aldı.
TİM tarafından açıklanan verilere göre Eylül ayında ihracat, geçen yılın aynı dönemine göre
% 19,8 düşüşle 10 milyar 613 milyon Dolar olarak gerçekleşti. Yılın ilk 9 aylık döneminde %
10 düşüşle 106 milyar 287 milyon Dolar ihracat gerçekleşti. Bu dönemde parite kaynaklı
kayıp 9,7 milyar Dolar olarak hesaplandı. Eylül ayında sektörel bazda en fazla ihracat ise
sırasıyla, 1,9 milyar Dolarla Otomotiv, 1,4 milyar Dolarla Hazırgiyim, ve 1,1 milyar Dolarla
Kimyevi Maddeler sektörlerinde gerçekleşti.
TCMB 22 Eylül 2015 tarihli PPK toplantısının özetini yayımladı. Özette döviz kuru
hareketlerinin çekirdek enflasyonun iyileşmesini geciktirdiği ifade edilirken, TL’deki
birikimli değer kaybının temel mal grubunda fiyatları olumsuz etkilediği ve öncü
göstergelerin gıda enflasyonunun yükselebileceğine işaret ettiği değerlendirmelerine yer
verildi. Likidite politikasındaki sıkı duruşun, gerekli görüldüğü süre boyunca korunacağı ve
maliye politikasında belirgin bir sapma olduğu takdirde para politikasındaki duruşun
güçlenebileceği ifade edildi. Küresel piyasalardaki belirsizlikler ile güven endekslerindeki
zayıf seyrin, büyüme görünümü ve istihdam üzerinde aşağı yönlü risk oluşturduğu
belirtilerek, bu görünüm altında talep koşullarının enflasyondaki düşüşü destekleyeceğinin
değerlendirildiği bildirildi. Mevsimsellikten arındırılmış göstergelerin ise, enflasyonun ana
eğiliminin yavaşlamakla birlikte yüksek seyrini sürdürdüğüne işaret ettiği belirtildi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Eylül 2015 tüketici fiyat endeksi verilerini yayımladı.
Verilere göre, Eylül ayı itibarıyla TÜFE’de bir önceki aya göre % 0,89, bir önceki yılın aynı
ayına göre % 7,95 ve on iki aylık ortalamalara göre % 7,80 artış gerçekleşti. Ana harcama
grupları itibariyle 2015 yılı Eylül ayında aylık en yüksek artış %1,93 ile ulaştırma ve çeşitli
mal ve hizmetlerde olurken, endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde %1,24,
ev eşyasında %1,16 ve eğlence ve kültürde %1,16 artış gerçekleşti. Endekste yer alan
gruplardan sadece giyim ve ayakkabı grubunda %2,76 oranında düşüş gerçekleşti.
tedam@ticaret.edu.tr
6
Haftalık Ekonomi ve Dış Ticaret Görünümü
EKİM
2015
Tüketici Fiyat Endeksi - Yıllık Değişim Oranı
10
9,38
9,5
9,66
9,16
9,32
9,54
8,86
9
8,39
8,5
8
7,75
7,5
7
7,24
9,15
8,17
7,89
7,55 7,61
8,96
7,91
8,09
7,95
7,2
6,5
2014
2015
7,14
6,81
6
Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise, 2015 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %1,53,
bir önceki yılın aynı ayına göre %6,92 ve on iki aylık ortalamalara göre %5,92 artış gösterdi.
Sanayi sektörlerinin bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe
%1,26 azalış, imalat sanayi sektöründe %1,54 artış, elektrik ve gaz sektöründe %2,51 artış ve
su sektöründe %0,42 artış olarak gerçekleşti.
ÇİN
Çin'den gelmeye devam eden olumsuz ekonomik ve finansal haberler, varlık ve emtia
piyasalarında ciddi kayıpların yaşanmasına neden oluyor. Bu durum belirsizliklerle dolu yeni
bir dönemin habercisi olarak görülüyor. Son dönem yaşanan bu vites küçülmesi, piyasalarda
küresel resesyon endişelerini de tetikliyor. Küresel piyasalarda son dört yılın en kötü çeyreği
yaşanıyor.
Çin hükümeti bu yıl için büyüme hedefini %7 olarak açıklamıştı. Bu rakam ülke son 25 yılın
en zayıf performansı olacak. Buna rağmen, Çin'in bu hedefi bile tutturamaması ve küresel
ekonominin resesyona sürüklenmesi ihtimali hala söz konusu.
Piyasalarda Çin için bu yıl %4 büyüme tahminleri yer alıyor. Yine bu öngörüler çerçevesinde
küresel ekonominin önümüzdeki birkaç yıl içinde resesyona girme ihtimali için %55
öngörüleri dillendiriliyor. Çin’deki yavaşlamanın, küresel büyümeyi %2'nin altına
çekebileceği belirtiliyor.
tedam@ticaret.edu.tr
Haftalık Ekonomi ve Dış Ticaret Görünümü
6
EKİM
2015
Haziran’da önceki yıla göre %150 değer artışıyla rekor kıran Şanghay bileşik endeksi, son 3
ayda %30'a yakın değer kaybetti. ‘98 Asya krizini anımsatan ani ve kuvvetli düşüş dünya
piyasalarında da domino etkisi yaratıyor.
25000
20000
15000
Nikkei 225
10000
Hang Seng
DAX
5000
0
Küresel piyasalara baktığımızda endekslerde Temmuz-Eylül çeyreğindeki değişim şu şekilde
özetlenebilir: Hang Seng Endeksi (Hong Kong) %22,1, Nikkei 225 Endeksi (Japonya) %14,
Dax Endeksi (Almanya) % 11,7, Nasdaq Endeksi (ABD) % 8,8, Dow Jones Endeksi (ABD)
% 7,6, FTSE 100 Endeksi (İngiltere) ve S&P 500 Endeksi (ABD) ise % 7 değer kaybetti.
Gelişmekte olan ülke borsaları için de benzer bir durum söz konusu; söz konusu çeyrekte
Bovespa Endeksi (Brezilya) % 15,3, Borsa İstanbul 100 Endeksi % 9,7, Sensex endeksi
(Hindistan) % 6 geriledi.
Toplamda, yaklaşık 11 trilyon Dolara civarında olan kayıplar, son 4 yılın en kötü çeyreğini
geçirtmiş oldu piyasalara. Son çeyrekte ise yeni bir satış dalgasının gelmesinden korkuluyor.
Pamuk, bakır ve alüminyum tüketiminde dünya birincisi, petrolde ise ikinci olan Çin’in bu
beklenenin üzerinde yavaşlaması, emtia piyasalarını da vurdu. Uzun süren düşüş eğiliminin
ardından henüz yükselmeye başlayan ham petrol fiyatları yine aynı çeyrekte Çin talebinin
düşmesi sonucu % 20'nin üzerinde değer kaybetti. Maden fiyatları da bu gelişmelerden payını
aldı. Son 3 ayda platinyum % 16,5, bakır % 12,5, gümüş % 7 ve altın % 4,3 değer kaybetti.
tedam@ticaret.edu.tr
Haftalık Ekonomi ve Dış Ticaret Görünümü
6
EKİM
2015
Üstelik büyümesi azalan Çin'in emtiaya etkisini yalnızca son 3 ayla sınırlamak mümkün değil.
Çin 2010'dan bu yana istikrarlı bir şekilde yavaşlıyor ve bu durum küresel talebi düzenli
olarak daraltıyor.
Dünya Bankası'nın 2014 yılı verileri de fiyat düşüşlerini destekler nitelikte. Bu verilere göre
Enerji fiyat endeksinin % 7,2, kıymetli metaller fiyat endeksinin % 12,1 ve tarım fiyat
endeksinin % 3,4 gerilediği görülmekte
Dünya Bankası’nın Temmuz ayında yayımladığı “Emtia Piyasaları Görünüm Raporu"nda, bu
yıl enerji fiyat endeksinin % 40,5, kıymetli metaller fiyat endeksinin % 2,9 ve tarım fiyat
endeksinin % 4,8 daha azalacağı tahmini yer almıştı.
ABD
ADP Research Institute, ABD özel sektör istihdamını Eylül ayında 200.000 olarak açıkladı.
Beklentiler verinin 190.000 olacağı yönündeydi. Ağustos ayı verileri ise 190.000’den
186.000’e revize edildi.
271.000 seviyesinde beklenen ABD işsizlik başvuruları ise 277.000 olarak belirlendi. Bu
rakam son iki ayın en düşük seviyesi iken, toplam işsizlik maaşından yararlananların sayısı
son 15 yılın en düşük seviyesini gösterdi. Ayrıca süregelen işsizlik başvuruları, 2,19 milyon
ile Kasım’dan bu yana en düşük seviyeye ulaştı. Küresel ekonomideki durgunluğa rağmen,
istihdam piyasasındaki bu olumlu göstergeler, iç piyasadaki canlılığa işaret etti.
2 Ekim’de ABD Çalışma Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, Eylül’de 201.000 artacağı
öngörülen tarım dışı istihdam, 142.000 arttı. Ağustos ayı tarım dışı istihdam verisi ise
173.000’den 136.000’e revize edildi. %2,4’lük artış beklenen saatlik kazanç, yıllık bazda
%2,2 arttı. İşgücüne katılım oranı ise %62,6’dan %62,4’e düşerken, işsizlik oranı da %5,1 ile
aynı kaldı. Verilerdeki zayıflık, FED’in faiz artırma kararını erteleyebileceğine işaret etti.
ISM imalat PMI endeksi Eylül’de 50,2 seviyesi ile beklentilerin altında gerçekleşti. Tahminler
50,6 olacağı yönündeydi. Böylece endeks Mayıs 2013’den bu yana en düşük seviyeye inmiş
oldu. 50’nin üzeri imalat sanayiindeki gelişmeyi gösteren endeks son üç aydır düşüşte. Güçlü
iç talebe rağmen, yüksek dolar paritesi ve dış piyasalardaki durgunluk yüzünden ihracattaki
tedam@ticaret.edu.tr
Haftalık Ekonomi ve Dış Ticaret Görünümü
6
EKİM
2015
düşme, endekste düşmeye sebep oldu. Yeni sipariş göstergesi 51,7’den 50,5’e, üretim
göstergesi 53,6’dan 51,8’e, fabrika istihdamı 51,2’den 50,5’e düştü. Markit İmalat Nihai PMI
ise 53,0 olan beklentilere yakın düzeyde 53,1 olarak gerçekleşti. Fabrika siparişleri ise
Ağustos ayında %1,7 düşüşle son 8 ayda en kötü düşüşü gerçekleştirdi.
Dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD’de beklentilerin altında ve zayıf gerçekleşen veriler,
ülkenin uluslararası piyasalardan etkilendiğini gösterdi ve küresel büyüme adına endişeleri
artırdı. ABD konut piyasası ve iç talebi etkisinin küresel konjonktürdeki gelişmeler karşısında
sınırlı olduğu anlaşıldı. FED’in yakın zamanda faiz artırma ihtimali azaldı. Böylece dolar
değer kaybına uğradı, ABD tahvil faizleri gerilerken fiyatları yükseldi, altın yükseldi. Ayrıca,
gelişen piyasaların hisseleri yükselirken, para birimleri de değer kazandı.
ABD Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, Ağustos’ta ticaret açığı %15,6 artarak
48,3 milyar dolara ulaştı. Temmuz ayı verisi ise 41,9 milyar dolardan 41,8 milyar dolara
revize edildi. İhracat, Haziran 2011’den bu yana en düşük seviyeye inerek 185,1 milyar dolara
ulaşmış ve ithalat 230,6 milyar dolardan 233,4 milyar dolara yükselmiş iken; dış ticaret açığı
da 5 ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Böylece veriler, güçlü dolar ve zayıf küresel talebin
etkilerini ABD dış ticaretinde de doğruladı.
tedam@ticaret.edu.tr